VERZAMELING E. J. POTGIETER  VERZAMELING E. J. POTGIETER    V I T A DAVIDIS RUHNKENII. A U C T O R E > DANIELE VVYTTENBACHIO. lugduni batavorum et amstelodami, Apüd A. et j. HONKOOP et P. den HENGST, ciociccic,   L. S. JLjibellus hic 9 pauh post Rulmkenü ohitum scribi coeptus, mea opinione et longior et serior exiit, Longior; quod ipse scrihens dekctabar dilectissimi desideratissimique viri recordatione: cm quo magis indulgerem, eo mihi plura occiirrebant et quasi adfluebant illius facta eventaque, quae ad dliorum cognitionem utilia jiïcundaque fore putarem. Serior, multis de caussis: cum illis in exordio significatis, nee hic repgtendis: turn aliis, praesertim rerum mearum vicissitudine 9 qui Ruhnkenio successor ylmstelodamo Lugdunum mïgrayi. Primum ipsa kei domicilïique cemmutaiio magnam • 3 par-  ( iv ) partem necessarii ad scribendum otii auferebat. Deinde, quum auspicandae catheilrae oratio mihi habencla esset; dixi de adolescentia Ruhnkenii in exëmplum proposita adolescentibus Batavis bonarum Literarum studiosis: quod argumentum quin mihi et locus, et tempus, et res ipsa imposuerit, nemo dubitabit, qui non ignoret, quae sit eloquent iae mat er ia* quae Ruhnkenii praestantia, quod pietatis officium. Sed idem argumentum quum sit pars hujus libelli; non attinuit, aut illam orationem edere, aut, libello antea edendo, crationi novitatisgratiampraeripere. Quamquam ad hunc retardandum seriusque emittendum aliae etiam,per se ipsae satis efficaces, caussae valuerunt: altera, quod Amstelodami excuderetur , 'me Lugduni degente , ac speciminibus exemplorum ultra citroque mi't ten dis hand exiguum tempus periret : altera, hovum temportim dfficul- tas,  Cv) tas, quae chdcographos subinde ah officina ad milttiam yocaret. Igitur ducenda ac diversis temporibus repetenda scriptione "item factum est, ut in ejus initiis ac prior e parte acrior impressiis sit dolorisr utpote recentis, sensus: idemque lenior deinceps in progressu appareat, et tempor e et ra» tione sensim succedente. Qiiod ad cakem subjecipeculiarem notationem locorum in libro uniyerse significatorum, feci non tam measponte, quam aliis 'monentibus. Neque enim yel in ratione, yel in Veterum more, positum est, suis ipsum scriptis scholia addere, et appendicem attexere, quae non cum ipso orationis quasi perpetuitate ac fik contexta sit. Sed nimirum dandum hoe fuit saecuk, et consulendum kgentium intelligentiae. Caeterum, si fort e, nonnulkrum judicio, aut in ter urn delectu, aut in ratione et oratiene, lapsus sum: hi sciant, me in * 3 tota  ( iv ) partem necessarii ad scribendum otii aiiferebat. Deinde, quum auspicandae cathedrae oratio mihi habenda esset; dïxi de adolescentia Ruhnkenii in exémplum proposita adolescentibus Batavis bonarum Literarum. studiosis: quod argumentum quin mihi et locus, et tempus, et res ipsa imposuerit, nemo dubitabit, qui non ignoret, quae sit eloquentiae mat er ia* quae Ruhnkenii praestantia, quod piet at is officium. Sed idem argumentum quum sit pars hujus lïbelli; non attinuit, aut illam. orationem edere, aut, hbello antea edendo, orationi novitatisgratiampraeripere. Quamquam ad hunc retardandum seriusque emittendum aliae etiam,per se ipsae satis effïcaces, caussae vduerunt: altera, quod Amstelodami excuderetur , 'me Lugduni degtnte, ac speciminibus exemplorum ultra citroque mittendis hand exiguum tempus periret : altera, horum temporum difficitl- tas,  Cv) tas, quae chalcographos subinde ab officina ad mil-itiam vocaret. Igitur ducenda ac diversis tempo fibus repetenda script ion e '■item factum est} -ut in ejus initiis ac prior e parte acrior impressus sit dolorisy titpote recentis, sensus: idemque lenior deinceps in progressu appareat, et tempor e et ra. tione sensim succedente. Qiiod ad calcem subjecipeculiarcm notationem locorum in libro uniyerse significatorum, feci non tam measponte, quam aliis 'monentibus. Neque enim yel in ratione, yel in Veterum more, positum est, suis ipsum scriptis scholia addere, et appendicem attexere, quae non cum ipso orationis quasi perpetuitate ac jilo contexta sit. Sed nimirum dandum hoe fuit saecuk, et consulendum legentium intelligentiae. Caeterum, si forte, nonnullorum judicio, aut in rerum delectu, aut in ratione et oratisne, lapsus sum; hi sciant, me in * 3 tota  C vi ) tota hac scriptione mice et pietatem ergo, Ruhnkenium, et ejus exempli ad humanu tatis Literarumque studiosos fructum, spectasse: cm proposito si quidem satisfecero , non recuso, quin mihi tantum de ingenii existimatione detrahatur, quantum ad pietatis laudem accesserit. Scripsi Lugdunibatayorum, v:ense Octohre, anno mdccic.  V I T A DAVIDIS RUHNKENIL De ruhNkenio et meus me dolorscribere jubet , et viri virtus , et vero ;bonarum emolu* mentum Literarum. Quidni enim doleam orbatus cüm amico conjunélissimo , -turn doétore unico? Aut doloris unde petam certius honestiusque solatiura, quam ex vitae faclorumque ipsius recordatione ? Quod si non tantus, quantus fuit, vir fuisset Ruhnkeniiis; tarnen et officium et pietas postulabat, ut cuius vivi amicitiam co* luissem, ejusdem mortui memonam commenda» rem. Nunc, quum ille omnium consensu, unus ia paucis post renatas Literas, earum fuerit ingenio do&inaque et princeps et stator, isque è singulari et maxime raro naturarum genere, quae. immunes a sui saeculi contagione, integrae sinceraeque a prisci sanitate aevi prodeunt; eo nobis minus committendum est, ut tantam tam inusitatam virtutem tacitam abire sinamus. Vivet quidem ejus laus, immortalibus prodita inventis ac doètrinae monumentis: et vivet, vel sine nos- A tf0  ( 3 ) tro praeconio, per innumerabilium decursum an« norum, quoad quidem suus Literis et huraanitati constabit honos. Sedhujus, quamvis diutnrnae, laudis cum ad paucos pertinebit notitia, eos fere qui .scripta viri legerint, tum ne horum quidem animos explebit. Nam ut Veterum, quorum libros cum fruólu et voluptate legimus,ipsas etiam res vitasque cognoscere cupimus , earumque sï nihil aut parum ad nostram memoriam pervenit, moleste ferimus: ita et posteri quicumque erunt, et nostrae aetatis aequales multi, quiRuhnkenii vel nomen ab aliis celebrari audiverint, vel doetrinam legendis scriptis perceperint, uberiusquiddam et interius requirent, unde non modo scriptorem, sed hominem, id est, ipsius res , faéh , mores, animum, vitamque, cognoscant. Igitur quo majorem Literae cumubique,tumpraesertim in nostra Batavia, tanti viri obitu ja&uram fecerunt, quo latius fama ejus per eruditum terrarum orbem patuit, quo sunt plures ad quos ex ejus morte pervenit dolor; eo magis est et humanitatis erga vivos, et pietatis erga mormum, absentis imaginem repraesentare,vitamque scripto mandare ; ut habeant cum universi vel cognitionis oblectamentum, vel desiderii lenimentum, tum vero juniores exemplum, in quod intuentes et excitentur ad ejusdem laudis studium, et studii iter prudenter dirigant. Equi-  C 3 ) Equidem cum semper ita judicavi, tum nuper de Ruhnkeniano Hemsterhusii elogio scribens , magnum rirum nisi a magno viro rite laudari non pos se. Me vero natura in mediocribusessehominibus voluit; ut mea mediocritas quantum a Ruhnkenii magnitudine, tantum abejus magnitudinis laudandae facultate absit. Quam mihi facultatem si vel natura vel do&rina tribuisset, profeélo hujus temporis conditio eriperet. Nam, ut nil dicam de patria, quae et praesentium difïïcultatum sensu et impendentium metu optimi cujusque animum sollicitum ac suspensum tenet: habuit hic ipse annus multa mihi privatim tristia et adversa, cum alia, de quibus dicere non esc opus, tum duo acerbissima ad animi mei dolorem funera. Primum, ipsius Ruhnkenii obitu, quantopere me commoveri par fuit?quoamisso,simul et parentis affe&um, et doótoris lumen, et amici fidem ,et familiaris jucunditatem,et omnino maximamvitae suavitatem desidero. Deinde, quum ex hoe me dolore aliquantum erigere, eumque vita viri conscribenda solati coepissem, eccel domesticum incidit vulnus! suavissima et fïUae iastar dilecla neptis , rei meae familiaris et adjumentum et ornamentum, in ipso juventutis flore, funesto morbo intra paucos dies domi meae exstinguitur. Qui casus sanequam et sua me gravitate vehementissime perculit, et ad RuhnA a ke-  C 4 ) kenii luétum renovavit, et omnem scribendi corftationem ex animo excussit. Igitur in duoruni carissanorum capitum amissione ac desiderio ia dolore recente omnem ingenii vigorem hebetante - quomodo probabiliter fungar ea scriptione, quae' et hberam ingenii agitationem, et cogitandi dili. gentiam, et animum curis solutum, et otium ab omni interpellatione vacuüm postuiat. Et tarnen, cuicuimodi est, scriptio statim et continuo et sus' cipienda et conficienda est : dolori ita resistendum, ut temporis medicinam , qil0ad ejus fieri potest, ratione repraesentemus. Interest Literarum, interest calamitosae domus Ruhnkenianae^ interest est et mea et omnium do&rinae .studio! sorum , omniumque bonorum civium, memoriam tanti viri tafnque egregii civis, primo quo. que tempore vivam ac recentem scripto mandari ac servari, nee intermortuam demum sero excitari. Et si quaeritur qui hoe munus suscipiat,quamvis id lubens hoe tempore cuivis alii et magis diser- ' to et minus lugenti concedani, tarnen intelligo me omnium voluntate et exspe&atione significari, neque id honeste deftigere posse. Sive enim agitur officium; Ruhnkenius me ut filimn dilexit, ego fflum ut parenten colui. . Sive quaeritur eammdem Literarum societas; fuit mihi ille adolescentulo haec studia ingresso dux -ét praecep. tor, postea comes et sodalis, nee alter quidquam aut  ( 5 ) aut commentabatur,aut scriptumedob*" -min cum altera communicaret. Sive quaei niliaritas; per octo et viginti annos ea mihi fuit cum Ulo consuetudo, ut omnia fere, et laeta et tristia, nobis essent communia. Sive denique opus est orationis quadam doéirinaeque facultate ; haec, ut est minor et mea voluntate, et multorum opinione, nee argumento praescuti par, tarnen Ruhnkenii praeceptis monitisque conformata, in hujus ipsius laudibus, nisi aptè, accommodate, et aeque, at juste, debite, pieque explicabitur. Ac ne quis laudum nomine, quod aliquoties posui, eo inducatur ut putet mihi laudationem Ruhnkenii esse propositam , id est, ejusmodi scriptionem qua praecipuos vitaé ingeniique locos delibem et oratione supra rem veritatemque efferam atque exornem. Istam orationis facultatem nee ego teneo, nee Ruhnkenii vita desiderat : quae, ut nil non habuit vel laudabile vel cum laude eonjunctum , nil nisi simplex , apertum , et verum, ita ad laudem simplici nudaque narratione • contenta -est. Et erit sane simplex haec scriptionis ratio accommodatior cum ad facultatis meae mediocritatem , tum ad cognitionis exemplique fruffcum. DAVIDES RUHNKENIUS natUS est pOS- tridie Calendas Januar. anno hujus saeculi vicesimo tertio , in Pomeraniae ulterioris celebri A 3 urbe,  C 6 ) tebe, Stolpa. Parentes fuerant ex honestissimo civium ordine, et in re satis lauta; nam pater munus Sculteti, quod est praetoris rusticani, gessit, nee in liberorum, quos plures habebat, institutione pareus fuit. Ex his Davides puerulus quum et domi, et in magistri ludo, indicia ingenii ac docilitatis daret, a parentibus studiis destinatur, id est, ejusmodi vitae cujus subsidia parantur factitanda arte doétrinave ex earum genere, quod in Academicis scholis discitur: matre in primis hoe probante consilium et suadente, ut puer ad Theologiam institueretur ; nam, ut Solent religiosae mulieres, ita demum se fortunatam Jfore matrem censebat, si filium aliquando suum è sacra cathedra concionantem videret. Ergo puer quo magis citiusque profice* reta traditur in disciplinam scholae Schlavensis, cui tum praeerat Kniëphofius, qui postea Cos* linensi praefuit scholae, vir cum aliarum doctrinarum probabiliter peritus, tum Latinae orationis ita studiosus , ut et sensu ejus valeret et amore flagraret, eumque sensum et amorem cum discipulis, in quibus quidem venustatis quaedam indoles inesset, communicaret. Hoe tum amore incensus est Ruhnkenius puer : hoe ei fuit initium, a quo ad omnem Literarum excellentiam proficisceretur. Est haec ingeniorum naturaeque lex, ut nemo < • '. £ "h quis»  C 7 ) quisquam ulla in arte doftrinave excellere possit, msi cuitriahaec adsint, indoles, studium, via. Sed studium, ut plurimum valet, ita plurimis deest. Nam indolem dat natura, auget studium, acuit via: neque fere quisquam est, cui natura non dederit aliquid indolis ad aliquam artem, in qua excellere possit, modo studium et via accedat. Viam vel magistri docent, vel aliorum exempla ostendunt, vel indolis bonitas invenit, vel studii constantia aperit. Studium nee indoles , nee via parit, nee sibi quisquam ipse, nee alteri, dare potest: ejusque excitandi alius apud alios discipulos magister majorem minorem* ve habet, non facultatem , sed felicitatem; est enim totum hoe non tam rationis, quam fortunae: excitatur quadam opportunitate temporis, loei, aliarum rerum, visorum sensuumve vel in ipso animo exsistentium, vel extrinsecus illabentium,forte etcasu, id est, caussis extra nostram potestatem positis, quasi divinitus oblatis. Dico autem studium non illam ad breve tempus cupiditatem, quae in multis ut exsistit subito, ita mox evanescit: dico ardorem amoris non exstinguendum, ejusque ad extremum usque vitae termmum constantiam ac perseverantiam; neque enim in eo quis genere excellere possit, cujus aliquando amorem studiumque exuat. Adsideat ingenioso discipulo ingeniosus magister, ut liunc in A 4 69  ( 8 ) eoamoremexcitet: adhibeat hortationem , prae* cepta , exempla, praemiorum spem,' raachinam omnem; sedet aeternumque sedebit infelix magi49*ï nee movebitur discipulus,nisi fortunae aura adspiret. At haec simul atque adspiravit, idem ille modo immotus exilit, evolat, ineenditur. Scilicet eadem est ratio et in rerum natura, et in conversionibus cum singulorum horoinum, tum universorum populorum : praesens aetas parturit futuram: caussae rerum, quae aliquando fient, jam magna ex parte nunc adsunt, coeunt paula' tim, donec ultima quamvis exigua accedente, numerus mensuraque earum expletur, et effectus- in lucem proditur. Veluti in populo sensim colliguntur offensiones, odia, inimicitiae: tum coitiones, fervor,agitatio : denique multitudo ducem, quamvis levem, nafta, veterum vincula legum abrumpit, summa imismiscet, vel novam reipublicae formam, vel in eadem novos reétores quaerit. Aut quemadmódum ad ingenssaxi pondus loco movendum plures pluresque deinceps acce.dunt, et frustra nitentes sudant: donec multesi. mo quodam accedente, ecce! pondus movetur. Aut prouti in libra,aequatis in utraque Iance ponderibus, adhuc status et quies intelligitur: at minimo ad alteram lancem addito momento , haec vergit, illa toHitur. Sic ingenia caussas-, quibus ad studium excitentur, paulatim cum concipiunt in  ( 9 ) in se ipsis, tum extrinsecus s.useipiutït, easque ut praegnantia inciusas in sinu continent, donec expleto earum numero , veluti exaélis mensibus foetum, sic studium pariant. Igitur qui opr portuno illo et ad pariendum maturo tempore, sive prudens sive imprudens, sive hoe sive aliud agens, praegnanti ingenio vel levissimum addiderlt momentum, hic excitaverit studium: sed idem falso, ut vulgo fit, solus impulsor habeatur, quippe qui cum prioribus mukis sit unus et postremus. Tum vero suprema illa impulsione tactum ingenium indolescit partu, et nascente studio exardescens , • divino quasi impetu fertur; unde hic studü affectus, ob divinit:,tis opinionem, enthusiasmi nomine celebratus est. Et vero is, sive ardor, sive enthusiasmus, socium habet dolorem, tamquam sibi ipsi displiceutis atque indignantis qui tam diu dormiverit, et sero resipuerit, nee dum magnorum, quos ad imitandum sibi proposuit, virorum praestantiam assecutus sit. ■ Hic dolor fuit Themistoclis adolescentis, quem Miltiadis tropaeum dormire non sinebat: hic Thucydidis pueri, quem Herodoti fama ad historjam scribèndam convertit: hic Demosthenis pueri , qui Caiiistratum concionantem audiens, eloquentiae studio incensus est: hic fuit • Ciceronis primus dolor, quo se adolescentem in foro oratores audientem percussum scrihit: hi saA 5 lu-  C io > lutares lUi fuertmt dolores, quos ad pariendam rerum scientiam et capessendum laudis studium familia. ribus injicere solebat Socrates. Igitur omne institutionis momentum in eo positum est, ut, qui ei praesint, diligenter animadvertant quo sint puerorum adolescentiumve ingenia gradu maturitatis ad partum studii, idque Socratica ratione cum ad nascendum eliciant, tum nascens ju vent, tum natum alant ac moderentur. Ruhnkenii magna fuit felicitas : qui et in talem recens ac puerulus inciderit magistrum, apud quem inde a teneris ille studii dolor excitatus ad constantem et efficacem Literarum amorem evalesceret: et progressu aetatis eos item invenerit praeceptores et sodales , qui studium eius alerent et incenderent. Veluti, moxparentum voluntate è Schlavensi fchola Regiomontium in Collegium Fridericianum delato, quod ibi, propter magistrorum copiam urbisque frequenllattt, plurium rerum discendarum opportunitas esset; continuo studium facultasque Latinae ora* tionis ei amorem conciliavit cum magistrorum, tum vero condiscipulorum: quorum unus in primis erat ingeniosus puer, magnus item aliquando vir futurus, Immanuel+Kantius , eodem Latinarum elegantiarum amore flagrans; ut alter alterum mutuo aemulationis dolore excitaret. Sed Kantium sive casus, sive quidam in-  ( II ) ingenii aestus, ad Philosopbiam detulit': in qua quum aetatem consumeret, senex eam protulit Metaphysicam rationem, quae nunc maxime jpsius nomine celebratur. Ruhnkenium, ut cum Poëra loquar, quae puerum adspexerat Musa, eadem nee senem reliquit: igitur hoe -studium retinuit, indeque profectus, omnis Latinae Graecaeque elegantiae et rationem complexus est, et princeps exstitit, Decursis Collegii Fridericiani spatiis, domum ad parentes rediit, duodeviginti annos natus. lam ea erat aetate et scientia, ut graviores disciplinas in majore amplioreque Academiae schola perek pere posset. Parentes ei popularium unam Academiarum destinabant, Regiomontanam , Halensem, Francofurtoviadrinam:harum optionem nlio faciebat mater, modo Theologiae sedaret: pater ■ facilior erat, integrum nlio relinquens quam is eligeret discipUnam5 modo eam eligeret, qua et laudi et fortunae suae consuleret. Filius eo dudum erat percussus Graecarum Latinarumque Literarum amore, ut aegre ad aliud studium traduci posset: his in perpetuum se mente animoque addixerat: his laudem certe se consecuturum spe* rabat, fortasse etiam fortunam: aut si fortunae subsidium assumendum esset, hoe in Jurisprudentia reponebat, quippe cujus efficacius uberiusque,quam ïiieologiae,ad Antiquarum Literarum scien-  ( 12 ) scientiam facultatemque adiumentum esseccnsebat. Igitur,ne in praesentiarum,sub ipsum discessum, inatri adversari videretur 3 dicit, sibi Graecae in primis linguae cognitione opus esse, neque se eam rede feliciterque percipere posse nisi Goettingae in scholis Gesneri. Parentes filio libenter gratificantur, putantes hoe ad Theologiam speóïare. Nam illa aetate in plerisque aliis Germaniae Academiis Graecam linguam non nisi futuri Theologi discebant, et hi crassa Minerva, ad solam eamque levem sacrorum librorum intelligentiam: Graecae Literae pars Qrientalium habebantur, et utrarumque fere unus et idem erat Professor. Itaque domo proficiscitur adolescens eo consilio, ut Goettingam se conferret, et per itineris ac diverticuli opportunitatem claras urbes, in primis illas, quibus Saxonia floret, Academias inviseret. Berolinum, patriae regnique qaput et regum domicilium, ampla aliis peregrinantibus spectandi materia, non nisi paucos eum dies tenet; quippe quo eum itineris magis necessitas, quam cognoscendi cupiditas, adduxerat, sperantem se • eo rediturum, nunc omni impetu festinantem ad eos locos, qui ipsi aliquod Antiquae venustioris- - que doétrinae pabulom praeberent. Vicinam ingressus Saxoniam, venit Wittebergam. Huius urbis Academiam duo tune ornabant praestantes doe-  ' ( 13 ) doctrina viri, Jo. Daniël Ritterus; Juris Historiaeque omnis peritissimus j et Jo. Guilielmus : Bergerus, in Eloquentia et Antiquitate, in primis Romana, versatissimns, uterque scriptis in publicum editis celebratissimus. Ruhnkenius qui jam. in puerili institutione Orationes aliosque Bergeri libros cognovisset, magnamque ejus admirationem concepisset, eum adit salutatum. Hic adolescenten! comiter excipit, ejusque .colloquio ac doctrina deleftatus, Rittero eum conciliat, alterum alterius cognitione dignum, et utrique illa con. ciliatione gratum se faéturum judicans. Ergo unum alterumve diem his cum viris sic una fuit ut vicissim caperentur, et ipse illorum benivolentia ac doótrina, et illi ipsius ingenio et elëgantia: ipse abitum de die in diem differre, Wittebergae manere malle, nee tarnen audere, ne paren tum voluntatem fefellissé videretur: illi, ut maneret, • optare , nee tarnen suadere veile id quod, nisi confutata pietatis opinione, suaderi non posset. Tandem ipse Ruhnkenius , ratio nibus secum agitatis, dubitationem tollit, constituit manere, et consilium parentibus probare. Et facile probavit. Nam quod parentibus ostendebat, se id, cujus caussa Goettingam peteret, uberius etiam Wittebergae discere posse, parentes judicare non poterant: et malebant filium propius abesse, modo intra duorum spatium .anno*  ( H ) nomm domum rediret. Neque vero Ruhnkerio quod sequeretur deerat. Nam licet Graecarum insiïtutio Literarum Wittebergae aut nulla, aut nullo in numero esset, claro certe Professore careret; earum tarnen ea scientia valebant duumviri illi, ut ab iis Ruhnkenius discere posset: et' si forte Gesnerus maiore esset scientia, hoe non tantum erat, ut caeteras Wittebergenses opportunitates obrueret, ubi duos habebat doctores ec amantes sui et ad familiaritatem conciliatos: quod an item Goettingae inventurus esset, in majore et studiosorum adolescentium numero et Professorum occupatione, non sine ratione dubitabat. ■ Duos annos Wittebergae audivit Ritterum Jurisprudentiam et Historias, Bergerum Antiquitates Romanas et Eloquentiae praecepta tradentem: iisque in dodtrinis magnos fecit progressus: quorum specimen biennio postea/prodidit libello ad publicam disceptationem proposito, Be Galla Placidia Augusta. Sed quum utriusque doftoris institutiones ita consectaretur, ut nullam earum partem praeterfluere sineret, tum Bcrgerianae ad duorum in primis scientiam locorum valucrunty in quibus postea et ipse regnavit, et mihi ad discendum profuit: dico, Latinae orationis puritatem , et bonorum librorum ex recentiore aevo cognitionem. Noti sunt Bergeriani libri de Latina Eloquentia, cum Orationes tum Praecepta» — — In-  ( 15 ) Insignis inest probitas castitasque , cum verborum, tum diótionum: suavitas non inest: nulla magnopere exstat varietas vel orationis vel doetrinae: summa in puritatis et concinnitatis cura, desideres sententiarum lumina, lacertos , sales. Fertur ejus liber de Naturali Pulcritudine Orationis, accurati ille judicii et multae doctrinae, sed nulla minus dote quam naturali pulcritudine commendatus ; nisi forte naturalis ea sit pulcritudo, cui miifonta est cum Gratiis communio, cu* /, jusque ea est simplicitas et mundities quae fri« geat. Ruhnkenius ex liac institutione non nisi utilia assumebat: eam a natura acceperat ingenii suavitatem, eum pulcri venustique sensum, qui a compositionis istiusmodi eum contagione integrum intaélumque praestaret. Sed bonorum librorum, eorum qui post renatas Literas scripti esfent, incredibilem habebat Bergerus non modo cognitionem, sed etiam copiam, de omni argumento,quod ad Scriptores Veteres Graecos&Latinos pertineret, Critico , Grammatico , Antiquario, Nummis, Inscriptionibus. Theca ei erat nummorum veterum, optimorum et rarissimorum, referta et locuples. Principum eruditione virorum plerorumque scripta,quaesingnlatimedita feruntur, necdum una editione comprehensa exstantj sedulo colligere solebat: in iis Joachimi Camerarii scripta , quorum corpus ad for- mam  C 16- ) mam ab J. A. Fabricio in Bibliotheca Graeca" designatam, edere constituerat. Quod item Ruhn* kenius postea subinde agitavit consilium , qui Camerarii libros ad eum paulatim collegit mime* rum, ut ad summam paucissimi.desiderentur. Caeterum Ruhnkenius Wittebergae nonnihil etiam operae tribuit scholis Mathematicis, Dia* letticis, et vero Metaphysicis, quae ad rationem Wolfiauam habebantur: ita quidem, ut gustaret, nee ignoraret, Philosophiam. Et quod Nepos ait de Actico, attigit quoque poëticcn, credimus,ne ejus expers esset suavitatis: idem de studio, a se Philosophiae impertito dicere solebat Ruhnkenius, suavitatem fruótumque Philosophiae positum esse in ratione et forma, non in materia et argumento; quippe de cujus veritate omnia esse incerta. De quo equidem ut nolim statuere , ita illud haud dubitanter afhïmem, Ruhnkeninm ex illa, quaecumque fuit, Philosophiae cognitione, ejusmodi sensum .ingeniique habitum traxisse , ut postea Philosophos Veteres et legeret libentius, et intelligeret facilius, quam solent fere literati Philosophiae ignari: tum vero eloquentiae facukatem corroborasse, eamque disserendi consuetudinem duxisse , quae in omnibus ejus scripüs commentationibusque apparet, definiendi , distribuendi , argumentandi, et. rem quamque suo loco ponendi: quibus officiis negle&is, laus per- spi-  ( *7 ) spictiitatis èlegantiaeque , et onmino bene , seri« b'endi facultas, exstare' 'nulla potest. Interea, quo magis in Latinis Literis aliisque disciplinis progrediebatur j eo rhagis quotidie animadvertebatj ad eas percipiendas majore sibi opus esse Graecarum Literarum. scientia, quarn quantam suo ipse studio et Bergeri Ritterique admonitione consequi posset. Et ex his saepe audiebat, interiórem quidem Graecarum Literarum cognitionem nunc apud solos fe're Batavos florere , in primis Lugdurii, ubi discipünae 'quondam a Jofepho Scaligero constitutae nunc summum praeesse virum* Tiberium Hemsterhusium. Accedebat ut per idem tempus Lipsia Wittebergam excurreret Joannes Augustus Ernestus, tredecim fere annis Ruhnkenio major; jam edito Cicerone aliisque libris famam doetrinae adeptus, isque, apud Ritterum ei conciïiatus, vehementer eum hortaretur ad Graecarum Studium Literarum gnaviter persequelidum düce in primis- Hemsterhusio, huic ill&rum principatum, quamvis caeteroquin Gesneri aniantissimus, baud dubie tribuens. igitnr Ruhnkenius incredibili Hemsterhusianae discipünae cupiditate incensus, ei se dare et Lugdunüm proficisci constituit, parentes tarnen antea con'silii sui certiorcsi Facere, ejusque efficiendi ab iis copiam facukatemque petere; quamquam, quid respoi:suriesB sent i  C 18 ) sent, facile augurabatur. Nam hi ab hoe vehementer abhorrentes consilio, redire filiumjubent, ut reliquum studiis destinatum tempus in patriarum una Academiarum, ut lex erat, transigeren eoque transaéto munus peteret, quo vitae subsidiis prospiceret: mittunt pecuniam viatico et negotiis ad reditum componendis, necessariam primo, deinde uberiorem, inducti a\ Bergero ad {M propositum nisi probandum, tarnen ferendum. Filius pietati satisfaetum, et suum sibi potius quam parentum judicium, in re ubi plus quam illi ipse ■videret, sequendum existimans, res suas cogitatiónesque ad profeélionem in Bataviam comparat; in primis confirmatus prudentissimis benivolentissimisque adhortationibus duumvirorum Wittebergensium et Ernesti , affirmantium, nusquam ipsius doctrinae sua praemia defutura; quippe quae, nisi apud Batavos, certe apud Germanos ei parata esse, ubi sua se commendatione effeér.uros^ ut prima quaeque cathedra ei deferretur. Hoe exemplo discant juvenes, quorum rectissimis studiis parentes obsecundare aut, cum possimt, nolunt, quod Ruhnkenio contigit, aut, cum volunt, non possunt, quod pluribus etiam evenire solet: discant igitur non absterreri a proposito, nee temporum difficultatem aut parentum errorem ad ignavam pietatis oplnionem interpretari: erigant se adversus fortu- nam?  ( i9 ;) nam, sequantur integram naturae,' immo Dei, Vocem. Est enim profeéto Deus in nobis, certe divinüm quid a Deó nobis inditum, virtus, prudentia et fortitudo, qua suam sibi quisque fingit fortunam. Sed eos dico juvenes qui generosa nati indole , juvenis instar Herculis a diversa utrimque sollicitati Dea, Virtüte et Tgnavia, audeant laboriosam virtuteni molli ignaviae praeponere , et ita in animum suum inducere ut omnes labores exantlare, omnes voluptates contemnere non recusent, dummodo propositum excellentis scientiae fruélum consequantur. Non eos dico juvenes, quos quum ad hoe laudis iter ingrediendum hortamur^ quamquam in facili et parentum voluntate et subsidiorum copia, tarnen respondere audimus, At nimius est hic lübor! Nimium temporis hujus scientiae studium postulat! Abeant isti ad Deam Ignaviam, hujus in campo pascantur, et cum ïgnavo vulgo vitam traducant inertem! Ruhnkenius Lugdunum proficiscitur comité juvene quodam nobile ac divite, inde per alias Euröpae terras peregrinaturo : reclo ac brevissirao tendit itinere, nulla jam diverticula captans. Habebat commendatitias literas Ritteri ad Ruckerum Jureconsukum Antecessorem et Gerardum Meermannum Syndicum Rötterodamensem, Bergeri ad Franciscum Oudendorpium Historiarum et EloB 2. quen*  C 20 ,) quentiaeProfessorem: ad unum Hemsterhusium$ quem unum et spedabat et cogitabat, literas non habebat. Hujus amicitiam sua ipse, nulla aliena, commendatione; sola do&inae conjunétione, se sibi conciliaturum certo confidebat. Hunc, simul urbem ingressus est, reliétis aliis negotiis, continuo adit, Latine alloquitur, narrat quis et unde sit, ex Ritteri Bergerique diSciplina se unice Lugdunum venisse, ut Hemsterhusiana insütutione ad Graecarum scientiam Literarum proficeret ^ eamque redux aliquando in Germania explicaret. Hemsterhusius statim animadvertit, hune non esse ex vulgari genere studiösum et salutatorem % agnoscit egregiam iudolem, et ingenii elegantiam: rniratur docirinae, quamvis in adolescente, maturitatem, sermonis Latini inusitatam bonitatemj tum vero amplexatur candorem ingenuum, qui quemvis etiam doétrir.ae ignarum facile caperet: gaudet discipulum sibi venisse non tironem et ritdem, sed universae jam eruditionis supelleélile instruétum, cui ad perfectionem non nisi ukima quasi manus et lima deesset. Igitur prima illa congressio, ut solet fieri in stüdiorum- sensuura-, que similitudine, eam vim habuit ut dubium esset uter utriim magis eepisset. Nam et in Hemsterhusio multa erant quae homines etiam indoclos ad. eum suspiciendum converterent: summa in habitu^ vultu, gestu, motu, cum eomitate gravitas: pra- den-  C ft ) dentis orationis, tamquam meditatae, sedatum quoddam flumen. Quo majore admiratione Ruim. kenium adfectum fuisse par est, qui ad hund viri adspectum maximam de ejus doftrina existiHiationem attulisset. Saepe mihi narravit, • se, Meet absens de Hemsterhusio summa omnia opinione praecepisset, praesentem omnia uberiora amplioraque deprehendisse; ut, quum absens admirabilem sibi virum informasset, jam praesens aliquem Deum videre sibi videretur. Huic igitur similis fieri studebat : hunc dies noótesque sibi proponebat: hujus ab ore pendebat: hujus per sex deinceps annos scholis assiduam operam navabat: hujus et tune et postea familiares sermones et consuetudinem ita conseéfotus est, ut, quoad posset, ab ejus latere non discederet, nee diétum monitumve è senis ore exiret, quin id exciperet ac fideli memoria reponeret. Ergo, non modo eamdem, quam in Hemsterhusio mirabatur, doétrinam et ipse consecutus est, sed eam praeterea sua quadam et propria ingenii suavitate auxit et exhilaravit. Et quandoquidem Hemsterhusianae doftrinae praestantia posita erat in Antiquarum, id est Graecarum et Latinarum, Literarum critica scientia; haud alienum videtur ab hoe loco, quae sit illius scientiae materia et ratio., breviter, quoad ejus fieri potest, declarare. Constat inter omnes, omnem ingenii cultumy B 3 om-  oinnem verae.ejegantiae et pulcritudinis rationem, omnes artes ac disciplinas, et exstitisse et floruisse apudGraecos: ab. his ad Romanos, a Romanis ad alios Europae populos venisse, et partjm horum socordia et calamitate, partim exteromim populorum barbarie ac dominio, quorum «trorumque è colluvione majores nostri exstiterunt, obrutas neglechsque jacuisse per mille fere annos, quibus medium acvum censetur,ad saeculum decimum et quintum, quo earumdem studium Graecis Latinisque Scriptoribus legendis repeti instaurarique coepit:et ab eo inde tempore ita quemque populum ad divinarum humanarumque rerum scientiam, omnemque do&rinarum ac liberaliura artium rationem magis profecisse, quo quisque mngis veteris Graecae Romanaeque originis, tamquam igniculos et semina in animis abdita elicuisset ac suscitasset, ad ejusque originis sensum habitumque sé tra&andis Antiquis Scriptoribus restituisset at, que conformasset. Quo in judicio, nemo facila feumanior a nobis dissentiat: aut si quis forte dis. sentit, illud certe nobjs concedat necesse est,: uberrimum. esse omnis 'humanae cognitionis fontein'in Antiquorum scriptis, multas adhuc superesse in nostris ingeniis, animis, moribus, mék tuti-., disciplinis, studiis, barbaricae semina originis, ac reliquias sordésque 'medii aevi, quas ita quemque .certissime abstergere et eiuere, ut maxi. -mo . g 8 ■ me  C 23 ) me diligentissimeque peftus limpidissimis Antiquarum Literarum fontibus irrigaverit. Adeo illud Horatii de Romanis diétum, verissime ia nostram aetatem nostraque tempora, veluti vatis oraculum, valet: Sed in longum tarnen aevum Manserunt, hodieque manent, vestigia ruris. Serus enim Graecis admovit acumina chartis. Antiquorum monumentorum quatuor sunt genera. Primo, longe omnium uberrimo et maxi. nio, ipsi conrinentur Scriptores, et numero multi, et materia varii, Poetae, Philosophi, Historici, Oratores, Rhetores , Grammatici, et de aliis etiam artibus argumentisque Scriptores. Horum vel uno in. genere rede versari quum magnum quid sic; is, quem significamus,in omnibus habitare debet gencribus,ut omnes omnino Scriptores, et optimum quemque maxime, pertra&atos habeat. Ex reliquis tribus monumentorum generibus, duo sunt literata, Inscriptiones et Nummi: unum illiteratum, artium opera ea ^uae oculorum sensu et corporeae materiae conformatione censentur, veluti statuariaè , sculpturae, architecturae, et similium: quae tria genera ita teneantur, ut eorum intelligentia maxime et referatur ad intelligentiam primi et maximi generis, id est, Scriptorum, et ab ea ducatur; qua quippe inB 4 * struc-  ( S2 5 stru&o facilis et expedita est horum trium oog* nitio, $ine hac inanis et potius nulla. Scientiae hujus est finis, omnem illam ex antiquis monumentis materiam proferre, ad ingenii cultum fruclumque, vitae usum, virtutis et ho* nestatis studium, referre: officium, id est, via qua hunc finem consequitur,positum est in grammatica interpretatione, quae a diligente et accurata linguae verborumque cognitione ad rerum cogni. tionem proficiscitur. Primi illi sub initium renascentium Literarum florentes dodtrina viri omnem Antiquitatis materiam suis studiis comple&ebantur, Latinam Graecamque linguam', Grammaticam, Criticam , omnem Historiam, Eloquentiam, bene scribendi facultatem, Philosophiam, et reliquas artes disciplinasque s quatenus, Antiquorum scriptis.consignatae, eorumdem lectione p'ercipiuntur: quibus muiti adeo Hebraicas et Orientales Literas adjungebant. Qui his omnibus fere in rebus probabiliter valerent, innumerabiles fuerunt: qui vero, cum harum rerum egregia scientia , Literarum quoque Graecarum et La'tinarum principatum tenerent, tres ad hunc diem censentur- Jofephus Scaliger, Isaacus Casauboijus , Claudius Salmasius. Jam horum aetate, et magis etiam postea, plerique, pro ingenii quisque sui mediocritate et studii ratione, ex illa rerum ififfiütatejln aixtius spatium, ad hujus, de qua agi-  ( H ) ngimus, scientiae veterem propriamque sedem, ad grammaticam Graecae Latinaeque linguae rationem, se retulerunt: angustis sane se finibus, circumscribentes, observatione verborum, formarum , diétionis, compositionis: veluti ampk* aedificii superioribus partibus et conclavibus, penuria supelledtilis familiaeque, vacyis reliclis, in fundo ac solo habitatum concedentes: sive, ut splendidiore exemplo utar, tamquam imperii ac ditionis nimis late patentis, quod tueri non pos? sent, longinquas dissitasque provincias deseren • tes, copiasque inde suas in patrium avitumque; regnum et agrum contrahentes. Horum alii intra. iilud verborum se regnum continebant: alii subinde in proximas regiones egrediebantur Critices faétitandae, vel injemendandisscripturaecormpteHs, vel in confutandis Higtoriae erroribus, verborum tarnen semper magis studiosi quam rerum, neque fere has attingentes nisi quatenus cum verbis conjunétae sunt. Et vero prudenter et cum ratione agebant, quod virium suarum rationem habentes, ne altius,quam quantum possent, in rerum regiones adscenderent. At alii imprudenter, atque adeo impydenter, qui nulla linguae et grammaticae rationis intelligentia instruéli, continuo in Antiquorum res, veluti Pbilosophiam aüasque disciplines, in volant, de iis audafter scriLiint,rudes et ignari verborum linguaequequibus res B 5 illae  C 9* ) illae disciplinaeque proditae sunt: volatiel, profeéto, et ventosi homines, quasi in aedificio fabricando initium facientes a tedlo et apice, de fundamentis et parietibus non cogitantes. Hen> sterhusii prudens erat ratio tuendi Literarum imperii, qui a verborum intelligentia ad omnes egrederetur Critices et Antiquitatis regiones,in iisque frequens diverteret, semper tarnen sedem imperii habitationemque meminisset esse grammaticam scientiam, eamque in primis et curaret et ornaret. Sed illa intelligentiae unica effectrix, grammatica interpretatio, in recentiorum libris facilis e'xpeditaque est: in Antiquorum scriptis difficillimum habet aditum, obstruéfo quippe interjeétis cum aliis, tum praecipue duobus magnis impedimentis et quasi sepimentis. Primum et exterius sepimentum est veterum linguarum ad discendum intelligendumque difficultas: quam ubi superaveris, restat alterum et interius sepimentum, exemplarium labes et corruptela. Linguarum difficultas exsistit ab earum in vulgusignoratione,utpote ex usu communi remotarum, nee hominum continuo et quotidiano sermone ad nostra tempora propagatarum, sed solis literarum monumentis servatarum. Hujus impedimenti igitur expediendi duo sunt instrumenta. Alterum scientia Artis Grammaticae, confirmata continuo legendorum Scriptorum usu; ut cognita cum singulorum ver-' bo-  ( 5$ ) borum significatione, tum eorum compósitione et, construétïone, loei cujusque sententiam assequatnur. Alterum,. Analogiae nomine celebratum,versatur in singulorum originibus verborum inda. gandis, unde eum prima et propria notatio, tum ducla inde et tralata vis cujusque et potestas per? spiciatur: de quo quamvis maximo ad interiurem Graecae Latinaeque linguae scientiam subsidio pauci adhuc cogitaverant, nee fere nisi triumviri Mij Scaliger, Casaubonus, Salmasius, pauciores etiam scripserunt probabiliter quidem, nisi forte brevia quaedam et inchoata Aegidius Menagius et Lambertus Bosius. Utrumque instrumentum ita tenebat Hemsterhusius, ut illius in tractatione primus copiarum ubertatem cumseveritatedelectus conjungeret: hujus et materiam augeret et rationem primus constitueret, atque adeo unicus ejus haberetur inventor, et unus, post renatas Literas, Graecae Latinaeque linguae fines insignites proferret. . Gravius etiam difficiliusque expeditu est alterum impedimentum, positum in corruptela et erroribus scripturae, ortis illis cum a iibrariorum vel fraude vel negligentia, tum a situs ac diuturnitatis injuria: quod omnem intelligendi interpretandique Sollertiam eludit, nisi corruptela ad sanitatem resütuta fuerit,adhibita emendatrice facultate Critica. Haec j ut nomen habet, ita proficiscitur k judi- cando  èando quid verum falsumve, pröbum vel vit}Q. sum, sanum vel mendosum,recïum vel pravum, turpe vel secus, gennanum .suppositum've sit; indeque ad inveniendum progreditur, suum cuique tribuens, reprehenso falso verum restituens, ostensa corruptela simul medicinam expromens, vel conjecturae felicitate, vel vetustorum codicum auétoritate. Hujus scientiae tantam facultatem habuit Hemsterhusius, ut omnium consensu in ea regnaret, et Ruhnkenius eum verissime in exemplum perfedti Critici proponeret, scripto illo divinitus viri Elogio, in quo ita totam illius dodtrinam expiicuit, ut simul significaret quid ipse probaverit ac secutus sit. Hunc libellum es legant et ediscant, cum omnes humanitatis studiosi, tum ii qui Hemsterhusianae et omnino criticae dodtrinae vim rationemque uberius cog? noscere cupiunt. Nos hunc locum nostro more et universe adumbravimus; quo certius de Ruhnkenio judicari posset, quem constat Hemsterhusiani exempli praestantiam et secutum et assecutum esse. Nunc quibus eam gradibus studiisque assecüitus sit, porro videamus. Et primum quidem suo exemplo probavit verissimum esse vetusillud, sui cuique mores fingunt fortunam. Venerat Lugdunum invitis parentibus. Vitae subsidiis prospeclum erat in breve tempus, illud quo in Germania cathedrara adep-  C 29 ) adeptus esset: quod tempus breve fore Wittebergenses amici affirmaverant. Nunc, ne ill* quidem subsidia desideravit. Eo erat ingenio, iis moribus, ut non modo doclos, sed indoóios etiam, facile sibi conciliaret. Erat in eo cum officïosa comitate et sermonis affabilitate ingenuus candor, ab omni et adulatione, at simulatione , et vero eruditionis ostentatione, prorsus alienus: animus simplex et apertüs, veri studiosus et tenax, et constans etiam, assertor, gravioribus in negotiis ubi amicorum commodum et officii consiliique fides ageretur : levioribus in rebus sententiae nee alienae sedulus reprehensor, necsuae pertinax defensof: caeterum fere Pamphili Terentiani similis, ; Sic vita erat: facile omnes perferre ac pati, Cum quibus erat cunque una, iis se dedere, Èorum obsequi studiis; advorsus nemini: Numqüam praeponeris se iilis. Erat omnino in ejus natura princeps dos et reliquarum quasi fundamentum, imo\i* , facili* tas, ut ingenii ad discendum et inveniendum^ ha animi ad ferendos varios hominum mores y suscipiendaque et sua et aliorum negotia: qua faeilitate multum per totam vitam juvabatur sive ad felicitatem, sive ad felicitatis opinionem; ut aequabili semper esset animo, eodemvultu, adver-  ( 3° ) versos casus leniter exciperet, patienter toleraret, suaque ipse sorte. contentus viveret. Porro, quod Graecorum dicto fertur,formaepulcritudinem omni commendathia epistola plus valere, neque haec Ruhnkenio deerat commendatio, cor* poris nisi venustas et pulcritudo, certe concinnitas et dignitas, juvenilis vigor, hilaritas in Vultu, et quae, ut cum Tullio loquar, sunt minima, tarnen bona dicanlur neccssc est, canüiduli dentes, venusti oculi, color suavis: habitus, motus, incessus, gestus, decorus: index liberalis institutionis, facultas artium quibus corpus ad agilitatem et vitae usum formatur, saltationis, equitationis, palaestrae, et, quibus visus auditusque erudiuntur, linearis picturae et musicae-, hujus quidem ejusmodi profeétus ut probabiliter tibia caneret-: denique venationis studium inde a teneris susceptum, et progressu aetatis ad scientiam et rationem perduclum: de quibus artificiis studiisque cum horum peritis, quamquam illiteratis, tam libenter, jucunde, intelligenter cdnfabulabatur, quam de Literis cum literatis. Quae: dotes etiamsi exiguae sint, si cum ingenii doctrinaeque virtutibus comparentur, advenae et hospiti multiplices ansas-conciliandae multorum. notitiae amicitiaeque praebebant, plurimumque valebant ad benivolam opmionem vulgi, clijus itK manu doéïissimorum saepe hominum-posita est for-  ( n ) fortuna. Ad hoe vulgi praejudicium quum accederet judicium magnorum virorum, in primis Hemsterhusii, qui eum quovis in sermone et congressu haud obscure aliis adolescentibus et praeponebat et in exemplum proponebat, breyi factum est, ut studiosissimi quique bonarum Literarum juvenes ejus amicitiam expeterent, et parentes eum filüs morum studiorumque praefeétum adjungere cuperent. Hujusmodi ille stationes lubens accipiebat, cum suo ipse judicio, quo diutius copiam haberet fruendae diseiphnae Hemsterhusianae: tum au&ore in primis ipso Hemsterhusio, qui ab initio statim illud agebat ut Ruhnkenium in-Batavia retineret, et aliquando in cathedra collocaret. Quod perfecit tandem, quam-! vis multos post annos,Hemsterhusius, et immerï talibus suis in patriam meritis hunc adjecit cumuJum, ut ei Ruhnkenium. futurum suum laudis heredem , et bonarum Literarum statorem formaret ac vindicaret. Attulerat multarum doftrinarum, Juris, His, toriarum, Antiquitatum, Literarum Graecarum et Latinarum, aliarum, haud contemnendam scientiam, inchoatam puerili institutione, mox Wittebergensi disciplina cultam et locupletatam; ut nullam non in hoe genere cathedram ornare tuerique posset: cujus scientiae si qui vel dimidiam et multo adeo minorem partem tenent adolescente? po.  C 33 ) popularem aurara captantes, ut sibi placent! ui se efferunt! ut alios prae se contemnunt, et Professorum scholas despiciunt! At Ruhnkenium; ê superbum juvenem! non puduit tam doftum cum adolescentulis tironibus ac paene pueris con. discipulum in Hemsterhusii schola sèdere: immo i qui Socratis sibi proposüisset praeceptum, se ipsum nosset; ac doctus msgis esse quam videri studeret, constituit veluti ignarus omnium refum et rudis, tamquam novus ac recens, tamquam denuo natus-j novam vitam ordiri , studiorum viam rursus ingredi, ejus initium a Graecis Literis ducere, earumque scientiae ; quasi fundai mento , postea Latinarum Literarum ac deinceps aliarum dodlrinarum tractationem superstruere; Ita enim et ipse judicabat, et Hemsterhusium judicantem audiebat, praeposterum esse puerilis institutionis ordinem, quo primum Latinist deinde Graecis, imbuimur Literis ; igitur eos' qui semel hunc errorem errassent, et tarnen ad Literarum principatum contenderent, denuö veluti pueros debere fieri,puerilis institutionis ahant viam ingredi, a Graecis ad Latinas Literas progredi. Hanc viam ingressus, bipertitum sibi studiorum pensum constituit: alterum, ut quotidie Hemsterhusium in schola Graecos Scriptores, eaf qua diximus, critica grammaticaque ratione intcrpretantem audiret: alterum, ut ipse domi Graecos' om-  C 33 ) omnes deinceps legeret Scriptores j et prirnunl quidem Poëtas, initium dücens a principe ut ingenio, itaaetate, Eiomero, qnamquam antea lecto , nunc melioribus auspiciis ac rite traótando, indeque ad proximum quemque aetate et argumento Poëtam , usque ad postremum , progrediens; ne Nonno quidem, Silentiario, et postremis Byzantinorum, negketis , modo aliquam cum veteris doétrinae elegantia conjunclionem haberent. Et ne studium ad solos Poëtas adhaeresceret, neve aliquando , quod multis accidit, ad prosae orationis Scriptores traduci nequiret, Herodotum, Thucydidem, Platonem, et in primis Xenophontem, eadem qua Poëtas cura, eodem tempore, legebat: et ne a Latinis Literis desuesceret, Graecorum Poëtarum leftioni Latinorum leétionem Poëtarum adjungebat: denique ne, quod item compluribus evenire solet, Latinae orationis prosae sensum facultatemque lectione Poëtarum restingueret, sed integrum servaret, partim jam cautum erat Bergeri disciplina, ubi Cicero ei vehen)enter placere coeperat, qui quibus placet, hi multum, judice Quinéliliano, jam profecerunt: partim adhuc etiam cavebat, legendo Cicerone, adhibito item Terentio, Nepote, et simillimo quoque horum nativa elegan. tia castaque simplicitate. Jam si quis quaerat, qua ratione Scriptores C Grae-  C 34 ) Graecos legerit, infinitum sit de singulis respondere, universe dixisse sufficiat, Hemsterhusianam eum secutum esse rationem. Ergo primum ad singula verba attendebat: novorum et minus cognitorum vim aperiebat cum ex originis notatione, tum ex usu: quem quia legendo nondum tenebat, cognoscebat è Lexicis , Stephaniano Thesauro,in primis autem èveteribus,Polluce,Suida, Hesychio , aliis , quibuscum, inter leétionem Scriptorum, familiaritatem contrahebat, et utrorumque comparatione utrisque mutuo lucem medicinamque adferebat; tum vero judicabat quamnam è variis- significationibus praesens locus vel admitteret vel postularet. Deinde aniraadvertebat ad compositionem et strucluram totius loei, eamque cum investigando sententiae nexu, tum observatione grammaticae rationis constituebat. Locum ita patefaétum relegebat aliquoties, antequam ad proximum pergeret. Denique pericctum Scriptorem, uno et continuo tenore rursus totum relegendo iterabat; unde fiebat ut se in ejusmentem, mores, aetatem, locum, quasi insinuaret: formam dicendi, cogitandi, argumentandi, animo imprimeret: multa, in quibus antea haesisset, expediret: perperam a se intellecla reétius perspiceret, corrupta emendaret; quum quovis dubio loco facile videret quam sententiam serrpturamque consuetudo et ingenium Scriptoris pos-  'C 35 ) postularet. Ita è grammaticae interpretationis exercitio, sponte et nascebantur verissimae emendationes, et ingenium ad criticam facultatem formabatur. Ac ne forte ingeniosi juvenes, qui haeclegeHnt, opinione laboris ab ingrediendo ejusdem laudis itinere deterreantur, cogitantes infinitum et humanis, suis certe, viribus majus esse tam muitos Veterum libros tanta cum cura tractare, et tractatos memoria continere; operae pretium est eos admonere. Sane, si unusquisque Scriptor tantumdem operae ac laboris postularet qüantum primus, infinitum esset negotium et ita aerumnosum, ut nemo non liberalis ingenii homo aliam quamvis, quam hanc, vitae viam ingredi mallet. Nunc planeIiesiodeumilludfit,T«? ^ a'gêT»? ;Jgw*V#. Virtus ddffièilem et sudoris plenum habet aditum, progressum facilem et jucundum. Uniuscujusqué deinceps Scriptoris facilior fit leétio et ad sequen» tes viam aperit: ac brevi tempore ad eam facultatem pervemtur, ut Graeci libri aeque promte expecliteque intelligantur, quam aut Latini, aut patria adeo lingua scripti. Ad hanc facilitatem multum valet cum ipsa linguae indoles, tum vero plurimum recla progrediundi ratio. Linguae, prae caeteris omnibus linguis, ea est indoles, ut et singulorum significatio verborum appareat vel ex origine, vel è nexu cujusque loei: et conC 2, i strne»  C 3* ) struétio compositioque diótionum enunciationumque ad simplicem naturae rationem conformata sit; ut neutra in parte opem Lexici tam diu, quam aliis in linguis, desideremus. Recta progrediundi ratio duabus continetur partibüs: altera, justa difficultatis cujusque aestimatione: altera, annotandi consuetudine. Illa hanc habet vim, ut locis difficilibus nee parum, nee nimium operae tribuamus. Parum tribuimus, quum eos leviter, nee adhibitis iis, de quibus diximus, expediendi instrumentis praeterimus. Nimium tribuimus, quum ita ad eos adhaerescimus, ut, nisi penitus expeditis, progredi nolimus: ad quam pertinaciam etiam studiosissimorum hominumindustriam,tamquam ad scopulum naufragio, affligi novimus. Fuit mihi familiaris quidam , elegantis homo ingenii, qui hac pertinacia captus, in facillimis etiam locis difficultates sibi fingeret, et, quod ajunt, nodum in scirpo quaereret, mihique ingenue fateretur, sibi majus videri quam pro humani ingenii viribus vel unum è majoribus quidem, aut Graecis, aut Latinis prosae orationis, Scriptoribus, accurate legisse. Quid igitur ? Laboris molestia ac taedio , a eontinua leélione rejeétus, ad Latinos adhaesit Poëtas: horum item paucissimos legit totos; in reliquis eorum, et magis etiam in soluta'e orationis Scriptoribus, maxime, vero et omnino in Graecis, desultor evasit, et, ut  C 37 ) ut in proverbio est, canis è Nilo bibit: modo in hoe, modo in alio, versus aliquot degustavit: totum ne unum quidem vel minimum perlegit: numquam , ne ad mediocrem quidem, Graecae scientiam linguae pervenit. Ruhnkenius institutum iter strenue persequebatur: ad locum perveniens in quo haereret, si bis terve lectum expedire non posset, ad eum non adhaerescebat, eum relinquebat, notabat, in aliud tempus reponebat, progrediebatur: mox ultro lux oboriebatur , vel simili in sequentibus oblato loco, vel per iteratam totius Scriptoris lectionem nexu accuratius perspecto. Si qui superessent loei neutra harum rationum patefacti, de his Hemsterhusium consulebat. Annotandi consuetudo in eo est posita, ut locum quemque memoratu dignum , item verba di&aque excerpamus, certoque ordine in adversaria referamus. Fruéïus ejus multiplex est: primum, ut inventa ne perire sinamus, sed custodiamus, unde ea, postulante usu , facile expromamus: deinde, ut expeditior faciliorque quotidie fiat progressus, quum in promtu habemus prius animadversa, quibus revocandis eas, quae postea obveniunt, difficultates expecliarnus: tum, ut si. milium copiam exemplorum congeramus, quibus inter se comparandis et rerum rationem et linguae usum colligamus, quae observatio inducC 3 tio-  ( 3,8 ) tioque una est verissima in his rebus via naturae et ingenii humani; denique, ut sub manu ac sensim congeratur ac digératur sylva et apparatus omnis interpretationis, emendationis, et omnino. grammaticae criticaeque doétrinae. Ruhnkenius. cum ex veteribus Scriptoribus, tum ex recentioribus eorum interpretibus, Criticis,Grammaticis, Antiquariis, omnibusque omnino hujus, argumenti libris, quos omnes et cognoverat et perlegerat : ex his igitur verba diftionesque et quidquid ad grammaticam rationem pertineret , suis locis adscribebat, Graeca in Scapulae Lexico, Latina in Fabri Thesauro: utriusque exemplum, interjecta quibusvis paginis pura charta ligatum , in hos usus ad manum habebat: res quae ad Historiam, Antiquitates, aliasve dofhïnas referrentur,in compendio cujusque argumenti edito, aut, si hujusmodi editum compendium non haberet, in pecuiiaribus adversariorum libellis anuotabat. Quantam illa annotandi consuetudo vim habeat, et quantum per eam vir viro praestet, facile est attendentem intelligere. Quis neget magnos fuisse viros Gesnerum et Ernestum, doélrinae praestantia et varietate, judicandi facultate, scribendi laude? ut eorum in disserendo miramur diligentiam , copiam , subtilitatem , elegantiam , prudentiam , ita in animadversionibus ad Scriptores antiquos, in primis Graecos, veluti Gesneri ad Lu-  ( 39 ) Lucianum et Orphenm , Ernesti ad Homerum, Xenophontem, Callimachum, quamquam ne illas quidem disserendi judicandique dotes desideramus, easdem tarnen copiarum et apparatus penuria obscurari labefaélarique videmus : quam sunt illi viri, et sui quisque , et magis etiam Hemsterhusii, Valckeuarii, Ruhnkenii, similiumque virorum dissimiles. Nimirum interpretatio est res non modo subtilitatis, sed etiam testimonii: et omnis judicandi subtilitas vana est et fluctuat, nisi, tamquam fundamento nitatur copia doctrinae eaque praesente et parata; ut testes, quorum auétoritate sententiam tuam tamquam in judicio probes, producantur et excitentur; quippe aliter probatio , atque adeo interpretationis munus ac finis, exstare nullo modo potest. Jam vero, in Scriptore edendo quot sunt animadversiones, tot sunt caussae et quaestiones, quarum cujusque probatio suis sibi et argumentis et testi. bus continetur; ut testium fere innumerabili multitudine opus sit, tanta certe quae non nisi assidua et propemodum infinita lectione colligi queat. Quid igitur? an Gesnerus et 'Ernestus antiquos Scriptores non assidue legebant ? Vero , assidue legebant: sed parum annotabant, forte aliarum occupationum multitudine impediti: et ad pleras. que etiam Scriptorum editiones faciendas subito et imparati accedebant. Et reperiemus fere, inC 4 ge-  ( 4° ) geniosos quamvis ac doftos hommes, sed in an* notando et congerendis adversariis negligentes, infelices in emendando esse conjeclores et hebetes. Scilicet, haec facultas maxime procuditur et acuitur multo usu et linguae consuetudine, quam tenere nemo potest, nisi qui multum legit, nee id effluere sivit, sed omnia et notavit et notata saepe inter se comparavit. Caeterum Ruhnkenius, eodem auctore Hem-, sterhusio, in Scriptoribus legendis ita versabatur, non ut omnibus aequalem, sed ut nonnullis praecipuam tribueret operam; ut singulis deinceps locis, non solum difficilibus, sed intelleétisetiam sua opinione ac facilibus, criticam diligentiam adhiberet; utquaereret, quo quidque pertineret, quid verum, sanum, germanum, secusve esset, obscura illustraret, corrupta emendaret, spuria argueret. Hoe ad multas utilitates consilium spectabat. Nam ita, in legendo excitabatur animus, ut numquam dormitaret, et vigilaris ubique aciem intenderet suspicacem et perspicacem in detegendis interpolatorum fraudibus et librariorum erroribus; ita, ingenium exercebatur ad criticam, cui natum erat, facultatem: ita, paulatim colligebatur materia con^cribendi libelli, quo doclrinam adolescentiamque suam ad publicam noütiam, munerisque adeptionem, commendaret: ita denique alebatur annotandi studium , quod saepe refrigescit, quum  ( 41 ) quum non nisi universe adversaria instruimus ad incertum et longinquum doétrinae ex iis expromendae tempus; contra, augetur et incenditur proposito opere mox in publicum emittendo, Hanc operam in quibus poneret, Scriptores elegit sibi Ruhnkenius éos quos primos legerat, Hornet um , Hcsiodum , Callimachum, Apollonium Rhodium : ejusque operae fructum, sexto posteaquam in Hemsterhusii disciplinam venerat anno, quadragesimo nono hujus saeculi, prodidit duabus Epistolis Criticis: altera de HomeroetHesiodo, ad Valckenarium, novum amicum, Hemsterhusii discipulum, alterum ab illo nostra aetate memoriaque Graecarum- Literarum principem: al. tera de Callimacho et Apollonio Rhodio, biennio postea, ad Ernestum, veterem amicum, ek> gantis doétrinae cum Graecae, tum in primis Latinae, cum Gesnero in Germania primas tenentem. Utriusque Epistolae argumentum congruebat- cum eorum, ad quos scriptae erant, studiis. Nam et Ernestus meditabatur novam Callimachi editionem: et Vakken arius versabatur in Homero ad criticam rationem exigendo et poliendo, cujus studii exstat specimen in Iliadis libro vigesimo secundo , qui scparatim ab eo editus est. Ruhnkenius majoribus Homeri carminibus critice traétandis aliud tempus destinabat : tune Hymnos argumentum Epistolae sumebat; quod criticae C 5  C 43 ) facultati ampliorem promtioremque materiam prae-. bere viderentur, Utraque non solum in iis, quos titulus profitebatur, sed in aliis quibusvis versaba, tur Scriptoribus Graecis , Epigrammatibus, Orphicis carminibus, Hesychio et caeteris Lexicographis. In utraque, ut primo Ruhnkenii critico opere , adolescentis ingenium, tamquam Phidiae signum, simul adspeétum et probatum est. Tanta erat doétrinae ubertas, tanta interioris et exquisitae scientia Graecae linguae, ducta illa cum ex accurata grammaticae rationis et originum intelligentia, tum è continua Scriptorum leétione, tum ex assiduo Lexicorum, Hesychii, Suidae, Etymologi, Pollucis, aliorumque omnium et Grammaticorum et Scholiastarum usu; ut in iis nil tam abditum et obliteratum, nullum tam reconditum esset latibulum, quod ejus aciem efFugeret: tanta erat indagandi sagacitas, judicandi subtilitas, inveniendi solertia; ut spurios quosque et corruptos locos, cum animadverteret celerrime, tum emendaret felicissime. Quibus dotibus ut aequabat principes Criticos, ita eosdem propria quadam dote superabat ea, quod ipsius ratio et oratio ïntegra et immunis esset ab illa non modo scribentium, sed omnino doélorum hominum, labe, quam paucissimi, quos aequus amavit Jupiter, vitare possunt, quam Graeci ra ab omni aliarum Literarum suavitate nudi et vacui. In eadem tenuitate et levitate permuki sunt Grammatici: at vero plures etiam exstant egregie doéti, maximaeque ad interiorem linguae Literarumque cognitionem utilitatis. Horum alii orationis elementa et compositionem, naturae observatione et vera dialectica ratione explicant, veluti Apollonius Dyscolus, et Dionysius Thrax: aliorum opera continentur Lexicis, veluti Pollu- cis,  C Si ) cis> Hesychii, Suidae, Etymologi, Harpocrationis, Ammonii, minorum item quorumdam: aliorum, scholiis ad Auélores, maxime Byzantino aevo compilatis ex commentarüs Grammaticorum nunc perditis. Sed et Rhetor et Grammaticus ita quisque nobis majoris pretii aestimandus est, ut et artis rationem magis tenet, et in primis ut frequentior est in memorandis cum rebus ex Historia et Antiquitate non aliunde cognitis., tum locis et notitiis Scriptorum perditorum. Ita enim se res habet,ut, quo plures per illammedii aevi barbar iem perierunt boni libri, eo majore cum cura ex hoe tamquam naufragio tabulas colligere debeamus. Igitur inde a renatis Literis multa inedita paulatim0prolata sunt, ut nil jam superesse videretur. Ruhnkenius cum alia ex bibliothecarum latebris protraxit egregia , tum Grammaticorum ingentem vim : è quibus tot tamque praeclaras doétrinae notitias acreliquias in lucem expromsit, quot quantasque eorum qui" dem, qui hoe et superiore seculo fuerunt, homi» num novimus neminem. Timaei hic libellus est ex genere mere grammatico. Neque enim Philosophiam attingit, aut voces Platonicae proprias doétrinae persequitur: neque cum Critica ratione conjunétum habet mm nus, ut de librorum auctoritate locorumve germana scriptura judicetur: neque cum Rhetorica, Da ut  C S2 ) ut compositie) artificiumque orationis aperiatur. Est Lexicon breve vocabuloritm diétionumque rariorum et exquisitiorum, quae grammatice explicantur, idque breviter, nullo cum eruditionis apparatu, nullis aliorum Scriptorum testimoniis: accurate tarnen et düigenter, utiliter item ad multorum locorum cum intell'igentiam aperiundam, tum veram lectionem constituendam. Credibile est, pleniorem amplioremque , quam ut nunc fertur, a Timaeo editum fuisse librum,ac postea ab aliis ad hanc brevitatem redaclum. Interpolatoris quoque manus apparet, cum aliis in locis, tum in addkis frequenter glossis Herodoteis. Ejus libelli exemplum exstabat in Bibliotheek Coisliniana, unde eum inoopere hoe ipso nornine Bibliothecae Coislinianae insignito edidirat B. Montfauconus: et Ruhnkenius qui ejus seorsim edendi consilium agitabat, accuratius ex ipso vete» codiee descriptum exemplum nanciscebatur beneficio Gallyi, Canonici Norvicensis, quocum ad fontes Spadanos notitiam amicitiamque contraxerat, cujusque nomini item postea Timaei editionem inscripsit. Hunc igitur libellum Hemsterhusius et dignum censebat qui peculiari editione ornaretur, et idoneum in quo ornando doctus editor do ctior etiam fieret. Nam cum semper, ut diximus, judicabat, studium excerpendi annotandique in juyeni'. bus*  < 53 ) hu$, ne hebesceret, retinendum alendumque esse proposito certo alicujus libri edendi consilio: tum huic edendi consilio in primis accommodatos esse libros grammatici argumenti arbitrabatur. Ita Valckenarius adolescens traétaverat Ammonium dé Differentiis Vocabulorum, ut et egregiae fundamenta dodtrinae jaceret, et eruditissimis animadversionibus conscribendis immortalem nominis famam consequeretur. Ita postea pari, aut simili certe, fru étu, Piersonus Moeridem Atticistam, Bernardus Thomam Magistrum, Koenius Corintlium de Dialectis, ornaverunt : eamdemque operam Glossariis Hippocrateis destinaverat Heringa. Est autem hujusmodi negotium, ut per ejus rite tractandi tamquam gradus adolescens, cui quidem nee ingenium nee studium desit, ad insignem doétrinae facultatem adscendere possit. Primum , libellus edendus debet conferri cum aliis omnibus Grammaticis, ut appareat quis alterum secutus sit , quid ab eo habeat ac retinuerit, sive omiserit, sive addiderit, quomodo alter ex altero supplendus , interpretandus, corrigendus sit. Quod ut utilissimam habet ingenii exercitationem, ita tenue et exile est cum ad editionis laudem, tum ad editoris in doétrina progressum. Alterum est majus negotii hujus officium, accurata Scriptorum leftio, cujus et necessitatem imponit, et jucundissimum invitamentum,et acerriD 3 mum  ( 54 ) mum 'incitamentum, adhibet probe aiministran"dac editionis munus. Nam leótio optimorum Scriptorum cum per se sit suavissima, tum suavitatis ei quasi cumulum adjicit inventio novaium rerum, quibus propositum opus ornetur et lccupleteturjquum inter legendum continuo incidimus in voces, dictiones, historias, in libro a nobis edendo item proditas: quum similium multorum cómparatione locorum, vim usumque verborum diftionumque constituimus, corrupta sanitati restituimus,ignotarum parumve cognitarumexomni Historia et Antiquitate rerum reliquiarumque notitiam patefacimiis: quae omnia per accuratam ieétionem et annotationem sponte ac sub manu hascuntur. Ruhnkenii Timaeus non modo insïgnibus et absolutissimis ab illius ingenio dochïna* que adfluentibus copiis ornatus prodiit: sed pe» culiarem etiam ac praecipuam habuit accessionem suavitatis', cum ab ipsius editoris indole, consuetudine, et facultate, tum a libri argumento, profeélae% Argumentum versatur infPlatonis dictione, quae ab omni aevo et nominata et habita est divina; quippe ita et verborum deleótu et compositionis ratione formata, omnibüsque eloquenüae luminibus distincra; ut triplicem illam orationis dotem, perspicuitatem in docendo, venustatem in deleclando, gravitatem in commovendo, vmns omnium in tota antiquitate maxime tenuerir, et  ( 55 ) et unum apud posteros hujus laudis socium habuerit Ciceronera. Et prouti Latinos, qui post Ciceronem fuerunt, Scriptores, nisi ledo Cicerone, rede intelligere nemo potest: aut, ut exemplo magis ad popularem captum accommodato utar , prouti Patrem Ecclesiasticum nemo intelligit, nisi qui sacros libros in numerato habeat, propterea quod eorum dida et verba in Patribus utramque, ut ita dicam, paginam faciunt: ita Graeci classici Audores apud posteros omnis liberalis institutionis fuerunt initiumetfundamentum, eorum ledione omnes ingenui et liberales homines a teneris, cum domi, tum in Grammaticorum et Rhetorum scholis imbuebantur, ut didiones verbaque illorum Audorum per omnem omnis aetatis et loquendi et scribendi consuetudinem late paterent ac dominarentur, et ex illorum scriptis, tamquam fondbus, rivulos ducerent omnes posteri Scriptores, orationemque inde suam quasi irrigarent. In hujus audoritatis societatem cum omnes venerunt classici, qui dicuntur, Audores, tum ejus quasi possessionem iionnulli prae caeteris obtinuerunt, maxime princeps omnium Homerus, ad quem ex Poëtis proxime acceduut Hesiodus, Euripides, Menander: prosaici Herodotus , Thucydides, Xenophon, Demosthenes, et maxime omnium, tamquam aliquis inter prosae Scriptores Homerus, D 4 atque  C 0 ) atque adco inter Philosophos Deus, Plato. Hurc posteri omnes et Graeci et Latini, non modo Platonici, sed caeteri Philosophi, Peripatetici et Stoici, nee modo Philosophi, sed alii omnes omni in genere Scriptores, Rhetores, Oratores, et Ecclesiae adeo Patres ii, quibus quidem aliquod esset cum humanitate commercium; hunc igitur omnes posteri, ut quisque bene scribendi maxime esset studiosus, ita maxime et leétitarunt et imitando expresserunt. Porro in Ruhnkenio admirabilis erat quaedam ad omnem interpretationis virtutem indolesnon solum ut copiis ad confirmandum, subtilitate ad judicandum, ingenio ad inveniendum, valeret: sed etiam ut collectum his facultatibus apparatum cum perspicuitate, ordine, ac deleóhi explicaret, et insigni prorsus .et ad rem accommodata orationis elegantia ac venustate ornaret et quasi laetificaret. Quibus in dotibus singulis quum excellere magnum sit; qui in universis excelleret,et cum criticis ingenii doctrinaeque copiis ac divitiis tantis, tantam Latinae orationis scièntiam, facultatem, castitatem, et nativam veluti gratiam conjungeret, recentiore aetate, quod quidem sciam, nemo exstitit. Ad has editoris dotes quum accederet Platonici argumenti suavitas, prodiit Timaeus ita ornatus ac dotatus, ut, quamvis parvus volumine, tarnen doctrinae cum pondere et praestantia, tum nitore ac lumi. ues  ( 57 ) ne, vere aureus et cs^et et haberetur. Ac principio quidem, in praefatione Ruhnkenius omnem argumenti caussam, Platonicae orationis vim et auétoritatem, veterum ejus interpretum et Grammaticorum usum rationemque ita patefecit, ut legentes tamquam per lucidum atrium in religiosissimum templum introducere videretur. Deinde, in ipso libro quot sunt animadversiones, tot sunt disputationes suis numeris absolutae, ratione ac via ab idoneo initio ad idoneum exitum deductae. Nam primum glossae cujusque scriptura constrtuitur consensu aliorum Grammaticorum: tum loei Platonis, ad quos glossa speétat, apponuntur, quorum nullus fere non insigne,vel sapientiae, vel venustatis lumen habet: porro, qui hos locos vel verbo, vel sententia, imitati sunt, et varii varie è Platonico exemplo simulacra expresserunt, ordine recensentur Scriptores: quae res una in primis jucundam legenti habet cognitionem, ex loco Platonico veluti sapientiae arce conspicienü posteros Scriptores ad eamdem arcem partim enitentes, partim evolantes: quorum et invicem et cum Platone comparatione, plurimi et hujus et illorum loei illustrantur et emendantur: nullus non ex tota Graeca Latinaque antiquitate Scriptor pertraclatus, nullus non recentior de his Literis probabilis quidem criticus liber perlectus , suo quisque loco opportune memoratur: subinD 5 de  C 58 ) de ineditorum veteram Grammaticorum praestantes exquisita doctrina notae expromuntur: est etiam ubi ad simile argumentum digressio fit, non illa quaesita et captata, sed uliro ac sponte oblata; ubique apparet animus praesenti operi intentus, nil sibi intermissionis ad vagandum indulgens, summam temporis ac brevitatis rationem ducens. Igitur nil nisi novum et nemini antea diélum profertur: si quid eorum, quae ad rem pertinerent, jam ab aliis recentiorum hominum doctorum animadversum proditumque esset, pau. cissimis verbis, non nisi nominato auctoris nomine, signifkataque libri pagina, monetur. Ita doétrinae severitas temperatur suavitate rationis, ut dubites jucundioremne an fructuosiorem libri lectionem dicas: ita modus cum copia componitur, ut non dubites affirmare, nullum esse umquam hoe in genere scriptum librum, qui tanta in brevitate tantam praestantissimarum rerum co> piam complecteretur. Hoe ipsum aliquando dicere me memini Kulenkampio, Goettingensi Pro'fessori, docto sane homini et librorum callentissimo: qui, At parvus est, inquit, Timaei li~ bellus: cüi ego, Atqui, inquam, si clecies major fuisset, Kuhnkenio non deerant copiae ad eum eodem modo ornandum. Et hoe dicebam, Ruhnkenio adhuc ignotus, nondum praesens praesentem cognoscens. Sed item quosdam de Hem-  ( 59 ) Hemsterhusio judicantes audivi cum dicerent, eum Luciani editionem deposuisse, quod jam omnem animadversionum materiam consumsisset, nee haberet unde caeteros Scriptoris libros eadem copia ornaret. Enimvero , qui harum rerum usum habent, vel ex quavis una animadversione Hemsterhusii, Valckenarii, Ruhnkenii, et simiHum virorum, facile intelligat, eos quantasvis et longas et praestantes animadversiones scribere potuisse: et quominus plura scriberent, tem. pus, locum, occasionem, voluntatem, et quidvis potius quam copiarum abundantiam, iis defuisse. Copiae quotidie legendo affluunt et augentur: ad scribendum, laboris patientia, studii intentio , ardoris impetus, progressu aetatis minuitur; itaque fit, ut materiae faber, non ut fabro materia desit. Reétius mihi conveniebat cum Brunckio: apud quem quum aliquando essem, isciue Timaeum Ruhnkenianum, qui forte in promtu erat, in manus sumens , diceret, Hic est unus in tota Litcratura Graeca libellus simul et brevissimus et doclissimus! Recle, inquam, ais: hoe semper et ipse dico } et nunc dicere me volentem occupasti. Quo magis miror doctum quemdam virum Lipsiensem chartae pepercisse, minime ceteroquin ejus parcum, qui Timaeum et Moeridem nova editione repetiit, omissis Ruhnkenii et Piersoni anim-  C 60 ) animadversionibus, in quibus maxime et praecipue illorum Grammaticorum posita est utilitas et commendatio. Ruhnkenius quidem hac in Timaeo navahda opera, praeter animadversiones in ipso libro proditas, tantum doétrinae apparaturn collegit, qui instruendae novae Platonis editioni sufficeret: idque et tune jam cepit consilium, et postea magis distulit quam abjecit, et perfecisset, nisi deinceps aliae ex aliis scriptiones, denique senectus, supervenissent. Quantam apud me vim ad progrediendum proficiendumque habuerit Ruhnkenii Timaeus, infra narrabo. Valuit vero ejus cognitio et au&oritas apud muitos ad Platonem legendum: certe ab eo tempore ejus dialogi apud exteros, in primis Germanos et Britannos, editionibus celebrari coeperunt. Et, ne hoe praeteream , Ruhnkenii exemplo ad studium Platonis adduélus est Hemsterhusii films Franciscus, et ita ad Philosophi rationem suum ipse ingenium conformavit, ita in libellis, quos de Philosophia deinde scripsit Francica lingua, Metaphysices abstrusissima argumenta suaviter ac dilucide exposuit; ut cum dubites subtilitatemne an Socraticam nativam venustatem magis mireris , certe Platonem ipsum Francice disserentem tibi audire videaris. Quam rationem adhuc in Germania elegantissimi quique tenuerunt philosophi, Mendelssohni, Sultzeri, alii,  C 61 ) alii; et eamdem profeóto repetent seque ipsi ex verborum obscuritate et involucris ad popularem captum et Socraticam perspicuitatem explicabunt novissimi illi doétrinae a Regiomontano Ruhnkenii condiscipulo proditae sequaces ; si quidem Philosophia ad communem humani generis utilitatem intelligentiamque speétat, nee ejus studiosi magis verbis quam rebus fidunt. Edito Timaeo , Ruhnkenius jam ita et doe. trina perfeétus, et doétrinae fama clarus erat, ut accessioni nullus superesse locus videretur. Et jam decem annos in Batavia degerat, et cum tantarum laudum commendatione adhuc erat privatus, necdum ad publicum docendi munus proveéius. Atqui ita acciderat, ipso partim volente, partim non nolente. Subinde cum veteres amici, Ritterus, Bergerus, Ernestus, per literas monebant, habere se opportunitatem impetrandi ei muneris professorii in Germania, et, modo ipse vellet, in promtu esse ejus muneris adeptionem. Sane, accipienda tali conditione melius , quam postea fecit, rationibus suis et futurae rei familiari consuluisset. At ista eum cura nondum tangebat. Muitis Batavae terrae suavitatibus captus, et sua ipse natura cum hominum ingeniis mirifice congruens, perpetuo in ea manere constituerat. Principio, eum ceperat ille libertatis sensus, qui omnibus non obesae naris hominibus re-  ( 62 ) recens in hanc è vicina regione ingressis continuo, veluti quidam sanitatis odor, occurrit, et progressis apparet paulatim per omnes vitae partes civiumque ordines difFusus. Porro, vehementer mores Batavorum amabat: quos ,■ ut ipse ajebat, cum sortis tum indolis felicitas tam a servili potentiorum adulatione, quam a superbo inferiorum contemtu aversos, a vanorum item titulorum ambitione alienos fecisset, contra ad generosam ct civilem animorum aequalitatem conformasset. Ad hanc rationem ita adsueverat Ruhnkenius, ut in patriam redux ipse veluti novus ac recens in ea peregrinaturus, nee magis ipse illi, quam illa ipsi, amplius placere posse, videretur. Tum vero propter illas, de quibus djxjmus, dotes faciHtatis et candoris , et morum sensuumque cum Batavis congruentiam, his omnibus, summis kinmis , jucundus acceptusque erat: hi et hortabantur eum ut in Batavia maneret, et optabant ut intra breve tempus in cathedra Academica poneretur. Hemsterhusius ei Lugdunensem alterutram, vel Graecarum vel Latinarum, Literarum cathedram dudum destinaverat: sed in neutra succedere poterat Ruhnkenius, manentibus, qui eas tenebant, ipso Hemsterhusio et Oudendorpio. Erant alia item publica docendi munera, quae Ruhnkenio subinde oflerrentur. Puerili aetati Latinis Graecisque Literis imbuendae unaquaeque fere,  ( 63 ) fere, paulo certe frequentior, in Batavia urbs habet gymnasium, scholam Latinam vulgovocant, cui praeest Rector, sub eoque Conrector, plerumque etiam Praeceptor ac plures adeo subinde. Multa sunt Rectorum munera, quae luculentiore reditu fruantur plerisque Academicis Literarum cathedris: sed habent adjunctam necessitatem recipiundorum in contubernium et conviótum discipulorum, eorum quidem quj statutis conditionibus uti velint; unde Rectori alia exsistit necessitas, matrimonii, vel certe instruendae alendaeque familiae. Conrectores ac Praeceptores minus quidem quaestuosa sunt conditione , at non obstrióli illis necessitatibus solutiorem habent ad alia negotia rationem, et plus otii ad sua sibi Literarum studia colenda. Sane scholastica illa magisteria futuris etiam Professoribus cum honestissimam exspeétandi stationem, tum idoneum instituendi tirocinium et praebent, et saepe praebuerunt. Hujusmodi nil placcbat Ruhnkenio. Placebat adhuc, ut antea, singularis praefectura adolescentis quocum Lugduni aut in vicinia degeref; quo majorem adeundi Hemsterhusii sui facilioremque copiam haberet. Praeterea, quo minus se stabili muneri alligaret,haec etiam accedebatcaussa,quod mira dudum peregrinandi cupiditas eum ceperat lustrandarumque celebriorum per Europam bibliothccarum, unde codicibus parum cognitis aut non. dum  C ^4 ) dum editis, in lucem protrahendis Literas locupletaret. Jam edito Timaeo, impatiens morae, propositi hujus perficiendi tempus porro differre noluit. Igimr proximo anno, (1755.) Lutetiam Parisiorum profeétus est. Haec enim urbium ex eo genere et proxima erat, et magis quam omnes aliae abundans locupletissimis bibliothecis: quarum è numero duae in primis erant frequentissinne instruótissimaeque antiquis codicibus scriptis; altera, cognomine Regia: altera Sancli Germani in Pratis, Benedictinorum c congregatione Sanéti :iuri. Utramque è Catalogis ita jam cognitam perspeélamque habebat Ruhnkenius, ac si in ea habitaret. Regiae bibliothecae, multo etiam quam altera ditioris ac refertioris , scriptis codicibus praefeótus erat Capperonnerius, qui in plerisque eorum excerpendis aut describendis utilem jam operam navaverat Hemsterhusio, Dorvillio, Al. bertio , ipsi Ruhnkenio, aliis item. Is oblatam gratiae loco pecuniam solebat, ut illiberalem mer. cedem, sffernere ac recusare , operaeque suae pretium aestimare certo bonorum librorum numero, in primis exemplorum ex optimis recentissimisque Veterum Auctorum editionibus, veluti Livii Drakenborchiani, Virgilii Ovidiique et aliorum a Burmanno editorum, Aristophanis et Suidae Kusteriani, Josephi Haverkanipiani, Dio- do ri  C 65 ) dori Siculi VVesselingiani, et nullorum non Scriptortim Graecorum ac Latinorum: visus putare hos libros doftis Batavis sponte et gratis, venire, nee gravi aere è bibliópoliis emenda esse. Erat vero illud librorum sive pretium sive donum, ut accipienti honestius quam parata pecunia, ita danti molestius multo et gravius. Neque tarnen haec fuit Ruhnkenio caussa quare Lutetiam ire operamque ipse facere vellet; nam erat ad sumtus hujusmodi, si quis alius, paratus ac solutus: et illa Capperonnerii conditione, ut antea, postea redux in Bataviam, usüs est. Volebat extern as regiones visere, bibliothecas lustrare, et primum omnium Lutetiam excurrere; cum ut veteres illos libros suis ipse et oculis cerneret, et manibus traótaret, tum ut illum populum, terram, ur.bem, cognosceret. Quo quum venisset, non minus, quam antea absens , tune "praesens benivolum officiosumque expertus est Capperouneriüm; quippe qui ipsum non modo in famtliaritatem reciperet, exemplaribus regiae bibliothecae ,libere uti, et, quo liberius commodiusque uteretur, auferre domum ea secum pateretur: sed reliquarum etiam eum praefeélis bibliothecarum commendaret. Quod in primis utile Ruhnkenio fuit in Benedictinorum bibliotheca, cujus pracfe&us minus ad gratificandum facilis videbatur. Nam Capperonnerius Benediétinis, qui regiae E bi:  ( 66 ) bibliothecae libris frequenter et opus haberent, et uterentur,- disertis verbis significavit, se in ejus usu ipsis comraodando ita porro paratum fore, ut ipsos erga Ruhnkenium paratos fuisse cogno* visset. Jam nil attinet narrare, quo impetu in has bibliothecas involaverit, ut longam quasi sitim restingueret et diu desideratis libris heluaretur. Qui ipsi aliquando in simili caussa fuerunt, et Ruhnkenii quae fuerit in appetendo vehementia norunt , haec vel tacentibus nobis intelligent: heutrius gnaris, quamvis multa narrantes, surdis fabulam narremus. Alios totos, alios partim descripsit, alios excerpsit, alios cum editis comparavjt, variasque lectiones enotavit; nee módo eos, quos antea destinaverat, sed complures adeo de quibus non cogitaverat. Nam cum codicem quemque suis ipse manibus evolveret excuteretque, saepe longe aliud in eoireperiebat, quam id quod titulus profiteretur; saepe hoe ipsum, sed alia praeterea nee exspeftata. Haec enim fere est Catalogorum conditio, ut vel optimi eorum confeéti sint ab hominibüs non indoctis quidem, nee tarnen satis doétis' et' intelligentibus eum in finem, ut in codice quoque pervolutando animadverterent utrum unius omnia in eo essent Scriptoris, an diversorum: si unius, quot ejus parr.es> si diversorum, qui' illi et quae cujusque scripts continerentur. Veluti, ut hoe utar, titulus pro-  C H ) fitétur Patrem aliquem Ecclesiasticum : sed insunt praeterea aliorum optimorümque Auelorum libri , Platonis, Xenophontis, similium, ita eadem ma* nu describendo continuati, ut nullo notabili intervallo distinguantur. Ergo, titulo non crederei sed alia etiam quaerere, est hominis in codicibus scriptis traétandis versati: invenire autem ea, est majöris ingenii, et assidua Auétorum leétione ad eorum varietatem orationemque continuo sentiendam notandamque diu multumque exercitati. Hanc faeultatem tenebat Ruhnkenius. Sed qui eam teneret bibliothecae praefectus, ecquis umquam fuit,excepto Isaaco Casaubono, Luca Rolstenio * et ipso postea Lugdunpbatavae praefectd Ruhnkenio? Sed horum,quod sciam, nemo ejus, cui praeerat, bibliothecae Catalogum edidit. Casaubonus ad breve tempus praefuit regiae Parisiensi: et aediculam, in qua is Literis operari solebat; subinde Ruhnkenio monstrarunt Parisienses quidam, qui pauci veterem venustatem •retinerent, eoque ventitarent quasi salutatum mahes hetois de optimo hominum genere optime meriti. Annum Luteüae transegit Ruhnkenius: et incredibile est diétu, quot tam brevi spatio descripserit ineditos Grammaticos, Scholiastas, Rhetorës: quot item contulerit editos Scriptores cum eodieibüs scriptis, Homerum, Hesiodum,- Cal• E z li-  C 68 ) fimachum, Apollonium Rhodium, Orpbeum, Platonem, Xenophontem , Athenaeum, Philostratum, Alciphronem, alios quos enumerare longum sit. Quorum omnium excerpta et apographa, ex multis illa aliis Europae bibliothecis aufta et locupletata, insigne sunt-, et unicum inter privatos, Ruhnkenianorum librorum ornamentum et instrumentum. Neque vero sibi soli Lutetiae vixit, sed amicis Batavis muka in hoe studiorum genere officia praestitit, Hemsterhusio, Wesselingio, Valckenario, Albertio, Piersono. Atque tantum laborem exantlare non potuisset, nisi valuisset ea, quam supra diximus , ingenii animique facilitate, studii constantia et efficacia, quae praesertim Herculeo quodam corporis roboreniteretur, quod item in toto ejus habitu et motu appareret; ut venusti homines , quod mihi viginti annis postea eadem de caussa in eadem urbe degenti Parisienses quidam veteres illius familiares narrarunt, subinde eum Herculem Musageten vocarent. Equidem quotiescumque de Ruhnkenii Parisiensi anno cogito, toties mihi Herculis species ante oculos obversatur labores illos exantlantis. Neque animum capiebat satietas taediumve laboris: neque laborem intermittebat, nisi corpore ita defatigatus, ut aut otio se aut somno reficere deberet. Otium referebat non ad aliorum lectionem librorum recentioris generis saeculique: nam oculos men-  C *9 ) mentemque per illum annum solis antiquis consecraverat codicibus: sed ad liberalem obleétationem, cognitionem urbis, hominum, rerumque memorabilium. Memini eum subinde in illius temporis memoriam redire, ac libenter suaviterque de eo mecum confabulan, cum me ad eamdem operam peregrinationemque faciendam hortaretur. Nullus , ajebat, in toto terrarum orbe locus, item ut+Lutetia, cum abundat omni omnium artium doétrinarumque materia et supelleétile, tum adfluit omni omnis generis voluptatum deliciarumque instrumento. Ne dicam de ingentibus aedi-' ficiorum operibus, basilicis, templis, gymnasiis, porticibus, theatris, ambulationibus, aliis, eorumque et maguificentia et multitudine: confluit in eam urbem quidquid et arte effici et ingenio excogitari potest, cum ad deliniendos oculos, tum ad obleétandas aures, tum ad reliquos sensus tiüllandos ac mulcendos. Igitur et doétrinae studiosus habet, quo descendat, placando genio honestum diverticulum: et voluptarius habet, quo se a Sirenibus ad Musas attollat, opportunum receptaculum : oerniturque illud in morum diversitate temperamentum, ut nee doétrinae studiosus rigida austeritate horreat, sed habeat aliquem suavitatis et comitatis nitorem: nee voluptarius redoleat vitae suae labem, sed gerat aliquem haud alienum a Musis decprem. Omnes ad Musas E 3 adi-  ( 7o ) aditus unicuique patent et aperti sunt; si quidem publico et communi usui dicata sunt Musea, ubi cum libri omnis generis expromuntur, tum spectanda exponuntur artium liberalium opera manu fa&a, Piéturaé, Statuariae, Sculpturae, Numismaticae, aliarum: materies et opificia item Physicae , Anatomicae , Medicinae , Mechanicae, Astronomiae, Historiae Naturalis, et nullius non disciplinae. Quibus in locis fere conveniunt et periti et imperiti, fiunt circuli specTrantium, de harum artium operibus et ratione colloquentium, 'narrantium, judicantium; ut imperiti ac rudes.adstantes et audientes, aliquid paulatim amoris et cognitionis colligant, unde ad interius etiam studium alliciantur, aut certe doétrinae specie colotentur. Sed non minus in promtu et obviae versantur voluptatum illecebrarumque variae formae, quibus ubique occurrentibus et blande accidentibus, qui non convertatur aliquando, is aut ferreus sit, aut perfeétus è Stoica schola sapiens. Equidem a familiaribus per jocum Hercules Musagetes vocabar; qui voluptatem non fugisset, sed vicisset ac Musis parere coegisset. Tu , cujus Dei Deaeve tutelam et auaoritatem sequi velis, ipse judicabis: certe, Lutetiam tibi eundum censeo,cum Plutarchi tui Literarumque caussa, tum ad animi cognitionisqueliberalemfructum percipiendum. Haec ille, Erant  ( 7i ) Erant eodem tempore Lntetiae duo doótissimi Britanni, quibuscum Ruhnkenius amicitiam junxit, et postea absens constanter coluit: alter, Samuel Musgravius, qui Medicae arti discendae operam dabat: alter, Thomas Tyrwhittus, bene dives , genio et literato obsequebatur otio, et, ut erat ingeniosissimus elegantiarum judex et aestimator, Musarum Sirenumque cultum ita jungebat, ut, utrisque gratus,utrarumque muneribus frueretur. Ruhnkenii doélrina quum Lutetiae non esset obscura, miretur quis eum non in sodalkium Academiae Inscriptionum fuisse adscitum. Atqui idem quis miretur .de Hemsterhusio, Wesselingio, Valckenario, aliisque exteris in hoe genere excellentibus viris. Tales exteros ignorant fere plerique sodales illi: nisi si qui in his Literis veram grammaticam criticamque rationem sequuntur, cujusmodi adhuc sunt in primis Villoisonus , Larcherus , Sanétocrucius. Neque vero Ruhnkenius hujus honorem sodalitii quaerebat, qui, Hemsterhusii doclissimorumque Batavorum exemplo, omnem ostentationem et gloriolam odisset. Nam postea demum ista opinio ac vanitas nostrorum hominum animos infecit, ut eo se beatiores arbitrentur, quo plurium sodalitiorum titulossuis nominibus subscribant. Ruhnkenius eo consilio Lutetiam profedtus E 4 erat,  C 7* ) erat, ut perlustratis ejus urbis bibliothecis earum. que codicibus scriptis excussis excerptjsque, porro Hispaniam peteret, eamdemque operam in bibliothecis Scorialensibus ac Matritensibus navaret. Quarum quo faciliorem aditum haberet, jam cum Batavorum apud Hispanos legato per amicos ege. rat, ut ejus in comitatu et familia locum honorarium obtineret. Nunc anno Lütetiae transaóto , videt complurium etiam annorum opus ibidem superesse: et jam tantum congesserat apographorum excerptorumque acervum , ut eum digerere tandem et ad usum conferre cuperet. Interea Hemsterhusius quoque eum per literas monebat, tempus venisse adipiscendae cathedrae, nollet diutius Lugduno abesse, ne apud amicos fauto-* resque suos in oblivionem veniret: meminisset quid Cicero sibi ipse subjecisset, absentiae ab urbe suae detrimenta commemorans: faceret ut in oculis suorum civium habitaret, ut eum praesentem potius quotidie viderent, quam de absente audirent: eos aures hebetiores, oculos acres atque accutos habere. Ergo Bataviam ita repetiit, ut per proximas ferias, vel aliam vacationis opportunitatem, brevi Lutetiam rediturus, et reliquam operis partem confecturus. Ignorabat adhuc Ruhnkenius quid illud esset quod Hemsterhusius vellet : hoe redux jam ex eo discit. Is jam magno natu, tardior ad scholas ha-  C 73 ) habendas, cüpiebat sibi vel suffici vel adjungi Ruhnkenium nomine Leétoris': eaque de re jam egerat cum Bentinkiis aliisque principibus viris: sed volebat ipsum adesse Ruhnkenium , ut sua ipse praesentia et amicorum opera aliquid momenti ad efïiciendum propositum adferret. Ruhnkenius minus, quam quis putet, cupide conditionem accipit. Primum noverat Hemsterhusio snccessorem et omnium opinione destinari, et suis meritis deberi, Valckenarium, si quidem vellet succedere, eumque ad eam voluntatem ac spem jam olim addu&um fuisse quibusdam Hemsterhusii sermonibus. Deinde quod hic ipsi süadebat, ut interea saltem Leftoris Graeci munere fungeretur dum Oudendorpius viveret, eique aliquando in cathedra Historiarum et Eloquentiae succederet; gratum acceptumque ei erat de successione in Oudendorpii cathedra, non item ut interea Graecas haberet •scholas ad brevis temporis usum et mox relinquendas. Accepit tarnen conditionem, cum pietate erga Hemsterhusium, tum certa persuasione praecipiens quantum ad honores consequendos valeret illud in oculis civium habitare, et in minorum statione honorum majores exspectare. Provinciam Ledoris Graecarum Literarum, inense Oélobre anno hujus saeculi quinquagesimo et septimo, auspicatus est solemni oratione de Graccia artium et do&rinarum inyentrice; E 5 ' ma-  C 74 ) materia pervulgata, sed ad popularem auditionem accommodata, eademque gravi nee umquam satis celebranda: ceterum a Ruhnkenio ex iis locis duéta, iis et argumentis confirmata et luminibus distincla, ut plane nova nee a quoquam ante eum traclata videretur. Et erat hoe eloquentiae proprium, de veteribus nove, de tritis exquisite, dicere. Et vere videor afïirmare posse, hanc primam post longum tempus è cathedra auditorii Lugdunobatavi vere orationem, id est, quae et Latinitatis et eloquentiae officio satisfaceret, tune habitam esse, et, haud dubio omnium hac laude dignarum, ante habitarum principem exstitisse. Quod quale sit, infra videbimus. Scholas habuit bifariam , interpretandis Scriptoribus vel sacris, Lucae Evangelio et Actis, vel classicis, Homero, Xenophonte, aliis. Utrasque ita habebat, ut Scriptorem ipse legeret et interpretaretur, tum ad locos difficiliores diétaret animadversiones de scripto: ita faftitabant Hemsterhusius et Oudendorpius, factitaverant Burmannus, Perizonius, Gronovii, et caeteri in illa Academia clari quondam viri. Quae ratio quum Ruhnkenio item placuerit, cumque omnino multum referat quam quis doctor institutionis viam sequatur, eaque multum in utramque partem ad literatam ejus vitam exisümationemque valeat, et valuerit apud Ruhnkenium; haud alienum a. re prae-  C 75 ) praesente esse videtur, in toto hoe dietandi negotio quid ipse spectaverit, paucis monere. Si ratione et modo, tempore et loco, fit, si amagistro ad ipsius et discipulorum progressus accommodatur, perutile hoe est utnsque negotium. Dispulis, ineunte aetate, qua sunt fere plerique quum ad Academicas Literarum scholas accedunt, ■nondum exercitati ad comprehendendam mente memoriaque continuam magistri disputationem: his igitur schola non perit, scripto servatur, habent quod domi relegant. Magister commentanda diligenter conscribendaque schola , plus proficit cum ad accuratam rerum cognitionem , tum ad bene scribendi facultatem. Quam facultatem et egregie tenebat, et porro augere tuerique volebat Ruhnkenius: quia ut acerrimo erat cum omnis pulcri venustique , tum Latinae orationis sensu studioque, ita nolebat se continuo extemporali consuetudini committere, ne quid vitiosi traheret. Meminerat illud Thucydidis, peritia timorem, imperitia audaciam facit: meminerat homines Latine doctissimos ex tempore disserentes haesitare subinde ac subsistere, quod nomen verbumve sibi probatum non succurreret: meminerat etiam imperitos audacter se in extemporale flumen conjicientes, lutulentos quidem barbariei et infice. tianum sordibus fluere, sed fluere tarnen magno et suo cum strepitu et audientium plausu. Ipse, qui  ( 7& ) qui k natura ita factus esset, ut suum et peritorum, non vulgi, judicium sequeretur, et nil ' magis fugeret quam speciem homihis populo se venditantis, judicabat tutius esse ab initio "quidcm se adstringere scripto quam sölutum vagari: memor Ciceroniani moniti, scribendi consuetudine comparandam esse extemporalem dicendi facultatem , neque quemquem, nisi diu multumque scriptitarit, etiam si se vehementer in subitis dictionibus exercuerit, admirabilem existere oratorem: contra perverse dicere, perverse dicendo homines facillime consequi. Est vero etiam ubi detrimentum adfert dictandi consuetudo; nisi magister dictata quotannis recenseat, corrigat, suppleat, ad captum ingeniaque discipulorum accommodet: tum vero frequenter aliquid ex tempore adjiciat, argumentationis, exempli, amplifr cationis, vel ad explicandum, vel ad illustrandum, sive ad rationis nexum demonstrandum, sive ad usum vitae aliarumve disciplinarum; quo magis certiusque intelligatur quam quovis loco sententiam habeant dictata, quem fructum, quam late pateant. Ita solebant Hemsterhusius et Valckenarius, eamdemque viam ingrediebatur Rhunkenius. Nisi enim ita fit; discipulus paulatim in eam opinionem inductus, ut putet omnem scholae fructum unice in dictatis positum esse, mox officium in scholam ventitandi negligit, dictata a con-  ( 77 ) condiscipulo commodata domi describit, servat ea ut MYifA.*, non ut xtff**, mancipii loco, non ad usum, omnem denique discendi fructum perdit: magister sensim adeo ab extemporali facultate abducitur, ut ne verbum quidem nisi de scripto proferre audeat: scholae semel dictatae, per manus traduntur, describendo frequentantur, ac, veluti pervulgata mysteria, omnem in posterum novitatis gratiam, omnem commendationem auctoritatemque amittunt, vacuae relinquuntur. Attamen apud nos in Batavia discipuli, cum Literarum, tum aliarum plerarumque doctrinarum studiosi, fere aliquid sibi dictari volunt: sunt adeo qui dictatorum longitudine, latitudine, crassitudine, spissitudine,'et locorum citatorum multitudine, magistri doctrinam metiantur. Cognovi aliquando Professorem in Graecis Literis novum ac rudem, qui scholas haberet interpretationi Xenophonteorum Memorabilium Socratis destinatas : utebatur, item ut discipuli . exemplo editionis Ernestinae: ex hujus notis novas compilabat notulas, locos citatos transscribebat, quorum nee sensum perspiceret, nee auctores nosset: has dapes apponebat discipulis, qui eas ita hiantes captabant ac devorabant, ut sibi valde beati viderentur, nee tarnen vel Xenophontis librum vel magistri notulas intelligerent; quippe quorum neutrum ipse intelligebat magister. Horum disci- pu-  ( 78 ) pulorum postea nonnulli in cujusdam scholas doetioris Professoris ventitarunt, in quibus forté idem Xenophonteum opus traótaretur, ea quidem ratione, ut discipuli ipsi singulos locos interpretarentur, et a magistro adjuti correftique, ad intelligentiam auéfcorfej rerum, proprietatis Graecae exercerentur: pauca diélarentur, sed accommodata ad illam intelligentiam, et ad pfaesentiuni discipulorum captum, usum, necessitatem: pauciora etiam citarentur. Illi veterani nee verba Xenophontis nee construélionemnorant: et tarnen j ut veterani, qui plus saperent et jam sub alio imperatore meruissent, ut ignorantiae suspicionem apud condiscipulos novos a se amolirentur j diétitabant se talibus scholis non esse adsuetos, melioribus usos apud priorem Professorcm. Erat è reliquis discipulis qui illis reponeret, At qui noster Professor vos Xenophontem intelligere docet, prior ille vester non docuit. Tum illi, Hoe quidem non negamus , sed prior dotlius dictabat. Quid facias istiusmodi hominibus s qui auftorem negligunt , diftatis adhaerescunt, iisque temere compilatis , et id quod in editi exempli notis bene diclum jam exstat, idem deterius a magistro redditum diftari sibi volunt ? Scilicet, tuum ipse judicium sequaris, et omnem institutionis operam industriamque ad diseentium proaressus referas. Hoe Runukenius faciebat. * b Nos  C 79 ) Nos haec nunc ideo uberius diximus, quo reélius ea, quae infra eodem de loco dicemus, intelligantur. Sed cum duo sint publici doétoris officia, alterum necessarium,insütutio studiosae juventutis, alterum honorarium, scriptio librorum in quibus doctrinam ipse suam ad communem omnium usum prodat, et proveétiores adeo ac seniores doceat: illius laus intra parietes alebatur Ruhnkenio, hujus lumen ac splendor simul et scriptoris doctrinam et fantam Academiae Lugdunobatavae per totum terrarum orbem et commendabat et illustrabat. j Ernestus quantopere amaret Ruhnkenium ejusque miraretur ingenium, multis librorum suorum locis testatum reliquit. Neque minus Ernestum amabat Ruhnkenius, ejusque doctrinam magni' faciebat, et cupiebat eum, ut in aliis Literarum partibus, ita in critico illo acute emendandi docleque illustrandi munere, et esse magnum et haberi. Itaque persuasit ei ut Callimachum, jam antea ab eo Lipsiae in tironum usus editum, retraétaret, uberioribus animadversionibus locupletaret, eas. que cum Graeviana editione conjungeret, quam Lugdunibatavorum repetere instituebant Luchtmansii bibliopolae; offerens ei codicum scriptorum collationes, suas item aucliores, tum vero Hemsterhusii, Valckenariique , annotationes. Ernestus suscipit hanc editionis provinciam: nee multo post  C 2o ) post mittit ad Ruhnkenium notulas suas, tenues illas valde et exiles, sed satis, ut ipse quidem putabat, ad novae editionis ac recensionis nomen parandum ac tuendum. Ruhnkenio ista notula« rum levitas inexspeftata accidebat; dat eas Hemsterhusio legendas: huic item videtur: ergo de communi sententia eas Ernesto remittunt, suadentes ut, quoad posset maxime, eas doétrinae copiis augeret, significantes simul copiarum petendarum fontes^ porro monentes ut a Valckenario etiam opem peteret, quem in primis ad ornanda fragmenta egregium emendationis et interpretationis apparatum habere. Facit Ernestus. Redeunt notulae paulo löcupletiores, probabiles judicio ac diligentia,sed ingenio et doétrinae übertate, nil ad horum rationem triumvirorum: nee a Valckenario quid adj urnen ci; non quod hic noliet dare, sed quod Ernestus noliet rogat-e^ intelligens suas copiolas in tantis auxiliisobrutumiri. Haec qui novérit, jam intelliget quo pertineat hujus de Veterum fragmentis judicium in praefatione Callimachea proditum , in qua quum frequens sit de Ruhnkenio mentio, paucos inde ex multis locos referre operae pretium est, ut appareat quam honorifice Ernestus de Ruhnkenii cum opera in Callimachum, tum tota doé trina, senserit, „ In hac denique parte" inquit „ plurimum etiam debeo benevolentiae singulari et humanitati Da-  C 3i ) Davidis Ruhnkenii, V. C. qui Graecas literas it\ illustri Leidensi Academia magna cum laude do« eet, mihique saepe post in hac praefatione laudandus erit: — atque haec prima veluti pensio gratiae est, quam ipsi libentissime exsolvo. — Addidi etiam fragmentorum auétarium, in quo non nulla k me observata et notata sunt, pleraque Ruhnkenio debentur, qui ex ineditis Grammaticis in gratiam meam excerpta misit." — Non sine laude praetereunda sunt Ruhnkenii nostri, de quo saepe dixi, merita in Spanhemianum commentarium: quem ille multis locis vitiosum antea, ut sensus perturbaretur, diligentissime correxit. In fragmentis Callimachiis erunt forte qui copiosiores notas datas velint; quibus me non contemtu excusare cupio; quod possim forte, favente majore doctorum hominum parte, facere. Valde enim vereor ne plerique sint in ea qua Kusterus fuit sententia, qui, ad Suid. II. p. 327, non postulandum putabat, ut corruptas et laceras veterum Scriptorum reliquias emendaremus et explicaremus, putentque in iis bonas horas non valde bene consumi, cum nee sententiae saepe admodum probabiles insint, nee verba aliam, quam interdum raritatis, commendationem habeant. Atque ipse non dubito fateri, me semper maluisse libris veterum Scriptorum integris legendis ingeniumad copiam remm et verborum alere} et ad elegantiam F co-  ( 82 ) cogitandi ac dicendi acuere ac polire , quam in veterum et rariorum verborum, ut Augustus vocabat, foetoribus eruendis et tractandis , cum Grammaticis veteribus,ingenium et tempus meum, quod sic satis exercitum habeo, vexare". Eloquenter sane, partim prudenter, partim callidenec satis vere: ignoscamus viro ceteroquin magno, qui facultatem, quam sibi deesse sentiret, argutando elevare maluit: et Ruhnkenii eo magis miremur ingenium, qui et parva illa, quae Ernestus vocabat, sed sine quibus maxima nemo eonsequi potest, intime perspeéla pertraclataque habuit, et, tarnen legendis integris veterum Scriptorum libris ingenium ad copiam rerum et verborum aluit, et ad cogitandi dicendique elegantiam acuit ac poli vit. Sed referamus ultimam ex Ernesti praefatione partem, veriorem illam denuo et aequiorenv „ Quo magis gratura," inquit „ et nobis fuit, et lectoribus fore conGdo, quod Cel. Hemsterhusius, qui omnes Graecae literaturae recessus tenet, et dignus tanto magistro discipulus, Ruhnkenius, his fragmends aliquid lucis et ornatus ab doctrina sua accedere voluerunt. Atque utinam mihi otii tantum fuisset, ut magis uti in hac parte -potuissem consilio Cel. Vakken arii , cujus ille mihi copiam aliquando humanissimis literis fecit; profeflo, ut .intelligi potest ex iis quae de sententia ejus in notulis jneis  C 83 ) rneis subinde dixi, mukum Iucis accessisset h& fragmentis ab ejus recondita et accurata in his Hteris doétrina. Haec habui quae in principio: operis novi dicerem. In quo navatara Calli* macho et Graecis literis operam ita probari eruditis et prodesse cupio» ut meminerint Ruhnkenii mei, eique non modo gratias mecum agantj quod tam studiose et enixe institutum meum consilio et re juvit, etiam speciminibus typographicis meam in gratiam inspiciendis j ut quam emendatissime exprimerentur omnia: sed etiam faveant Viri excellenti ingenio parique doétrinae, faciantque vota ut ei vita longissima cum rebus secundissimis contingat: quod ego non modo ipsius, sed etiam communium literarum ^ussa, serio opto. Scr. Lipsiae Idibus Jan, a. 1761." Caeterum, quae caussa moverat Ernestum ne Callimacho Valckenariana subsidia adhiberet, eadem apudi Gesnerum valuit quominus Ruhnke-, nianis Orpheum ornaret* Is sub idem tempus, jam senio gravis editionem parabat Orphicorum Carminum; quam ipso mortuo demum absolvit, certe in publicum emisit, Hambergerus, anno h. s. sexagesimo quarto. Ruhnkenius, qui in Orpheo emendando multum operae posuisset* ejusque specimen in Epistola Critica ad Ernestum prodidisset, emendationes • postea sibi natas obtulit Gesnero j at ille iis noluit uti, metuens F 2 n«  ( 84 ) ne sua quaedam invertta occupasset, certe eorum commendationi officeret RuHnkenii lumen: cujus adeo et Fragmentorum ineditorum colleélionem et scriptorum codicum collationes omissurus fuisse videtur, nisi Ernesti vicisset auétoritas. Atque eo pertinet locus hic in praefatione Hambergen: Nee studuit Gesnerus valde multa habere, ne res longa fiererj et hanc ob caussam ne oblatis quidem per Ruhnkenium V. Cl. cujus ingenium et doctrinam quanti ipse feceritnon unus locus in his Orphicis declarat, uti voluit, potius suo solius remigio rem gerere; forte etiam quod metuebat, ne sibi simile iterum accideret quod in Scriptoribus Rei Rusticae faékim est. Ruhnkenio tarnen Cl. debentur Fragmenta inedita et collatio Carminum Orphicorum cum codicibus regiis Parisiensibus tribus, quae in manibus viri incomparabilis Ernesti erant, cujus suasu et consilio editioni Gesnerianae adjeéèa sunt." Ruhnkenius quidem suis animadversionibüs postea alteram Epistolarum Criticarum editionem auxit. Quod attinet ad Scriptores Rei Rusticae: constat ad horum editionem locupletandam Gesnero do&lssimum Italum, Julium Pontederam, cuas animadversiones dedisse. deinde objecisse eidem vel negligentiam in iis edendis vel perfidiam. De qua lite ut non est quod plura dicamus, ita facere non possumus quin simile negotium cum illa Ruhn-  C 85 ) Ruhnkenii actate rebusque conjunctum memoremus. Novam-fHerodoti editionem instituebat^Wesselingius, a cujus docTxina cum nil nisi egregium exspedtaretur, tum ad eam in hoe opere veluti cumulus accedebat-fValckenarii doctrina. Iam^fieri non poterat quin hi viri, in pari fere eruditionis facultate, in easdem saepe sententias, conje&uras, citatorum ex aliis Scriptoribus locorum mentiones , inciderent. A neutro postulandum erat, ut sua inventa, quamvis communia, tarnen ipse supprimeret, socioque soli tamquam propria concederet: iniquum erat, ut alter acciperet auxilium, iniquius etiam ut alter praestaret , cum sua ipse laudis jadtura. Edito libro, erant qui, ne? scio quid, de Wesselingio suspicarentur, ac si is Valckenariana quaedam sibi assumsisset.: quibus suspicionibus, ut infra utriusque ingenii animique magnitudinem positis, neuter movebatur. Valckenarius quidem moleste ferebat, varias codicum scriptorum leétiones a Wesselingio non secum fuisse communicatas , quas si, ante conscriptas suas animadversiones, habuisset, earum comparatione multo plures locos emendasset. Et vero tanta erat in Herodoto criticae facultatis exercendae materia et ubertas , tantus ad excurrendum campus, unde uterque suam sibi ac propriam laudem reportaret: praesertim, quum in pari uniF 3 ver-  ( 86 ) Verse eruditionis copia esset tarnen quaedam voluntatis, studii, ingeniorumque dissimilitudo; ut quum omnes uterque teneret Literas , diversa earum prae caeteris genera sequeretur. Wesselingius magis res, omnem. Historiam, Chronologiam , Geographiam , Antiquitates, consectabatur: Valckenarius magis verba et Grammaticam rationem compleclebatur, valebat interiore Graecae linguae scientia, venustatis sensu, emendandi acumine , et ex omni veterum Scriptorum Grammaticorumque quamvis horrida farragine, tamquam gemmas, optima quaeque praecepta et fragmenta indagandi expiscandique sagacitate: posses hunc Grammaticorum Criticorumque jVticéTo>.rov: qui nisi conjunctam ingeniorum operam in Herodotum contulissent, careremus illa editione, quae adhuc una ex omnibus omnium Graecorum auétorum editionibus excellentissima et vere palmaria exstat: cujus operae et conjungendae ipsis suasores fuerunt Hemsterhusius et Ruhnkenius communes amici, iidemque, si quae forte inde nata esset disjunctio, veteris gratiae reconciliatores, Sed Ruhnkenii quoque studium utile fuit Wesselingio ad örnandum Herodotum ,' comparandis Parisiensium codicum scriptorum. leéHonibus: quod et in prae- f&-  ( 87 ) fadone ipse fatetür, et ex ejus ad hunc epistolis, nuperrime mihi in manus incidentibus, cognovi. Sub idem fere tempus , quo Ruhnkenius Lector docendis Graecis Literis faétus est, accidit ut Lugduni cathedra Iuris Publici vacaret, eique ornandae cum scientiae facultate excellens, tum famae celebritate clarus, doctor quaereretur. Continuo Ruhnkenium subiU-Ritteri sui cogitatio: eam cum Hemsterhusio communicat: qui, ut nomen Ritteri audit, ita hunc unice expetit ac probat, ut in Literis et Antiquitate versatissimum, et omnis Historiae, sine qua haec Jurisprudentiae pars constare non posset, peritissimum: persuadet consilium Curatoribus : hi Ruhnkenio negotium dant, ut ipsorum nomine Ritterum in■vitet eique cathedram offerat. Ruhnkenius mandatum lubenter peragit : Curatorum invitationi addit suam ipse adhortationcm, Ritterus conditionem accipit: Ruhnkenio peramanter respondens, ad eam accipiendam plurimum apud se valuisse quod ad Academiae cathedraeque Lugdunobatavae celebritatem accederet peculiaris illa suavitas instaurandae veteris cum ipso consuetudinis: rogans simul, ut domum famulitiumque conduceret, ac supellectilem prospiceret. Ruhnkenius hoe nuntio laetus, confestim omnia et procurat et efficit. Interea mensis unus , et item aU «er j et plures, nee Ritterus .venitfrustra ab F 4 om-  ( S8 ) omnibus exspectatur, nee Ruhnkenio subinde scribenti ac morae caussas quaerenti respondet: tandem veniunt ejus literae conditionem reriunciantis; scilicet uxorem suam nullo modo adduci potuisse ut secumiu Bataviam veniret, illam antea consilium acciprundae novae stationis probasse, postea prorsus ab eo abalienatam esse : se quidem facere nonposse,quin uxoris voluntatihoc det eique, obsequatur. Qui fuerit Ruhnkenii dolor, qui aliorum sensus et indignatio, ab illa potiundi Ritteri spe dejeótorum , referre non est opus. Ad uxoris animum a Batava conditione avertendum quae caussae vamissent, alii alias suspicabantur: in quibus haec in primis fidem invenit. Ut solent homines peregre profeéturi quaerere ex aliis de regione quam petunt, mult ique in utramque partem audire, ita mulieri narratur tam esse diversam a Saxonia Bataviam coeli et aëris temperie, hominum vita et moribus, omnium rerum ratione, ut ipsi inter Batavos Batavasque vita parum vitalis futura esset: addunt exemplum de uxore Heineccii, qui Franequeram profectus delatam ipsi Jurisprudentiae cathedram non nisi breve tempus tenuerat, quum ejus taedio ex adversa ipsius valitudine et morte uxoris eoncepto, Germaniam repeteret: nam uxor, ut ipse, Franequerae in incommodam valitudinem,sed et ex illius vitaeetmorura in-  C 89 ) insolentia in animi aegrimoniara incidit, ut paulatim viribus deficcret, denique ex partu obiret. Ita Lugdunobatava Academia frustrata est luce Ritteri, hujus erga uxorem indulgentia, non malam quidem illam, sed in eo reprehendendam, quod mallet imperitorum hominum narratiunculis, quam marito, credere, vere ei ex Ruhnkenii literis affirmanti Lugdunum in primis esse urbem copia instrumentoque vitae- suaviter commodeque degendae abundantem, cum aliis omnibus in rebus, tum civium utriusque sexus comitate et urbanitate, vix ut ulli frequentissimarura urbium hac laude cederet, Ruhnkenius per quatuor annos obtinuerat provinciam LerStoris magnacum industriae doctrinaeque laude , quum Oudendorpius moritur : cuj mox veluti de jure et pafto, adjuvante in primis Hemsterhusio , succedit in ordinaria Historiarum et Eloquentiae professione: eamque mense Septembre anni h, s. sexagesimi et primi auspicatur dióta oratione de Doctore umhratico. In simili fere argumento erat Menkenii Lipsiensis libellus de Charlataneria Eruditorum 3 et Huberi Franequerani Antecessoris dePedantismo. Quibus nominibus minime Latinis quid signifi-. cëtur, non est cur explicemus ; quandoquidem quotidie non solum nomina audimus, sed res ipsas videmus, Pvuhnkenii aliud erat institutum, F 5 Nam  ( go ) Nam ut complnres in moribus Eruditorum sive sunt, sive esse dicuntur, ineptiae; ita ipse eorum probabat genus, in eoque et nomen profitebatur suum et ut censeretur studebat, qui in neutram partem conspicerentur, qui et in Literis et vitae consuetudine minimum haberent ineptiarum, eleganthe ac decori nee ignorantia aut negligentia, nee putida affeétatione notarentur. Literarum doétorem volebat eum , qui earum et cognitionem ratione teneret, et pulcritudinem sensu perciperet, utramque in lucem promeret, in venustiorum hominum principumque .civitatis virorum consuetudinem produceret, ad morum elegantiam referret, ad omnem vitae usum conditionemque accommodaret, et Socratica ratione popularem redderet. Hoe qui non ageret, sine gensu judicioque pulcri Literas traólaret, ipse pinguis crassusque in scholae umbra se mirantibus jaétaret discipulis, eorumque plausu inflatus beatum se et solum sapere putaret, hunc doctorem umbraticum intelligebat. Et argumentum Orationis congruebat Literarum professioni; et traclatio plane satisfaciebat Eloquentiae muneri,cum germana Latinitatis ratione, tum apta descriptione, tum perspicuitate , suavitate, gravitate: et vero adeo erat festiva et quasi Attico sale per. spersa, tam frequens facetiarum leporibus, ut et attente audiretur, et cupide lege-retur, omnium. que  ( 9i ) que manibus frequentaretur. Sed eadem multorum in ofFensionem odiumque incurrit, multum. que Ruhnkenio invidiae pcperit. Erant qui doctoris umbratid imaginem ex ipsorum exemplo dudam, se depingi, significari, et quasi digito demonstrari putarent; erant nonnulli Scholarum Redores qui hoe et ipsi putarent, et aliis hominibus scholasticis persuaderent, suum vitae genus ac munus in illa oratione rideri ac veluti in scena traduci a Ruhnkenio, sibi placentequodnumquam in ipsorum ordine et obscuritate, semper in elegantiorum hominum principumque virorum consuetudine et celebritate, vixissct. Atqui Ruhnkenius dodorem umbraticum intelligebat universe eum, qui illis, de quibus diximus , ineptiis laboraret,nec Scholae potiusMagistrum,quam Aca? demiae Professorem, spedaverat: scholasticum ordinem magni faciebat, anemine, nisi qui ipsas Literas contemneret, contemni posse judicabat, et quo magis laboriosum, eo majoribus praemiis laudibusque dignum censebat. Quod judicium quum haud obscure prae se ferret, factum est ut multorum sibi voluntatem reconciliaret. Attamen haud paucorum in animis remanebant ofFensionis reliquiae, qui discipünae suae alumnos Lugdunobatavam Academiam petentes ea opinione imbuebant, ut putarent se Ruhnkenii scholis iis , in quibus Scriptores Latini tractarentur , facile care- re  ( 9* ) re posse. Atque hanc ego praecipuam fuisse dixerim caussam, cur hae scholae non, pro earum praer stantia et utilitate, frequentes fuerint. Accedebat, quod eamdem sibi cathedram et deberi existimabant,et delatum iri speraverant Petrus^Burmannus SecundusAmstelodamensis,et Johannes/Schraderus Franequeranus, Professores, versatissimi sane in Latinis Literis homines, hic accurata, ille varia, doctriua clarus, qui ad has Iaudes etiam heredita. riatn Burmanniani nominis laudem adjungeret. Uterque eam sibi cathedram deferri optaverat, cum propter Academiae celebritatem, tum opportunitatem urbis , cujus in vicinia suum uterque habebat suburbanum , ubi ferias transigere solebat. Igitur fieri vix poterat, ut bona horum virorum cum gratia iis Ruhnkenius praeponeretur. Sed cum Burmanno eum animorum liberalitas et similitudo facilius reconciliavit: apud Schraderum sedit alta mente repostum hoe, veluti Paridis, judicium , spretaeque injuria doóhinae. Horum amici non verebantur diétitare, Ruhnkenium magis Graecae quam Latinae cathedrae aptum esse, nee provinciam civibus debitam debuisse peregrinum occupare. Quae voculae ab insigniorine stupore an malevolentia profeétae fuerint, difficile est statuere. Ac primum quidem, ignorare videbantur isti, et antiquitus Latinam linguam è Graeca esse natam, et Romanos postea se totos ad Graeco- rum  C 93 ) rum exemplum conformasse, ex horum fontibus Literas omnes , artes , doétrinas, hausisse, eas in linguam suam et solum quasi suum transtulisse; ut prorsus sit, quod proverbio dicitur, iter caeci, ejus qui in Latinis Literis sine Graecarum scientia Literarum progredi velit, quarum lumine quivis unus et gradus et passus illustrandus sit: quarum quo majore valebat scientia Ruhnkenius, eo ipse melior, quam alii minus ab eaparati, censendus erat Latinarum doctor Literarum: earumque ita peritus è Bergeri Ritterique disciplina prodierat adolescens , ut quamvis professio-. nem jam illo tempore ornare posset. Peregrinitalis crimen reprehenso Iaudem, reprehensori dedecus habebat: erat enim invkliae a virtute superarae clamor, et in istam nativitatis gloriolam, ut in unicum praesidium confugientis : erat mentis ad praejudicatas vulgi opiniones abjeftae necdum ab earum sordibus purgatae per liberalem institutionem et studium sapientiae : ignorabant naturam eruditae civitatis , cujus ipsi se cives profitebantur: ignorabant, in erudita civitate nullos esse Batavos, nullos Germanos, nullos unius alicujus populi cives , omnes esse mundanos. Quo nomine Diogenes stuporem cujusdam ho-i< munculi confutavit, ei objicientis eum non esse Atheniensem , At qui, inquit, muito praestan. tiorem+patriam kabeo,. mundum: mundanus sutfi x  ( 94 ) sum j non Afheniensis. Ceterum peregrinitatis reprehensio in Ruhnkenium eo minus valebat, quod jam duodeviginti annos in Batavia degisset, eamque doétrinae fama illustrasset, porro a principe Literarum Hemsterhusio veluti adoptatus-esset : aut si valebat, dcbebar, item valuisse adver* sus Wesselingium, Graevium, Gronovium, Vossium , Salmasium , Scaligerum , innumerabiles alios in suo quemque genere principes: quibus et prudentissimi hujus rei publicae reétores, et boni cives omnes,veluti insignis beneficii, rnagnas ha-r buerunt gratias, quod hanc potius quam aliam terram ,ubi habitarent et doctrinam suam explicarent, elegissent. Sed istud, quidquid est, in peregrinos convicii, quippe non nisi in illiberali vulgo jaétatum, nee auditum in elegantiorum humaniorumque consuetudine hominum, quibuscum vivebat Ruhnkenius, ipse nee audiebat, nee morabatur. Ruhnkenius, ut in Literis Latinis egregie versatus, licct Scriptores Latinos omnes antea lcgisset, tarnen, hac suscepta professione, iterum a primo ad postremum omnes relegit et excerpt sit, adhibitis animadversionibus non modo Editorum sed et caeterorum interpretumexgrammatico, critico, antiquario genere, omnium; ut quautam Graecarum collegisset, tantam item colligen. t Latinarum, copiam materiemque Literarum. Et hoe  ( 95 ) hoe fere otii ei'instar erat et relaxationis. Nam necessarium et quotidianum opus erat scholas non solum habere, sed iis etiam habendis dictata instruere: idque factitavit eodem quo antea in Graecis scholis consilio modoque.- Nunc triplex erat pensum: Historia Universalis : Antiquitates Romanae: Auétoris Latinf interpretatio, qua fere Eloquentiae munus ac nomen ceusebatur. In Historia tradenda secutus est exemplum Jacobi Perizonii , cum in omni Literarum genere ■magni viri, et insignis earum in hac Academia ineunte hoe saeculo doftoris, tum in primis Historia traótanda tradendaque laudem apud intelligentissimos judices adepti. Hae scholae, ut mos erat inde a. longo tempore, tamquam fundamento superstruebantur libello+Tursellini, probatissimae quidem illo Latinitatis et orationis, sed in ratione et materia non item probando. Eum sequitur ordinem, ut primum res Judaicas narret usque ad tempus conditae urbis Romae , deinde Romanas, earumque spatium ac nomen continuet per Caesarum Byzantinorum successiones ad Ca. rolum Magnum, indeque per Occidentis Caesares, uti item vocantur, ad novissima tempora. Reliquorum omnium populorum rebus non item suos cuique locos suamque et propriam historiam dat, sed eas non nisi obiter ac subinde attingit: maxime res Ecclesiasticas consecta*ur,acsaepeani- li-  C 96 ) liter ineptit, superstitione judicium praepedien-' te, ut in illius aetatis Theologo, et pontificio et Jefuita. - Hujus rationis errores corrigens Ruhnkenius id agebat, ut Historiam, quod nomine profitetur, re ipsa Universalem redderet, ex istis angustiis educeret, inepüis purgaret, principum iroperio doélrinaque populorum rebus locupletaret, caussas conversionum , Li« terarum progressus , hominum mores notaret: subinde testium fidem censeret, veri disceptatricem Criticam adhiberet, singula apte nccieret, et a principio ad saeculum decimum quintnm deduceret ; ita quidem , ut nee rationis diligentia, nee rerum delectu, nee orationis elegantia, quidquam ad Historiae institutionem desiderari posset. Et profeéto nil nisi egregium prodire poterat ab ejus viri studio et scriptione, qui omnis Historiae genera monumentaque pertraétata, sti. lum ad egregiam orationis facultatem exercitatum, ingenium sensumque optimorum quorumque veterum Historicorum quotidiana leétione et consuetudine tritum ac formatum , haberet. Hanc scriptionem veluti dictans praelegebat in schola, ita ut frequenter aliquid ad rem praesentem accommbdatum subito ac memoriter adderet. Atque harum utilitati ac suavitati scholarum indicio etiam fuit earum frequentia, non quidem illa maxima , sed major tarnen quam ab illius saeculi perversi-  C 97 ) sitate exspeétari poterat; Recens tune inter homines nostros invaluerat error, Historiam libris legendis reétius disci, quam audiundis Professor rum scholis. Hemsterhusius solitus erat Historiam rei publicae Batavae enarrare tanta audien*tium multitudine et approbatione, ut illa non so* lum Historiae, sed et prudentiae civilis, institutio haberetur: at, Wagenarii de Historia Patriae opercedito, paulatim deficientibus diseipulorum ad audiendum id quod, ut quidem putabant, jameditum legere possent, studiis, illae Hemsterhu» sii scholae vacuae relinquebantur. Error latius serpebat ad Historiae Universalis institutionem ^ aliasque ad Academias. Unus Wesselingius, qui obiit Ruhnkenio recens Professore j anno h. Si sexagesimo et quarto, Trajeéti se ad vitae finem usque in vetere laudis possessione tutatus est: tradebat Historiam Universalem cum auditorum iuciedibili studio, admiratione, frequentia: mej moriter omnia narrabat,'subinde per auditorium ambulans^, nil in manibus habens nisi parvam scidulam in qua nomina quaedam propria hominum ac tempora notata essent, habebat procero cum corpore magnam in habitu, gestu j vultu, voce, gravitatem : haec admirationem faciebant, muitoque plus , quam singularis ejus doékina > apud multitudinem vulgumque juventutis ad exci. tanda retinendaque ejus studia valeba^. Igituif y G Ruhn»  ( 98 ) Ruhnkenius bene secum agi arbitrabatur in illo# qui erat, auditorum numero, qui decrescentes aliorum scholas Professorum videret, et antea saepe interfuisset sermonibus hominum in eodem errore versantium. Quo in genere quid ei aliquando acciderit, non est a nostro consilio alie-* num, referre. Nondum in publico docendi munere constitu* tus, degebat adhuc in familia cujusdam principum civitatis virorum , quum adesset aliquando in coena aliquis vir dives et honoratus, sed animo et voluntate , quam ingenio et eruditione, melior: is forte narrabat,se domi füium haberepuerummox in Academiam venturum, et quibus is uti deberet scholis Ruhnkenium interrogabat. Hic et alias disciplinas, et Historiam, censebat- Tum pater, „ Atqui, inquit, Historia non opus est meo filio, hanc jam satis novit; nam ego, qui duas etiam filias habeo, praefeci eis domesticam magistram, gubernarricem, ut vocant, et ejusdem institutioni fïïium item subjeci: haec Plistoriam quovis Professore melius novit," Ruhnkenius illa aetate in confutandis aliorum, praesertim taliurnhominum, erroribus solebat Socratica ironia uti: progressu aetatis ad naturae ipse suae candorem rediens, simpliciter reprehendebat. Igitur ,,Nae tu beatus es, inquit, qui tantum domi bonum possideas: noli, qüaeso , solus eo frui, sed ad publicam  Mud civïtim ütilitatem prome, et hanc tam doetam magistram, qua es auétoritate, in Academica Historiae cathedra colloca. Tum ille: „ Tu quidem jocaris, at ego tibi affirmo ita esse." Quid igitur/j inquit Ruhnkenius , didicit filius tuus, quam Historiae partem, ex quo libro, qua via et ratione. Equidem, inquit pater, non possum tibi ad haec omnia respondere: Historiam juvenis didici: jam proveftior aetate incipio has res oblivisci: sed mittam ad te filium meum,qui tibi ad omnia , quae interrogabis , satisfaciet/' Venit post aliquot dies ille gubernatricis pullus, adhue pipiens, sed alas jam quatiens, sibique nunc demum placens , qui apud clarum doélrina virum doctrinam ipse suam ostentaturus esset. Ruhnkenius puerum counter excipit, eumque sermonem cum eo habuit, quem est cognoscere operae pretium, et nos, quo facilius cognoscatur, ita reddemus quasi agatür", non quasi narretur. R. Audio , te magnos progressus fecisSe in Historia, ejusque peritissimani domï habere magis tram. P. Sane j gubernatrix nostra omnem Historiam novit: nee difïiteor, me ex ejus institutione multum profecisse. R. Quid ergo didicisti? narra. P* Omnem Historiam. R. Quid est omnis Historia? an vero magistra te docuit omnem Historiam, nee tarnen quid esset omnis Historia. P. Ita fecitj nam est perdoóta. R, Non G 2 da*  (: ioo ) dubito, quin jure eam magni facias: sed cogira tecum, quid hoe sit, omnis Historia. P. Omnis Historia? haec est — ea quae in libris est prodita. R. En tibi hoe loco libros , quos habeo, muitos de Historia, Herodotum, Livium, Tacitum, alios; nosti certe hos auélores. P. Non novi, sed res ipsas novi. R, Credo: sed tarnen ab illa omni Historia, quam tenes, primo excipiamus Historicorum cognitionem : sed fortasse magistra tibi tua narravit, quis fuerit Homerus, Hesiodus, Plato , aliique Philosophi et Poëtae. P. Non puto; nam, si narrasset, meminissem. R. Ergo item de hac omni Historia, quam nosti , excipiamus Historiam Poëtarum et Philosophorum. P. Modo dixi, me non ista, sed res ipsas, didicisse. R. Sed ista, quae tu vocas, sunt homines: tu ergo rerum, non item hominum cognitionem percepisti: veluti didicisti urbem Romam esse conditam, sed non item a quibus hominibus. P. Reéte.mones, recte! Roma condita est è Romuloet Remo, fratribus geminis, liliisRheae Sylviae et Martis , quos recens natos Amulius rex exposuit, sed lupa lacie suo nutrivit, mox pastor sustulit et educavit. — Pv. lam satis , chium edendum induélus est maxime Glossis ejus sacris. Nam regiam illam viam, gravissimorum et antiquissimorum quorumque deinceps Scriptorum ex ordine legendorum , aut non ingressus est, aut ingressus mox reliquit. Magnum tarnen a usum habuit veterum Lexicorum, Grammaticorum, Seholiastarum, et recentiorum Criticorum: muitos legit Graecos libros : plures , opinor 3 quam Ernestus: leótos excerpsit et ad usum in promtu habuit: easque copias cum judicii severitate et grammatica diligentia expromsit in Hesychii editione, quaè semper in egregiis editionibus censebitur. At Latinarum deerat ratio Literarum» deerat orationis elegantia: harum studium in Academia, ut solebant fere futuri Theologi, neglexerat, nee postea repetiverat. Igitur, ut Ernestus ,Theologicis aliisque,de quibusscriberet,cum doétrinae elegantia minus conjuriétis argumentis, H 3 eum  ( "8 ) eum addebat odorem^quo recens imbutus fuerat, ut antiquum nescio quid et plane Romanum spirare viderentur: ita quae in Albertii initiis primaque institutione fuerat horrida et inculta durities, postea venustioribus nullis ita mollita et abstersa est studiis, quin ejus reliquiae et quasi ruris vestigia apparerent.,, Nullae fere majores existunt dissensiones animorum et ofFensiones, quam inter eos, qui in earumdem rerum studiis diversas vias sequuntur ; •unde seclarum et nomen et odium dicitur, et proverbio usurpatur fratrum quoque gratiam raram esse. Attamen Ruhnkenius, qui ab Albertio tantopcre discreparet cum-via, tum judi°cio, tam amice conjuncteque cum eo vixit, ut nil umquam in amicitia fuerit conjunctius. Nee mirum. Haud facile fuit Albertio lenioris animi Theologus, nee Ruhnkenii amantior; ut summa inter eos esset morum voluntatumque similitudo , profeéta illa ab animorum similitudine, lenitate et facilitate in ferendis dissentientibus, benevolentia ac bene merendi studio erga optimum quemque, caritate totius generis bSmiani.- Albertius, ut fieri solet- in summo amore, magis etiam et arciiore studiorum vinculo conjungi cum Ruhnkenio cupiebat; et, quo major inter ipsos esset communitas sermonis et argumenti, optabat ut eaJem uterque amaret, eum in suam viam tradu- cere  C' m > cere studebat, subinde hortans ut item sacraeCri* ticae operam navaret. Boe tum faciam, ajebat Ruhnkenius, quum satis percepero antiquas et germanas Graecas Literas 3 sine quibus novitiae istae ac peregrime percipi non possunt. Eidem subinde minutos quosdam et posterioris aetatis Graecos Scriptores legenti, rogantique, ut ipse quoque eos legeret, respondit, Legam quando mea me via et temporis ordo eo deduxerit 3 nunc quidem in Demosthene versor. Nee inique ferebat recusationem Albertius, sed ejus veritate victus, Enim vero, ajebat, re&e moties: et veliem ipse mature hanc viam ingressus cssem: nuns quidem sero est. Annum primum supra quadragesimum agebat Ruhnkenius O 763), adhuc et erat caeIebs et porro manere decreverat, nisi facultatem bonae, quam vocant, conditionis nancisceretur, id est, ejusmodi quae cum bonis fortunarum ac divitiis esset conjunéta. Tenebatid, quod asenioribus audiverat, et multis in utramque partem exem•plis edoctus erat, homini in Literarum doétri* naeque studiis viventi, si non ipse habeat rem, uxorem aut nullam esse quaerendam, aut eam quae aliquid rei adferret. Quod ejus propositum inopinatus casus elusit. Venerat Amftelodamo Lugdunum nuper habitatum senex, honestuscivis, Gerardus Heirmans: quondam mercator et H 4 mér-  C ISO )' mercaturae Batavorum procurator", Consulera vulgo vocant, in Italiae portu Liburno, uxorem secuni habens ac duas illic sibi ex ea natas filias. Harum natu minor, Mariamne, rarae erat pulcritudinis puella: quae si Crotone vixisset Zeuxidis tempore, is eam haud dubie in quinque illis legisset puellis, è quarum exemplis imaginem V?e- , V ■&sm duxit. Aetatis erat ipse flos, duodevicesi* mus annus: flori congruens color sanitatis., niveus candor roseo rubore sufFusus: et in singulis partibus corporis et in universa conformatione omnia erant concinna, omnia plena simul et venustatis et dignitatis: in vultu et oculis dubitares plusne inesset laetitiae an majestatis: nil proter, viaè aut levitatis, contra evidens significatio mo destiae et sapientiae: in habitu, gestu, motu, plurimum gratiae: in statura et incessu heroicus quidam decor, in quem verissime illud valeret, yera incessu patuit Dea: si loqueretur, nil po» terat dulcins, nil amabilius, illa voce audiri: si caneret, nam et hoe probabiliter fa&itabat, ut ex pülcro ore pulcrior etiam ad aures accidebat sonus. Ruhnkenius non erat novus in amore: expertus erat quid esset, et amare, et amari: sed adhuc magis fuerat elegans formarum spectator , quam amator: Aristippi exemplo, solebat magis habere quam haberi. In hujus vero puellae adspectum et colloquium quum forte veniret,captus  C *n ) est, nee modo captus , sed ingenti percussus amore. Erant qui tantam amoris vehementiam, ut alienam k doétrinae gravitate et magis puerili levitati convenientem, reprehèn derent, eique illud Ut vidi, ut perü, ut me malus abstulit error, objicerent. Nos eum Jovis exemplo excusemus, -cujus-est illiidjOpud Homerum, Sed, pmissa Poëtarum auéloritate , communes nostras delicias Platonem sequamur, certe Ruhnkenius it^d/Mvos r«v reu kxMovs ano^em tPi» ruv s^/zaVoiv, ISeg^euO», susccpto per oculos cjftu~ vlo pulcritudinis, incaluit: in pulcro corpore pulcrum animum habitare ratus , hoe item Soera, tice ac Platonice , nil prius potiusque habuit 3 quam ut puellam sibi propriam asscreret et in mattimonium duceret. Neque hac, profeéto, in re ullus est reprehensioni locus; nisi si quis omnem k Literarum et doéiore et principe amorem et uxoriam rem abjudicet. Ruhnkenius eo erat et aetatis et doétrinae modo, ut ei omnium consensu uxorem ducere liceret. Non pervulgatum morem sequebatur festinationis , qua plerique ingeniosi adolescentes omnem eruditionisprogressum fruélumque perdunt, qui tirones ac no. vitii in Literis ex harum studiis vix inchoatis, quo tempore maxime discere debebant, se in rei H 5 fa.  ( 122 ) familiaris et uxoriae curas difficultatesque eonjiciunt, indeque per reliquam vitam in proletariorum turba delitescunt, ad illustrem aliquem Literarum censum numquam adspirant. Quod formosam maluit quam deformem , juvenem quam vetulam; reprehendant ii, qui amorem ad calculos adstringunt, in uxore et formae turpitudinem „ et vietus immunditiero , et moram asperitatem, et sermonis inficetias, et animi stuporem, cupide arripiunt patienterque ferunt, modo conjuncla sint ista vitia cum divitiis, opibus, honoribus. Ruhnkenio incredibilem natura tribuerat pulcri venustique sensum, ut neque in Literarum artiumque operibus, neque in mulierum formis, quidquam nisi vere pulcrum venustumque aut probaret, aut suum esse vellet. Aliud erat, quod eum nee sine ratione monebant amici, meminissetne pristinum suum proposituiri de uxore ducenda, quae aliquid rei afferret: ipse ajebat, eam afferre aliquid: hi reponebant, hoe aliquid parum esse. Haec aliaque iis monentibus ita satisfaciebat, ut eum dehortari desinerent, intelligentes se repugnando nihil efficere ; puellae porro prudentiam interpretantes, quod a multis petita procis, alio. rum' juvenili levitati, Ruhnkenii provectiorem aetatem cum doélrina illam et virtute conjunctam auteposuisset: denique ad ipsum puellae adspec- tum  C 123 ) tam molliores redditi, veluti senes Trojani illud accinerent, Toqê' •yuvctm iroTwv %qmv ahytx Ttaisfóin Quod quidem diétum singulari quadam. fati iniquitate in Ruhnkenio Verum accidit. Nflm cum • uxore amanter , liberaliter, indulgenterque vivens, ac duabus mox auénis festivissimis filiabus, brevem ex ea percepit reliquum consuetudinis ac suavitatis fructum ; ipsa , sexto conjugii < *2 anno, per apoplexiam, labefaclata , ac primum loquendi facukate, postea etiam octfulorum sensu orbata; ut nunc viro superstes, ex mirificis illis formae animique bónis, vix umbram et leve vestigium referat. 1 Matrimonium aliam vitam, alios mores, certe in studiorum temporibus mutationem, attulit. Ante solutior erat Ruhnkenius, genioque magis obsequens: tempus a scholis liberum tribuebat amicis, circulis, coetibus, conviviis, rusticatio-' ni, omnino relaxationi: et fere diurnam hilarita- ' tem nociurna lucubratione compensabat. Jam haec omnia ad/stri&iorem erant redigenda ad modum, ad uxoris amorem et rei familiaris usum accommodanda. Jam suae cuique negotio statutae dabantur horae: studiis matutinae et vespertinae. Sur-  ( 124 ) Surgere mane: duas plerumque horas Literis studere: turn duas vel tres habendis scholis transigere: inter has vel domo exire, vel quidvis aliud domi agere: porro, prandere: inde aut ipse ad amicos ventitare, aut illi ad ipsumj ambulare: sub vespefam domum redire: horam fere Literis dare: coenare cum uxore et liberis: dormitum • abire. Tres tarnen per hebdomadem dies a scholis vacabat, eorumque unum fere akerumque, ut antea, ita et tune et postea, venationi dabat. Si quis paucitatem brevitatemque temporis studiis reliéti cogitet, item reputet quantopere id imminutum distractumque fuerit multorum necesskate cum officiorum, Academicor„um quidem, sed nil cum institutione et studiis commune habentium, adventitiorum nee nisi bonas horas intercipientium: tum negotiorum frequentia extraordinariorum, partim Sttorum, partim alienorum: tum salutatorum aliorumque interpellatorum importunitate: haec igitur si quis cogitet, is profeclo non miretur, Ruhnkenium non plura edidisse doftrinae suae monumenta, sed potius miretur • eum tam multa edidisse, ut numero paucis nostrae aetatis doctis hominibus cederet, bonitate tantum non omnes superaret. Ergo quidquid integrum. intaclumque ab his quasi temporum studiorumque Marpyiis auferre sibi ac servare posset otii, hoe Literis tribuebat et  C ** ) et maxime quidem Latinis: reóte judicans sibi jam harum professionem tenenti faciundum esse, ut quid in iis posset, aliquo specimine ostenderet. Et vero elegit sibi quosdam Scriptores quos aliquando emendatos illustratosque ederet, quorum adeo aliis in Scriptoribus et antiquis et novis Iegendis excerpendisque rationem haberet. Hi tres in primis fuerunt: Kutilius Lupus , Vellejus Paterculus, de quibus infra dicemus: tertius, Cor* -Hielius Nepos. Hunc enim secundum Ciceronem jsimplicis nativaeque venustatis caussa, maxime mirabatur: hujus dotes, cum propter corruptelas scripturae , tum pfopter ignorationem. vel materiae vel proprietatis, minus quam par esset a multis percipi, et dolebat, et ut quoddam bonorum studiorum damnum moleste ferebat: cui resarciendo edere parabat Nepotem ad comaiunem intelligentiam patefa&um; ita ut caeteris quidem emendandi interpretandique muneribus breviter satisfaceret,praecipuum vero et maximum locum daret Graecorum Au&orum, è quibus historiae materiam sumsit Nepos, locis apponendis, Herodoti, Thucydïdis , Xenophontis , Polybii, tum vero perditorum , Theopompi, Ephori, Timaei, Plistarchi, et si qui alii sunt; ut Latini rivuli cum Graecis fontibus comparari possent: quale fuit institutum Fulvii Ursini in Virgilio comparacione Graecorum Scriptorum illustrato. Et  C iaJoanne Siceliota: nuliuhi porro dubium relinquebatur, quin haec esset pars de Inventione,' è perditQ|Longini opere de Arte Rhetorica. Ut vidit, ita ad Hemsterhusium suumvolavit, non tam  ( 128 ) tam ejus judicium exploraturus, quam remexploratam nunciaturus. Hic item, ut audiit et locum inspexit, ita rationes Ruhnkenii probavit, eumque monüit ut hujus inventiönis laudem sibi vindicaret, mentione ac notitia ejus in Diario Eruditorum Gallico prodenda. Fecit Ruhnkenius. Libellum porro cum scriptis codicibus' contulit, emendavit, et ad editionem fere paratum reliquit moriens. Eb ne hoe fugiat harum Literarum studiosos; hic est ille Rhctor et Longinus, quem simpliciter his nominibus significavit aliis deinde in scriptis, maxime in altera Timaei editione. Simile quid se animadvertisse, mihi narrabat, apud>Photium in^Agatharchide , cujus excerpta errore librarii in duo diversa capita esse divulsa , ut, interjeélis aliis aliorum Scriptorum excerptis, alterum caput suo auctori subtraclum et in alienum nomen migraverit. Sed hoe quale sit nordum satis judicare potui; quandoquidem neutra in Photii editione, Hoeschelii et Schotti, quid ad marginem notatum, nee in peculiaribus adversariorum schedis quidquam a Ruhnkenio significatum, adhuc reperi. Mortuo Albertio, quaerebatur qui affeétum alterum^Hesychii volumen absolveret. Huic provinciae omnium exspeétatione et voluntate destinabatur Ruhnkenius. Igiair, occupatus quamvis novae cathedxae studiis et commentationibus, , \ a;^f. >- TTKAty. 2^. no-  C ) holuit hoe sive pietatis, sive Literarum, munus defugere : et cum antea vivo Albertio multuni profuisset ad ornandum Hesychium, ita-tune illo mortuo, egregiam eamque duplicem huic volumini dotem adjecit, alteram Animadversionum , cum in ea parte ubi defecerat Albertius, tum in Auéforio ad calcem additarum, Praefationis alteram. Nam ab edito primo volumine ad obitum editoris sedecim fuerant anni: et interea Ruhnkenius infignem illam ineditorum copiam Grammaticorum cum aliunde, tum è bibliothecis Parisiensibus naétus erat, quorum comparatione Hesychiüm emendaret: in his Lexicon Rhetoricum,' cujus compilator è pleniore, quam nunc est 9 Hesychii exemplo plurima sumsit, unde ejus scriptura et corrigatur et locupletetur. Quod Ruhn* kenius in Praefatione manifesto demonstravit, ostendens Hesychium proposito suo , quod in EpistolaadEulogium proiitetur, satisfecisse, Lexicon ipsum postea ab aliis mutilatum et interpolatum esse. ,, Exortus enim erat", ut Ruhnkenii verbis utar„ vir longe eruditissimus, et in Grae* cis Literis familiam ducens, qui, cum vidisset Hesychii Lexicon non respondere Epistolae ad Eulogium, statueret Lexicon quod nunc habemus, non esse majoris operis Epitomen ,• sed sic de auctoris sui manu exiisse, Epistolam autem ad Eu1 logium ab impostore Graeculo, qui dotes libri-, I quis*  C 130 ) quisqniliis a\ se audi, verbis exaggerandas et mendaciis commeadandas putaret, illiberali mendacio esse confiélara. Contra Albertius acutissimis viri excellenüs aniicique rationibus, quamvis-etiam atque etiam a se perpensis, non movebatur, sed plura argumenta, quae receptam ab omnibus sententiam tuerentur , in praefatione huic volumini praemittenda expromere in animo habebat". Hoe igitur egit Ruhnkenius» Albertii sententiam explicans multisque rationibus confirmans. Erat autem ille nr familiam in Graecis Literis ducens , Valckenarius , qui in Epistola ad M. Röverum , hanc suam suspicionem prodiderat, in eaque se postea perstitisse testatus est ad Theocritum Digress. IV. p. -f299,/ Caeterum, Ruhnkenius in Animadversionibus et Auctario cum alios Hesychii locos expedivit, tum de festis Dionysiorum dicbus praeclaram illam prodidit disputationem., qua eorum rationem im. peditam antea et obscuram, varioque dodorum hominum dissensu turbatam expedivit et illustravit. Atque utraque disputatione illustre exhibuit spedmen criticae facultatis illius, quae non solum in emendando, sed et interpretando ac disserendo cernitur, et propositam caussam ex argumentorum latebris et involucris per ancipites ac difficillimos dubitationum anfradus ad liquidum planumque deducit. Utramque probavit Hemster- hu-  C ?$| > husio suo: nam is anni h. s. sexagesimi et quinti mense Augusto, quo Ruhnkenius Praefationi ef operae Hesychianae finem imposuit, et corpore satis valebat, ut oéïogenarius, et ingenio vigebat ad judicandum, si quidem a monitore excitaretur: itaque ab hoe excitatus multas cum eo, et alias, et ad Hesychium ornandum, animadversio. nes communicavit. Sequente demum anno 1766, mense Aprili, diem obiit supremum. Nam is fuit exitus-ZHemsterhusio, ut ei inscio nèc sentienti mors obreperet : fuit enim haec ejusmodi quam Graeci/^Aj^gov bim-to» vocant: non certus apparebat morbus, vires leniter sensimque deficiebant, succedente paulatim stupore. Ruhnkenius eum quotidie visitabat, et, ut an. tea, ita tune, quoad cum eo agi posset, hortabatur, ut egregias animadversiones suas , quas scriptas in commentariis servabat, aut sibi daret, aut bibliothecae Lugdunobatavae legaret, aut certe quovis modo caveret ne interciderent. At Hemsterhusius etiam tum quum adhuc vigebat, quo magis aetate progrediebatur ,eo sibi minus in Literis inventisque ipse suis satisfaciebat: et, lieet quotidie in Antiquis Scriptoribus Iegendis versaretur, multorumque et emendationes et explicationes locqrum continuo pareret, partasque annotaret scribendo, tarnen inventa fua non digna censens quae in lucem proferrentur, in commen1 a ta-  C "132 ) tariis ea premebat, nee fere nisi diuturno corïvicio efflagitatus eam aliis communicabat. Atque tale fuisse Hemsterhusii jam inde a multö tempore negotium, duodecim ante illius mortem annis significavit Ruhnkenius in praefatione ad Timaeum. Huc accedebat, quod nullos haberet certos adversariorum libros, omnia singularibus in scidulis, veluti Sibyllae foliis, notaret: quss ipse senior, nisi multum quaerens, reperire non posset. Quae scidulae quum vivo Hemsterhusio vel extorqueri ei , vel ab aliis quamvis doclis hominibus investigari nequirent; Ruhnkenius filio illius et heredi, Francisco, persuasit, ut ipse patris commentarios et adversaria testamento bibliothecae Lugdunobatavae legaret, ejusque promissi fidem in Elogio patris publice testificari se sineret. Ibi enim hic locus , quasi testimonii au&oritate, ad communem omnium notitiam proditus est. At Ruhnkenii spem laboremque successus destituit. Nam vel fiiium Franciscum, qui obiit anno h. s. nonagesimo, mors occupavit ■ anteaquam de promisso efEciendo cavisset, vel patris illa adversaria interciderunt: heredes certe nil ejusmodi invenerunt, quod ex testamento tradere bibliothecae Lugdunobatavae deberent. Ita magno et nostro dolore et Literarum damno , ille thesaurus , quod proverbio dicitur, in cineres 'abiit. ZöA. Hem.  C 133 ) Hemsterhusio in Literarum Graecarum et Historiae Patriae cathedra successit Ludovicus Casparus^Valckenarius, vir in paucis magnus, dignus tanto et decessore successor, et magistro discipulus. Ac si quod fuit tempus , quo auream Literarum aetatem censere posset Academia Lugdunobatava, hoe profecTo fuit , quo collegam habuit et Hemsterhusius Ruhnkenium, et Ruhnkenius Valckenarium: sed magis etiam posterius hoe tempus. Nam prius illud et breve fuit, et in extremos incidit Hemsterhusii annos, quos torpor senilis obscuravit. Nung succedebat Vajckenarii vigor, non nisi septem annis Ruhnkenio majoris, aetate nisi florente, certe vegeta et ad omne Literarum disciplinaeque munus eiEcaci. Et vero, quamquam haec Academia inde fere ab ipsius incunabulis una omnium Academiarum maxime antiquae venustatis ac Literarum akrix et fuit et habita est, maximosque in eo genere habuit heroës, Lipsium, Scaligerum, Salmasium, Gronovium, Perizonium; tarnen numquam tantos in utraque simul cathedra doclores habuit: quos non vereor dicere, habita quasi aestimatione ingenii, doctrinae, copiae, elegantiae, acuminis, et universae Literarum criticaeque facultatis , subductis rationibus,faébique totius laudis summa, illis heroibus nullo modo postponendos, immo nonnuliis nominibus anteponendos esse, Sed RtihnI 3 ^  ( 134 ) fcenii Valckenariique in pari fere laude dispar fuit ratio. Profecti ex eadem Hemsterhusii disciplina, hic in eam venerat ab Orientaüum et sa« crarum initiis Literarum è Schultensii et Venemae institutione: ille a Romanis Literis, Historiis, Jurisprudentia, è Ritteri Bergerique fchola. In Graecis Literis haud facile dixeris quid alteri defuerit quod alteri adesset: et erat tarnen quod alter altero magis tractasset. Uterque et Antiquos Scriptores omnes ea ,quamlaudavimus, 'ratione, eorumque recentiores interpretes criticos et antiquarios legerat omnes. Sed erat naturarum, et ipsorum inter se, et magistrum, dissimilitudo. Iru-Hemsterhu'sio ratio dominabatur, ad inventionem sensim et quasi cómparandis calculis progrediebatur. In Valckenario fere omnia erant ingenii, subito et velociter ad inventionem ferebatur,caussarum momenta magis sentiebat quam ponderabat, Ruhnkenius mediam inter utrumque habebat naturam: aderat impetus ingenii, aderat quae impetum regeret ratio: nee disserendi diligentia cedebat magistro, nee conjiciendi solertia condiscipulo : utraque illa dote valebat profeéte ex pari et acuminis eeleritate, et judicii subtihtate. Valckenarii mira fuit sagaeitas in Poëtarum fragmentis per omnia Antiquitatis monumenta dispersis ac latentibus investïgandis, excitandis, instaurandis: quo in Critices munere primus excel-  C 135 ) celluit Srialiger, tum Bentlejus: cui ut Vakkenarius, ita huk proximus fuit Ruhnkenius. Hic non contentus editis Veterum libris, ineditos etiam conseétabatur omnes: Rhetorum, Grammatkorum , Scholiastarum , glossas cognitas perspectasque habebat, earumque fontes et quasi successiones unus omnium maxime tenebat. Vakkenarius minus aliquanto ineditorum cupidus librorum , editis fere contentus, omnem item ex iis omnibus materiam excerpserat, eamque praeterea retulerat ad interiorem Linguae,Dialeétorum, Ana-, logiae et originum scièntiam, qua ipsum adeo magistrum vel superaret vel certe aequaret. Idem in Critica etiam sacra, Historia Ecclesiastica, Patribus, valebat. Ruhnkenius, exceptis Patribus iis , qui aliquam cum doétrinae elegantia conjunctionem haberent, reliquum hoe genus leviter attingere maluerat, idque abunde compensabat Philosophorum, Interpretum Platonicorum et Aristotelicorum , Jureconsultorum , Historicorum, Antiquariorum, Numismatum et Inscriptionum, cognitione. Neuter tam praeclarum quid ediderat, quin alter, quoad naturarum diversitas fe. rebat, idem facere potuisse videretur, si eodem in argumento laborem operamque ponere voluisset : nee dubium erat quin alter alterius cathedr.m ornare posset, si ei obtigisset. Hujus rei documentum Ruhnkenius faéto et scriptis dedit: I 4 Vale-  ( 136 ) Valckenarius ut daret, locus tempusque non postularunt. Latinos Scriptores hic omnes legerat, indeque quidquid ad Graecos pertineret Scriptores illustrandos collegerat: Ruhnkenius, si qui. dem ea erat ei et muneris professio et juvenilis disciplina , uberius et ad interiorem criticamque rationem, in eoque genere princeps exstitit, quae ejus praecipua est laus: et Graecas, et Latinas Literas tamquam tgyov et finem tradiabat: Valckenarius Latinas ut vtcq^yov, certe magis ut adjumentum, quam ut finem. Igitur, ut in robustissimorum pari athletarum , quorum alter est dfjKpiJi^ios, aeque manu valens utraque , alter dextera magis quam sinistra, summa tarnen mensuraque virium in utroque aequalis constare videtur: ita hi viri, si in certamen invicem descendissent : quamquam ea erat in utroque et animi magnitudo, et mutua benivolentia, ut concertationis aut rivalitatis ne minima quidem in eorum mentibus vel cogitatio vel suspicio exsisteret: sed tarnen si in certamen descendissent, in Ruhnkenio apparuissent et vires et concinnitas agilitasque in motu , quibus adversarium urgueret: Valckenarius fuo ipse se pondere ac robore tueri, omnemque adversariiimpetum confutarevideretur. Hoe in materia, majus etiam in forma erat diserimen. In scribendo explicandaque doclrina Ruhnkenius adhibebat dtledtum , ordinem, eer- tam  C 137 ) tam in rebus disponendis ac disserendo rationem; unde in omnibus ejus scriptis legenti, quasi lux quaedam , oboritur perspicuitas intelligentiaeque facilitas: harum dotum Valckenarius nee rationem habebat, ncc fruétum consequebatur, expromendis reconditae doétrinae copiis unice contentus. Porro Ruhnkenius illi, de qua diximus, perspicuitati adjungebat Latinae orationis bonitatem, elegantiam , suavitatem , lumina , omnino eloquentiae commendationem; ut ejus scriptis nil in hoe genere sit vel jucundius leétu, vel magis ad alliciendum tenendumque ftudium legentis efiicax; isque unus in paucis eorum sit,qui criticum argumentum scribendi dote ■ exhilararent. Valckenarius Latinae orationis castitatem et elegantiam nee spernebat, nee prorsus negligebat, numquam tarnen in ea assequenda praecipuum quoddam studium posuerat; igitur in scribendo neque curae mukum neque temporis formandae ornandaeque orationi tribuebat, verbis magis rarioribus ac poëticis quam propriis et usitatis deleótabatur, et compositio fere dura impeditaque exibat; vix ut crederes, tantam in eo esse ingenii celeritatem. Huc accedebat alia diversitas. Valckenarius, ut magis etiam Hemsterhusius factitaverat, muitos legebat hodiérnos libros , et Belgicos et Francicos : Ruhnkenius etiam Italicos, Anglicos, . Germanicos, sed paucissimos, nee fere nisi eos, I 5 qui  ( 138 ) qui cum ipsius professione conjuncti essent, idque et breviter et celeriter, nee ad illas linguas discendas, sed ad res cognoscendas: a Germanice loquendi facultate desueverat, Belgicae Francicaeque linguae haétenus assueverat, quatenus satis esset ad quotidianum vitae communis usum: omnem scribendi diligentiam in una ponebat Latina oratione: et cum illa consuetudine, tum sua natura, id consecutus est, ut, quod ab initio diximus, immunis ab hujus saeculi labe, aurea Latinarum aetate Literarum in Latio natus institutusque videretur. Sed haec erat eorum in scriptis diversitas: omnia in dicendo et agendo aliter apparebant. Ruhnkenii excellens orationis virtus minus agnoscebatur; non deerat dignitas in corporisforma,habitu, gestu, motu: aderant laterum vires, vox etiam aderat ampla cum robore et impetu: deerat vocis varia traclatio et soni suavitas, atque ita deerat, ut reliquis eloquentiae dotibus officeret. Valckenarius quum semel os ad dicendum aperuisset, nil jam in compositione impeditum, difficile, tortuosum apparebat: non quin adesset, sed quod naturali quadam agendi ac pronunciandi efficacia expeditum, facile, planum , redderetur: verba inusitata et poëticae dictiones jam decebant et ornabant prosam orationem. In vultu et oculis ea erat severitas ac sapientiae significatio, quae audientem ex-  ( 139 ) cxspeétatione erigeret: vox gravis, sonora,magnificentiae plena, ex intimo quasi pedloris fonte depromta volvebat orationis flumen crebrum cum altis animi sensibus , tum sententiarum et luminibus et acuminibus, ut vere illud diceres, Fervet immensusque ruit profundo Pindarus ore: .et cum per totam orationem audientes attentos et ex ore ipsius snspensos teneret, tum eos quasi tormento sententiae subinde percellebat. Memini me aliquando eum dicentem ita audire, ut, cum auferrer continuo orationis flumine, ad Euripideam illam sententiam, quam Latine, nee nomi» nato auctore pronunciabat, Deus tacito ingrediens vestigio, secundum justitiam res traclat humanas: hoe igitur memini ab eo ejusmodi affectu , eo oculorum quasi ardore pronunciari, ut veluti a Deo missum vatem et audire mihi et videre viderer , et, quod apud Poëtam di» citur, gelidus mihi per ossa curreret tremor. Sed eamdem orationem legeres , nil jam sentires, frigeres: sensuum sententiarumque vim labefactabat dictionis compositionisque cum negligentia tum difficultas. Igitur Ruhnkenius leclus, Valckenarius auditus, magis placebat. Caeterum in quotidiana vitae consuetudine quum uterque suus nee alienus esset, nil affeétationis haberet, mores, incessum, gestum, et omnino externum habitum ad nullius cujusquam, quem imi-  C 14° ) imitari vellent, exemplum componerent, sed naturae ipsi suae obsequerentur; ita hominum tarnen , qui eos non interius noscerent, diversa erant de utroque judicia. In Valckenario , ut fere in Hemsterhusio et Ernesto, natura omnia ad gravitatem finxerat ; ut jam in juvene esset senilis forma: in Ruhnkenio contra, ad communem sensum ac facilitatem; ut, quod volebat, unus è multis videretur, et adhuc in sene juvenilis exftaret species. Itaque fiebat, ut vulgus, qui fere opinione et externo habitu movetur, Ruhnkenium Valckenario minus doclum putaret. Uterque praejudicatas vulgi opiniones et gloriolae vanitatem contemnebat : Valckenarius alto etiam animo eas despiciebat, et oratione exemploque ipse suo confutabat; unde factum est, ut numquam corporis vultusque sui imaginem pingi fingique voluerit ; Agesilai auctoritatem sequens vetantis amicos, ne ipsius facerent pnw Aac yjawrW n itKMTttv. Ruhnkenius hoe in loco facilior indulgentiorque erat; ut. paucis ante obitum annis, amicorum precibus viétus, pateretur imaginem suam pingi, et aere excusam in vulgus edi. Ruhnkenii per totam fere vitam, ut Soeraris, idem erat animus, idem vultus. Valckenarius , quod magnis praesertim et heroicis ingeniis accidisse constat, nonnumquam intemperie quadam afficiebatur, quam pi\*yx?h'm Graeci vo- caut,  r »4ï ) cant, ut per aliquod tempus excitatior ferretur, tum ad se rediret, subtristis quasi ac taciturnus : liaturae suae et consuetudini restituto admirabile ïnerat temperamentum gravitatis et jucunditatis, Ut nil eo amabilius diceres. Neque tarnen utriusque aut haec, aut reliqua, naturarum diversitas amicitiam eorum turbabat; quum uterque sibi eumdem propoueret virtutis ac doétrinae finem, alter alterum Literarum caussa magni faceret, hujus judicium et constantia voluntatem ingeniumque illius in mutua benivolentia retineret. Proximus ab eo,quo Hemsterhusius obiit,annus Ruhnkenii (1767.) periit Literarum studiis, quippe occupatus munere Reétoris Magnifici: hoe enim est nomen Professori quovis anno magistratum et fasces Academiae habenti. Ruhnkenius, vivo adhuc Hemsterhusio, constituerat eum aliquando mortuum scripto laudare. Jam ejus rei tempus et opportunitas sequente deinceps anno, Februarii die octavo, incidit oratione habenda more majorum Reétori abeunti illo magistratu. Huic orationi Ruhnkenius argumentum fecit Hemsterhusium. Atque hoe est illud Hemsterhusii Elogium, quo nil in omni elegantis doctrinae et eloquentiae genere recentior aetas perfectius absolutiusque vidit. Nam quum perfectam Critici formam in Hemsterhusio speétandam sibi proposuisset, ita ejus ingenium, doctrinam, ahi-  C 142 ) animum, mores, explicuit, ita Criticae vim prae. stantiamque declaravit, ita nativa illa ipsique propria Latinae orationis castitate ac venustate rem argumentumque illustravit;ut, quum dubitemus, plusne sit in ea scriptione, suavitatis, leporis , pulcritudinis , nitoris, an prudentiae, gravitatis, dignitaris , majestatis , jucundiorne sit leclu an fruétuosior exemplo et institutione, illud non dubitemus affirmare, vere aureolum esse libellum, in quo formando et Musae omnes et Gratiae conspirasse videantur. Eodem anno edidit^Rutilium Lupum de Figuris Sententiarum, cum Aquilae Romani et Julii Rufiniani de eodem argumento libellis. Rutilii opusculum, ex opere Graeco nunc perdito Gorgiae, ejus quem M. Cicero filius magistrum eloquentiae habuit, Latine versum fere negligebatur adhuc ab hominibus do&is, quamvis laudatum illud subinde a Quinétiliano, ac probandum et orationis bonitate et praeceptorum diligentia, tum vero magni aestimandumfrequentiaexemplorum Latine redditorum è Graecis Oratoribus, non solum Demosthene, Lysia, Hyperide, Dinarcho, Lycurgo , quos veteres Grammatici in decem classicis censuerunt Oratoribus, sed vero etiam exHegesia, Demetrio Phalereo , Charisio, Demochare, aliisque ex illo classicorum censu exclusis. Aliquanto minoris sunt momenti Aqui- la  C 143 ) la Romanus,rhetor è saeculo secundo extremo aut tertio, qui ex Alexandri Numenii superstite nunc libello nomina ac definitiones Figurarum sumsit, suppositis in exemplorum Graecorum locum Latinis: et Julius Rufinianus è Constantini aevo, qui exempla non fere habet nisi Ciceroniana et Virgiliana: quos Ruhnkenius et propter argumenti similitudinem, et priorum editionum auctoritatem, adjungendos Rutilio censebat. Ergo hanc Rhetorum editionem ita ornavit, ut quivis unus harum rerum peritus intelligeret, neminem nisi k Graecarum scientia Literarum profectum , nedum istos harum ignaros, Ruhnkenii obtre&atores , aut simile quidquam proferre, aut omnino Latinarum Literarum muneri professionique satisfacere posse. Principio, horum de Rhetorum rebus ac scriptis, antea fere ignoratis, in praefatione docle exquisiteque exponitur. Deinde ipsi libri ita traclantur, ut loei et corrupti acute emendentur , et obscuri doéle illustrentur, et manifesto appareat Ruhnkenium in Latinis item Literis eadem, qua in Graecis, valere critica cum facultate tum doctrina, nullum non veterem Scriptorem Latinum, nullum non recentiorem Criticum et Grammaticum ab eo lectum, pertractatum, excerptum esse. Denique, quum interpretis et editoris partes provinciamque ita explevisset, ut acces-  ( 144 ) cessiom' nullus reliótus esse locus videretuf , cüi mulavit etiam munus praeclara illa et singulari Historia Critica Oratorum Graecorum. Cujus quod fuerit consilium, quae caussa, utile et jucundum sit elegantis accurataeque docfainae studiosis cognoscere. Nam apud Graecos tempore adhuc Solonis, sexcentis ante vulgarem aeram annis, libri erant et pauci et rari, et hi fere oratione carmine ac numero ligata: docli, qui fuerant, homines, magis suo ipsi ingenio , studio, experientia, quam librorum ledione , exstiterant. Deinceps accedente prosae scriptione, utriusque orationis scriptores indies prodierunt multi : et crescente paulatim legendi scribendique studio, jam Aristotelis ac Demosthenis, et omnino Alexandri Macedonis, aevo, tantus ferebatur librorum numerus, ut eorum cognitio, interpretatio, censura, pec.uliarem postularet doctrinam et quasi provinciam, quam Grammatici et Critici sibi vindicabant. Porro, Graecis Literis totam obtinentibus Asiam et Aegyptum, constituendis instruendisque bibliothecis, cum aliis multis in locis, tum Alexandriae et Pergami, invalescente quotidie scribentium numero, ingens librorum cum multitudo tum varietas, obesse magis quam prodesse bonis Literis et Eloquentiae videbatur. Quod ut caverent detrimentnm , duo summo ingenio et  ( 145 } k infinita do&rina Critici ,/Aristophanes Byzatï^ tius et^Aristarchus, centum fere et quinquaginta post Alexandri aevum , totidemque ante nostram aeram annis, illam librorum multitudinem certö numero circumscribendam duxerunt, et veluti censu agendo cujusque gencris optimos quosque Scriptores in suas classes redegerunt: quibus inde du&orumflassicórim nomen additum est; quipS pe qui soli justae classis auctoritatem öbtinerent, quae tamquam lex et norma bene scribendi. valeret. Igitur in hunc ordinem relati sunt Pcê'~ tae Heroici , Homerus , Hesiodus , Pisander j Panyasis, Antimachus: Jambici, Archilochus, ■ Simonidcs, Hipponax: 'Elegi'acp, Callinus \ Mimnermus, Philetas , Callimachus : Lyrici, Ak> man, Alcaeus f Sappho, Stesichorus, Pindarus, Bacchylides , Ibycus » Anacreon , Simonides:' Tragici, Aeschylus, Sophoclcs, Euripides, Jon s Achaeus: Comici antiquae Comoediae, Epicharmus, Cratinus, Eupolis, Aristophanes , Pherecrates, Plato: 'tnedia'e, Antiphanes, et Alexis: novae, Meuander, Philippides, Diphilus, Philemon, Apollodorus: LJistorici, Herodotus, Thucydides , Xenophon $ Theopompus , Ephorus, Philistus, Anaximenes, Callisthenes, Clitarchu s: Orator es j decem Attici 9 Antiphon , Andocides t Lysias , Isocrates , Isaeus t- AeschinèSj Lycur-^ gus, Demosthenes, Hyperides, Dinarehus: Pkils, lo*  ( Hó 3 losophi, Plato, Xenophon, Aeschines, Aristo- . teles, Theophrastus. At'hic ordo jam illum, ut credibile est, in modum ab Aristophane et Aristarcho constitutus, a posteris etiam aliorum nominibus Scriptorum audtus, ita in Oratoribus auét-oritatem obtinuit, ut non nisi decem illi haberentur classici, reliqui, et Oratores, et omnino Scriptores, in illum ordinem non assumti, paulatim vulgo in oblivionem abirent, nee nisi eruditiorum Grammaticorum Rhetorumque cognitione studiisque retinerentur , suum sibi judicium , sequentium, et non minus ab exclusis quam classicis exempla sumentium: quorum è numero fuit Gorgias. Omisso Antiphonte, de quo antea doétum juvenem disputantem ipse praeses produxerat, Oratores, quorum scripta in illa Historia recensuit, sunt ad quinquaginta, singuli per singulas disputationes,quamvis breves,tarnen suis numeris absolutas,descripti. Harum imam nominasse satis sit, eam de Andocide è Phaeace, in qua disputatur adversus Jo. Taylorum. Hic Andocidi Orationem adversus Alcibiadem abjudicare, Phaeacique adjudicare conatus erat tantis ingenii do&rinaeque adhibitis praesidiis , ut sententiam Hemsterhusio probaret: Ruhnkenius non rninore ingenio doótrinaquc , majore etiam acumine et subtilitate, rationes Taylori confutavit, ut assentientem haberet Valckenarium , et habita-  < 14? ) turus etiam fuisset Hemsterhusium, si is adhuc vixisset. Ergo et in hoe Ruhnkenius princeps exstitit dodlrinarum genere, quod unum est ad ingenii fructum et cognitionis suavitatem uberrimum:-^Historiam Literarum dico, quae in rebus et libris Veteram Scriptorum recensendis versatur. In hanc quum ab omni tempore multi involaverint compilatores, qui non dubitarent de Scriptoribus garrire, quorum scriptanonlegissent; paucissimi fuerunt, qui eam cum propriae doétrinae copiis et facukate traélarent. Quorum è numero principes censendi sunt quatuor. Nam, ut Jo. Meursius priores omnes diligentiae laude superavit, ita mox plus .aliquanto judicii attulit G. Jo. Vossius: plus etiam Jo. Jonsius, omnes et majores et minores superaturus, si vita ei Iongior obtigissendenique illorum copias suis auxit, totamque materiam explicuit, duplici in primis opere Bibliothecae cum Graecae tum Latinae, J. A. Fabricius, eoque sane unuS omnium hoe saeculo do&orum hominum de harum Literarum incrementis studiisque optime maximeque meritus. His jam quintus accessit Ruhnkenius scripta Oratorum Graecorum Critica Historia. Et quandoquidem hi fere Attici fuerant Oratores, constituebat Rhodiorum item et Asiaticorum historiam eadem ratione perssqui: jamque apparatum instruere adgrediebatur : porro FabriciaK 2, nura  C r43 ) flufh utramque opus denuo edere, ac supplemén"^ tis ariimadversionibusque lócupletare destinabat? et destinatum perfecisset, si vel alius eum ad opus urgendum incitasset, vel ipse fuo judicio nou ad alia opera dudum affecta perficienda revocatus fuissét'. „ v.GUf. *»■ "3"""Venio nunc ad illud tempus, quo nostraexstitit conjunclio, quum ego Ruhnkenio adhuc ignotus me ipse conciliavi scripta admmEpistoia Critica S< in Julianum,Eunapium, et Aristaenetum, Goet- Sj tingae, anno h. s. sexagesimo et nono: quae notitia sensim ad consuetudinem, familiaritatem, et intimam amicitiam crevit. Fuit enim Ruhnkenius mihi, ut ipsi Hemsterhusius, novae veluti vitae auctor: atque ut ipfe magna fuit mei pars, ita ego nonnulla ipsius: et in ipsius vita narranda me mei ipsum mentionem praeterniittere ut alienum est a proposito, ita apud plerosque vei animi ingrati, vel intempestivae modestiae notam subeat. Nee tarnen amplius de me dicam, quam ad Ruhnkenii res cognoscendas pertinet: quandoquidem de initiis studiorum meorum alio in libro tantum dixi, quantum temporis locique illius ratio postulabat. Ego undeviginti annos natus, lecio Xenophonte, ad alterum Socraticae suavitatis fontem accedens Platonem, mirifico quodam hujus studio capiebar, non solum ut legendo satiari non pos-  X 149 ) ipossem, sed ut animadversiones etiam in plerosque Dialogos , pro meo quidem captu illas et juveniles, sed, quoad ejus fieri posset, diligenter conscriberem, haud secus ac si scholas in Platonem habere constituissem. Hoe dum ago, venit forte ad me familiaris meus et amicus J. M. lias- +■ senkampius , is qui superiore anno (i 797) in Rintelensi Academia Professor diem pbiit, haud mediocri sane et meo cum dolore, et eruditioris Theologiae detrimento: is igitur ad me veniens libellum adfert, de cujus nee auciore nee editore adhuc vel in libris legeram, vel fando audivemm\TimaeiLexicon Vocum Platonicarum cum fnimadyersipnibus Davidis Ruhnkenii: narrat„ se hunc sibi libellum comparasse ea opinione et spe, ut per eum juvaretur ad intelligentiam pialpgi Timaei, quem cognoscendi Platonis caussa legere instituisset : sed Dialogum quidem Timaeum non dilucidiorem reddi ope Lexici Timaei, et singularem habere diificultatem atque insolentiam rationum Mathematicarum: „ his,inquit, difficultatibus fatigatus a Platonis le&ione. destiti; igitur hunc libellum tibi do , cui forte plus utilitatis adferet, quippe qui totum Platonem legere adgressus es". Et erat ingeniosissimus juvenis Hassenkampius, Linguae Graecae peritus ad eum finem ut legendis Scriptoribus reu ac sensum fiicile assequeretur, et vero Ma-  C 150 > thematicis studiis probe exercitatus, sed nimirum in eo deceptus , quod legendi Platonis initiurn non a Grammatica interpretatione, deinde quod a Dialogo Timaeo , duceret. Ego libellum ut in manus accipio, ita evolvo: miror commentarios amplos et eruditos, quales numquam videram : quaero voces mihi notas et a me meis in animadversionibus traétatas: paucas invenio: sed quas invenio, eas video ejusmodi ratione expositaSj ea luce illustratas, qualem quantamque adhuc non cognoveram. Tum vero intelligere coepi, non solum per se ipsam fructuosam esse 4 Platonis leétionem ad mores, animum,ingenium, orationem , disserendi elegantiam , interiorem Philosophiae et Literarum Graecarum cognitionem: sed vero longe fructuosissimam ad omnes posteros et Graecos et Latinos Scriptores recte intelligendos, quippe per hos omnes et per universum antiquarum doélrinarum orbem longe lateque difFusam. Inde per complures deinceps annos Timaei Lexicon mihi fuit enchiridion, quod è manibus numquam ponerem, cujus mihi tamquam instrumento Platonis cognitionem pate-facerem. Nam hujus acriori in dies studio incitabar, ut eum jam non solum animi sensu amarem, sed^ ratione judicioque diligerem. Ruhnkenium autem et amabam , propter communem Platonis amorem, et diligebam propter doétrinae fruc-  C i5i > frudtum quotidie ex ejus Tiraaeo perceptum: Ruhnkenium dies nodtesque cogitabam ; Ruhnkenium in oculis ferebam: Ruhnkenium, ut unicum dodorem et alterum patrem, colebam ignotus, et subinde legens ejus animadversiones, cogitationi ipsi meae indulgens, coram cum eo colloqui mihi videbar, mox a mentis errore ad me rediens illud usurpabam, Quid natum toties, crudelis tu quoque, falsis Ludis irnaginibüs"? cur dextrae jungere dextram Non datur, ac veras audire et reddere voces? Igitur 'non diutius vanum desiderium ferens, in animum induxi primo quoque tempore me ad viri notitiam proferre, scribendo ad eum edendoque libello. Sumsi Julianum , mox Plutarchum, aliosque illius aetatis Philosophos et Rhetores , quos ex Antiquis, in primis Platone, emendarem, exemplo ipsius Ruhnkenii in Animadversionibus ad Timaeum proposito. Biennio postea Goettingam veni, operaeque pretium feci, cum legendis Graecis Scriptoribus Scriptorumque editionibus iis , quibus adhuc aegre carueram , tum vero etiam conciliando meis studiis Heynio : qui, quum consilium ei aperuissem meum, me currentem incitavit, narrans quid ipsi officii gratiaeque cum Ruhnkenio intercederet: addens, se per literas meum ei libellum commenK 4 da-  flaturum: idque mox praestitit. Caeterum Ruhnkenius et nondum viso meo libello , ad literas; meas humanissime respondit : et accepto leétoque , adeo mihi amanter. scripsit, adeo ad lau« dem honorifice, adeo omni mea spe, opinione, merito , cumulatius , ut nil supra. esse posset. Jl Saepe in memoriam redeo ejus diei, quo die has, accepi literas: ut eas legi, relegi, exosculatus. sum: ut me per complures deinceps dies insolitus quidam nee stupori dissimilis., fatebor enim, placidae yoluptatis ajfeélus tenuit. Nee mirum. Diuturna quatuor annorum exspeciatione , et quasi animi contraciiona, subito solvebar. Neminem adhuc habueram,qui meam operam agnosceret: paucos parcosque laudatores;. muitos mei studii reprehensores, ut mutilis ad vitae usum; omnem spem reposueram ad illud tempus, quo meam operam Ruhnkenio, Valckenario, horumque simillimis viris probassem, hujusque laudis exspeciatione omnem et laboris roei aerumnam et imperitorum reprehensionem toleraveram. Nunc exspeclatum illud tempus aderat, et uberrimum laudis animique fruclum adferebat. Proxima anno (1770) Lugdunum veni, Quis meus fuerit sensus ad Ruhnkenii+Valckenaiiique adspeélum, quos absens ut Deos colueram, diclu. est difficile : difficilius etiam , quae mea fuerit admiraal©, quum tantam divinitatem cum tanta hymaniB  late conjun&am viderem. Cognoveram antea aliis in populis Professores, qui apud discipulos et indoéliores , saepe etiam apud aeque doclos ac doétiores, gravifatis et reconditae cujusdam sapientiae speciem affectarent. Tales ego hommes numquam ferre poteram, Sed tarnen , mecum ipse cogitabam , si ferendi sunt isti mores , in solis eos feram Lugdunobatavis duumviris: his concedam; hi si faciant, sumant superbiam quae-r sitam meritis. At nil quidquam istiusmodi in horum inerat moribus, nil supercilii, nil simulationis, nil nisi verum, simplex, modestum, nil non ad civilem et communem aequalitatem exaclum, quam nemo ignorat, nemo non ampledtitur, qui ex Veterum scriptis verum sapientiae fruclum quaerit. Quae utriusque viri in me exstiterint beneficia cumdoélrinae,tum amicitiae, referre longum est. Lugduni annum fui, ventitans in eorum scholas, caeterum instruens editionem iibelli Plutarchei De Sera Numinis Vindicta, libris nondum lectis iegendis, et hujus hibliothecae scriptis codicibus conferendis. Interea Remonflrantium Societas quaerebat qui Amstelodami in illorum schola, magnorum saneDoctorum nominibus celebri, Literarum Phüosophiaeque professionem susciperet. His ut mihi eam piferrent, mihique ut oblatam acciperem, persuadent diïumviri. Quam cathedram quum per octo K 5 an-  C 154 ) armos tenuissem, in aliam traducor Philosophiae in Illustri Amstelodamensium Athenaeo instauratae (1779): eamque sexto anno (1785.) itemcommuto cum Literarum et Historiarum in eodem Athenaeo cathedra: post illum decimo quarto, altero post Ruhnkenii obitum, anno, hoe ipso nonagesimo nono, Lugdunum migro successor mortuo illi j cui vivo saepe collega destinatus invitatusque fuissem. Ac per totum illud Amstelodamense tem» pus, quum Amstelodamurn primo patriaeque loco mihi esset, ubi nil desiderarem eorum quibus literati hominis otium ac felicitas censeretur; Lugdunum, una ex omnibus reliquis Batavae terrae urbibus, secundo mihi loco fuit, quam et amarem, ut studiorum meorum altricem, et lubenter inviserem , ut magistrorum meorum , amicissimorum virorum, stationem ac domicilium. Caeterum, quae ante meum in hanc terram adventum fuerunt Ruhnkenii res, has cum ex ip. sius , tum ex aliorum, serntonibus acceptas et memoria custoditas retuli: quae postea secutae sunt, earum ipse testis fui. Versabatur tune in animadversionibus ad Xenophontea Socratis Memorabilia et Longinum conscribendis : his Toupii, illis Ernesti in gratiam. Igitur et me sui caussa hos libros relegere, et si quid novae emendationis interpretationisve peperissem, cum ipso communicare , jubebat. Feci: measque notulas ita ei  ( *55 ) ei tradidi, ut suo ipse judicio , nulla rnei fafta mentione, iis uteretur. Sed de ejus in Longi. num animadversionibus postea dicemus: nunc de Xenophonteis verbo monendum videtur. In plerorumque Veterum Scriptorum exemplis ad marginem cujusque loei notare solebat, cum suas, tum magis etiam aliorum emendationes, quae in illa editione non essent memoratae. >- Xenophontem peculiari quadam cura tractaverat, et in margine exempli Leunclaviani non modo illius, de quo diximus, generis annotationes scripserat, sed etiam omnes Grammaticorum acfere Scriptorum locos notaverat, qui locos Xenophontis attigissent. Igitur ad Veteres plerosque Scriptores traélandos etiam si subito accederet, numquam. imparatus accedebat. Porro geret. Sed hoe negotium similem fere \ atque in Callimachea editione , habuit exitum. Nam Valckenarius dum Xenophontis locos attingebat, simul reprehendebat Ernestum, idque candide et simpliciter, sicubi eum in priore editione errasse deprehenderet: itaque correétiones non ma. gis in Xenophontem, quam in Ernestum, scribebat, sperans ea se diligentia bonam potius quam malam apud hunc gratiam initurum. Quod paulo secus evenit. Haec Ernesto censura minus grata accidebat: parum aberat quin totam, Valckenarii operam ab instituta editione excluderet. Ruhnkenii tarnen arbitrio faclum est, ut partis, qua ipse corrigeretur^, rationem haberet quantam ipse vellet, omissa Valckenarii mentione: at sub hujus nomine adderet libello reliquas annotationes, quae ad ipsum Xenophontem referrentur. Hae igitur unde ad hanc paucitatem ac brevitatem redierint, jam intelligitur. Ab illo tempore Valckenarium inter et Ernestum, quamquam nee antea fuerat amoris ardor, magis etiam fuit frigus et suspicio : quae ne sensim in majorem animorum disjunélionem abiret, mutua et cum utroque communis Ruhnkenii benivolentia efFecit: qui naturali illa ipsique propria facilitate ac ïiheralitate utriusque erga ipsum amorem amicitiamque perpetuo retinuit. Adolescens utrum» que emaverat sibique conciliaverat inscribenda cui».  C 15? ) cüique Epistola Critica. A Valckenario nil rëï tulit ornamenti: nee inique tulit, vere judicans non voluntatem illi, sed opportunitatem defuisêe. At retulit abErnesto, qui (1762.) ad eum scripsit Narrationem de Vita J, M. Gesneri, repetitam postea in illius Opusculis Oratorih. Cumque multae sint Ernesti hoe in genere scriptiones, per quas multorum" civium suorum me« moriam posteritati commendavit , eaeque omnes dodtóna, ratione, oratione, egregiae: haec una inter omnes excellit eo nomine , quod in his Literis non modo a principe, sed de principe ad principem, scripta est. Ad hoe usqtte tempus, quo primo Lugdunum Veni j Ruhnkenio sospes fuit et incolumis domus. Uxor adhuc florebat formae integritate: duae erant festivissimae filiolae ad praeclaram maturitatis spem succrescentes. Ruhnkenius vulgo felix habebatur pater. Ecce! unius anni proximi (1771.) fatalis quaedam calamitas illam felicitatem in perpetuum afflixit. Uxor tentatür aqua intercute: minor filia cum vitae periculo aegrotat: hac restituta, pater gravi morbo corripitur: è quo vixdum convaluerat, quum uxor apo. plexia quassatur, quae loquendi eam facultate, denique visu, privat: mox minor filiola et ipsa oculorum sensum penitus amittit. In tanta mali atrocitate, carissimorunique capitum clade , quis non  C 158 ) non pater aut mente concidisset, aut moerore extabuisset, aut certe dolori suecubuisset? Ruhnkenium naturalis quaedam corporis nervorumque firmitas, et illa, de qua saepe diximus , animi facilitas aequitasque sustentavit, Principio ad repentinum quasi fulminis iétum attonitus, stupore defigitur. Unde quum ad se ipsum et consueta vitae negotia rediisset, ejusdem stuporis subinde incidunt reditus, qui eum inter docendum adeo è frequenti discentium auditorio abire cogunt, Paulatim spes eum erigit restituendae uxoris et filiolae, quamquam vanailla; nam exhausto con* sumtoque omni remediorum usu et experimento, utraque in eadem clade hodieque vivit: sed tarnen spes eum erigit: huic succedit ratio ? deniquejtempus et consuetudo, in quibus leriissimara efficacissimamque doloris medicinam aegris mortalibus conjéfuit optima parens natura , ejusque sapierfGstimus auctor Deus. Ruhnkenius suae sensim sorti assuescit, uxoris filiolaeque cladem integritate et flore majoris fiüae compensat, intermissa Literarum studia repetit, renascentera subinde dolorem suavitate doétrinae abstergit. Et quasi fortuna omnia experiretur quibus Ruhnkenii constantiam labefactaret, sub idem ei tempus alias objecit aegritudinum caussas, Ieviores quidem, sed tarnen haud mediocris illas momenti ad deprimendum animum, si ad gravio- rum  C 'iS9 ) mm pondus calamitatum accesserint. Hommes quidam doéti, partim inimici, partim laudum ejus obtre&atores , in libris publice editis cum acerbitate et malevolentia in eum invehebantur. Erat illorum temporum aequalis Christianus Adolphus+Klotzius, homo perelegantis, sed inquieti et contentiosi,ingenii:qui per libellos cum Burmanno bellum gerebat, sociosque sibi Ernestum et- Ruhnkenium adjungere cupiebat : quorum in utroque frustra fuit. Ruhnkenius, quamquam a Burmanno laesus , tarnen nee bellum volebat, nee vindicem adolescentem recens evolantem, in quodvis argumentum et quosvis homines involantem, ipse jam veteranus et accuratae doétrinae, tamquam gravis armaturae nee velitariae, ordinem ducens. Huc accedebat, quod ipsius amico, Jacobo Frederico Heusingero, aliquid inimicitiae, ut fupra dixi, cum Klotzio suberat. Igitur hic non desinebat Ernestum et Ruhnkenium lacessere: erat enim eo. ingenio, ut medios etiam, ac neutram partem sequentes , hostium numero haberet. Uterque tacebat. Norant enim, se nulla re alia nisi silentio ulcisci posse hominem, qui quovis pacïo in alterutram partem , sive amicus sive hostis, nominari ac memorari vellet „ neque quidquam iniquius ferret quam taceri se nullamque sui rationem haberi. Igitur scripsit alicubi, Ernestum nullo in numero esse Criti- cum,  cum , qui nil nisi notulas adspergere Auflön» bus sciret: hanc enim diélionem Erhestus in titulo Honlericae éditionis posuerat. Ruhnkenii autein reprehendendi occasionem arripuit piodenda in Actis Literariis/Tniqua et malevola censura Amoenitatum Literariarum MedenbachinWakkeri, juvenis doclissimi, nunc Zwollano Gymnasio praefeóti meritissimi, qui Ruhnkenio p^aeeeptori euo hunc libellum inscripserat: Paucis mensibus interjeétis obiit Rlotzius, dubium majorinö Literarum böno an damno : bono , si quidem in eadem lacessendi libidine perseverasset: malo, quippe si aliqüando deferbüisset, ad sanioremque xationem rediisset, magnum Literis emolumentum futurus. Secuti sunt deinceps alii reprehensores inagis acerbi quam festivi, Burmannus Anthologiae Latinae volumine' altero, Schraderus in Emendatiouibus, uterque recente adhuc domestico vulhere Ruhnkenii, quorum ipse qüasdam sive.observationes sive emendationes reprehenderat in animadversionibus ad Rutilium Lupum. • Sed illos omnes facile contemnebat. Magis movebatur animadvertens amicos quosdam suos inimicis arridere, ipsum irridere. Nolo horum nomina prodere: erant certe qui se Ruhnkenii amicos dicl haberiquè vellent, iique in Literis haud obscuri, Erat et alius amicus, homo semidoétus, qui et ipsè aliquis esse vellet, et a Ruhnkenio saepe  C *ó* 3 admonitus, ut tum demum de Literis judicaret, quum eas bene didicisset, admonitionem iniq atcipiens, eam male dicendo ulcisci adgrederetus arripiens calumniam sermonibus imperitorum jactatam de Ruhnkenii scholis ut minus jucundis ad sensum profeétusque adolescentium, eique non modo Klotzium, Burmannum, Schraderum, sed nescio quem Scholae Reétorem anteponeret, qui discentium animos enthusiasmo, ut ajebat, incenderent. Atqui iste illorum laudator tantillus erat homunculus, qui, quanta in Ruhnkenio esset doétrinae copia, quantaque ingenii magnitudo, ne suspicari quidem posset: et tarnen apud imperitos veluti censor de Professorum meritis laudibusque statuebat, magnaque auctoritate valebat. Quis nostrum , si istiusmodi judicibus subjiciamur, non Ultra Sauromatas fugere hinc velit et glaclalem Oceanum ? Ruhnkenius suae se virtutis conscientia et recia sentientium testimonio tuebatur. Omnium peritorum judicio ea erat aetate, ingenii doclrinaeque magnitudine, ut non amplius deberet instituera ürones, sed docere veteranos et ipsos doctores, ac tamquam Musarum antistes non rudem et profanam turbam instituere , sed initiatos ad la-ozrW et interiora mysteria adducere, omL ui-  ( Itfa ) nino Atheniensium exemplo, ut civis de patria egregie meritus, confeéïis stipendiis, publice in Prytaneo ali. Hoe se testimonio sustentabat. Attamen durum accidebatamicosexpeririperfidos, quos fidos duxisset. Quid enim nisi perfidos appellemus istiusmodi amicos ? si quidem vera amicitia nullam fert im^ctt^iuuuUr, nullam malevolentiam, nullam invidiam, irrisionem nullam. Hoe unum satis valuisset ad domesticae calamita. tis sensum augendum, nisi tanta ipse fuisset animi constantia. Quid igitur? cognita istorum perfidia, hunc dolorem magnitudine veteris doloris obruebat, Ulyssis exemplo, Sraflaj i\ «ga voluit homini cognito ex brevissima in docts urbe commoratione ; etsi temporum nostrorurri iniquitas invidit mihi hasce opes, laetiore fortasse Europae fortuna usurpandas". Secutus est ahnus Cl7^f) memorabilis, partibus quibus Ruhnkenius favebat oppressis, ipsique ad dolorem insignis. In quo quam constans fuerit ipsius- ratio, quam leve vulgi judicium g operae pretium est 'cognoscere. Senatus Academicus ipsum et Pestelium oratores legavit ad exercitus Borussici, adjutoris Nassavicorum, praetorem, Ducem Brünsvicensem , qui ei Academiam commendarent, peterentque, ut omnem ab ea hostilem vim arceret. Ecce! exortisunt, qui éurri feprehenderent, quod cum collega, adversariarum patrono partium.ad suarum oppressorem legarise pateretur. Homines inepti et rerum imperiti! Quasi vero Senatus in öratorum deleélu aliud quid specrasset quam aetatem, au&oritatem, ac doétrinae famam, quarum rerum commendatione duo hi excellebant: aut-, quasi Ruhnkenius delatum sibi munus defugere höneste potuisset. Deinde Gubernatoris major filius, Guilielmüs Fredericus, patri destinatus in rei publicae principatu successor, studiorum caussa in hanc urbem habitatum venit. Ad hunc subinde ventitabant saïutatum cum alii cives utrarumque partium, tunf Professoresr in his Ruhnkenius,' qui propter iïN a ])>  ( i96 ) lorum frequentiam, et veterem suam in celebritate versandi consuetudinem, hoe officium omittere non poterat. Atque eum Guilielmus Fredericus, licet ejus scholis non uteretur, tanta semper humanitate excepit, ut eum insigni prae aliis loco haberet, nee tamquam cum salutatore officioso, sed de Literis, ut cultor earum cum antistite, studiose ac reverenter colloqueretur. Hoe quosdam pungebat, et Ruhnkenii, ut parum constantis, reprehensoribus aggregabat. Ille vero judicii constantiaeque optimas sequebatur duces naturam ac prudentiam. Recente adhuc casu ac dolore, haec mihi scripsit d. 8. Januar. 1788. „ Utinam vel horam una essemus, ut, qui tuus in, hac servitute sensus sit , cognoscerem. Me quidem adeo poenitet Hollandiae, ut si Soram vocarer, sicut olim in simili rerum conversione Jo. Meursius, conditionem acciperem. Nee quidquam hoe reip. statu me deleélavit praeter Bibliothecam tuam Criticam — in primis animadversiones in Julianum,scriptas ad eam rationem, quam tu fateri soles meis in Timaeum notis tibi esse demonstratam". Egregius sane mihi ad voluptatem fructus studii, è quo tantum solatii fruclum Ruhnkenius meus perciperet! Respondi, me nunc in primis Demosthenis Pliilippicas et Ciceronis Epistolas ad Atticum legere. Interjedis aliquot mensibus, quum eum inviserem, t> Equi,.  r ) Eqmdem",inquit,, et ipse nunc legi Ciceronis eas partes, quae ad bellum civile referuntur: movit me temporum similitudo: et sane iisdem locis legendis alias aliter afficimur. Quum in rebus ad voluptatem aut dolorem insignibus versamur, et inter legendum in similem nostris rebus locum incidimus , is dudum quamvis cüm ingenii obleétatione leclus, tarnen ut novus nee antea cognitus accidit, incredibiliter sensum percellit, ab ingenio cum animo communicatur, in eumque alte defigitur ac penitus insinuatur. Veluti nuper locus è secundo de Divinatione mirifiee me advertif,ut eum quasi manuinje&a mihi vindicarem et vivendi legem constituerem: en verba Ciceronis : cum esset in unius potestate res publica, neque ego me abdidi, neque deserui, neque afflixi, neque ita gessi, quasi homini aut temporibus iratus: neque ita porro aut adulatus, aut admiratus fortunam sum alterius, ut me meae poeniteret: id enim ipsum a P/atphfi philosophiaque didiceram, 'naturales esse quas' dam conversiones rerum publicarum , ut eae tum k principibus tenerentur, tum a populis, aliquando d singulis". Et vero hanc rationem constanter tenuit Ruhnkenius. Sed ut Ciceroni rei publicae conversio 'discipulos attulit, ita Ruhnkenio abstulit. Certe ab illo tempore et scholae illius, et qui eis nomina N 3 da-  ( 198 > darent, minus frequentes fuerunt. Ipse caussanj tribuebat civili odio: quod studiosa juventus fere viétricibus faveret partibus, et viétarum partium ïnulti patres filios vel domi retinerent vel alio rnitterent: quodque ipse suam de re publica sententiam non dissimularet. Quamquam in scholis numquam de praesenté rei publicae statu loquebatur, nee diserte nee oblique: in quo multi sibi placent ac sapientes videntur; reéte statuens, civilem prudentiam ultro exsistere è certa Antiquitatis interpretatione , hanc unam debere tradere doétorem, non discentium judicia auétoritate partium occupare. Et quando in schola jam minus quam antea Literis prodesse poterat, eo magis operam dabat, ut earum detrimentum resarciret prodendis suis ipse doétrinaemonumentis,etamieorum studiis juvandis. Profuit tum Schweighausero, viro doétissimo, impertienda colleétione Gronoviana ad Polybium: ut ante eidem profuerat in Appiani editione. Cumque neminis cujusquam res tam ad scpertinere existimaret, quam nieas; in primis ei laetum accidit, quod Academia Oxoniensis-fPlutarchum meum excudendum recepisset, eo cultu , qui et meo. et ipsius, studio responderet; quandoquidem ipse mihi auétor suasorque fuisset Plutarchi edendi, et ipso illo tempore adjutor cum consilio, tum commodan. dis veteribus libris bibliothecae Lugdunobatavae. Effecit quoque ut communis nosterdiscipulus et ■4- Suf.. c/h. vut. 41 óT ami-  . ( *99 ) amicus, Henricus+Hana, Gymnasio Amisfurtano Reétor praeficeretur, affirmans Curatoribus, eos non solum de sua, sed de Literata,civitate bene merituros ipsis tali doétorc asserendo. Eumdem paulo antea cohortatus, ut k Theologia ad Literarum, in quibus excellenter versabatur, studium setotum converteret, ita ad mescripsit: „ Quibus rationibus praestantem juvenem, Hanam,ad Literas nostras traducere sim conatus, ex ipso arbitror tecognovisse: — a me habebitrPhrynichum Arabium, ut eo edendo familiaritatem cum Scriptoribus Atticis contrahat, et nomini suo commendationem quaerat". Hunc item ante hos tres annos, in adipiscendo Gymnasii Amstelodamensis Reótoratu , gravissima testimonii sui auétoritate adjuvit. Ab hujus igitur viri doctrina et industria novum et ineditum adhuc Literarum munus, Phrynichum Arabium, exspeétamus: cui edendo, in tam occupata vita,ut otium obtingat doétissimo editori, optamus. Sed Ruhnkenius, quum suo semel operi ma* num admovisset , hanc veluti incudem tanta alacritate et assiduitate tutudit, ut proximo anno (1789) triplex simul ejus proventus exiret, Ti* maeus, Elogium Hemsterhusii, Mureti Opera; de quibus omnibus quum dixerimus Bibliothecae Criticae Vol. III. Parte II. -, de duorum autem priqrum prima editione prodiderimus in pias* E 4 sen-  C 200 ) sente hoe libro, eo breviore nunc commenioratione defungi possumus. ' j-Timaeus, ex quo tempore eum retraóhre coepit Ruhnkenius , epistolas mutuo nostras et confabulationes multum frequentavit. Eum ita lo« cupletavit, ut vetus editio sui dimidio. a nova superetur, nee tarnen quidquam alieni, nil nisi cum re praesenté conjunct-um, nil nisi novum, exquisitum , reconditum, accesserit. Itaque et ipse jllo tempore verissime ad me scripsit: „ In Tiïnaeo, quem ita emendavimus, ut ne serae quidem posteritatis judicium extimescere debeat, singulae paginae aliquid novi habent": et ego in Praefatione ad Animadversiones Plutarcheas, paucis ante ejus obitum mensibus scriptas, Timaeum., nt unicum a renatis Literis exemplum operisperftfti, et, quoad ejus in hoe genere fieri potest, absolutissimi, laudare non dubitavi. Elogium+Hemsterhusianum casdgatius prodiit, compluribus locis ad proprietatem , perspicuitatem, efficaeiamque diótionis reformatis: quod vix fieri potuisse videatur in libro, qui jam è prima editione tam. cultus politusque exiisset. Sed nimirum triginta annorum intervallum et orationis scièntiam auxerat, et limam acuerat. Adjeclae sunt duae antea ineditae epistolae Dentleji ad Hemsterhusium , palmariae ad emendandi solertiam in Comicoruni fragmen.tis a Pollucc servgtis.  ( 201 ) ïn^Mureto plane novam eamque criticam na^ vavit operam. Scripta viri omnia., et edita et inedita, quotquot reperiri potuerunt, unum in corpus collegit, ad optima exemplaria exegit,subinde animadversiones in primis censendae düftioni adjecit, utilissimas illas Latine scribendi stu» diosis ad proprietatis probitatisque cognitionero. Unus enim recentiorum fuit Muretus, cujus oratio proxime ad optimorum Veterum, maxime Ciceronianam, formam accëderet, qui de tenui argumento ornate, de obscuro dilucide, de gravi magnifice, de omni pure, emendate, suaviter scriberet. Cumque vulgo nostra aetate, qui se Veterum interpretes ferunt, nullam magnopere bene scribendi vel rationem vel facultatem habeant , cumque turpissimum sit iis, qui Veterum elegantias aliis enarrent, ipsos uti sermone barbaro et lutulento; Ruhnkenius hunc extraordinarium celebrandi Mureti laborem suscepit; ut haberent exemplum,in quod incuentes,de rebus sive antiquis, sive novis, antique scribere discerent. Sed veluti ager quamvis fecundus, quo plures uberioresque deinceps generosae frugis segetes tulit, eo diutius situ et quiete recreandus est anteaquam denuo seratur:ita Ruhnkenius, edito tripikt illo proventu, quasi vires profudisset suas, longiore ad eas reficiendas opus habuit otio: sed speratum otii fruélum, pristinara alacritatem, inN 5 gra-  { 2.02 } gravescens paulatim seneélus intercepit. Scholarum, lectionis, ambulationis, celebritatis, con? viétus, venationis, omnino consuetudinis ac vitae quotidianae, idem erat opus, idem studium. In epistola, quam ad me solito longiorem scrip, sit d; 5. JanuarM, a. 1791 , haec etiam posuit: „ Caeterum et animo et corpore ita vigeo, ut, nisi me apoplexia rapiat, videar pósse ad eamdem aetatem, quam mater mea attigit, id est ad annum 86, pervenire. Ante paucos dies ingressus sum annum 66. Incidit enim natalis meus in ƒ: secundum Januarii 1723. Nee ulla alia re senem me fieri sentio, nisi pigritia in literis scribendis". Sed tarnen ad unum et continuüm opus edendi libri minus patiens, magisque tardus fiebat. Solebat et antea, edito, qui eum exercuisset, libro, ab animi intentione se relaxare et paululum quiescere. Et nullus non, quem ederet, liher, usque dum editus esset eum exercebat; quippe qui typographica specimina ipse traélare soleret, et inter tractandum muitos locos retraélare, iisque corrigendis mutandisqué , multa e vol vere., legere , commentari. Et otium ei erat, operae non cessatio , sed mutatio : vacabat certo penso edendi alicujus libri: lustrabat scripta sua edita, inedita, abfoluta, inchoata: haec eum observatio ab alio ad alium legendum librum ducebat, mülta obiter animadvertentem , emendantem , in adversariis an.  < oo3 ) annotantem. Et hujusmodi fere studio per xdU quum deinceps vitae contentus fuit. Accedebant, tempora nee publice nee privatim Opportuna longiori suscipiundo operk Incredibilis illa nee exspe&ata Francici regni conversio , cum sua magnitudine et novitate reraotissimos etiam populos ad vertebat: tum vero vicinos, in primis Batavos, vehementius commovebat, et in ejusdem vicissitudinis societatem tractura videbatur: nostros utique homines anxia rerum exspectatione suspensos tenebat, pro partium diversitate, vel metuentes Francorum adventum , vel optantes. Ruhnkenius nullius non populi commodis ac libertati favebatj igitur illorum res perpetuo eum sollicitum habebant, adversae afHigebant, laetae erigebant. Et talis fere ejus fuit animus ac sensus per id quod supererat aetatis spatium. Promit Scholiastam Platonis insequente anno (1791). Vix manus admoverat operi, quum inde avocatur filiae majoris morbo, gravi sane et periculoso , qui eo vehementius eum angebat, quod sola haec ei erat familiaepars integra, cujus incolumitate se recreabat ac sustentabat in uxoris et minoris filiae calamitate. Vix dum illa revaluerat, cum novus accidit dolor ex obitu Francisci Hemsterhusii, quocum ei fraterna propemodum necessitudo intercedebat et caritas, haud secus atque adoptato filio cum germano. Quod.  C ao4 ) .13^ • Quod süpra^i dixi de adversariis patris, non itai accipiendum est, ac si ea intercidissent. Inventa sunt quidem, sed spe pauciora: libri, ejus manu notati, complures subjecti sunt cum reliquis auctioni, sed emtione vindicati bibliothecae Lugdunobatavae. Tempus rebus secundis adversisque mixtum, ut magis laetum quam triste videretur, efFecit arcessitus è Franequerana cathedra novus collega , Jurisconsultus ,y5mallenburgius. Hic ante paucos annos discipulus in primis probaverat ei studium elegantis in Jurisprudentia rationis a Graecarum Latinarumque Literarum cognitione duclae: nunc Ruhnkenius collcgam eum sui studiosissimum expertus, eo magis praeclara ejus dodtrina, amore, ac familiaritate delectabatur. Redit denuo ad ScholiastamPlatonicum (1792): ac denuo inde avocatur, vetere illa perftétionis opinione ac spe adWellejum traduclus. Inde ab eo edito, per tredecim annos multum ipsi novae emendationis subnatum erat: hujus nonnulla occupaverant interea alii viri dofti: ipse nil minus ferre poterat, quam exstare quoddam suum opus, cui quid deesset. Igitur alteram editionem facere instituebat: at operi alius intervenit nee opinatus labor, Lexico LatinofSchelleriano insumtus, utilis quidem ille ad studia juventutis, nee tarnen in materia Ruhnkenio digna, aut nisi indigna, certe intempesüvus et aliis mandandus. De-  C 205 ) Desiderabatur dudum probae Latinitatis Lexicon, puerorum adolescentiumve captui accommodatum, quandoquidem in Pitisciano, quód vulgo juventutis manibus teritur, nee verborum significationes accurate definiuntur ac distinguuntur, nee Latinitas sincerae tantum aetatis, sed, ut in aliis plerisque Lexicis, admixtis multis labentis aevi sordibus, apponitur: quae semel teneris juvenum iiageniis quasi adspersae, adeo pertinaciter adhaerescunt , ut nulla in posterum quamvis diligente cura elui possint. In priore officio Scliellerus operae pretium fecisse videbatur: in posteriore pervulgatum errorem secutus erat: utrumque tarnen ejusmodi erat, ut facile nostrorum hominum usui aptari posse videretur. Ergo bibliopolae negotium dant homini idoneo, ut interpretationes vocabulorum locorumque Latinorum Germanicas Belgice verteret: porro, Ruhnkenium rogant, ut materiam libri suo judicio emendaret et formaret, probe scientes plurimum ab ejus nomine commendationis libro accessurum. Is iiominibus, in re quae ad Literarum studia pertineret, quamque ipse acerrimus probae Latinitatis vindex ac stator diu .desiderasset, deesse noluit, operamque suam addixit, ratus eam delendo et omittendo, magis quam addendo corrigendove, contineri. Quamquam, ut mihi saepe fassus est, ipsius spe et opinione plura  ( 20Ö ) plura' fuefe corrigenda, plus etiam laboris exantlandum in expurgandis istis sordibus; tarnen lubens perrexit,cogitatione beneficii in Literas conferendi, quö Stüdiosis earum provideretur et caveretur. De quo beneficio ipsi propediem judicare poterunt harum rerum periti, quum liber, quod brevi fore speramus , è chalcographia Honkoopiana in publicum exierit. Fuit hic extremus ab eo Literis publice navatus labor: quem quominus alii sequerentur labores, praeter memöratas caussas , alia accessit. Adhuc bene valebat, et fortuna sua contentus: vigebat mente, animo, sensibus, omnibusque corporis officiis. Inde ab anno aetatis Sexagesima tentabatnr fere quotannis per aliquot dies podagricis ' et chiragricis affeftionibus : quibus licct illud effici videretur, ut reliquum tempus eo reélius valeret; tarnen paulatim dextra manus' debilitabatur, ut in dies magis scribendi officium recusaret, nee id nisi tremula et .multo negotio perageret. Quae difficultas quantum impedimenti attulerit studiis, quae non modo ingenium et oculos, sed manüm et calamum exercent, quantumque scribendi cum facultate voluntatem minuerit, nemo non intelligit. Nee edendorum porro librorum consilium penitus abjiciebat: sed legendo, et quoad poterat excerpendo et annotando quotidie pergebat; si forte manus ad officium'  C 2°7 ) cium reditura, aut ipse literatum hominem naétus esset, cujus manu uteretur. Ita sequentes anni5 caeterum ad veterem consuetudinem, transaéti sunt: ex quibus proximi deinceps duo (1793 et 1794) ludtuosi fuerunt et ipsi, et mihi, et huic Academiae, et Literis, obitu egregiorum rnihique carissimorum hominum, Schultensii ac Nieuvvlandii, quorum neutrum ego meis Chartis inornatum sileri fas mihi duco; fuit uterque mei amantissimus, uterque ingenio animoque integrum incorru» ptumque naturae opus;adeo nil pravum,humile, invidum, nil nisi sanum, benivolum, habebant: prorsus, ut idem ait poëta, anïmae , quales neque candidlores Terra tulit, neque queis me sit devinffior alter. -f Schultensium pater J, Jacobus , Lugdunobatavus Professor, filius magni illius Alberti Schultensii, unicum habebat natum, eumque jam ab incunabulis, si res ita ferret, destinabat domeSticae Literarum Orientalium laudi tuendae. Puero egregios in omni genere adhibuit magistros, non magno cum fructu: sinens eum genio obsequi, ac discere quantum vellet, non quantum posset j ratus liberalius habitum, nee severae discipünae ad-  ( aö8 ) tdstrictufn, progressu aetatis sponte iii rectaiïi studiorum viam ingressurum. Nee spes eum fefellit. Adolescentulus mox laudis doétrinaeque amore percussus, dedit se ad inchoatum Literarum opus persequendum, Graecarum Romanarumque ' ducibus Valckenario et Ruhnkenio, Orientalium patre. In his brevi tantos fecit pro-/ gressus, ut viginti et quatuor annos natus, earum ei cathedra Amftelodami mandaretuf: quam per sex annos tenuit, conjunétissime mecum vivens. Hinc patri mortuo successor Lugdunumbatavorum traduétus, easdem Literas docendo egregié tütatus est: et avitam gloriam aequasset, si longiorem ei vitam fata concessissent. Raro quodam naturae munere, simul habebat utrumque illud, uvm »«» Smit. In vultu et oculis expressa erat animi probitas, magnitudo, benivolentia, et nullius non virtutis significatio: habitus, gestus, motus, plurimum habebat decoris. Accedebat acerrimus pulcri verique sensus, mira comitas et affabilitas, nee minor sermonis orisque commendatio; omnia a natura tributa, nil studio quaesitüm. Igitur pauci fuerunt, qui vel docentes vel dicentes majore cum voluptate et facultatis opinione audirentur: pauci, quorum privatim sodalitas et consuetudo vulgo magis expeteretur. Unde faétum, ut Literis destinati otii nonnulla pars ei periret, occupata'extraordinariis officiis; quum ,  C 2°9 ) quum, per naturae liberalitatem, ipsius cupldïa» ac rogantibus deesse noliet. Quam jacluram compensare aggressum, Meidanio , Arabe Scriptore, quem dudum ad editionem instruxerat, edendo, jam compluribus plagulis excusis, mors eum occupat quadragesimo quartp aetatis anno. 4-Nieuwlandius item unicus parentum erat natus, sed obscuro genere, angusta in re, patre fabro tignario in Amstelodamensi agro, homine probo; puerulus ac paene infans, in quosdam patris libros incidens , mira cupiditate eos legit: inde, quasi per lusum, solus suo ipse ingenio di. dicit Historiam Universam, Geometriam, versus quoque fundere Belgicos probabiles numero et acumine. Cujus rei fama excitati cum frequentes ex urbe homines venirent ad eum, tamquam miraculum, speclandum j magis etiam admirabile fuit, quod poer, praesens k praesentibus mirum in modum celebratus, nihil inde vanitatis conciperet; ut ne suspicaretur quidem esse in se aliquid praeter alios homines praecipuum- E paterna domo traduclus in familiam et quasi tutelam eruditissimi amicissimique nostri Hieronymi Boschii., ab eodem Literarum Latinarum Grac* carumque cognitione imbutus est: meis etiam institutionibus ad eam facultatem profecit, ut praeclarum specimen ejus,disputationem de Musonio, ederet. Nee longius in his Literis progressus est. O Ad  ( aio ) Ad totos continua lectione et grammatica ratione traétandos Scriptores, deerat laboris patientia et constantia. Homeri dimidio leóto, destitit: reliquum diversis temporibus raptim percucurrit; licet Graecos quoscumque, quamvis subito in. spiciens, probabiliter intelligeret. In Belgicis carminibus, quae brevia nee pauca composuit, vix ullam boni poëtae dotem desideres, ratione, oratione, luminibus : nee majoris fere ei erat laboris ligatae, quam solutae, orationis scriptio. Natura ipse sua et voluntate ad Mathematicas disciplinas ferebatur: in his vitae tabernacula ponere decreverat: et, excellentissimis usus magistris, omnes discendo praecucurrit, ut, quod amplius eum docerent, non reperirent: haud dubie princeps hujus artis futurus, si maturior aetas laboris assiduitatem attulisset. Ingenio natus tali, qualia vix singula singulae ferunt aetates, velocitate valebat ejusmodi, ut uno impetu et quasi oculorum obtutu argumenta quamvis ampla perciperet, ét tarnen rationes nexumque perspiceret: memoria tanta, ut nil scripto notans, omnia teneret, ac saepe diceret difficilius sibi esse oblivisci quam meminisse; cum quidem novum librum, recentiore lingua scriptum ac populari fama celebratum, nullum non legeret. Pueritiae mores per reliquam vitam servavit, simplicitatem, modes- tiam,  tiara, innocentiam, et, quod Graecis dicitur, rl dvufjiéw Ka) Traifiucfti, animi ad Iusum remissionem; ut in doétrinarum studio non adstriétum se teneri pateretur , solutus vagaretur, ac tam discendo luderet, quam ludendo disceret: et, quod de puero Cyro in re haud dissimili ait Xenophon , to o~Kb\aiKw^ti x«i to itfytMtiri'tfïw , catulorum instar in omnia involare, ita ille, si quo veniret, statim libros odortfbatur, in manus su-/ mebat, pervolvebat, saepe è vestigio perlegebat. Quatuor ultimos vitae annos ipse publice docuit;' tres Amstelodami, Matheseos Leflor: unum Lugdunibatavorum, Physices et Mathematum Professor. Obiit proximo post Schultensium anno,, aetatis trigesimo: huic Academiae, et ipsi patriae, magis ostensus quam datus. Cum utroque Ruhnkenius consentiebat injudU cio de re publica,etinsensuum similitudine; cum utroque familiaris et paene quotidiana consuetudo ei intercedebat. Quo acerbior ei accidit ex utriusque morte dolor. Scripsit ad me, recente casu, die ' 25. Novembris 1794. „ Nieuwlandiurn unum ex multis delegeram, in cujus suavitate et amöre, post ereptum nobis Schultensium, conquiescerem. Quo gravius est vulnus, quod mihi mors ejus imposuit. Reétehanc jacturam irreparabilem vocas". Hoe obiter scribebat. Nam epistolae argumentum, erat de praefatione mea ad Piutarchum. Hunc O 2 to-  C èté ) totnm mei caussa se denuo le&urum, mihi receperatj ut emendationes sibi inter legendum natas mecum communicaret, quo mea editio cultior redderetur. Verebar ut hoe aliquid fieret, videns eum quotidie ad sua ipsum magis retardari. Nee vanus fuit metus. Dixit mox, malle se contextum Oxoniensem legere, quod huic meae emendationes , quas nondum vidisset, subjeétae essent. Hoe edito, ejus exemplum ei dedi. „ Majus est opus „ inquit" quam pro animi mei remissione: legam praefationes et animadversiones tuas scriptas, antequam excudendas chalcographis mittas". Tum praefationem in manibus habebat, quam cum reliqua contextus parte Oxonium transmittere festinabam, antequam belli flamma muros nostros attingeret ; viclricibus Francorum armis magis magisque appropinquantibus. Erat hoe, si quod'umquam, sblhcitum tempus et acerbum; dubia impendente fortuna , ad publicam belli calamitatem accedente luctu ' et ingente jaélura ex obitu Nieuwlandii. Incidit mox sub initium anni (1795) altera rei publieae conversio, superiori illi «Ws-t^o4»?, ejusque vicem rependens , Ruhnkenio optata, non item efficax ad pristinam vel in Literis alacritatem ipsi, vel discipulorum frequentiam scholis ejus, restituendam. Civibus singulis et uni-  C 2I3 ) universis ad communem libertatern tuendam, et patriae cüra'ni gorendam, vocatis; magna juventutis Academicae pars suam quoque rem agi pu. tans,.excitari, inglorium sibi literatum otium ducere, malle rem publicam traétare quam scholis vacare , agere quam discere. Principes auétori-* tate viri, qui fere discipuli ejus fuerant, eum, ut magistrum, suarumqüe,partium fautorem, amantes, frequentes ad eum ventitabant, consilia sermonesque collatum: ventitabant et alii multi a Literis ad rem publicam transeuntes, ejusque aliquam partem vel gerentes vel gerere cupientes. Omnibus semper lenioris fuit auctor sententiae, clementiaeque erga prostratas jacentesque adversarias partes: omnibus fuit suasor, ut, quod in^ proverbio dicitur, quam quis artern nosset, trac-1 taret, regere sineret eos, quos virtute et civili\ prudentia excellere constaret. Profeélo, cum ad' alia civitatis commoda, tum ad Academiae florem utile fuisset, si et hi qui res gerebant, et illi quorum res agebatur, eum aut magis consuluissent, aut consultum magis audivissent. Nunc, quum ille omnibus in rebus mitiorem' prudéntioremque rationem sequeretur; isti, qui dura calidave agitabant consilia,ad ipsum non referebant, probe scientes, se eum et dissuasorem et reprehensorem habituros. Ulo tam distracto agitatoque tempore, satis ha- 0 3 ' . i  ( 2H' 5 bebat ordinariam operam scholis habendis tn~ buere; nam peculiariter recolendis studiis, operibusque editioni destinatis repetendis, parum relinquebatur otii. Tarnen reditum ad Literas ei attulit , brevem quidem, sed tarnen reditum, munus inexspeétatum Fred. Aug^Wolfii #Hö meri editionem ei publice dedicantis. Hunc virum è scriptis ejus, postea epistolarum officio cognitum, unum in primis exterorum accuratae Literarum scientiae caussa magni faciebat: ejus.que Prolegomena Homerica tum recens al'ata, singulari cum volciptate legit, etiam ubi ab eo dissentiret: velut in ea disputationc, quae magnam libri partem compleclitur, qua ostendere conatur, Homeri carmina, non ab uno, sed pluribus Poëtis, variis aetatibus composita, non nisi rhapsodorum memoria cantuque servata, ignoto adhuc apud Graecos scribendi usu, Pisistratidarum demum aetate scripto mandata esse. Hanc sibi opinionem non probari ajebat Ruhnkenius: at vehementer probari designatam egregie viam carminum Homericorum ad criticam scripturae auéloritatem restituendorum. Et hac ledlione excitahatur ad colligenda, quae de eodem argumento in adversariis sparsa habebat: sed, intervenientibus mox aliis negotiis, a" proposito destitit. Interea rem familiarem affligebant cum aliae bellicae cakunitates , tum annonae caritas: diffi- cul-  C 2I5 ) cultas augebatur, decrescente cum discipulorum numero simul privato vectigali: iisdemque incommodis proximo anno (.1796) manendbus, a Curatoribus additi salario treceiiti floreni magis benivolentiae significarionem, quam detrimenti compensationem, adferebant. Accedebat alia molestia. Dolebat suis doétoribus orbatas cathe» dras, Juris Publici, Graecarum Literarum, Phy. sices et Mathematum: his ornandis Professores quaerere, ipsi , a Curatoribus mandatum, ejus et animum cura, et manum epistolarum officio, fatigabat: interea frustra quaerentem aliorum auctoritas intercipit. In primis de Graeca professione laborabat: primum, retinendo qui eam deposueratj tum, illa spe frustratus, vocando novo doélore : necquicquam deinceps oblata mihi s +SpaIdingio ^Wolfi.0: unde et ego in ejus offensionem incidi, ut qui , accipienda conditione, facile istam sollicitudinem k seaverterepotuissem. OfFensionem diutius, quam pro vetere amore, in animo ejus haerentem, tarnen adventus meus, quum sexto inde mense, fama de ejus morbo ad me allata, eum inviserem, ita abstersit quasi numquam suscepta fuisset. Morbus eum biennio post abstulit. Sed de hac postrema vitae parte et exitu dicendi erit locus in ipso hujus libelli exitu. Et nos quandoquidem viri vitam, enarrandis ejus rebus, faétis, scriptis, fortunae vicissitudiO 4 ni-  ( «<* ) nibus, per annorum seriem ab initio ad extremam aetatem deduxiraus; quo interius eum, et, quoad ejus fieri potesr,totum cognoscamus, quo certius ejus magnitudinem aestimemus, age eas naturae, doétrinae, animi, morumque dotes ac virtutes, quae non ad unum quoddam tempus adstriclae., in illa, quam hucusque persecuti sumus, quasi annalium relatione, aut omissae aut leviter notatae sunt, sed per totam virae aclionem fusae late patuerunt, suos quosque in locos digestas , legen tium cognitioni subjiciamus. Ac primum quidem intelligcntiae et cogitatio* pis, quo nomine omnem cognoscendi facultatem significamus, naturalem habuit facilitatem: quae ipsi facilitas , ut reliquarum intelligentiae facultatum, ita animi dotum morumque , fons fuit ac principium. Sensus corporis erant valentes, cum reliqui, tum doctissimi illi, visus et auditus, ita acres, ut et longihquas res magno ex intervallo perciperent , et propinquas continuo non solum plene, sed etiam articulatim distincteque,comple6terentur.Utrunique ad elegantiam adolescens acuerat, alterum Musices , alterum Graphices traétationê. Horum aciem sensuum haud fere exterda res fugiebat: et mentis ea erat agilitas, ut iis statim moveretur, vimque suam vicissim in eas intenderet, earumque imagines in se, veluti in cera, exprëssas susciperet. Unde exsi-  ( ) exsistebat docilitas et celeritas ad arripiendnm, capacitas ad multitudinem rerum comprehendendam, fides ad custodiae diuturnitatem. Paucos cognovi homines, qui tanta memoria valerent. Quamquam hujus feh'citatis adhibebat praecipuam adjutricem, lefta animadversaque annotandi et in adversaria referendi consuetudinem. Sed eü aliarum rerum, quibus nulla adhibetur annotatio, tcnax erat memoria, cum legendo, tum audiendo acceptarum. Veluti Historiam rei publicae Batavae, quamquam non tradebat in scholis, tarnen, haud secus atque Historiam Universalem , tenebat: res gestas in editis libris nondum proditas, gentium illustnum cognationes , affinitates, aicana, ita norat, ut pauci quibus hoe unum est studium. Caeterum, et memoriam, et eas, quae ad inveniendum pertinent, mentis facultates, magis usu quam arte excoluerat: et, si quid adolescens temporis tribuit Philosophorum Mathematicorumque scholis , ex his non ipsas res ac praecepta, sed intelligentiae quemdam habitum ad via ac ratione disserendum, retinuit. Cumque multae sint inventrices facultates., eaeque duobus generibus discretae, altero rationis, quae judicio ac subtiiitate nitens, veluti calculis computandis, pedetentim progreditur, altero ingenii, quod subito movetur, et in rem inveniendam quasi repen tino volatu ferturj reperieraus RuhnO 5 ke-  r 4* ) kenium utroque genere excelluisse , ut et ingenii impetum ratione regeret, et rationis iter ingenio acceleraret. Et quando in definienda magnitudine earum virium, quae sub certam numèri, mensurae, ponderisve notam revocari non possunt, nulla non utendum est declarandi via, adhibeamus etiam exempla. Apud Platonem duo sunt homines, et suo nomine et naturarum diversitate insignes : alter Alcibiades , varius ut nil magis,alternis modo incitatus ad laudis studium, et ad agendum quidvis praeclarum subito involans, modo deficiens, et ad omnem remissionem lusumque delabens; alter Theaetetus, perpetuo conatu aequabiliter ad propositum virtutis finem pergens, et, veluti oleum, tacito continuoque motu sine strepitu fluens. Aut, veluti flumina, alia debilitantur minuunturque per aestatem et siccitatem, ut propemodum deficiant, rursus invalescunt ingruente nimbo aut hieme , supra notas, ut Poëta ait, ripas aluntur, et proxima quaeque loca inundant: alia perennia , constanti et aequabili, sed invidto tarnen, per omnem aevi diuturnitatem, traftu labuntur. Huic sedatiori generi similior fuit Ruhnkenii natura. Memini me aliquando simili comparatione inter se conferre duos Britannos ,^Marklandum etfToupium, ut illum ratione, hunc ingenio, Criticam faétitare dicerem. Inter hos mediurn tenuit Ruhnkenius," ut  ( *9 ) iit in sua utrumque facultate non modo aequaret, sed superaret; quippe alteram facultatem altera, rationem ingenio, et ingenium ratione, vicissim corroborans. Tota^Ernesti , quamvis egregia, doótrina magis ratione quam ingenio constitit, magis judicando quam inveniendo consumta est: ëmendationes locorum corruptorum , magnas quidem et acutas , per conjeéturam haud scio an nullas protulerit. At egregia valebat judicandi facultate de aliorum inventis, de Scriptorum Editorumque dotibus et laudibus, de omni Antiquitatis studio; ut, si sola reliquisset Opuscula Oratoria et Philologica, solas item Praefationes, in primis Ciceronianam illam ad Stiglizium, immortaliter de Literis meruisse censendus esset. Cumque in convincendo errorc duplex fere sit Critices munus, alterum corrupta emendare, alterum spuria discernere k germanis, et suo quodvis auctori vindicare opus, nee alienum ei tribuere 5 in emendando facilior fuerit Toupius Marklando, si quidem facilitas est ingenii dos: at- in discernendo, quod est rationis , huic minime comparandus. Hujus in illo genere praeclarum exstat specimen, Animadversiones de mutuis Bruti et -fCiceronis Epistolis, et ejusdem aliquot QrationiDus- quibus in Animadversionibus id agens, ut illas Orationes et Epistolas ostendat esse spurias, insïgnem certe judicandi subtilitatera ostendit. Tou-  C 220 ) Toupius siquando hoe genus attingit, quod rarissime facit, minus feliciter rem agit: veluti, caeterum xgntzuTaro; in emendando , insigne «.Kgiclai et fere dfite^Ut monumentum sibi conftituit adfLongini Fragmentum, ubi inter principes Graecae eloquentiae, Demosthenem, Lysiam , Isocratem, ponitur. Paulus Tarsensis; quippe qui primus pracfuerit opinioni arguinentis non probatac : quae verba a Graeculo Christiano esse, quum res ipsa loquatur, et monuisset Ruhnkenius ad Rutilium Lupum p.i'SS, ab ipso laudatus Toupio ad hunc locum, tarnen ipse ineptissimum commentum ita tuetur, ut dicat, ■ Longinum ita scripsisse pro lubitu et gus~ tu suo. Plurimum sane valet cum ad judicandum , tum ad emendandum, frequente leétione Scriptoris cum eo familiaritatem contrahere, ejusque dicendi cogitandique forma et quasi sono tritas aures et sensum exercitatum adferre ; ut quo vis loco memoria menti statim subjiciat, quid Scriptoris.consuetudo et ingenium postulet, quid respuat. Hanc facultatem ita tenuit Ruhnkenius, ita Scriptoris cujusque formam rationemque animo perceptam impressamque habuit; ut non modo spuria quaevis primo obtutu animadverteret, sed muitis multorum Scriptorum locis sine illorum nomine deinceps positis, veluti in Stobaeo, sentiret continuo cujus Scriptoris quisque locus esset :  < 2.&1 ) set: et, in Anthologia, Epigramma, quodeumque auctoris nomine omisso exstaret, semel eo leclo statim intelligeret non solum qua ex aetate , antiqua , media, an postrema, sed quod longe majüs , cujus Poëtae esset , ex eo adeo genere Poëtarum,quorum non nisi paucissimasupersuntEpigrammata; quorum proinde quod cujusque sit, difficillimum est judicare. Sed emen4.dationum conjeéturas,nisi sponte et subito ,facili certe partu, natas, non probabat: quae conjecio-' ris cogitationem diu exercuissent, has vultum nitentis habere ajebat : quod Suetonius dixit de Vespasiano. Unam fatebatur, ex omnibus suis emendationibus , quas quidem adhuc putaret certas esse, multo sibi tempore constitisse, Velleji -f-Paterculi, (I, i§.) proditam in Historia Critica Oratorum Graecorum, p. 37,qua mendosa scriptura, Una urbs Atticapluribus annis eloquentiae, quam universa Graecia operibusque flor uit, ita corrigitur, ut legatur, Una urbs Attica pluribus sanae eloquentiae, quam universa Graecia, operibus. effloruit. Mihi aliquando , complures unius loei emendationes ejus judicio subjicienti, adscripsit, Sardi venales , alius alio nequior: verum non est nisi unicum. Atqui ipse+Henisterhusius multas ejusmodi conjeéturas prodidit, ut disserendo sensim ad corrigendum tendens, plures ejusdem loei correótiones proponens, et in  ( 22Ó ) hoe argumento traétando, et rationis et orationis elegantia proxime ad Veterum praestantiam accessisse, minus etiam dubitabimus prmcipatum ei hoe in genere deferre. Sed bene scribendi facultas fuit in Ruhnkenio singularis quaedam doétrinae lans: de qua jam dicendum est. Doétrinae studiosi ■ homines sunt cives duarum civitatum: popularis, in qua quisque vivit: et, literatae, dispersae ac diffusae per omnes populares civitates, quae tot sunt, quot sunt populi diversa ab aliis sibique propria oratione et lingua utentes. Literatae civitatis una est communis lingua Latina. Hanc linguam ita tenere, ut hujus civitatis quamvis late patentis vinculum contineatur, ut te omnes cives et intelligent, et cum deleétatione, animi affeétu, doétrinae ac virtutis fruétu, legant et audiant; nonne praeclara quaedam est facultas ? Et hanc facultatem quum perfeéte tenuerit Ruhnkenius , nonne haec laus, quamvis magnarum, ipsius laudum magna accessio haberi debet? Igitur quum a natura acerrimum, ut saepe SignificavimuS, pulcri decorique sensum naétus esset, eumque continua.Veterum leétione exerceret; necesse erat , ut ipse, si quid scriberet, Veterum optimis simillimus esse cuperet. Sed hac in caussa nemo non est, qui Latine scribit: nemo non cupit ad Veterum similitudinem accedere. Atqui eorum qui cupiunt, quam  ( 223 ■) in uf/ramque partem de iis disputans , judicium leéturis relinqueret. At Ruhnkenius, ut Hemsterhusium ratione^-Bentlejum ingenio, alterum alteri , praestare, et utrumque utraque facultate omnibus sui aevi Criticis longe antecellere,censebat j ita primas partes ingenio , ingeniique Bentlejo tribuebat: eique sua ipse natura in omni Critices munere simiüor erat. Igitur utriusque in utraque facultate specimina exstant palmaria ; cum emendationes felicissimae innumerabiles, tum disputationes subtilissimae complures : Bentlejanae quidem, de spuriis Graecorum Epistolis, Phalaridis et aliorum : Ruhnkenianae vero, de Longino, Andocide , Antiphonte , Orpheo , aliisque passim auéïoribus, et una omnium difficillimam caussam complexa de Festis Dionysiorum apud Atticos: denique omnes omnino Praefationes, prudentia omnique intelligentiae laude, haud minus atque Ernestinae, in principibus laudatarum Praefationum censendae.- Sed ingenio, ratione, caeterisque intelligentiae facultatibus, quamvis magnis, nemo quisquam magnus vir exsistat, nisi doclrina accesserit: nee doclrina accedit, nisi quis multa legerit, idque ordine et ratione , leéla commentetur et animo revolvat, memoriae mandet, scripto notet. Ruhnkenius , ut diximus, (p. 24. feq.) Hemsterhusii exemplo, ex illa infinita scientiae materia sibi unam èle-  ( 2=3 ) elegerat, in qua elaboraret, partem, Graecarum Latinarumque Literarum, item Historiae ct Antiquitatis interiorem, id est criticam grammaticamque, cognitionem. Nam, quae alia puer aut adolescens didicerat vel gustaverat, in Orientalibus Literis, Philosophia, Mathematicis, Jurisprudentia, his semel perceptis nil porro studii tribuebat: et si quid eorum per se ipsum in, memoria remanserat, hoe ne ipse quidem scire videri volebat: adeo erat alienus ab omni scientiae, quam non perfecte teneret, professione. Habet autem Literarum studium, si accurate tractetur, multum laboris et aerumnae, sine qua certus doétrinae ac suavitatis fruétus percipi nequit; propterea, qued is fere exsistit ex innumerabiJium, non modo rerum, sed et verborum, scientia; quae, ut leéta sunt,ita è memoria efiluunt, nisi scripto notentur'et in adversaria referantur. Et vero hanc diligentiam editis quidem Scriptoribus nemo non adhibuit, qui aliquod nomen in his Literis consecutus est, Ruhnkenius hanc dili. gentiam non tantum editis, sed ineditis etiam,tot tantisque adhibuk Scriptoribus, quot quantisque ante eum nemo. Incredibile est diétu, quanta ejus fuerit et fortitudo in suscipiendo labore, et patientia in ferundo. Cumque ea fere opinio plerorumque animos occupaverit, magna ingenia, quasi soluta volitare, nee ad certum operarium- que  ( "4 ) que negotium adstringi se sinere, delicata pferutf!» que et fastidii plena; eo majus Ruhnkenii existi si reputemus quantis in Latinae linguae angustiis tanta copia et ubertas orationis ■exstiterit. Ruhnkenius in judicio ac scientia pmritatis incredibile studium ponebat: singula verba et compositionem ad usum optimae aetatis exigebat: huc referebat et annotabat quidquid vel ipse legendis Auétoribus animadverteret, vel ,a recentioribus hominibus doélis, cum in commentariis ad Veteres Auélores, tum in peculiaAbus de Latinitate libris, quales sunt Vossü, Scioppii, Cellarii, aliorum, quorum omnium scripta inventaque pertraélata habebat, et quotidiano usu conterebat, animadversum deprehenderet. Et in verborum diétionumque usu ac deleétu non facile ad Senecae aetatem descendebat. Memini me subinde ab eo inter confabulandum -dissentire, non adeo ex animi sententia et serio, quam discendi caussa ,aut eum lacessens longiores ejus de hoe argumento sermones elicerem: cum .dicerem, Latine scribendi facultatem nobis con-stare non posse, nisi multa è Senecae et posteriore etiam aetate assumamus, quaedam adeo ipsi >aova fingamus, vel ad Latinae linguae analogiam, P 3 ve l  * f 230 3 vel ad Graecae consuetudinem; ejusque partim sententiae auétorem laudarem Muretum in Epir stola, 1, 36 , et egregia illa disputatione Variarum Leétionum, XV, 1. Ipse affirmabat idem quod postea, ad hunc Mureti locum, et in Praefatione ad ejus Opera, scripsit, Muretum ipsum contra faétitasse, sibi illum locum tamquam refugium parasse, quo se tueretur, si quid sibi aliquando scribenti minus probum excidisset: ex optima nobis aetate satis superesse monumentorum ,unde nullius non rei cogitatiouisque significandae dictionem aucloritatemque repetamus. Recte etiam judicabat, Latinae Linguae haud exignam partem , adhuc ignoratam, è Glossariis antiquis bibliothecae Lugdunobatavae restitui posse. Quod ab eo judicium proditum in praefatione ad Appulejum censor Goettingensis quum non satis caperet, ignorantiam suam cavillatione dissimuiavit. Sed hac de re statuere non est hujus loei; et suum cuique, et nobis nostrum, relinquimus judicium. Illud omnes confiteri oportet: Ruhnkenii , qui tam severo censu civitatem purga. set et ad verborum paucitatem redegisset, seque ipse tam aróKs Latinitatis finibus circumscripsisset, et tarnen multa scripserit, et pure beneque scribendi officio ita satisfecerit, ut omnes recentiores hac laude superaverit; hujus igitur hominis scièntiam, solertiam , facultatem , singu.larem et fere  C 231 ) fere incredibilem fuisfe. Neque vero suae.orationis habitum'et sttuéturam ad Veterura unius alicujus exemplum dedita opera confórmayit. Cum ipsius natura, tum optimi cujusque Latinorum Graecorumque leóüone effectum est, ut propriam quamdam orationis formamcontraheret, pellucido et sine salebris labenti flumini simillimam: quae inter vim, copiam, pulcritudinem, gravitatem, majestatemque Ciceronis, et facilitatem, lenitatem, nativamque et simplicem venustatem Nepotis, quasi medium teneret: et ipse, quod initio diximus, immunis a sui saeculi labe, integer castusque a prisci sanitate aevi prodiisse vide.retur. Et dubitabunus adhuc , intelligentiae, doétrinae, Criticae facultatis, Eloquentiae, caeterarumque laudum aestimatione. faéla , eum omnium a renatis Literis aetatum principem.censere ? qui tam multa tamque egregia ediderit scripta, quorum tmumquodque per se satis valeat ad scriptorem immortalitati' commendandum :. qui et in Latinis Literis Latinarum , .et in Graecis Graecarum, principibus par exstitcrit: utrarumvis principes vel alterarum scientia, vel orationis, et bene scribendi laude , superaverit. Haec ingenii doctrinaeque bona ita ad institw thnvm iispipMmmque contulit, ut nee ipse labori parceret, nee labor fruélu careret. Et quae pubiica fuit opera,vel fcholis habendis, vel libris P 4 scri.  C 232 ) scribundis, de hac supra satis diximus. Illud nunc intelügi volumus, quantum librorum scrip, tione absens absentibus,multis et ignotis,per to-; tum literatum orbem , emolumenti attulerit: in quibus et ego nomen profiteor meum, et semper profitebor. Nullius enim, quotquot fuerunt Literarum principes, scripta in legentium animos influunt tanta cum orationis suavitate, tanta cum doétrinae luce ac praestantia , tanto cum pulcri honestique sensu. Neque vero minus privatim muitos juvit, sive praesentes sermone, sive absentes epistolis. In his, ut omittam nostrates, Albertium, Piersonum, Lennepium, Koenium, Eldikium , alios; exterorum nemo fuit ipsius aetate clarus in Literis vir, cui non vel consilium de studiorum via operisve alicujus instituendi perficiendique ratione, vel aliquam animadversionis lucem , vel aliquod editionis additamentum. incrementumve impertiverit. Quod ne cui forte, eorum nominibus reticendis , temere et uberius quam pro rei veritate dixisse videamur, fuerunt ex horum numero, Gesnerus , Ernestus, Hey> nius , Heusingerus , Musgravius , Toupius , Herelius, Villoisonus, Hottingerus, B.runckius. Schweighaeuserus, Matthaeus, Vossius, Morellius, Rossius, Burgessus , Porsonus, Edwardsius ,^Wolfius ,^Spaldingius: alii, quos nominare ^mnes infinitum sit. Nee quisquam fuit è nostra- tibus.  C 233 ) tibus Literarum princeps, cui tam frequenscurq. ex^eris eruditis epistolarum consuetudo intercede» ret. Nemo * vel docirina cognitus vir, vel ignotns adolescens, de quo bene auguraretnr, eum per epistolas quid rogavit, cui non benigne humaniterque vel responderet, vel satisfaceret, Fuerunt vero etiam, quibus numquam responderet, quamvis saepe eorum epistolis provocatie et oppugnatus; si quidem, cum doétrinae penu. ria, superbiam postulandique importunitatem eü impudentiam adferrent. Dk cipulos, quibus aut ingenium aut voluntas discendi deesset, jubebat aliud quodvis quam lkeritum vitae genus sequi; quibus illa adessent, hos facile animadvertebat, privatim ad se domum vocabat, adhfetatione incitabat, in optimam progrediundi viam ducebat. Nee minore facilitate excipiebat provectiores, licet scholarum ejus expertes, si quidem cum sincero Literarum amore se ad eum applicarent, Eorum , qui altius evolare et posse et veile viderentur,ita fere tentabat ac tractabatingenia,prouti Hemsterhusium factitasse, ipse scripsit in ejus Elogio. Dabat iis in manus egregium aliquem classici Auctoris locum, jubens eum accurate legere , sibique referre quid maxime animum pepulisset,, quid maxime placuisset, quid exquisite dictum, quid obscurum ac difficile intellectu videretur. P S Si  C 234 ) Si nil magnopere referrent, alium deinceps vel' ejusdem vel alterius Audoris locum dabat, donec ejusmodi quid referrent, unde certo appareret, eos cum sensu veripulcriquelegisse. Saepe enim fit, ut "qui in alio frigeant Audore, iidem alio caleant Sed ubi seniel incaluissent, salva res erat: bene coeperant, dimidium fadi habebant. Ipse partes loei difficiliores interpretando expediebat: unde discentium et progressus juvabatur,ct studium incendebatur. Hi, tali ratione ledo loco, sponte sua ad totum Auclorem perlegendum ferebantur„ Quod dum agebanr, monebat eos item , ut diligenter animadverterent locos obscuros ac difficiles , de iisque judicarent, utrunf interpretando an emendaudo expediendi essent. Sed juveuiie ingenium fere ad emendationem proclive est, ejusque audacia capitur: interpretationis veluti lentum iter fastidit. Est sane emendatio munus praecipuum Critices, ejusque tirocinio apta in primis materia, cum exercitatione ingenii , tum illecebris excitandi retinendique studii: sed est eadem, nisi ratione et judicio regatur, prona ad temeritatem ac libidinem. Igitur nolebat adolescentes adhuc rudes aliarum rerum, nee .dum a judicio paratos, et leciiorie usuque Scriptoris tradandi probe versatos, emendationem faditare. His demum praesidiis instrumentisque quasi armatos, jubebat li- . brum  ( =35 ) brum leélum relegere , locos corruptos animadvertere, animadversos ipsi monstrare: monstra, tos ipse traétabat cnm discente, docens eum judicare, qui sani, qui corrupti, essent loei. Quos, habito judicio, corruptos esse constaret, ipse, inscio discente, tacitus emendabat, eique emendandos tradebat: monens ut totum locum saepius legeret , antecedentia cum sequentibus accurate compararet, ipse se penitus in Scriptoris mentem insinuaret, et, quam ea sententiam diétionemque postularet, quaereret. Discens hac judicii via ad inventionem quasi manu duótus, si aciem ad locum corruptum intenderet, ac Scriptoris usu tritum haber^t sensum notanda ejus ratione et oratione,modo probabili memoriae facilitate valeret, sponte in veram emendationem incidebat. Aliter, et ab aliis, illo subsidiorum apparatu non instruclis, emendationem tentari nolebat. Nam, quod apud Platonem egregie diéèum exstat de adolescentulis recens Dialectica imbutis, eos, ve(. luti catulos, omnia carpere et lacerare, idem rudibus ac recentibus ingeniis in emendando accidere dicebat , ut, veluti catuli nondum condocèfacti, in emendadonis quasi venationem immissi, omnia corripiant, vellant, turbent, et quidvis potius quam feram capiant. Itaque valde reprehendebat, adolescentes, nulla aut perexigua doclrina* praeditos, solo ingenio fretos, ad emen- dan.  C 236 ) öandum se dare, partasque emendationes continuo in lucem edere: probans, quod ingenium exercerent, non probans, quod immaturos ingenii foetus , et quasi abortus, alerent, vestirent, et ad publicam notitiam producerent, ignorantiaque reéti, coecoque sui amore, speratos lectores contemnerent, quibus inficetas istas dapes apponere auderent. Fuit aliquis ipsius Valckenariique discipulus, adolescens bonae indolis ac spei; qui ab ineptis laudatoribus ad sui ipsius admirationem vanitatemque elatus, quum audivisset, duplex esse genus emendationum, alterum ingenii, subito illud et sponte nascens, alteïum doétrinae, tempore ac labore quaesitum, ingenio isto rerum inani et jejuno in emendandi quasi officinam se conjiciebat, intcgra quaeque et sana corrigens: haud obscure ingenium in absentia doétrinae ponens, nimirum illud adesse sibi putans, hanc deesse sentiens. Hic quidem postea, agnoscens suum ipse errorem, ac doétrinae adquirendae cum necessitatem tum difïicultatem, se a Literarum studiis ad aliud vitae genus contulit. Sed Ruhnkenius, ut acute animadvertebat, qui calcaribus, qui fraenis opus haberent discipuli: ita fraenum unum certissimumque censebat rationem k veri, reéti, decorique judicio pro-' feétam: quod fraenum qui respuerent, eos sibi ipsis ac tempori relinquendos esse : qui recipe» , ' :■ '• reut,  C 237 y lent, eos, ut ab emendandi libidine, ita ab ef^ditionis profusione et ostentatione,cohiberi. Erat, qui de aliquo argumento» libellum conscriberet * in eumque omnia quae sciret, etiam ab argumento aliena, effunderet, ac per digressiones interpositionesve inferciret. Hunc docebat, ad opinipmem hominum laudabilius esse, aliquid in scriniis reservasse, quam omnia effudisse, videri : ac potius deleclu existimationem abundantiae et judicii consequi, quam profusione in penuriae ac temeritatis reprehensionem incurrere. Ego, postquam Epistolam Criticam, et Plutarehum de Sera Numinis Vindiéta,edidissem,porro alias animadversiones meas peculiari libro edere adgrediebar: ille hunc impetum reprimens, "Tti potius, inquit, studium omne tuüm confer ad editionem omnium Plutarchi operum; tantus hic est, campus, ubi omnibus tuis, bonis quidem, correétionibus locum des". At, inquam, interea alii partem earum occupabunt, mihique inventionis laus peribit. Tum ille „ Pauperis est hu* merare pecus: tua tibi semper manebunt inventa: et si förte aliüs unum alterumve praeripuerit, hoe,postea tuo tempore a te editum,ipso locoec habitu te inventorem testabitur". De hac ejus admonitione plura dixi nuper in Animadversionum Plutarchearum praefatione, quam paulo ante ©bitum non sine voluptate legit. Erat aliquando , qui  < 23H ) qui de argumento historico scriptum'quoddam suum ei legendum daret, ubi testem laudasset Simsonum in Chronico. Huic ille. Quid tibi, inquit, cum Simsono? quin tu ipsos antiquos lauda auctores, unde sua habet Simsonus: quibus interpretandis corrigendisve si is novi quid profert, aut veterem ' errorenl nondum antea cognitum refellit, potest sane memorari, ut item Wesselingius in notis ad eumut alii Critici, qui critice Historiam tractarunt: non item, ubi res pervulgatas refert". Erat alius, qui de Romana Historia testem citaret Rollinum. „ Apage, inquit, Rollinum, qui tironibus et indoétis scripsit: his praestat utilitatem jucundi narratoris, nobis non habet auftoritatem locupletis testis: valeat nobis quisquis unice fretus orationis commendatione, ut ait ille, ld sibi negoti credidit solum dari, Populo ut placerem quas fccisset fabulas". Ruhnkenius, quo erat decori sensu, indigna» batur, homines adeo quosdam doctos ista consuetudine laborare, ut aliquem locum tractantes, alios omnes, qui eum tractando-attigissent, ineptos homunculos ac terrae filios, ad partes vocent , nee dubitent stellis nebulam spargere .candidis; ne scilicet aliquid ignorasse videantur: reéte judicans, istiusmodi testium sordibus ac fae-  C H9 ) f yio et cupiditate flagrasse, hujus Academiae ad illud magnitudinis fastigium evehendae , ut alias Musarum sedes obrueret, certe ita caput inter eas efïerret, Quantum lenta solent inter viburna cupressi: Idque recte judicavit ita se maxime effeéturum, si in vacuis quibusque cathedris praestantes doctrina Professores constituendos Curatoribus commendaret. Igitur in novis Professoribus vocandis, Ruhnkenii semper, vel commendando, vel probando, maxime valuit judicium. Magni animi multa insigniaque dedit specimina, veHn negligendis aliorum injuriis et malediftis, vel in contemnendis divitiis , vel in fortunae iniquitate ferenda, vel in domesticis calamitatibus tolerandis. Delata ipsi Literarum cathedra aliorum invidiam excitaverat: ex hoe numero, qui venusti esse vellent, eum Epigrammatibus petebant, praesertim tempore ac nomine nuptiarum, Herculis cum Omphale negotium in ipsum accommodantes. Ipse istorummaledicentia adeo non commotus est,- ut eos rideret, ac versus illos amicis per jocum recitaret, nee publice quid reponeret, privatim hoe unum diceret , Istos quidem poetastros non magis euro, quam muscas, Herculis exemplo, qui QuS' tfaoy tuvicti truyi^uv l/*?Ta£Wo (tiQódV. Q 5 Quid  ( *$° ) Quid ei cum Burmanno, Schradero, Klotzio, iiv tercesserit; a quibus laesus, quam leniter humaniterque eos ultus 'sit, supra diximus: de multis, aliis aliorum , in se injuriis ac malediéïis, quae silentio confutavit, dicere non attinet, ,/R.eiskius, homo minime natura sua malus, sed fortunae iniquitate subinde ad maledicentiam impulsus, aliquo in libello Ruhnkenium Valckenariumque duos Hemsterhusii simios vocaverat: hi ridebant hominem , qui inveteratam bilem evo-. meret: Ruhnkenius nil nisi, in Antiphontea Dissertatione, eum infelicem conjeótorem nominavit: Reiskiumque, qui hanc Dissertationem, retento illo loco, in editione Onrtorum Graecorum repetivit, fortiter fecisse judicavit. Sed Ruhnkenius minus movebatuf, si quis ipsum, quamvis. immeritum, rustice iracundeque convitiis peteret, quam si, ipso praesente,magnos viros, aut recte faéta, per vanitatem contemneret. Venerat ad nos ^iörnstalius, Suedus, doclus quidem ille, sed importunus, homo: cujus adventus et salutatio nostratibus plerisque veteris Normannicae invasionis memoriam revocare folebat: lustrabat bibliothecam publicam, ipso praesente Ruhnkenio: qui quum ei in scrinio quodam condita scripta Josephi Scaligeri monstraret, iste exclamavit, Hic est ille vir exspeblans judicium , alludens ejus sepulcrali elogio, serio tarnen contendens, Scaligerum ju- di?  C 251 ) ' dicandi facultate caruisse. Ruhnkenius subito ei jntonat, Aufer te hinc tuo cum stupore! simul operculum scrinii impdlens et occludens, Homo, quod raro ei accidebat, territus abiit. Venit alio tempore Germanus aliquis Professor, minus quidem procax et molestus moribus, animo non minus ventosus: hic a Ruhnkenio petens, ut bibliothecae publicae speclandae copiam sibi faceret, narrabat de Germanis quibusdam eruditissimis virïs, eruditissimos item libros Germanica lingua scribentibus. Cui Ruhnkenius: Mallem illi yirjfLatine scriberent, ut Gesnerus, Ernestusy Eeynius, quo magis ab exieris legerentur^ Tum iste: Tune etiam, 0 bone, illo in error e ad' huc versaris ,hac amplius aetate Latine scribendum esse ? Ruhnkenius tantam hominis vanitatem indignatus, eum continuo dimittit, Fale3 inquit, Professor,- qua ere aliam bibliothecam, libi Germanicos libros invenias. Multa ejus in muitos exstiterunt beneficia: non solum in eo , quo diximus, genere , ut munera iis conciliaret, ac rei bene gerendae aditum patefaceret: nee solum ineo, quod ipsius proprium erat genus , ut Literarum scientia doétrinaque alios, et discentes, et scribentes, juvaret: sed et in eo, quod minus cum ipsius studiis erat conjunctum, ut amicis in quocumque vitae negotio industriam operamque suam praestaret: atque adeo, in  C 252 ) in quo minitne ipse valebat, ut aliorum inopiani pecunia sublevaret: saepe adeo, ut divitum copias amicorum è sua ipse inopia augeret. Quorum benefkiorum gratia illi a paucissimis re et faélo referebatur-: si animo et recordatione haberetur, contentus erat. Patres multi, et clari et divites, filios ita ad eum deducebant, ut eorum vitam studiaque cónsilio et auétoritate regeret, sempiternas ei gratias hujus beneficii caussa habituros rclaturosque se, pollicentes. Ruhnkenius hoe iis et recipiebat, et fideliter praestabat: filios ad ipsum ventitantes omni ofïïcio et humanitate excipiebat, saluberrimis praeceptis monitisque augebat: eonsuetudo his valde placebat, et patribus mire satisfaciebat: sed , ecce ! in oblivionem abibat , decursis Academiae studiis , urbeque relicla. Hos item obliviscebatur, quoad ex oculis abessent. At subinde nebat, ut iidem isti forte alio tempore eumdem in locum , ubi ipse esset, eumdemque in circulum venirent, veterem notitiam dissimulantes. Tum vero Ruhnkenius, quo erat et honesti sensu et candore, continere se non poterat, ut tantam impudentiam tacitus ferret: salutans eos compellabat humahiter quidem verbis ac specie, sed ea cum significatione despicientiae et indignationis, quae istis, quamvis impudentibus, pudorem ruboremque injiceret. Nam gratos etiam eos existitnabat, qui gra-  C 253 ) gratiam , Keet possent referre , non referrent modo eam animo haberent et beneficii memoria colerent. Habebat amicos, ut quidem amici vuigo nominantur , muitos et nobiles et divites, quibuscum eum non adeo Literarum, quam venationis , rusticationis , musices , aliarumve rerum studium jungeret: ab his debitum pro filiorum scholis honorarium, quamvis urgentibus ac flagitantibus ut acciperet , accipere nolebat: itaque hi se ipsos debito officioque defiunétos censehtes, nil de alio muneris genere cogitabant: nee ipse quid exfpectabat. De illis quid statuendura sit, alii judicent. De Ruhnkenio nemo aliter judicabit, nisi animum ei fuisse, in rei familiaris mediocritate , nimis fortasse generosum , at generosum tarnen. Neque enim aequam dignamque suis virtutibüs habuit fortunam in tribuendis vitae facile largiterque degendae copiis. Quamdiu fuit caelebs, satis erat, unde non solum commode, sed et laiite, viveret, genium placaret, et aliquid reliqui haberet. Maritus et pater desiderabat priorem copiam : idque prhno celare per indulgentiam, deinde diligentia corrigere , et, quod deesset, parcimqnia supplere, studebat. Interea . duplex apud exteros, eaque diu exspeèlata, haereditas, procuratorum vel negligentia vel fraude, intercidit. Accesserunt et alia subinde rei familiaris dam-  C 254 ) damna. Quae ipse detrimenta, suarum magis, quam sui, caussa dolebat; earumque dolorem et verbis et munusculis leniebat, suum ipse genium defraudans. Supervenit etiam uxoris et minoris filiae clades: quam ille cladem ut et dolenter et fortiter tulerit, cum supra diximus , tum notum est in vulgus. Illa calamitas parcimoniam , ut magis necessariam, ita minus efficacem reddebat. Pater infelicem uxoris minorisque filiae sortem commiserans , et majoris integraeque filiae erga illas et ipsum pietate, cura, diligentiaque delectatus , mollior faciliorque erat ad obsequendum utrarumque voluntatibus ac desideriis. Ergo , si quaerimus qualis fuerit paterfamilias, utraque hujus officii pars seorsim est spe&anda. Nam erga uxorem filiasque non minus prudenter, quam indulgenter amanterque se gessit: in his etiam, pro utriusque captu , instituendis , erudiendis^ formandis , cum , diligenter, tum liberaliter; ut nee operae, nee sumtui, sive ad cultum , sive ad mercedem adhibendorum magistrorum , parceret. At in re facultatibusque tuendis et augendis, quum non posset quod vellet, fecit quod potuit. Nam ad necessarios illos, quos modo diximus, sum'tus, accedebant extraordinarii , quos honeste omitti non posse censebaL Habebat usum copiamque bibliothecae publicae, ut et Professor, et illius ipse praefectus: neque > / suam  ( 255 ) suam sibi privatam domi bibliothecam minus Iocupletem necessaria librorum supellectile esse volebat: habuitque eam sane librorum cum numero, tum praestantia, non minus instruétam refertamque, quam principes Literarum plerique ipso longe beatiores ; igitur bonos libros, et veteres et novos, ex Antiquarum genere Literarum, quibus insignis ad usum inesset dos, fere omnes vel habebat, vel emebat, Saepe etiam incidebat vel necessitas vel opporcunitas veteris codicis scripti in extera bibliotheca conferendi, aut describendi: nee opus nulla mercede constabat: in eaque offerendaet solvenda, ipse studium suum magis,quam facultatismotfum,consulebat. Quum sua ipse natura facilis ac liberalis, consuetudine quoque sociabilis et hospitalis , longi temporis usu etiam multorum familiaritatibus implicitus esset; facere non poterat, quin eos, quibuscum ipsi quaedam notitiae , consuetudinis, officii , studiive, societas intercederet, libenter vel ad mensam adhiberet, vel convivio honoraret, vel hospitio acciperet. Musicam puer didicerat: postea ejus amorem retinuit, non ut eam factitaret, sed ut docle audiret ac judicaret: filiam majorem per optimos magistros ad egregiam canendi scièntiam facultatemque erudiret; nee fere aut publicum symphoniacorum,aut singulareexcellentisaruficis acroama exhiberetur, quin id sua commen. da-  C $$6 ) datione ac praesentia celebraret. De venaüonis consuetudine, et diximus antea, et postea dicemus; Atque illorum obleétationem studiorum sibi caeterorum sumtuum parco, ut ad recreandum animum necessariam, et ipse sumebat, et, ut justam debitamque, ab omnibus concedi existimabat. Erat sane in quotidiano viclu, vestitu , et reliquis rebus, tenuis et sobrius: nee solutus,nec emaxs minus etiam, quam res ipsa postularet, aedifieator: rationi ac summae necessitati, non genio saeculi, serviens. In primis vero bonus civis optimarumque partium, et fuit, et habitus est. Neutri adversariarum partium nomen suum dans, nee in coitiones ac sodalitia se aggregans, animo et oratione eas probavit, quas supra diximus. Sint fortasse, qui^Solonis illam legem in eum valere putent, quae bonorum numero civium excludit eos, qui in seditione neutri se parti adjunxissent, Quam legem homines vel calidi vel imperiti vulgo per* peram accipiunt, quum medios ac pacis concordiaeque studiosos cives pro adversariis habendos esse- contendunt. Quasi vero Solon eos neutrarum partium dixisset , qui patriam servan cupientes , ea quasi per morbum in duas partes distra&a, neutris aegrotantium in morbi societatem accedunt, sed ipsi sani integrique utrisque ■j® medicos praebent: ac non eos, qui commune pe-  c y periculum nil ad se pertinere censentes, nulla ejïis cura et sollicitudine tanguntur, nee rem operam* que ad componendas lites conferunt: aut, quasi non suo ipse exemplo ostendisset, quam rationem probaret, utrisque amicus, neutris inimicus, universos ad concordiam redigens. Ruhnkenius utrarumque socios partium ut cives amabat, et, si fieri posset, ad consensum reconciliare studebat : intelligens nil profici, destitit a vano labore: at non destitit a patriae amore: suum ipse officium secutus est: monendo, docendo, cavendo, egit quod utrisque communiter utile esset; animo et voluntate favit melioribus» At quae sunt illae meliores^partes ? Messaia laudatus ab Augusto-, quod ad A&iiim fortiter pro ipso adversus Antonium pugnasset, licet adversus ipsum ad Philippos acerrime pro Bruto dimicasset: Ego vero, inquit, semper fui me* liorum partium. Egregia et homine Romano digna vox! Ita profeéto se res habet. Pompei janus , Caesarianus, Brutianus , Antonianus , sunt hominum et seótarum nomina. Bonus eivis rem ipsam consectatur : una ei est res , patriae salus. Hanc quaecumque seéta maxime tuetur, quae honestatis, justitiae, legum caussam defendit, cupiditati, libidini, Sceleri, maxime resistit, hanc probat, huic favet: haec si ab instituto ac professione virtutis ad pravitatem R de-  ( ) degenerat, non minns eam deserit quam ab ea ipse deseritur, suum iter persequitur: et si quae alia existit ejusdem instituti et communis saïutis patrona ac propugnatrix, eam laudat et sequitur. Ruhnkenius natus in Germania, sub dominatïone regia, illum a natura sibi ingeneratum pulcri deeorique sensum jam adolescens ad percipiendam libertatis civilis-vim praestantiamque, Graecorum Romanorumque leétione Scriptorum, convertit et acuit: mox ad Batavos delatus, hanc sibi libertatem praesens experiundo usurpare visus est: ab eo inde tempore illas nostra demum aetate celebratas res, humani generis communionemjura, ^-aequalitatem, et animo tenuit, et quotidiana cum aliis consuetudine observavit. Ac me quidem novum Lugduni advenam illud in Ruhnkenio, Valckenario, et plerisque doélis viris, manifesturrt eivilis aequalitatis studium mirifice et advertit et eepit: quum eos viderem , non modo invicem, sed erga superiores et inferiores, tum vero ergs discipulos eam tenere rationem, ut eos nullo discrimine haberent, divites , pauperes, nobiles, obscuros , patricios , plebejos , eodem honoris gradu censere , eos haud dubio solos caeteris praeferre , qui caeteris ipsi doélrina et virtute praestarent. Itaque tales viri, qui jam per se ipfsi humanae naturae conditionisque aequalitatem [ colerent, eo facilius ei seélae, quae se hujus ra.  C 259 ) rationis vindicem patronainque profteretur, conciliabantür. Sed, ut stirpibus aliena,ex eadem tarnen radice,' germina adnascuntur; ita humana natura cum virtutibus profert quaedam a Graecis diéta jc«t» liid.KaMvtysivj(nagx$Xtto-T6y,a.Tto) habitus et inclinationes per sequelam adnascentes. Neque dissimulandum est, in Ruhnkenii animo tales, quasi egerminantes, affeófciones ac proclivitates exstitisse, quae' in virtutum numero non censeantur. Neque nos eum ut perfectum absolutumque hominem informamus , neque ejus Laudationem, sed Vitam scribimus. Igitur non dissimulamus, naturales illas virtutes faciiitatis, candoris, liberalitatis , in quotidianae vitae- negotiis et consuetudine , ejus judicio et acumini nonnumquam orTecisse. Epicharmeum illud, 'jtfrmt «•Têir, in quo Hemsterhusium tantopere Iaudabat , ipse non satis tenebat : facile aliorum sermonibüs credebat: promissa sibi, quamvis ab hominibus minime certis facta, atque adeo speciem promissorum in amicis,uberius interpretabatur,datae fidei et jurisjurafldi instar censebat. Plane in eo apparebat Demosthenis dicftum, è yig /3Cv'a«Ta/, to59' incco-T»? nou o'hrat. Erat aliquis ejus amicus, qui eum libere ac serio moneret, ut aliquanto majorem, quam adhuc fecisset, rei familiaris curam gereret, nisi ipsius, uxoris certe ac R a filia.  ( a6b ) filiarum caussa: „ nam, inquit, nisi tu ipse prospexeris, ut moriens aliquid tuis relinquas, neque ego, neque alii amici, quamvis cupientes, quidquam efficere poterimus; quare age, aperi nobis rationum tuarum tabulas, ut videamus cui parti consulendum sit". Ruhnkenius respondit, de hoe se praesenti satisfacere non posse, absenti per literas satisfaéturum: tum interje&o tempore satis longo, iterum ab amico admonitus, ei scribit in hanc fere sententiam: Otiandoquidem mihi san&epromittis, te meorum curam,memortuo , suscepturum; rei facultatumque mèarum rationes tibi exponam: res meae sunt Mae parvas quidem, sed liquidae: nee habeo multum, nee debeo quidquam: nee aliud addens, unde amicus de toto negotio certior fieret,»et quasi ei satisfecisset , ad aliud epistolae argumentum transit. Erat cui faveret et cathedrarn in Lugdunobatava destinaret Academia , quamvis alibi luculentiore conditione fruenti: de hoe ei communis amicus per jocum narrabat, illum eo loco*, quo esset, mansurum, quod ibi rem faceret ac seneéluti, dum vigeret, subsidia pararet. Tum ipse, Dü omen avertant! inquitequidem antea semper liberalem hominis animum cognovi. Omnino videbatur liberalitatem non modo in contemtu, sed in negligentia, divitiarumponere: nee cogitare,quo ipse esset ad benencientiam propensior, eo sibi magis  C ) magis providendum esse ul haberet unde aliis bene faceret. Ita illam ingenii aciem, quam in Literarum doét-rinarumque genere nulla fraus et corruptela, nil pravum falsumque, nullus locus liberve fpurius suppositusque, latebat, in communis vitae usu res etiam manifestae effugere videbantur; non quod eas cernere non posset, sed quod animadvertere noliet. Cujus sive consuetudinis, sive negligentiae, caussas si quaenmus,' verissimas reperiemus has. Ut ipse natura erat candidus, simplex , apertus , ita et alios esse primum cupiebat, deinde sperabat, denique putabat. Erat liberalis atque adeo patiens in audiendis aliorum sermonibus; quos, etiam quum minime crederet, arguere ac disceptando dijudica. re, molestum et illiberale ducebat; ita saepe fie > bat, ut alii putarent eum assentiri, ubi judicium ipse suum cohibebat. Porro , ipse experiundo cognoverat difficillimum esse, vel uno in genere, in quo regnabat, in Antiquis Literis, judicare quid verum esset: igitur si in aliud genus egrederetur, eo sibi minus fidebat, et eo magis aliis, minus etiam ipso perif's, credebat. Veluti Jurisprudentiam adolescens traétaverat, suamque in ea facultatem intelligentissimis judicibus probaverat editione illa Thalelaei: postea hanc facultatem adeo mon prae se tulit, ut de illa editione nee ipse loqueretur, nee alios loquentes libenter audiR 3 ret#  C 262 ) ret, mukosque minime sectim comparandos tarnen sibi praeferret et aliquo in numero haberet. Adolescens Wittebergae creatus erat Philosophiae JDoBor et Liberalium Artium Magister: mox in Bataviam delatus, hunc titulum adeo non prae se tulit, ut nemo quisquam rescisceret eum illo honore insignitum fuisse. Quinquagesimo deinde anno (1793), more illius Academiae solemni, in saecularem memoriam impetratae ejusdem dignitatis ante hos quinquagüita annos cum potestate in hac Academia primum docendi,' Philosophiae Doiior et Liberalium Artium Magister denuo appellatus est: haec est formula editi hoe nomine programmatis, cujus exemplaria complura, cum honorificis literis ad eum scriptis misit Decanus Philosophicae Facultatis Fr. Godofridus Augustus Meerheim , V. Cl. Hujus item rei notitiam Ruhnkenius non nisi cum uno aut altero communicavit amico. Nirnirum, qui sciret quam late pateret Philosophiae et Liberalium Artium munus, haud consentaneum suis moribus judicabat, titulum profiteri, cujus muneri satisfacere non posset. In circulis ac sermonibus, quorum fere argumentum est de rebus novissimis quibusque bellicis ac civilibus publice gestis, in quibus nemo est quin sapere sibi videatur; in his igitur ad reéte judicandum praecipue valet locos terrarumque situs nosse, Regno:  ( -*3 ) Regnorum Rerumque publicarum, caussas, cor> stitutionés , formas , commoda , utilitates, necessitudines, foedera, pacla , vires, copias, perspecias habere, omnino civilem - prudentiam historicam tenere. Hanc et in Ritteri disciplina perceperat , et suo postea studio cóiuerat: tarnen, quasi ignarus ejus esset, homines de his rebus inepte loquentes , patienter audiebat; et libenter adeo, si quidem iisdem, quibus ipse, partibus faverent, et aliquam in re publica personam gererent. Qui quidem mores proficis. cebantur, cum ex naturali quadam animi benivolentia ac modestia , tum ex illa ,< de qua saepe diximus, facilitate, qua se, ut aliis, ita sibi ipse facilem praebebat. Igitur , posteaquam mentis aciem domi Literarum studiis intendisset, his reliais, eam remittere, et in communi vita ipse communis esse volebat. Scripseram aliquando, magnos viros acuris rerum,in quibusexcellerent., se ita relaxare solitos esse, ut etiam infra mediocrium captum hominum sapere viderentur. Hic ci locus mirifice placebat: „ Hujusmodi, inquit, plane meum est negotium: ego finitis quotidie scholis, munerisque partibus peraétis, Professoïem depono nee foras mecum effero in pubheum prodiens, aut amicos invisens: nee facio,quod nonnulli, qui ubique Professorem circumferunt et ostentant: ego aequalitatera amo, et intet R 4 alios  C a64 ) alios homines muis ex multis esse volo". Igitur cunétis jucundus et amabilis erat: admirabilis non item, nisi iis, qui ejus ingenii doétrinaeque magnitudinem interius inspicerent: quod pauci poterant, etiam eorum, qui vulgo literatihabentur. Quod ad rem faciendam attinet, sero demum, et extremis vitae annis, sensit ejus officii necessitatem, fruétum ejusdem percipere non potuit: caeterum sibi ipse ignovit. „ Fateor, inquit, me in re'augenda nee mihi nee aliis satisfecisse: sed quid facerem? feci quantum potui: si attentior etiam fuissem, nil tarnen, quod operae pretium esset, ad summam consilii profecissem. Familia mihi ea est, cuihoneste alendae mei quidem reditus vix sufficiant. Aliarum rei faciendae rationum facultas mihi defuit. Sunt qui studiosos juvenes in contubernio habeant: hoe uti quaestu non potui, propter domesticas difficultates. Sunt qui scribendis edendisque libris divites fiant: quod de Ernesto aliisque fertur: hanc mihi viam ingredi non licuit; quippe quam bibliopolae nostri non sequuntur in hoe Literarum genere". Atque hanc orationem sane nemini non aequo judici probabat. In libris autem ab ipso editis, pro unico eoque postremo aliquid pretii pactus est, Schelleriano Lexico : fuitque id pretium, nee enim abs re est alios hoe scire, septingentorum florenorum» Et vero juvat, quid ipse de hoe labore ad  ( *f5 ) ad me scripserit in epistola Calend. Januar. a 1793 ipsius verbis referre: „ Me adhuc eXercet ingratus idemque inglorius labor Schelleriani Lexici recensendi, et ad tironum usum accommodandi. Pro qua tarnen opera, Wyttenbachium meum in Plutarcho edendo imitatus, mercedem exegi. Sero intelligo, me hucusque ad omnia alia reclius sapuisse, quam ad rem faciendam". Caeterum, si quis paulo severior non acquiesceret ■ in illa praeteriti temporis excusatione , sed ulterius ei ingereret, eum quavis alia ratione fortunis uxoris et filiarum prospicere debere; tum ille vultu oculisque iiduciam et indignationem significantibus, Non deerunt, inquit ,* amict , qui harum difficultatibus consulant; ut nemo non intempestive sapiens eum amplius urgere, et hac spe reprehendenda senectutis ejus tranquillitatem turbare, in animum induceret, Neque vana fuit illa spes: habuit amicos, qui eam non fallerent: in his Curatores Academiae, qui magna ex parte eam ratam facerent, (d. 5. Decembr. 1793.) Senatui Reipublicae Batavae persuadentes, ut Ruhnkenii literatam supelleclilem, locupletem illam cum optimis libris , tum ipsius adversariis et scriptis, tum vero ineditis Veterum codicum exemplis, vindicaret adderetque bibliothecae Lugdunobatavae , pretiique loco vettigal annuum viduae filiabusque duabus, quingentos in singulas florenos, R 5 con-  • ( 266 ) constitueret. Cujus humanissimi et in patriam et in Ruhnkenii domum beneficii/caussa ,meomnesque bonos Senatui Reipublicae Batavae, et Curatoribus hujus Academiae} raaximas habere gratias, quin haec scribens profiterer, committere haud potui. Et quod saepe vitae facilitatem in Ruhnkenio praedicavimus, est illa profeélo egregia et prope divina felicitatis pars; si quidem ab ea Homerus i Deos immortales ps;« friW»? appellavit: et Stoi- ci, sapientem omnia quam facillime traclare, pronunciarunt. In homine quidem ita intelligiJ. tur, ut leni et secundo quasi flatu negotia fluant, in iisqne traclandis subeundisve , animo , corpore, agendo, patiendo, non plus operae laborisque adhibeatur , quam quantum necesse est ac res ipsa postulat; et in vitae tamquam navigatfone velis potius utamur quam remis, ventosque oblatos levi manu et gubernatione in rem nostram convertamus. Haec , • a Graecis difla ^tv'Aoxl*, ut virtus, medium tenet inter duas contrarias vitiositates , c/WaeAiW, quae curis nimium , et' sy^sge;«i', quae parum afficitur. Ad illam virtutem felicitatemque cum multum valet ipsa cujusque hominis natura, tum vero plurimum futurarum rerum casuumque , qui incidere possunt , praemeditatio , non anxia illa quidvis et appetens et metuens, sed prudens ex justa rerum aestimatione ac solerti usu profe&a, minimum-  C ^7 ) mumqoe fortunae comraittens. Ruhnkenius, qui se his finibus* intra necessaria negotia contineret, quae sponte fluerent, et naturale suum iter haberent, de futuro non erat sollicitus, magisqüe bona omnia sperabat, quam mala metuebat: ad utrumque paratus, censebat molestias non novis molestiis amoveisdas esse, quemque diem sua et incommoda et incommodorum remedia adferre. Porro, nullum ei tempus k> Literarum studiis vacabat: semper aliquid agitabat et commentabatur , quod in püblicum ederet; hoe, quidquid erat, alias curas, certe sollicitudines, ex animo abigebat: totus in hoe erat, quasi unum illu.d sibi subjiciens, Musis amicus, tristitiam et metus Tradam protervis in mare Creticum Portarc ventis: • Et vero eo magis miranda in ipso fuit illa facilitas, quod magnis eam in difficultatibus perpetuo servavit. Erat illa maxime quidem naturae bonitas , sed et exercitatio consuetudine vim naturae adepta, eaque per omnes vitae partes, ingenii, doéhinae, animi, morum, aequabiliter fusa, apparebat in omni et mentis et corporis actione motuque: spirat etiam nunc in scriptis viri,quorum nullus est locus,sive materiae eteruditionis, sive inventionis et judicii in interpretando et ernen-  ( a68 ) emendando, sive eloquentiae et orationis in dis* serendo , cujus praestantia et suavitas non a facilitate, tamquam fonte, fluxerit. Et quod Hirtius de Caesare dixit, alios scire quam bene scripserit, se vero etiam quam facile scripserit: idem mihi videor de Ruhnkenio posse dicere. Vidi eum diu ac saepe, vidi eum in omni vitae munere et aólione, in omni Literarum studio et commentatione : totum hominem ad facilitatem natum factumque esse,vidi. Suntquiadscribendum accedentes, nescio quid, moliantur, in chartis calamisque praeparandis , libris expromendis et ad manum ponendis, totas horas consumant, ac veluti ad oppugnandam urbem omni se instrumento arment, et quasi vallo cingant: tum totam familiam clamore et convicio ad aüxiliüm ferendum excitent. Alii beati, quorum imagines in tabellis aere expressis, quae librorum titulis praefigi solent, nonnumquam vidimus : sedet dominus in ampla bibliotheca, talari veste indutus, scribens, cogitabundus, severo vultu: interea famuli literati praesto sunt, scalas admovent scriniis, libros promunt , evolvunt, apertos domino adferunt. Quid dicamus ? Parturiunt montes: nascetur ridiculüs mus. In Ruhnkenio nil tale. Omnia solus et tacito et facile peragebat: interpellatus, et placide relin- que-  C.**9 ) quebat opus, et alacriter repetebat: nil temporis subsecivi perire sinens, continuo in bibliothecam se suam recipiens, semper in procinctu et abeundi et redeundi, ad utrumque paratus: Iaudans Ernestum item factitantem. - Sane, qui muitos et egregios vult scribere libros , deber>temporis, tamquam pretiosissimi sumtus, tov mohv* -rsAsff'TaTov avahufMtot , ut vocavit Theophrastus,summam rationem ducere, ejusque et utendi aequabilem dispensationem tenere5et perditi prom- ; tam compensationem usurpare, diligente et quasi oeconomica accepti expensique comparatione: debet vero in primis facilitate ad pariundum valere, ut brevi tempore multum efficiat. Utrumque habuit Rulinkenius. Igitur quodcumque ei a necessariis negotiis et privatis Literarum studiis ad recreandum animum supererat tempus , hoe libenter tribuebat ejusmodi sermonibus congressibusque, ubi vel ab aliis ipse, vel ab ipso alii discere possent. Nonnumquam, ut fit, invitatus ad vespertinam doctorum hominum sessiunculam, incidebat in/ ardelionem , qui sibi solus sapere videretur , domi se ad certum quoddam disputandi argumentum parasset, et quasi armatura instruxisset, tum de eo sermonem injiciens ac disserens, eruditissimos quosque praesentiura lacesseret, et, suo quidem judicio, in triumpho duceret. Istiusmodi ardelionura impudentiam Hem- ster-  ( *7° ) sterhusius fere silentio repudiabat, Valckenarius cavillaticne eludebat, Ruhnkenius brevi interro* gatione confutabat: caeterum, hic quidem, semel iterumque harum sessiuncularum taedio devorato, iis in perpetuum valedixit: satius judicans, cum aliis confabulari sive doétis sive indoótis, modo in sua arte peritis, et modestis et candidishominibus , venatoribus , musicis , opificibus, agricolis, similibusque, a. quibus ipse aliquid posset doceri, aut qui ab ipso doceri vellent: horum enim colloquiis tempus cum jucunditatis et recreationis fructu transire, illorum disputationibus cum molestia ac defatigatione perire. Tale ingenium qualiin corpore, tamquam domicilio, habitaverit, haud a proposito alienum sit cognoscere. Naturam hac etiam in parte nactus erat fautricem, quae corpus ei largiretur sanum et firmum: quod, profecto , magni est ad vitae fa? cilitatem momenti. Adolescenti qui fuerit habitus vultusque, supra significavimus. Viro ac provecto aetate, statura fuit ea , quae dicitur, et ut de se ipse loqui solebat, quadrata, propior tarnen illa longitudini quam brevitati: membra bene compacta, firma, concinna: valetudo prospera, quae, licet ante sexagesimum annum bis morbo , et ab illo anno subinde ad paucos dies podagricis et chiragricis afFeétionibus tentata, nullo modo debilitaretur; nisi quod, extre- ma  C m ) ma demum senectute, dextera manus tremorera inde reüneret,qui scribendi ofücio aliquantumobesset. Caeterum , naturae bona studio ac diligentia auxitSocraticum secutus praeceptum , ut corpus haberet non dorainum animi, sed ministrum promtumque instrumentum. Puer et adolescens operam dederat exercitationibus, quibus corpus cum ad duritiem et agilitatem, tum ad liberalem habitum vitaeque usum conformaretur, saltationi, equitationi, palaestrae, venationi: quod postea per reliquum aetatis spatium, in omni motu, incessu , gestu apparuit , in quibus decora quaedam inerat facilitas et roboris significatie Illarum exercitationum unam obleétationis animique caussa reunuit^venationem: quam, ad extremam usque senectutem, tanto studio factitavit, ut ampliore eam, quam pro rei familiaris modo, impensa instrumentoque tueri videretur. Et licec universae artis rationem nosset, unice tarnen eo ge. nere utebatur, quod longis canibus, earumque velocitate capiendo lepore, continetur. Hoe unum generosum et Batavae terrae proprium cognatumque censebatgenus,idemque eodem modo,earumdemque canum^vertagorum, usu et ministerio frequentatum in Celtica, teste Arriano:' alterum illud k Xenophonte proditum, ad quod canes, sagaces quidem, tarnen tardiores adhibentur, lepori retia et plagae tenduntur, sagittae etjacula im-  C ) immittuntlir, humile et abjectum, GraecortmtJ que ingenio indignum, judicabat, nee nisi necessitate soli montani excusandum. Quamquam in hoe recentioris aetatis missili Jrsclopeto, seu tubo ignivomo, traótando tanta dexteritate valebat, ut avem quamvis vage varieque volitantem feriret: tarnen a longo inde tempore repudiaverat hujus venationis consuetudinem, ut ipsis venatoribus temeritate ac negligentia comitum exitiosam, et ipse praesens aliquando' expertus casu familiaris hominis, a comité, sclopetum incaute traófonte, inortifera emissione vulnerati. Igitur non nisi vertagis ï utebatur, iisque nomina ponebat, ex praecepto Xenophontis , Graeca disyllaba, so. nora, quae facile ad aures canum acciderent. Et vero canes ex hoe genere habebat egregias , in iisque emendis, alendis, instituendis , nee operae nee sumtui parcebat: hae, in venandi societate, aliis aliorum canibus palmam praeripiebant: ipse eas hortang. seftabatur, fossas quamvis latas et aqua plenas , quarum ductu frequentiaque agri prataque terminantur, transsiliens, ömniaque artis munera instar promtissimi cujusque rite obiens et exsequens. Atque, ut inter doctos homines princeps" Literarum celebrabatur, ita apud indoctos et venatores venator strenuus victriciumque canum dominus ferebatur. Et gaudebat, se hac etiam in re simile-m esse Josephi^Scaligeri, qui in  r m ) in Gallia -adhuc degens item venandi studio deditus fuisset: ejusque vitam conscribere et Herasterhusiano Elogio adjungere, aliquando cogitabat. Scriptores etiam Rei Venaticae Graecos et Latinos libenter legebat, multaque in iis,propter materiae intelligentiam , reétius acutiusque animadvertebat, quam adhuc factum erat, novamque subinde iis editionem destinabat. Sed et hujus, et aliorum consiliorum, effectum, primo aliae scriptiones, deinde senectus et mors praeverterunt. Nam quum hunc vitae ihoduni cursumqua prospera valetudine ad aetatis annum septuagesimum et quartum (1796.) tenuisset, ac solitus> corporis vigor hac una in parte imminui videretur, quod inter ambulandum anhelitus aliquanto magis quam antea agitaretur; supervenit, mensa Julio, capitis affeétio vertiginosa: cui mox depul. sae successerunt indicia hydropis,cum inpeclore, tum in pedibus. Erat ei medicus, et complurium annorum quotidiana fere consuetudine familiaris, H. Cuipers, vir cum artis scientia, tum ejus faótitandae solertia et felicitate , in primis celeber: cujus in dexteritate ac diligentia ita acquiescebat, ut medicum alium desideraret neminem, aut, si forte, hoe ipso auctore, in societatem curationis ei adjungeret N. G. Oosterdykium , Medicinae Professorem , clarissimum S do-  ( f$4- ) doctrinae fama et usu artis virura, sibi et collegio et araicltia valde probatum: qui tune item, ut in gravissima caussa , socius assumtus est. Caeterum, morbus insanabilis ita tolerabilis fuit, ut Ruhnkenius ei sensim adsuesceret , nee ipse se aut aegrotare magnopere, aut in vitae periculo versari, sentiret. Nam proximo autumno aliquoties venatum exiit, ac fossasadeo, pristino more, transsiliit. Hiems deinceps, pedus frigore afficiens, domi eum tenuit. Sequente aestate 0797•) multum recreatus, plane sibi convaluisse videbatur; ut ad veterem vitae consuetudinem se referret, exeundo , ambulando , agendo : per autumnum etiam venationi aliquid tribueret, sed aliquanto minus quam superiore anno. A venatione, ut subinde solebat fieri , catarrhum retulit: qui antea nil oberat valetudini, nunc ad hydropem accedens, graviorem in modum pedus tussi aniciebat. Ipse nil nisi tussim è catarrho profedam cogitans, hiemem domi tranquillo et hilari animo degit, non sine spe sanitatis sub vernum tempus recuperandae. Scripsit ad me (d. 23. Martii,i798.): » Animi hilaritas eadem est, quae superiore anno. Sed tussis catarrhalis, senibus infesta, pedus et abdomen ita quassat, ut corporis vires minui necesse sit. Medici tarnen nos sperare jubent futurum, ut verni temporis dementia huic malo medeatur". Hae ulti mae  ( m ) mae fuerunt ejus ad me scriptae literae. Veni deinde ad euni (d, 18. Aprilis),acperquatriduum domi ejus fui. Er quod Cato narrat, se Q. Fabii Maxinii sermone ita cupide frui solitum fuisse, quasi divinaret, id quod evenit, illo exstinéto , fore unde disceret, neminem: ita ego , quo magis Ruhnkenium aetate progredi videbam, eo magis ejus colloquia appetebam ; non quasi divinarem, sed quod certo sciebam, eo mortuo, fore, unde discerem, neminem: nee adeo,'quin esseut Ruhnkenio etiam minus docti, a quibus ego discere possem: sed quod eorum nemo tantam, quantam ille, docendi cum facultatem, tum erga me voluntatem, habiturus esset. Igitur legendam ei dedi praefationem ad Animadversio. nes Piutarcheas, ac Disputationem de spuria auctoritate libelli Be Educatione Liberorum: has enim scriptiones legere cupiebat, et ut sibi adferrem jusserat. Legit eas non solum libenter, sed etiam diligenter; probans vehementer meam sententiam , judicium de complurium locorum Latinitate accuratissimum exercens , et manu quam. vis tremula conscribens. Porro. confabulans mecum, interpellatus subinde tussi, monente me, ut post tussim peétus pulmonesque silentio aliquantum refreeret, ille eodem vigore sermonem repetebat, dicens, haec non est nisi levis tussicula. Numquam nqn colloquia vel de Literis, S 2 vel  ( ^ ) vel de rebus novis bellicis aut civilibus, captabat: semper cum amicis eum invisentibus de suis cu* jusque rebus ac studiis loquebatur : narrabat, quem ipse librum proxime editurus, quibus in locis et quibuscum sociis venaturus, quam canem cui officio adhibiturus esset. Si solus erat, habebat fere in manibus aliquem Graecum Latinumve Scriptorem, -non modo quem animi caussa inspiceret, sed quem cogitate legeret. Ac de aliis quidem edendis libris dimittendum esse propositum , in dies magis magisque animadvertebat, subinde diótitans, Vitae summa brevis spem nos vetat iuchóare Iongam: de uno non desperabat Scholiasta Platonico. Ulo tempore mihi rursus a Curatoribus hujus Academiae oiFerebatur cathedra Literarum Humaniorum, eaque universarum, iisdem finibus, quibus eam Amstelodami tenebam. Ego diuturna multorum annorum consuetudine multisque suavitatibus ad veterem stationem adstriclus, minus etiam quam antea inclinabam ad illam cum Lugdunobatava statione commutandam ; quod in ea mihi mox ejus unica maximaque suavitate, Ruhnkenii luce, carendum esse intelligerem. Nolui tarnen penitus recusare , flagitante Ruhnkenio : grave atque adeo religioni ducens, hac spe simpliciter et omnino praecidenda, optimi senis, mihi patris  C *77 ) tris instar colendi, jam jam ex hac vita abeuntis, extremum tempus tranquillitatemque turbare. Negotium vocationis intermissum mox abdicatis Curatoribus , instauratum est post Ruhnkenii obitum, iisdem restitutis mense Novembre: quum reciperent, siquidem bblatam cathedram acciperem, se omni studio apud Senatum Reipublicae Batavae conaturos efficere , ut caussam familiae Ruhnkenianae , de. qua vehementer laborabam, obtineremns. Et fateor, haec unica fuit conditio, qua Amstelodamo abduci possem: nee, nisi ea confecta, abduólus sum. Sed haec postea accidérunt. Illo tempore, ut collegam me sibi dari vellet Ruhnkenius, nova ad veteres accedebat caussa ea, quod ita praesens praesenti celeriorem certioremque operam in edendo Scholiasta navare possem. Cumque sciret, duos novissimo hoe tempore meos ferri discipulos in Literis egregie versatos, et ornandis Academicis cathedris idoneos ; alterum Leonardum GuilielmunifMahne, Reclorem Scholae Amisfurtanae, clarum edita Diatribe de Aristoxeno : alterum Johannem der Kinderen, nondum quidem illum aliquo munere 'aut edito libro conspicuum, sed praeclara studiorum et variae simul accurataeque doétrinae laude florentem : horum alterutrum in Graeca hujus Academiae cathedra poni optabat; ut haberet collegam , cujus opera manuque in conscribendis S 3 Ani.  ( *ï* i Animadversionibus ad Scholiastam uteretur. Quamquam in utroque frustra optavit: illo suam sta. tionem huic anteponente: hoe discere adhuc, quam docere, malente: caeterum iis mox publice commutationibus Secutis, ut neuter eorum vocaretur. Neque tarnen de Scholiasta edendo spem abjiciebat , certe de eo cogitare non desinebat, frequenter illud usurpans, Extremum hunc Arethusa mihi concede laborem. Interea levabatur pedtus, hydrope ad inferiores partes descendente, ortoque inde pedum crurumque tumore; qui si refedisset, ut pedes cal. ceari possent, foras ambulare constituebat, hoe unum ad sanitatem deesse sibi putans. Jam scholas , per hiemem aliquoties intermissas, repetebat• easque bis terve denuo habuerat, quum pedes et crura, abeunte tumore, ad pristinum modum redire viderentur. Hoe ipse signum depulsi morbi esse putabat: re vera erat indicium instanüs casus gravioris, hydrope ad peótus et superiores partes adscendente. Nam die undecimo Maji, quum per totum diem consueto more degisset, domi ambulasset, cum suis et amicis eum invisentibus suaviter confabulatus esset, et ad coenam ei vel sopor obreperet, vel cogitatio minus quam antea praessns constaret, tempestive ad quietem se dedit. E qua solito maturius, ac pri-  ( m 7 primo diluculo, evigilans, solus surrexit, quod alias juvante famulo faciebat, et in sella consedit, dicens sibi minus bene esse : jubet, majorem filiam vocari: haec advolat continuo : ille interroganti nil respondet, quod intelligi posset: apparent alienatae mentis indicia: verba excidunt Graeca, Latina, alia non magis intellecla: nutu manibusque significat, veile se in leélo reponi: reponitur, ac dum tollitur ac transfertur , ultimam edidit vocem, significans caput sibi dolere: positus jacuit quierus, immotus , sine sensu: certe sensus indicia nulla exstabant. Venientibus mox medicis visum remedia adhibere : adhibita cum alia, tum vesicatoria, tum vero hirudines temporibus admotae, frustra fuerunt. Quocognito, visum non diutius torquere morientem. Qui, ut semel in leéto positus erat, ita per duos dies duasque noótes, in febri quamvis magna, tarnen in stupore et, ut diximus. sine motu sensuque jacens, die decimo quarto Maji, hora vespertina decima, exspiravit; ut plane, quod de Gorgia fertur, eum frater fratri, somnus morti, tradere videretur. Ergo illa naturaefacilitasetjsuKoA/öi, quae Ruhnkenio fons morum aétionumque exstitit, eadem ei ad extremum perpetua fuit vitae comes: eadem ei et ev9üp'*f, et tv? per se patet: nee moneri necesse erat in ipso libro. Hac annotatione monemus, tironum caussa. p. 145. in hunc ordinem relati sunt.~\ Hunc Scriptorum censum exhibuit Ruhnkenius in Historia Critica Orat. Gr. p.'94. sequens Quinótilianum Instit. Orat. X, 1: Grammaticum Bibliothecae Coislinianae p. 597, quem repetiit J. A. Fabricius B. G. Vol. IX. p. 599 : et Proclum Chrestomath. p. 340 seq. qui non nisi Poëtarum quaedam genera recenset. Nemo, quodsciam, Veterum hunc catalogum, qualis abM-ristophane etyAristarcho confcclus erat,nobis servavit, aut hosdiserteau&ores catalogi prodidit. Unus Quinctilianus ita de iis loquitur, ut non nisi per conjeéluram colligatur, eum in enumerandis Scriptoribus crisin et catalogum illorum sequi:et tarnen duobus locis ea dicit, quibus fere in eam opinionem ducaris, duumviros illos non nisi Poëtarum censum habuisse. v. c. p. 893 , Aristarchus atqua Aristophanes , poëtarum judices , neminem sui temporis in ordinem redegerant, et p. 895, — tribus receptis Aristarchi judicio Scriptoribus yamborum. 13 4> P- 38 , bipertitam facit Grammatici professionem , re&e loquendi scièntiam et Poëtarum enarrationem : quibus subjicit duas alias partes, emendatam kSïionem, et  ( *%7 ) et judicium • quo quidem ita severe usi sunt (inquit) vet er es Grammatici , ut non versus jnodo censor ia quadam virgula notare , et libros, quifalso viderentur inscripti, tamquam fubdititios summovere familia permiserint sibi, sed autlores alios in ordinem redegerint 3 alios omnino exemerint numero. Hoe loco item dubium videatur, utrum au&orum nomine solos Poëtas significaverit, an prosae Scriptores quoque complexus sit. Hoe tarnen probabilius videtur. Proclus quidem 1. 1. et Isaacius Tzetzes in Prolegomenis ad.Lycophronem, solos Poëtas recensent: sed utriusque hoe erat propositum. Constat Grammaticos in scholis non solum Poëtas sed prosae Scriptores enarrasse. Callimachus Democriti scriptis criticam grammaticamque operam tribuit: et alios clarissimos quosque recensuit: vid. Jonsius Scriptor. Hist. Phil. II, 5. Diomedes Lib. IL p. 421, Grammatieo non solum Poëtas sed et Scriptores, id, est , eos qui prosa oratione scripserunt, subjicit, auSorem, puto, sequens Varronem. Judicium est fg fof et censura; qualem prodiderunt etiam praecipui rhetores: et praeter QuinSilianum , Dionysius Halicarnasseus Opp. Rhet. p. I22,sequ: et Hermogenes de Formis Orat. II, 5: uterque veterem Grammaticorum in Poëtis, sed magis in Scriptoribus, censum secutus est. Aristophanem Byzantium quidem in Philosophorum etiam censura ac judicio versatum esse, inde colligitur, quod Platonem in Trilogias distribuit, teste Diogene Laertio, III, 61 : et quod Epicuri stilum reprehendit, eodem teste, X,i3. Credam igitur,fuisse quidem antiquitus talem canonem Auöorum ab Aristophane Byzantio et Aristarcho confeaum, sed eumdem sen-  ( 288 ) Bensim ita auSum et mutatum a sequentibus Grammaticis, ut quid iliorurh duumvirorum, et quid cujusque sequentium esset, non amplius appareret. Caeterum, ia Ruhnkenii indice p. 94, nescio quo casu, omissi sunt Philosophi: quorum tarnen rationem habuerunt Dionysius Halicarnasseus, Quinérilianus, et Hermogenes. p. 146. dotlum juvenem]?. van Spaan, anno 1765. Disputationem recusam adjecit Reiskius editioni Oratorum Atticomm Vol. VII. p. 795. Jïi/':*<£jfo. p. 151. Quid natuml\ Virgil. Aen. I, 407. - p. 161. Ultra Sauromatas] Juvenal. Sat. II., r. p. 162. Ulyssis] Odyss. v, 17. ib. Scholia — in Platonem. J Pars eorum illa, quae exstat in codice Veneto, prodiit nuper in formae octavae libello, inscripto , Anecdota Graeca è praestantissimis Italicarum bibüothecarum codicibus descripsit Joann. Philipp. Siebenkees: edidit et praefatus est jfoann.-ddam. Goez. Norimberg. 1798. p. 163. Apollonii Lexicon Homericum.'jï'rod'rit'Pa. risiis, 1773, forma quarta. Jam antea edendum sibi sumserat, et edidit anno 1788, in oflava forma, Hermannus Tollius, vir doQissimus, quondam collega meus in Amstclodamensi Athenaeo. p. 165. NicolausJfHopfius'] Videatur Christoph. / Saxius.,, Trajeéiinae Academiae, et omnino Antiquarum Literarum, egregium decus, idemque rarum exemplum vegetae et studiis exhilaratae seneftutis: in libro utilissimo, Onomastico Literario, Vol. I. p. 155. et Vol. VII, p. 93. (^ s-Aijc-iov au'. Dc quo ioCO quaedam notavi ad Plutarchi libellum, De Sera • Nu-i minis Vindiéta. p. 11. p. 230". qui calcaribus, qui fraenis , opus haberent] Ut Isocrates fecit in Theopompo et Ephoro. Cicero Brut. 56: Qtiare hoe dodtoris intelligentis ests videre 3 quo ferat natura sua quemque: et ea duce utentem sic instituere s ut Isocratem in acerrimo ingenio Theopompi, et lenissimo Ephori, dixisse traditum est} alteri se calcaria ad/iibere, alteri fraeeos. p. 237. Pauperis est tiumerarepecus] Ovid. Met. XIII, 824. • p. 238. Id sibi negoti —.] Terent. Prolog. Andr. vers. 5. < ib. stellis nebulam—] Horat. Carm. III, 15, 6. p. 2^. Scribendi reële—] Horat. Art. Poet. 309,. /'4i ib. tiéTfMjp&rin ] Plutarchus De Audiendis' Philosaphis, p. 39, D: Quaestion. Platonic. I. p. 99 et 1080. Biblioth. Crit. Vol. III. Part. I. p. 20. seq. ib. x?(t(kvo» —] Plutarch. ibidem p. 999, F. p. 24/. optimum esse interpretem,] Hoe a multis /3 liictum: indeque profectum illud Ciceronis Divinar. 1^, l8: Quorum (divinationis generum) omnium interT 2 pre-  C £92 ) pret es , ut Grammatici Poëtarum, proxime ad eorum, quos interpretantur, divinitatem videntur accedere. Quo loco app.osuimus divinitatem t quod et Hottingero, elegantissimi judicii viro, in mentem venerat,muitoque nobis probabilius videtur quam vel id, quod postea ipse probavit, dignationem, vel vulgatum divinationem. Ir p. 24^. .Theocritunï] Idyll. VII, 44. ib. *£xs?°'s —] Homer. Iliad./, 312. 'jQ, p. 24^. Chrysippï] Diog. Laërt. VII, 183. /y V' 24$- ElebJrae —] Euripid. Orest. 253. Eodem diétq in simili caussa usus est Chrysippus apud Diog. Laërt. VII, 182. ib. Tragicum quid—] Exstat apud Plutarchum Opp. Moral. p;-T520, B-A%5S, D: Lucianum T. II. p. 338. Videtur Sophoclis esse sententia, quam significat Diogencs Laërt. VII, 7: cujus obscura diétio hac animadverdone luccm accipit. p. 24^. Chaerepkontis — ] Apud Platonem in Apologia Socratis p. 360, C. la p. 24/. Quantum Ienia—~] Virgil. Eclog. I, 26. —] Vetus Poëta apud Plutarchum Opp. Mor. p. 90, D : ubi plura adferemus. IIt~t p. 2^. Oratorum Graecorum — ] Videatur supra, annotatio ad p. 146. /f p. 2örf.jSo/onis — J Videantur, quos laudavimus ad Plutarchi libellum De Sera Numinis Vindiéta p^aöt quibus addantur, J. Meursius in Solone p^.52. et sequ., J. Taylorus Lech Lysiac. Cap. XI. p. 718. Ipse Solon, in Atheniensium seditione , fuit neutrarum partium , ita ut non unius partis adversus alteras esset pro-, pugnator, sed medius et omnium partium reconcilia. , .. tor:  tor: ut satis constat è Plutarcho in Vita Solonis p. 85, et seq: et memoratur item a Diogene Laè'rtio, I, 58, ut videtur ex Apollodoro : «aa« xct) t?{ o-run-taf ye~ iofié»n , oüts (itTu ri» é| as-reoi , oute fier» 1S1 teiiéat, 4M' «ü^è ^tsra -ra» iraguxlai lt»^J6r,. Qui loCUS Aldobrandino et Menagio non ita mirus et inexspefta-: tus debebat accidere. Plutarchi disputatio in Praecept. Polit. p. 824, A,"verissimam continet Jegis caussam: atque ex ipsa ratione grammatica, et potestate particu-. lae y«?, quam alibi explicabimus, interpretandi, non reprehendendi, vim habet.. p. 257. Messala] Plutarch in VitaBruti,p. 1009,B. p. 259. Epicharmeum] Apud. Stobaeum Serm. III, p. 49. edit. Gesneri. ed. Grotii p. 24: qui reddidit:. Pügila, neu quid temer e credas ; nervi hi sunt prudentiae. ib. Hemsterhusium']. In Elogio p. 75. ib. L>emosthenis] Orat. Olynth. III. p. 37, E. p. 261, Thalelaei] Vid. supra, p.. 47. p. 263. Scripseram] Bibiioth. Ci'it. Vol. III. Part. I. Praefat. p. 12. p. 265. Plutarcho] Editione Operum Moralium Wme; instituta, quae Oxonii, auspiciis Illustrium Delegatorum preli Clarendcniani, excuditur. ib. Neque yana fuit illa spes.] Honoratissimi cives, quorum in primis in perficiendo hoe negotio valuit auöoritas, fuerunt illi sane Literarum, non solum araore, sed et scientia, cogniti. Quatuor erant Curatores Academiae: tres, quibuscum Ruhnkenio mihique notitia intercesserat: P. L. van de Kasteele, IQus, Reip. Senator: Fred. van Leyden, Iftus, Reip. Senator: J. G. T 3 Hahü,  C 204 ) Hahn, Ictus, Sénatorius: quartus H. A. Bake, Mèdic- Doftor, magistratus 'municipii Leydensis socius. Senatus caussam, ab iMk ad se delatam, tribus mandavit Senatoribus, qui de ea cognoscerent et ad ipsum referrent. Hi fuerunt, H. vanRoijen: Jo. Lublink, vetere mihi amicitia conjunSus, de ingeniis Litérisque Bclgicis egregie meritus: S. van Hoogftraaten. Caussa ab his probata, accedente reliquorum Senatorum voluntate, faftum est in eam sententiam Senatusconsultum. p. 2.66. Homerus} II. 138.-/- ■ ib. Stoici] Hujusmodi fuisse Stoicorum 5r«e«hnov. Et est ««««/«s ac facilitatis conjunóta potestas; si quidem ex verborum notatione, quam Stoici conseótabantur, ptiu, facile, venit a fa7v fluere. Atque sic potius Homericum falx raovTus, quam alterum , fa¥ ï-ytm ühiUtos , accu pere debuisset Heliodorus Aethiop. III, p. 149. Caeterum, £Uf««*v Seneca Epist. CXX, ita interpretatur, ut plane cum facilitate conveniat : Hinc intelle&a est illa beata vita 3 secundo defluens cursu , arbitrii fut tota. ib.  C ) ïb. praemeditatio] Videatur Cicero Tusc. III, 14, 15» 16. p. 267. Musis amkus —] Horat. Carm. I, 26, r. p. 268. Hirtius] Epist. ad Balbum , praemissa libro VIII, de Bello Gallico. ib. Parturiunt —.] Horat. Art. Poè't. 139. p. 269. Theophrastus] Huic tribuit Diog. Laërt. V, 40. Antiphonti Plutarchus in Vita Antonii, p. 928, A. p. 271. Socraticum] Xenophon Mem. Socrat. II, r» 38. Similia in Agesil. 5, 2. £st. c4f. /.«!._tu. ii3. ib. Arriano] De Venatione, 3, 6. ib. Xenophontê\ In libro De Venatione. p. 272. ex praecepta Xenophontis^ ibidem, 7, p. 275. Catd\ ApudCiceronemdeSeneCtute.Cap.lv. p. 276. Fitae summa—] Horat. Carm. I, 4, 15. p. 277. Diatribe de Aristoxend] Amstelodami, forma octava, typis Petri den Hengst, A. 1793. p. 278. Extremum—] Virgil. Eclog. X, 1, p. 280. Xenophontem\ Cyropaediae VIII, 7,3. quem Jocum'memorat Cicero de Senect. Cap. IX. ib. Citeron«—~\ Tusc. I, 49.  i *—-   ÏFFIGIEM ÖAVIDIS RUHNKENII, viri clarissimi. -I-Vühnkenh haec facies, dofttuquemfufpicitorbis, Deliciasque aevi, prodigiumque vocat: Ingenium cujus cuntfas ampleftitur artes, Quas Latium antiquum, prifca vel Hellas habet,, In quo tanta viget placidae facundia linguae, Non alio ut cuperet Tullius ore loqui. Major at hinc certe eft, quod fecula candidiorem Nulla tulere virum, fecula nulla ferent. TOUS. WOORDHOUDER,  OP DE AFBEELDING V A ff DEN HOOGGELEERDFN HEER, D A V I D RUHNKENIUS, J 7 Ziehier ruhnkenius, op wien geleerdheid roemt j Daar zij hem vim deez' eeuw de lust en 't wonder noemt, Die in zijn fchrander brein d'onmetelijke fchatten Van 't oude Griekenland en Rome kan bevatten, In wiens befpraakte tong zoo veel bevalligs fteekt, Dat men denkt Tullius te hooren, als hij fpreekt. Dan 't grootst is,dat geen eeuw opregter man zag leeven, Of dat geen volgende eeuw opregter man zal geeven. tous. woordhouder,     IN EFFIGIEM DAVIDIS RUHNKENII, non minus omnibus doctrinae laudibus quam animi candore insignis. R uhnkenii artifices tentarunt pingere vultum, Pingere at artifïcum non valuere manus; Nee mirum; ut non ipfa valet facundia Tulli Ingenium ac docti fcripta referre viri; Sic, qui divinos fpirantia lumina mores In tabula posfet ponere, nullus erat. HIERONTMUS DE BOSCH,