is toegevoegd aan uw favorieten.

Samenleving

-
1902

Permanente URL

Titel

Pagina

Gebruiksvoorwaarden: Auteursrecht onbekend. Het zou kunnen dat nog auteursrecht rust op (delen van) dit object.
Titel: Samenleving
Deel: -
Auteur: Everts, J. (Jr.)
Jaar van uitgave: 1902
Drukker/Uitgever: Versluys
PPN: 407799494
Taal: Nederlands
Omvang: 184 p
Herkomst: Universiteit van Amsterdam (MM01B-003467 - UBM
Bron metadata: OPC

Geen zoekvraag opgegeven
- Ga naar paginanummer (totaal 196 pagina's) / 196
Auteursrecht onbekend. Het zou kunnen dat nog auteursrecht rust op (delen van) dit object.
Permanente URL
Titel

Pagina

Gebruiksvoorwaarden

Auteursrecht onbekend. Het zou kunnen dat nog auteursrecht rust op (delen van) dit object.

Titel

Samenleving

Deel

-

Auteur

Everts, J. (Jr.)

Jaar van uitgave

1902

Drukker/Uitgever

Versluys

PPN

407799494

Taal

Nederlands

Omvang

184 p

Herkomst

Universiteit van Amsterdam (MM01B-003467 - UBM

Bron metadata

OPC

.«- ' onmerkbaar-bijna wiegend mee.... En vóór haar doemde een vizioen van klank: donkerviolette nacht over laag, wijdsch-stil landschap. Boomrn en huizen en landen, verdronken in nevel van egaal duister, ont-wezend tot kleurlooze klompen ..., alleen: heel vèraf als een lange vlerk, een streep diep-ijl blauw-lila licht in den sterloozen nachthemel...: een teer ontstaan van dag Even leefde ze weg in haar ziels-bestaan, tè hoog levend bijna om bewust te genieten. Zij zag, om dan te vergeten voor altijd...: tè etherisch haar stemmings-verschijning om ze mee te dragen naar de bewuste herinnering. Langzaam week de betoovering. Zij keerde tot het leven weer. Als uit een droom stond ze op, zachtneuriënd nog de klanken, die zij gezien-voeld had. Maar de stem leek haar leelijk, onzuiver. Ze kon dat niet weergeven ...: het was of zij dat-van-zooeven niet zelf had voortgebracht. Het was weg ..., voor goed. Een wereld van illuzie, die zij vaag zich droomde, niet verlangde in wezenlijkheid. Het licht „Werkelijkheid" wierp immers steeds van Illuzie den schaduw: „Teleurstelling" op het leven. Plotseling schrok ze op Daar was Leen! Met een schok was ze in het reeële leven terug; eerst leek het haar alles even onwezenlijk, belangeloos... de feiten drongen nog niet dadelijk tot haar door. Maar op eens verhelderde haar denken: ze had op Leen zitten wachten; had hevig naar hem verlangd ... Er was iets, waarom ze blij moest zijn, dat hij er nu was Joost! Hij was bij Joost geweest, had met Joost gebroken!... „Wel? .." riep ze hem met blij-blikkende oogen nieuwsgierig tegemoet, nog voor hij goed de kamer in was. ...„O, zeg maar niks, ik weet't al" — riep zij op eens teleurgesteld nog voor hij een woord gesproken had — „het is weer bijgelegd." Met opgeruimd gezicht was Leen binnengestapt, en zelf-tevreden, verlucht, klonk — na haar uitroep — zijn stem: „Hè, hè, is d&t praten...." Hij was gaan zitten. Nelly viel mismoedig tegenover hem op een stoel, keek hem nijdig vragend aan. „Ik ben dan bij Joost geweest" begon Leen omslachtig te verhalen. „Nou ja, dat weet ik nou wel" — onderbrak ze hem scherp. Leen van zijn stuk gebracht, moest even zijn herinneringen ordenen, vertelde toen ongeregeld verder: „... Nou, en ik heb hem ongemakkelijk de waarheid gezegd, dat verzeker ik je Ik heb 'm gezegd, dat het niet alleen "een ploertige manier van doen was: maar te leven van een ander zijn geld en terwij! zelf te luilakken dag in dag uit; maar dat ik het verdomd ignobel vond, dat hij mij nog aldoor bleef voorliegen — „Hij had me niet belogen." — Maar toen ik 'm de feiten voorlegde, moest hij toch bekennen En toen heeft-ie zitten snikken, als 'n kind, Nelly.... Hij kon dat werk niet volhouden, het vermoordde hem Alles wou hij aanpakken, maar dat niet!... En, of ik dat nou niet begrijpen wou? ... Of ik dan al net was, als al die anderen?... Verhalen heeft-ie me gedaan!... van menschen, die hem van-alles gingen verwijten, als hij kwam om wat te verkoopen; anderen, die hem aan de deur met 'n praatje afscheepten En dan, juist bij die lui, die vroeger het intiemst met 'm waren Het is dan ook wel hard hè, voor iemand, die het vroeger zoo goed gehad heeft?" — eindigde hij weekhartig. Hij zweeg even, keek haar vragend aan, als wachtte hij haar oordeel. Maar zij zei niets. Al dien tijd had ze met groote, 8 wezenlooze oogen strak voor zich uit op het tafelkleed zitten staren met haar vingers een figuur na-trekkend, en ook nu bleef ze onveranderd zitten, als werd niet tot haar gesproken. In denzelfden toon hernam hij: „Waarachtig — zou jij dat nou niet? — ik kreeg te doen met den kerel Het ie zoo'n beroerd gezicht , een man te zien huilen Zie je, en dat was toch geen comedie van Joost." „Nee. Nou, en ... ?" — drong ze kort, snibbig aan. „Nou ... en... ? — herhaalde hij verwonderd, verlegen door haar onophoudelijk aandringen. En gedrukt vervolgde hij: „Wat moest ik doen? Ik kon 'm toch niet aan zijn lot overlaten. Hij sprak van voorz'n-kop-schieten, dan was het voor-goed uit, en hadt je met geen-mensch meer te maken." „Joost zich voor den kop schieten?" — riep ze smalend. „Dat durft ie immers töch niet!" „Enfin Ik zal 't nu nog ééns met 'm probeeren" — besloot Leen berustend — „lukt dat niet — en dat heb ik 'm ook gezégd — dan heb ik het mijne aan 'm gedaan." „Dat heb je allang" — zei ze vinnig. Maar onverstoord legde Leen verder uit: „Hij kan inspecteur worden bij die Assurantie-Maatschappij, waarin ik betrokken ben. Dan verdient-ie zes honderd gulden. Daarvoor heeft-ie zoo goed als niks te doen. En als hij daarbij dan nog wat administratief werk wi] doen, dat ik 'm ook nog wel bezorgen kan... dan heeft-ie een duizend gulden in het jaar.... En daar kan hij alleen ruim van leven." „Dacht ik het niet!" — riep Nelly uit met iets triomfantelijks in haar stem. ... Ze was niet boos op Leen. Alleen: zij begreep dien man niet... Die overdadige goedigheid, die bijnaonverantwoordelijke sulligheid ...! En dat van een getrouwd man, die een huishouden met vier kinderen had te onderhouden... Nee, ze kon zich toch niet begrijpen, dat iemand zoo was. En in weerwil van zichzelf voelde zij hem weer verder van zich af dien avond. Maar boven al die gewaarwordingen, welde verweekend de teleurstelling: dat het nu nog niet uit was. „Je bent toch wel gèk, Leen" — zei ze op eens hard, maar er klonk toch ook eenige teederheid in haar woorden. Leen bleef zwijgen, en staarde peinzend voor zich uit,. Toen, opstaand, murmelde zij, de schouders schokkend, overtuigd voor zich heen: „Het zal toch niks geven.. Er was een stilte zwaar van nadenken. „Zullen we maar naar bed gaan?" — vroeg hij toen na een poos, bedeesd naar haar opziende ... „Jij zult zeker ook wel moe zijn ... ?" „Vraag je dat nog?" — antwoordde ze loom, verwijtend. VI. Het was avond. Nelly zat op haar oude plaats: den lagen leun-stoel bij het raam. Dina, de meid, drentelde door de kamer, om nog een en ander te bezorgen. „Moet ik van avond nog havermout voor u klaar maken, Mevrouw?" - vroeg ze plotseling zorgzaam, op het punt de kamer uit te gaan. „Nee Dina, dank je ... Ik kan het toch niet eten." Nelly's stem klonk oneindig-lusteloos en moe, als was haar zelfs het zachte spreken nog te veel. „En Meneer zei ..." „Nee, héüsch niet, Dina ..." Er lag een bedekte, maar onverzettelijke onwil in den verveelden zucht, waarmee ze deze laatste woorden uitbracht, en ze gaven duidelijker de beëindiging van het gesprek te kennen, dan het strengst bevel. Dina gaf dan ook elke verdere poging ter overreding op. Ze wist van Meneer, dat ze Mevrouw maar zooveel mogelijk in alles moest toegeven. Nog even keek ze meelijdend op Nelly neer, en verliet toen de kamer, de deur stil achter zich sluitend. Nelly slaakte innerlijk een zucht van verlichting. Ze kon nog niets aan haar hoofd velen, alles irriteerde haar, matte haar dadelijk af. De kinderen had ze maar vroeg naar bed gestuurd: dan had ze tenminste nog een paar uren rust voordat Leen weer thuis kwam. Ze was erg bleek, wat nog te meer uitkwam door de donkere japon, die ze droeg; haar trekken waren zoo mogelijk nog vermagerd, en slapper dan vroeger; het drooge, blond-bruine haar piekte en warde slordiger dan ooit rond het lange, beenige gezicht. Het was in het begin van April, een echte April-dag met wisselvallig weer: nü straalde uit klaarblauwen hemel de zon haar kouden schijnsel-lach neer, alles in schrille kleuren zettend, en even later was er — bij plotseling dag-verduisteren - hevige winter-grimmigheid: alles somber onder een dikke, karton-grauwe lucht, waaruit felle, gure vlagen en barre regen, sneeuw- of hagel-buien neersloegen, onbarmhartig teisterend, al wat op aarde was... Tot de bui als een onstuimige horde voorbij gestormd was, en de hemel, als gereinigd, weer diep hard-blauwde. Ofschoon de ongedurigheid ervan haar telkens nijdig maakte, had Nelly — tot geen ander werk in staat — den geheelen dag naar dit perverse weer zitten kijken. Het was haar een manie geworden: de ontzaglijke wolkgevaarten te beschouwen: brokken weêrslijm — kwaadaardig dik-wit en bruin-grauw — losgeraakt van den grooten voorraad, daar ergens in het verre Noorden, door de milde vroeg-voorjaarsvlagen, en drijvend nu in de bodemlooze blauwe rein- heid als wankleurige massa's saitm-geklont on-weêr. Laat opgestaan—als eiken dag met de flauw-knagende hoofdpijn, martelend door bestendigheid — had zij zich moeizaam door de uren gesleept. Vooral de doode middaguren, de kenteruren met hun druk van stilstaanden, volwassen dag waren voor haar zwaar te door-leven geweest. Meermalen was ze, afgejakkerd na een lang onrustig dolen door de kamer, in haar stoel gevallen met het vaste voornemen zich geheel passief te houden: ,.Come what come may, the hour and time runs through the roughest day," herhaalde zij zich telkens. Maar zij kon niet stil-blijven: het was of de verveling om haar heen zich dan snel en gestadig verdikte, ze zou erin stikken, als ze liggen bleef... In haar woelde een onrust... een onbestemde angst... verveling ... ze wist niet wat... maar ze kon niet blijven zitten. Dan werd ze opgejaagd tegen haar afgematheid in, en begon het dolen opnieuw. Die on-rust duurde tot 's avonds: wanneer ze dood-moe neerzonk in een stoel... dan kwam ze langzamerhand tot bedaren, gekalmeerd door een gelatenheid, die wonderlijk van zelf kwam. Ook het weer dien dag was 's avonds wat gebeterd: de buien bleven achterwege, hooger, nietiger dreven in het zilver-blank dun-blauw van den maan-hemel, de verrafelde wolken, verdonkerd tot violet. Roerloos lag Nelly naar dien nooit-eindenden, fantastischen wolken-optocht te staren, schijnbaar vol aandacht voor de steeds wisselende tafereelen. Haar gezicht had een smeekende uitdrukking, als vroeg ze stil, voortdurend, mee te mogen trekken, mee... weg uit dit leven. Buiten zwak goud-flakker-schijnselde de lantaarn voor het huis. Straffe vlagen bonsden met lange tusschenpoozen nog tegen de ruiten. Nu en dan stond Nelly op om zich thee te schenken. Maar ze deed het met een weerzin, die alleen haar behoefte aan dien opwekkenden drank overwinnen kon. Het herinnerde haar iederen keer wreed het werkelijke leven. Want het sprankelende vlammetje onder de trekpot fijn-geel straalde wel vriendelijk als altijd, maar het vulde niet — als vroeger — de kamer met zijn vertrouwelijk stil lichtstemmetje; nietig verloren ging het zwakke schijnsel in de holle donkere ruimte. En telkens met een schrik-schok als voor-'t-eerst zag ze het opnieuw, wanneer ze opstond: het vloerkleed was opgenomen, de schilderden waren van de muren verdwenen; de kamer scheen wel verruimd; gezelligheid kon er niet meer bestaan, deinde — zich onnaspeurbaar oplossend — uit in het groote, kale vertrek. En op eens voelde ze dan weer heviger den wee-machtigen druk van het alleen-zijn. Dan huiverde ze van een niet-physieke kou, een innerlijke ijlte van gevoelens, en was het haar of kort geleden goede vrienden vertrokken waren met zich nemend al de warmte van hun vertrouwelijke geluiden. Met een slag, waarin ze al het onverbiddelijke van het wreede noodlot voelde, was dan de even-vergeten gedachte weer in haar...: morgen moest ze verhuizen!... Verhuizen, in dit weer! O, nü juist het huis uit te moeten, het eenige plekje, waar ze zich nog een beetje veilig voelde .... Nu te komen in een nieuw huis, waar alles vreemd zou zijn, en koud, physiek koud en geestelijk koud.... O God! die innerlijke rillingen, die haar opvoerden naar waanzin, onweerstaanbaar. Ze dorst niet, ze doi>t niet! ze zou het Leen zeggen van avond nog Het was of ze zich ging werpen in een maal-stroom van moeiten en ontberingen Ze voelde zich zoo zwak, ze zou erin ondergaan Het zou zoo pijn doen O Jezus! nog meer pijn Geheel moedeloos viel ze dan in haar stoel terug, en het duurde even, voordat zij haar onverschillige rust weer herkreeg. ... Ze zou verlangen:... Maar eigenlijk had ze geen verlangen meer. Ze zou niet weten wat. Niets kon haar meer prettig aandoen. Alles was haar onverschillig. O God! die hel-lichte grijsheid om haar heen, die blank-vale nevel altijd en overal, die alles wegnam, alles verhulde als een mist, als ware er geen wereld en bestond zij alleen, moest zij alleen bestaan met haar pijnen en haar verveling, die als een vloek was, een boven-natuurlijke straf.... Grijs! Grijs!... Kleurloos, levenloos alles... Hoelang zou ze dezen toestand nog uithouden ... ? De lucht scheen wel dik door die grijsheid, moeilijk te ademen, drukte haar op de borst als een tastbare last bijna. Geen mensch kon dat begrijpen, elk oogenblik „bestaan" was voor haar een zwoegen ... Alle energie was uit haar verdwenen, ze kon niet meer liefhebben, ze kon niet meer haten ... Joost?... Hij mocht in de kamer zitten den heelen avond, zwetsend als vroeger... het zou haar niet zoo erg hinderen. Alleen zou ze naar rust verlangen, naar gevoelloosheid, als altijd... ... O! ze wist wel wat ze had: ze was moe, dooddood moe! Haar lichaam lag lamgeslagen door overdadige vermoeienis, een moeheid, die wel altijd blijven zou... Er was te veel door haar leven gegaan, ze had alles te heftig gevoeld: vreugden en ellenden, wroeging en genot. Nu lag ze, verteerd door tekrachtige en te vele emoties . • •: onverschillig voor alles, en toch... gekweld door allerlei. Niets was goed, en toch wist ze niets beter te wenschen ... Haar ziele-leven was dood, en nu sleepte zich haar lichaam zonder stuur, doelloos door de lange dagen ... Het liefst zou ze nog willen een opgaan in het Niet, het „Onbewuste" ... Ja... dat verlangde ze ... Maar je kon hopen en denken en verwachten, het mogelijke zoo goed als het onmogelijke... geen enkel verlangen kwam in vervulling. En de geest en het lichaam, beide verbitterd door ellende, bleven hongeren naar voldoening. .... Het kind ... Henny was dood .... Het was of dit haar ook al niets meer schelen kon. Ze haatte zich hierom, striemde zich onophoudelijk met de strengste zelf-verwijten... Het hielp niet; haar moedergevoel scheen dood voor-goed. Maar o, hoe herinnerde zij zich alles. Het verdriet had de gebeurtenissen onvergetelijk-diep in haar geheugen gebrand... Onverwachts was het gekomen. Hetty op een nacht bij haar aan het bed!... Ze was wakker-geschrokken:... „Ma, Henny is weer zoo naar!" Ze was het bed uitgevlogen naar de ziekekamer... De bloed-vlekken op het dekentje was het eerste, wat ze zag . . . Een verlammende wanhoop was in haar geslagen, bleef wegen op haar borst. Een oogenblik had ze zonder adem, radeloos gestaan midden in de kamer ...: in die vlekken had haar zijn dood als geschreven gestaan... O God! die kamer met het suffige half-licht, waaruit alles haar naargeestig aanstaarde .... Wat ze toen niet had willen doen voor haar jongen, voor haar lief, lief kind!. .. Maar ze kon niets, ze stond machteloos. Alles scheen haar te belemmeren ... Gesnauwd had ze iedereen ... Het had toch niets geholpen .... De tijd na dien nacht.... Ze wist dat alles niet zoo precies meer: het lag als een roezemoes van overweldigende feiten en gedachten in haar herinnering... Het was niet goed, ze moest er niet aan denken . .. En op ouwejaarsnacht.... Niet zonder vernietiging gingen zulke hevige momenten door je leven. Zij-zelf had zich toen nogal goed kunnen houden: het was of zij de ergste smart al geleden had; zij wist immers vooruit, dat het zoo afloopen zou .... Maar Leen .... Leen was kapot geweest, gebroken onder het on-machtige geweld van zijn verdriet; en natuurlijk was zijn moedeloosheid zwaar op haar teruggevallen. Ook later was haar verdriet nooit tot een uitbarsting gekomen. Alleen aan tafel, als ze dacht hoe vroeger rechts naast haar het tengere kereltje zat met zijn zachte blonde krullen en groote, teer-blauwe oogen, .. . zijn kwijnend-fijn stemmetje, dat allerlei wonderlijke vragen deed, dan schoot haar gemoed soms plotseling vol bij het weten dat dit lief-zwakke leven vernietigd was, wreed van haar weggenomen voor altijd. Een dikke smart welde dan langzaam naar boven, maar het was of een kwade macht haar de keel toekneep: nooit was haar verdriet verluchtend uitgebroken. En terwijl waren de zaken ook hoe langer hoe slechter gegaan. De rente van het kapitaaltje, dat zij bezaten, was niet voldoende voor het huishouden, nog minder na de ongelukkige speculaties in petroleum, waardoor het sterk geslonken was .... Nu moesten ze in een kleiner huis gaan wonen. . .. Yan Joost had zij weinig meer gemerkt. Hoe- wel ze hem nooit ontving, was hij trouw naar Henny blijven vragen tot den laatsten dag... toen was hij plotseling weggebleven. Leen sprak ook zelden meer over hem: alleen had ze gehoord, dat ook die nieuwe betrekking niet gegaan was, en dat Leen ongenoegen had gekregen met dengeen, voor wien Joost dat administratief werk moest doen. En op een dag had Leen haar verteld, dat hij Joost een brief geschreven had, waarmee hij alle vriendschap voor goed afbrak .... Werkelijk hadden ze toen een heelen tijd niets van Joost gemerkt.... Leen vertelde nog wel eens: waarvan hij leefde wist niemand, hij was het raadsel van de stad, waar iedereen wist dat hij het ouwe leventje opnieuw begonnen was, alleen liederlijker nog door armoe .... Tot — nu kort geleden — op een morgen Leen een briefje van 'm ontvangen had: „In geen twee dagen heb ik gegeten. Bedelen kan ik niet. Als ik morgen geen geld heb, dreggen ze naar me in de Maas." Leen was zoo gek geweest nog geld te sturen. Dat had zich toen natuurlijk nog een paar malen herhaald... tot Leen er ten laatste ook het nuttelooze van inzag, en de briefjes onbeantwoord liet... Zij luisterde ... De voor-deur sloeg dicht. Daar was Leen. „Nou al" — zuchtte ze mismoedig — „het is nog vóór negene ..." „Goeien avond" — klonk zijn stem somber bij het binnenkomen. „... 'n Avond" — zei ze nauw hoorbaar in een zucht. Zwijgend ging hij zitten. De stilte hield even aan... „Is alles klaar voor morgen?" — vroeg hij toen zacht, deemoedig bijna. „Om zeven uur komen de wagens." „Ik vind 't goed" — antwoordde ze toonloos, onverschillig. Toen zwegen ze weer beide, heel lang... VI. 2. Dienzelfden avond om half zeven was Joost uitgegaan, om — volgens zijn gewoonte — een „verzetje" te hebben. Maar toch ook ... hij had geen petroleum meer in huis, en hij moest zuinig wezen met de kaars, die hij noodig had bij het naar bed gaan. Het was anders weinig weer om buiten te wandelen... vooral als je het toch al onder de leden had — bedacht hij huiverend, zijn kin instinktief keel beschuttend laag neergedrukt in de hoog-dicht geknoopte demi-saison, „een oud beestje, — dat hij in zijn goeie dagen al-lang aan den asch-man gegeven zou hebben." ... Maar alles was beter nog, dan alleen te zitten in die donkere, stille kamer van 'm... waar het nu trouwens toch ook koud was. Hu...! die stille enge ruimte! het leek hem een naargeestig moordhol.... Hij was bang van de stilte...: van alle kanten kwamen dreigende spoken op je aansluipen, en ze waren alléén met je, konden met je doen, wat ze wilden... O, die angsten! ze zouden 'm gek kunnen maken.... Als hij dan buiten kwam: onder de menschen, lachte hij er weer om ... Maar hij dorst toch niet terug te keeren, en bleef opzettelijk laat uit, om dadelijk te kunnen slapen, als hij eindelijk moe in bed lag... Zonder eenigen haast knie-knikten zijn stijve beenen in den wandel pas, even statig als altijd. De krachtige schrale vlagen gierden onophoudelijk langs hem, sloegen hem ijzig in het gezicht, drongen snijdend door in zijn neus, zijn keel, joegen telkens onbehaaglijke rillingen over zijn geheele lichaam. Hij maakte zich driftig, voortdurend zoo moeizaam voorover te moeten loopen. Hij foeterde en schold in zich-zelf op de onbarmhartige vlagen: „die vervloekte, onvermoeibare plaaggeesten!" Toen trachtte hij trotsph rechtop te gaan. Maar een hevige schrik sloeg g]opprikkend op naar zijn hoofd, toen zijn hoed bijkans~ afwoei, zoodat hij 'm nauwelijks met een overhaasten zwaai van bei zijn armen nog grijpen kon; bovendien: nu scheen de scherpe wind zijn onbeschutte keel wel van éen te scheuren, de adem ontging hem ... En als onderwierp hij zich aan het wind-geweld - boog hij zich weer voorover, den smallen rug samenkrimpend gekromd. Gedurig moest hij hoesten: een zware blaf-kuch, die van heel diep scheen te komen, stug schrapend over rauw vleesch. En nu en dan rochelde hij groote brokken slijm naar boven, die hij dan na-chummend met een schok van zijn lichaam nog verder voorover uitspuwde. Hvr...! wat was het koud. Het was, of hij de kou dubbel onaangenaam voelde in zijn on-doorvoed lichaam...: van-middag weer niks als aardappelen, gebakken in kalfsvet... Was dat 'n kost?... Je lichaam kon nergens meer tegen door al dat slappe voer. Een hevige benauwde hoestbui, die al het bloed naar zijn kop scheen te persen, zoodat de aren opzwollen, en zijn gezicht vol-rood werd, onderbrak zijn gedachten. Verdomme! hij had het leelijk te pakken .... Al gekregen in Januari eigenlijk . .. : dien avond toen hij, wat zwaar aangeschoten, op een stoep in slaap gevallen was .... Al dien tijd mee rondgeloopen .... het verwaarloosd ook al... . Je raakte het niet meer kwijt met dit gemeene weer.... Ba! als hij er toch aan dacht, wat voor vuil bocht hij al naar binnen geslagen had .... alleen maar om zich te bezuipen. Ja Jezus ! . .. maar als je ook eenmaal die sjagrijn in je kop had:... drank was het eenige middel om ze dan weer kwijt te raken of althans een oogenblik te vergeten Vroeger deed-ie 't met champagne en cognac, nou moest het met vuile jenever of ander bocht.... Aan toonbanken met sjouwers had ie gestaan, uit ongewasschen kle- verige glaasjes had ie gedronken .. ., hij, Joost van der Laar .... Tjazzus, tjazzus .. .! En toch ... als hij maar geld had! ... Daar verderop den dijk had je nogal een aardig kroegje .... Maar hij bezat geen sou op het oogenblik .... Hè, nou bij een kachel ergens, het kon 'm niet schelen waar.... Hij zou bijna in staat zijn te gaan bedelen .... „Meneer, meneer . . . 'n centje asjeblièf... Ik ben een arme stakker . . . meneer! . . ." — probeerde hij met deemoedige stem in zich-zelf, of het gaan zou. Maar nee! nee! Dat verdomde hij toch.... O God, het zou je er anders wel toe brengen, die kou overal in je botten, je ziek lichaam, en die honger, en die zware pijn in zijn kop van de verkoudheid, of van het eeuwige pikeren ... hij wist zelf niet... En nu de wanhoop: tot het uiterste gegaan te zijn en geen uitweg meer te zien! Er stond iets verschrikkelijks aan hem te gebeuren. Midden in Londen krepeerden de menschen wel van honger. Waarom hij hiér niet? . . . Het was of hij aldoor terug-gedeinsd was, wijkend voor de vergelding-eischende natuurwetten, al-maar achteruit, telkens verder kruipend, in al gemeener stegen, holen, waar hij zich met al lager genot bedwelmde. Lang had hij zich zoo door een bijna-aanhoudende roes onbereikbaar kunnen houden voor de steeds naderdringende ellende. En nu, nu hij niet verder kon: scheen het hem als moest hij een strijd-van-man-tegen-man voeren met het leven, dat hem rekenschap vroeg, en werkelijk dreigde met hongerdood. En hij kon, hij kon nu niet verder ontvluchten! Zijn benarde gedachten, in hevigste werking, haalden — öpjammerend in martelende machteloosheid — de onzinnigste voornemens in zijn kop, die hij dan dadelijk weer verwierp. ... Er was geen ontkomen meer mogelijk ... hij moest de ellende verduren. Er was maar éen uitweg ... Maar hij dorst niet. Nee, hij dorst niet... Instinctmatig was hij vandaag zijn gewonen wandelweg niet gegaan: de polder in. God-beware! daar zou hij het nu heelemaal niet kunnen houden, onbeschut op het vlakke tegen de Noord-ooster-vlagen. Onwillekeurig was hij den dijk opgewandeld. Voor en achter hem liepen rijen huiswaarts-keerende arbeiders, meest bootwerkers uit de stad, groote, donkere gestalten, de machtige moeheid van een heelen dag zwoegen in de loome, zware cadans van hun gelijkelijk-stappende plompe voeten; op den rug bungelend — tot een bundeltje saamgebonden — de leege broodzak en de tinnen drink-kruik; steengloedrood van velen het gezicht en de grove havelooze kleeren, door het ijzer-erts, waarin zij gewerkt hadden. Sommigen hadden een rooverachtig aanzien: den vilten hoed met neergebogen rand laag op het hoofd gedrukt, de schop of houweel geschouderd. Zoo trokken ze, 9 plomp gesticuleerend bij het ernstig mompelen onder elkaar, Joost voorbij ... telkens nieuwe rijen: een lange stoet, somber en eentonig, gedwee en toch machtig: als hun arbeid. ... Bij de spoorbaan moest Joost wachten: de hekken waren gesloten. Er kwamen geen arbeiders meer: hij stond alleen in de wijd-omringende barre vlagen, die — woest aan-hordend over de lage polder-vlakte tusschen den spoordijk en de boomen-reeks van den landweg heel in de verte — hem, tenger heeren-figuurtje, wel door elkaar schenen te rammeien: zoo fladderden zijn broek en zijn jaspanden. Angstvallig hield hij zich saamgekrompen. Hij stond met den rug naar den wind gekeerd, een weinig achterovergeheld, de éene hand lichtkens drukkend op zijn hoed om het afwaaien te voorkomen. Soms dribbelde hij een paar stappen vooruit: het evenwicht verliezend dooreen krachtiger windstoot. Het wachten duurde lang, en door het stil-staan voelde hij zijn ellende met nog meer bewustheid. Zijn borst voelde pijnlijk, als kankerde daar diep een kwaal voortdurend verder. Moeizaam slechts kon hij adem halen: het was als lagen zijn longen krachtloos op elkaar geplakt niet in staat meer lucht in te zuigen. In zijn hoofd was een doffe zware massa: zijn hersens leken wel dikke slijm geworden, pijnlijk-zwaar neerhangend van zijn schedel Nijdig tuurde hij de beide kanten van de spoorbaan af maar er was nog geen trein in het zicht. En onmogelijk langer daar stil kunnende blijven in de gure windwoeling, wandelde hij terug, kwaadaardig in het zekere besef, dat hij in dien korten tijd daar opnieuw kou gevat had Maar uit een gril wilde hij niet denzelfden weg weer terugloopen. En hij sloeg daarom rechtsaf, een groote zand-vlakte op, daar aangebracht door de Gemeente met het doel erop te gaan bouwen. Hij moest zich nu bijna recht tegen den wind inwerken, die hem de longen wel van een leek te scheuren. Het op-stuivende zand sloeg hem prikkend in het gezicht en de oogen, zoodat hij niets voor zich uit zien kon; maar koppig — zijn nijd gegroeid tot een paroxysme, nu hij zich door alles tegengestreefd waande — zette hij door, driftiger zijn spille-beenen voorwaarts bewegend. Maar plotseling eindigde de vlakte: hij stond voor een hooge wand, steil naar beneden. Even stond hij in beraad. Maar hij was warm geworden door het loopen, en wilde in beweging blijven. Daarom volgde hij zonder er verder bij te denken den rand rechtsaf. Naar dien kant glooide de vlakte flauw neer, en zoo kwam hij geleidelijk in de weiden, die in eindelooze reeks, gescheiden door slooten, naast elkander zich strekten langs den spoordijk. Met den wind schuin achter liep het nu makkelijk; willoos en krachtloos liet hij zich voortduwen tot hij 9* aan de hooge spoorbaan kwam: een heel eind voorbij het over pad, waar hij had moeten wachten. Weer stond hij stil: hij kon niet verder. Maar de vlagen sneden onophoudelijk langs hem, als-in-woede suis-gierend door de zwiepende telegraaf-draden boven hem, onbesuisd voortb

Onderstaande tekst is niet 100% betrouwbaar

Maar buiten zijn werk, viel het hem plotseling op, dat Gijs nog niet terug was. Waar bleef die verdomde kerel nou met z'n pakking!... Die bakboordvoeding-pomp lekte wie-de-bliksem van-middag

dat moést voorzien worden, kon niet meer wachten

tot morgen De beroerling kon zeker z'n spullen

weer niet vinden Geen wonder met z'n bezopen

kop!... De volgende reis kon die opkrassen: hij kon

geen zuipers velen hier Al mooi genoeg dat de

„eerste" zoo'n „sop" was. Dié kon 't doen, daar had-ie geen zeggen over. Maar Gijs ging d'r uit!... 't Was nou mooi genoeg geweest

Hij luisterde even, of hij 'm niet bezig hoorde, scharrelend op de vuurplaat, ernaast. Maar't bleef dood-stil.

Eindelijk hoorde hij den sleependen gang weer nader komen. Met een struikel-stap verscheen de stoker in de machine-kamer, in de éene hand een dot pakking. — Al dien tijd had Gerard werkeloos gestaan, niet in staat aan iets anders te beginnen, waar hij dan toch dadelijk weer af zou moeten loopen voor die pomp... En terwijl gistten in zijn kop voortdurend de kwaadaardige gedachten: telkens op nieuw moest hij zich „dien verrotten toestand aan boord" voorstellen, meer en meer overtuigd rakend van het idéé, dat de Maatschappij hem onrecht aandeed. Met gloeiende scheuten dreef de verontwaardiging hem het bloed naar den kop, tot het er ten laatste dof-dik en prikkelend-warm werd, en hij bijna alle zelf-beheersching verloor.

Permanente URL

Opties voor uitsnede