is toegevoegd aan uw favorieten.

Terug naar resultaten

Wat kan en moet de winkelier van het warenhuis leeren?

-
1908

Permanente URL

Titel

Pagina

Gebruiksvoorwaarden: Auteursrechtelijk beschermd. Op dit object rust auteursrecht.
Titel: Wat kan en moet de winkelier van het warenhuis leeren?
Deel: -
Coauteur: Schönberg, E.; Meuwsen, J.S.
Jaar van uitgave: 1908
Drukker/Uitgever: W.L. & J. Brusse
PPN: 407856161
Taal: Nederlands
Omvang: xi, 173 p
Herkomst: Universiteit van Amsterdam (MM01B-003547 - UBM
Bron metadata: OPC

Geen zoekvraag opgegeven
- Ga naar paginanummer (totaal 206 pagina's) / 206
Auteursrechtelijk beschermd. Op dit object rust auteursrecht.
Permanente URL
Titel

Pagina

Gebruiksvoorwaarden

Auteursrechtelijk beschermd. Op dit object rust auteursrecht.

Titel

Wat kan en moet de winkelier van het warenhuis leeren?

Deel

-

Coauteur

Schönberg, E.

Meuwsen, J.S.

Jaar van uitgave

1908

Drukker/Uitgever

W.L. & J. Brusse

PPN

407856161

Taal

Nederlands

Omvang

xi, 173 p

Herkomst

Universiteit van Amsterdam (MM01B-003547 - UBM

Bron metadata

OPC

ï.\» I . H , .'f 7; Veik. Betrag'... {6 12 0 mrz 3q Casse 2. 16.50 Afbeelding 3. oogenblik nog slechts alleen in het „Kaufhaus des Westens" te Berlijn ingevoerd, waar elk belangstellende het kan bezichtigen. Bij ontvangst van het geld wordt dit met den bijbehoorenden kasbon langs pneumatischen weg door wijde Warenhuizen 3 Tegelijkertijd scheurt de verkoopster een der couponnetjes uit het verzamelboekje, dat de nummers 9000 (het nummer van het boekje) en 1 (het nummer van den inkoop) draagt en plakt dit op den origineelen kasbon. De kooper krijgt zijn verzamelboekje terug en begeeft zich naar een andere afdeeling, om verdere inkoopen te doen. Het gekochte artikel wordt onmiddellijk met den origineelen kasbon en het duplicaat naar de verzamelkas gebracht. Hier worden nu alle aankomende artikelen, waarvan de kasbon het opgeplakte nummer 9000 draagt, in één vakje gelegd, dus verzameld. Is de kooper klaar met koopen, dat gaat hij naar de verzamelkas, legt zijn verzamelboekje over en betaalt de daarin geschreven bedragen. De kooper heeft dus niet noodig, aan de verschillende kassen te staan dringen en te wachten op het inpakken der artikelen. Daarbij ontvangt hij het gekochte netjes bij elkaar gepakt en behoeft niet met diverse pakken te loopen. Zoo eenvoudig en practisch deze inrichting ook is, toch maakt het publiek er zelden gebruik van en tot zijn eigen schade! Want het warenhuis heeft door de verzamelkas alleen meer kosten van personeel en meer werk door de omslachtige controle. En toch moest het publiek altijd en overal op het gebruik van de verzamelkas gewezen worden, daar ook hierdoor de afzonderlijke kassen weer minder werk hebben. Wat nu de kascontrole betreft, dit belangrijke werk blijft voor het publiek grootendeels verborgen. Den eerstvolgenden morgen begint de taak der controleafdeeling. Daar zitten groepen van 20, 30 of meer personen, die dag-in dag-uit niets anders doen dan narekenen. Eerst worden de afzonderlijke bedragen der kasbons van elke kas opgeteld en de som met die der afgedragen gelden vergeleken. Stemt dit, dan wordt de som van alle controlecoupons der verschillende verkoopers uit de betreffende afdeeling daarmee vergeleken. Dit zal echter zelden kloppen, want nu moeten van de controlecoupons afgetrokken worden de verschillende met V. aangeduide bedragen, die aan de verzamelkas betaald zijn. De zoo verkregen som moest nu ook overeenstemmen met de som van het afgedragen geld der betreffende kas. De som der met V. gemerkte posten moest nu de totaalontvangst der verzamelkas aangeven. Zijn nu evenwel aan de verzamelkas ook rembourszendingen ingekomen, waarvan de betaling eerst later volgt, dan moeten die voorloopig buiten rekening blijven en de contante posten met het ontvangen bedrag vergeleken worden. Kloppen nu de verschillende bedragen bij de controle nog niet, dan begint pas het eigenlijke zoeken. B.v. bij kas No. 8 doet zich een verschil voor. Nu worden de bons van die kas gerangschikt volgens de nummers van het personeel en dan nog onderling; met behulp van den overeenstemmenden controlecoupon wordt nu elke verkooppost afzonderlijk nagegaan. Is eindelijk de betreffende post gevonden, dan wordt ter wille der duidelijkheid nog de kasbon-kopy, die bij de afgifte der goederen aan de controle is ingeleverd, er bij genomen. Meestal zal dan de fout wel ontdekt zijn. Bijna altijd lag de oorzaak in onoplettendheid of in de onduidelijkheid van het schrift. Men zorge dus dat alle kasbons zoo leesbaar mogelijk ingevuld worden. Dergelijke fouten kosten een massa tijd en zouden de geheele controle denkbeeldig maken, want de controle moet steeds „bij" zijn; eiken dag moet de taak van den vorigen dag afgewerkt worden. Bij de controle komen in aanmerking: De controlecoupons der verkoopers, de door de kas behouden bons, het totale ontvangstbedrag der afzonderlijke kassen, de copyen der opgemaakte kasbons. Het is de zaak der hoogere employés, acht te geven op het nauwkeurige werken van het personeel. Ook de con- troleafdeeling kan uit eigen waarneming inlichtingen geven omtrent bekwaamheid en bruikbaarheid der verschillende bedienden. Personeel dat niet gewend is aan nauwgezetten arbeid, dient ontslagen te worden, want zelfs kleine fouten veroorzaken door herhaling, vooral bij een talrijk personeel, belangrijke schade die van grooten invloed kan zijn op het welslagen en bloeien eener onderneming. DE EXPEDITIE. Over 't algemeen neemt het publiek het gekochte gaarne zelf mee, maar er zijn ook artikelen, die den koopers naar huis gezonden moeten worden. Dit is het werk der expeditie. Het warenhuis, dat er prijs op stelt, zijn clientèle prompt te bedienen en daardoor aan zich te binden, zal zeker niet het minste zijn aandacht wijden aan een nauwkeurige en vertrouwde expeditie, al zijn er ook eenige warenhuizen, die de methode volgen, het publiek op koopjesdagen te animeeren tot het meenemen der gekochte artikelen. Zoo hebben in de provincie wel warenhuizen op koopjesdagen den koopers verzocht, mandjes mee te brengen, om de goederen, b.v. porcelein, huishoudelijke artikelen enz., zelf mee te nemen. Dat zou natuurlijk een warenhuis in een groote stad, dat op deftiger publiek rekent, niet durven doen. Bij eiken verkoop vraagt de verkoopster, of de kooper de goederen wil meenemen of thuisbezorgd hebben; in dit laatste geval wordt dit op bizondere bons genoteerd. Deze bonboeken hebben verschillende kleuren, al naar dat de artikelen meteen betaald zijn of dat zij aan den knecht zullen voldaan worden. De ingevulde bon komt met den kasbon aan de paktafel. In den laatsten tijd heeft men het zoo ingericht, dat niet alle te verzenden goederen op de centraalexpeditie komen, maar dat in elke etage een expeditie is, waar de goederen verpakt worden, zoodat deze geheel tot verzenden gereed, aan de centraalexpeditie komen. Ook worden tegenwoordig dikwijls de goederen niet verzonden met den kasbon, maar wordt er ook nog een geschreven rekening bijgevoegd. Wel is waar, worden hierdoor de werkzaamheden vermeerderd, maar het publiek wordt erdoor bevoordeeld, daar het de goederen gemakkelijker kan verge- lijken met de rekening dan met den meestal onduidelijk geschreven kasbon. Rekening en kasbon worden in gesloten enveloppe toegezonden, daar het veel dames niet aangenaam is, dat haar dienstboden precies op de hoogte zijn van haar inkoopen. In moderne warenhuizen bestaat naast de groote expeditie ook nog een voor zichtzendingen, waarvoor weer afzonderlijke bonboekjes zijn. De cliënt ontvangt een rekening over de zichtzending, die in de expeditie geboekt wordt, en bovendien nog de mededeeling, dat den volgenden dag rapport op de goederen wordt gehaald. Over de behouden artikelen ontvangt hij dan een rekening, die den volgenden dag geïnd wordt. Het is gebleken, dat door die zichtzendingen de zaak in verschillende afdeelingen, b.v. in de confectie, veel vooruit is gegaan. Behalve de gewone zendingen zijn er nog de spoedbestellingen, die over een eigen expeditie beschikken. De goederen, die onmiddellijk toegezonden moeten worden, worden met een rood strookje papier beplakt en door expresknechten bezorgd. De verkoopster mag dergelijke spoedbestellingen alleen dan aannemen, wanneer zij ziet, dat de cliënt het artikel inderdaad onmiddellijk noodig heeft, omdat hij slechts op de doorreis is, of op reis moet gaan, of de goederen voor een bepaalde gelegenheid noodig heeft. Zij mag evenwel in geen geval de spoedbestelling beloven, indien die op dit oogenblik niet mogelijk is. Zij moet zich dus eerst bij de expres-expeditie informeeren. In groote steden hebben de warenhuizen een afzonderlijken hoteldienst voor doortrekkende reizigers ingericht, die door wielrijders of automobiels bediend wordt, en die slechts in hotels bezorgt. De knechts en koetsiers moeten natuurlijk streng gecontroleerd worden, of zij in den tot hun beschikking staanden tijd zooveel mogelijk afdoen. Hiertoe wordt de tijd van vertrek en van terugkomst nauwkeurig genoteerd. Bovendien staat op eiken expeditiebon aangeteekend, hoe laat de knecht van huis is gegaan en den cliënt wordt verzocht, op het biljet in te vullen, hoe laat de knecht bij hem is aangekomen. Al zijn niet veel cliënten geneigd, die vrijwillige controle uit te oefenen, toch weerhoudt de mogelijkheid alleen, dén knechts van al te groot tijdsverzuim. Ook hebben de groote warenhuizen bovendien nog een of meer contrölebeambten in dienst, die per rijwiel de stad doorkruisen, om te kijken, of de vervoermiddelen van de zaak niet al te lang verblijf houden vóór de geliefde koetsierskroegen. ADMINISTRATIEVE WERKZAAMHEDEN. Op gevaar af, van hier en daar in herhaling te vallen, willen wij de gewichtige administratieve werkzaamheden in het warenhuis nog eens in hun onderling verband bespreken. Bij den inkoop vermeldden wij reeds, dat elke afdeeling met een bepaald bedrag moet werken, waarboven niet of alleen bij wijze van uitzondering en dan nog met de uitdrukkelijke goedkeuring der directie gekocht mag worden. In verband daarmee wordt er op het kantoor bij de rekeningen der verschillende afdeelingen streng op gelet, dat de inkoopers binnen die grenzen blijven. Dagelijks worden op de betreffende rekeningen alle inkoopen geboekt en wel in het Debet, evenzoo alle verkoopen of verminderingen in het Credit. Goederenverminderingen hebben plaats, wanneer een afdeeling artikelen aan een andere afdeeling verkoopt, b.v. wanneer de zeepafdeeling wrijfwas aan de afd. huishoudelijke artikelen ten verkoop geeft, of de afd. witte goederen handdoeken levert aan het centraalmagazijn. Ook worden de rekeningen der verschillende afdeelingen belast met de onkosten, die op de exploitatie drukken, zooals huur, verlichting, belastingen, salarissen, verbruik van materiaal en gereedschappen. Bij de verdeeling dier kosten op de rekeningen wordt verschillend te werk gegaan. De huur wordt berekend naar verhouding van de in beslag genomen ruimte, evenzoo de verlichting. Belastingen naar den maatstaf van de opbrengst der afdeeling, salarissen naar QJ Vm u to 6 Z bc _c "«3 O T3 < CS 2 'S :> O z z M X H Ctf jb a> Q g I II II 00 lO 00 O O O Zt fCNOO C^) N co c3 ?5 S ' * * r t • * c • CO • • ra • • E • 5 •= • • C • • u • «J • ' C • • 00 • • • Sö • •• s 1 g. "2 oo a. " o, 1 Bls S 1 8 ■£ «ö2| §| O > 0 ü ü > O >£*> ^ CN CO «*■ I - — io' 'o S ' ' ' 6 Z "ari 1111 rrr nTT^T'ss | ^ «racvcN « •crcfccS ü. i Vittitctttttiit t i 6 « C 00 • £ & • > • cU . . £ -2 . , ,»oJó ^ ° u. 3 v cv .Six: ;> ■£ ^ r-o £ -1? i v O . s: ^ s»3To g 'J cNZ5~ „ > ja O e * «3 "£ 0 = " I ra oX • . :> Jr • O « .■si.li.ss. » §5 .<^>Q^^ra-c 8 -J5g. s M-j 5-,-sr i|l" i O > CN _ -S Je W)~ ■*- =* c >- j. ;y- . t? W ï? 3- B >- » ? .£ ~ 2 ** "ï 4) "H 3 "C "* V- ^ 3? •2 .2 t ™ 'O .« h« = > P„ E 10 rara "<3 -o J= O Mo WH. c/} OXoaiS .. Lichtopstekers. de^volgendV^ Personeel worden tot Verkooppersoneel Administatief personeel r- . , . Dienstpersoneel. De beheerders van het warenhuis zij„ de volgenden^aakdirectie, Inkoopdirectie, Kantoorchef, Kaschef, Inkoopers, Chef der goederenontvangst, Chef der statistiek, Chef van het personeel, Reclamechef, Etalagechef, Chef der verzendingsafdeeling, Chef der expeditie, Huisinspecteur. Warenhuizen 4 De werkzaamheden der zaakdirectie, der hoofdkas, der boekhouding zijn ter plaatse reeds behandeld of zijn van zoo algemeene bekendheid, dat wij er hier niet verder op behoeven in te gaan. Daarentegen interesseert ons de werkzaamheid van de personeeldirectie. Deze moet vaststellen, voor welke afdeeling en hoeveel personeel er noodig is. Zij moet de hiervoor noodige advertenties opstellen, en ze den reclamechef ter plaatsing in de couranten geven, en zij moet het personeel, dat zich komt aanmelden ontvangen. Ieder, die zich aanmeldt, moet een gedrukt formulier invullen. (Formulier 17). Sollicitatie. Voor- en achternaam: Woonplaats: Wanneer en waar geboren: Vak: Laatst genoten salaris: Verlangd salaris: Vorige betrekking: Formulier 17. Het solliciteerende personeel wordt dan door de personeeldirectie gekeurd en te samen met de zaakdirectie, die zich weer in verbinding gesteld heeft met den afdeelingschef, worden de geschikte sollicitanten gekozen. Het geengageerde personeel wordt in de personeelacten opgenomen (Formulier 18). De papieren van den aangenomen employé worden bewaard in enveloppes van bepaalde kleur waarop het personeelnummer wordt aangegeven. Elke maand wordt door de personeeldirectie de salarislijst vastgesteld; bij een zeer talrijk personeel wordt hiervoor elke maand een afzonderlijk boek aangewend. Voor de opzegging, die ook van de personeeldirectie uitgaat, bestaat een afzonderlijk opzeggingsboek. Al naar den aard van den sollicitant en de door hem in te nemen betrekking stelt men aan met wettelijke, met maandelijksche of tot behulp met dagelijksche opzegging. Q, (?) , . V) O Öfi c w c :=r "O S SÉ i * S - E IBBiuSeppjm ~ )BB[ aoq a •uapf^jsiij [3DA30l( ~ •uaijTTqosSm} " _ -aS |33A3oq •U3>))|OJJJ3A S J33UUBAV ^2 •UDIU0>)33 -,!§ J33UUBA\ <2 'SIJB|BS O •jsmuinu «> -J3LXJB>Jp33J>| S? 00 'isuiujnu io ~ ~ 1 -[33U0SJ3d 3 Si — . 3 •§ui[33pje g § O — —7 — ö- •usjoqsS S JBBAV W I D •ijsjoqaS £ ■I33DUBAV . • ' oi é « g^; 8 5 _c •2 .5 O ^ O. v. 2 ^ tuO 3 I I 3 *2 z i •J3uiiunuS[o^ <3 _ Voor iedere soort van opzegging, die onvoorwaardelijk schriftelijk moet plaats hebben, bestaan afzonderlijke formulieren. Ook de aanstelling moet schriftelijk bevestigd worden, en de employé, die opzegt, moet dit ook schriftelijk doen. Elke afdeelingchef houdt voor zijn afdeeling een personeellijst bij. (Formulier 19). Bovendien wordt in een kartotheek over elke verkoopster een afzonderlijke kaart gehouden, (Formulier 20) waaruit de zaakdirectie onmiddellijk kan zien, hoe zich bij de betreffende verkoopster bekwaamheid en salaris tot elkaar verhouden. Voor deze kartotheek moet iedere afdeelingchef eiken 15en der maand de gegevens verschaffen, waaruit duidelijk blijkt, hoeveel elk zijner employés in dé vooraf gegane maand verkocht heeft. Volgens de verkoopsbedragen worden de salarisverhoogingen vastgesteld, waarover een apart boek wordt gehouden, waarin maandelijks de verleende verhoogingen geboekl worden. Personeellijst voor den Afd. chef v. d. Heijden. u- "u I -d •_ Mi . ff NAAM. |!||| 1 U hl =lgl iüt >»* — (AC ™ V» C_l C C 1/5 j_ |=< i 5 f ? i * §. wssf 105 Marie Scholte. 645 20 150,— 28/21907 i/s 1907 zelf 2 Formulier 19. Uit al deze gegevens stelt de personeelchef de salarisafrekening op, die daarna nog aan de hoofdkas wordt gecontroleerd. De salarisuitbetaling heeft in het warenhuis evenals in fabrieken plaats in papieren zakjes, die elke afdeelingchef tegen zijn kwitantie bij de hoofdkas haalt. § I NAAM. II ====== Januari. Februari Maart. April. Mei. Juni. Juli. Augustus. September. October. November December 645 Marie Scholte. Salaris .... 150 Omzet.... 156O Hoe dikwijls verzuimd : . . . 3 Hoe dikwijls te laat: . . . . _ Formulier 20. Personeelstatistiek. I Verkoopers. Verkoopsters. Caissières Kantoorpersoneel. 1 Inpaksters Huis- 1 knechten.' Loopjongens. Vakpcrsoneel. ... J/9 ... 99 624 41 78 52 31 9 38 Bij V9 • • • 3 2 — — 1 1 2 102 626 Tl 78 53 32 9 40~ Af »/» • •. ~ ~ [ 2-316 .... % ... 102 626 41 ~ 76 ~53 29 8 34~ Bij 2/9 • — 1 I 1 _ 1 4 102 626 « 77 53 29 9 38~ af "/g ■ . . — — 1 — 1 j ••• % • • • 102 626 41 77 52 29 9 37 I I Formulier 21. Behalve de papieren zakjes ontvangt hij daar een lijst, waarop hij elk der employés voor de ontvangen betalingen laat kwitteeren. In elk zakje ligt een afrekening, waaruit de employé de eventueele aftrekbedragen kan nazien. Wordt hem een verhooging toegestaan, dan ligt in het zakje een gekleurd strookje papier met de vermelding: „Uw salaris bedraagt thans zoo en zooveel." Wil een employé voorschot hebben, dan moet hij een kwitantie invullen en aan de hoofdkas atgeven die ze de personeel- respectievelijk de zaakdirectie voorlegt, welke alleen de vergunning tot voorschot kunnen geven. Tegenwoordig wordt het gezamenlijke personeel door den personeelchef aangesteld, ook de huisknechten, welke vroeger door den huisinspecteur werden aangenomen, 't geen echter veel bezwaren opleverde. Niet alleen het aanstellen, maar ook de verdeeling en het toezicht der huisknechten is voor elk warenhuis een zeer gewichtige aangelegenheid. Door de zaakdirectie worden de huisknechten in de verschillende afdeelingen ingedeeld, en ezen afdeelingen ook in rekening gebracht; zoodat geen afdeeling meer huisknechten in beslag neemt dan strikt noodig is, daar anders haar onkosten te hoog zouden worden. Zeer belangrijk is ook de juiste keuze der portiers, waartoe tegenwoordig geen jonge jongens, maar ervaren mannen worden genomen. De portier immers heeft, afgezien van het verkeer met de clientele, de controle over het in- en uitgaande personeel, l werk*'jd 'aat hij geen employé zonder ver- lofbiljet het huis verlaten. Dit bewijs moet onderteekend zijn door de zaakdirectie of den toezichtbeambte, wier handteekeningen bij den portier gedeponeerd zijn, zoodat hij ze JTuv. vfr'°^1^e^ kan vergelijken. Wil een employé verlof hebben, dan moet hij zijn verlangen den dag te voren om 10 ure voormiddags in het verlofboek ingeschreven hebben. kendVerZ°e'< WOr<^ ^oor de zaakdirectie voor gezien getee- Zeer gewichtig is voor het warenhuis ook de inrichting der controle over het personeel, die zoo geregeld moet zijn, dat niemand te laat kan komen, zonder dat daarvan aanteekening wordt gehouden. De automatische controleklokken, die reeds in industrieele zaken ingevoerd en geschikt gebleken zijn, zijn zoover wij weten in warenhuizen nog niet toegepast. Men is daar nog bij het systeem der nummers gebleven, dat ook bij een opmerkzamen portier onberispelijk werkt. Ieder employé moet 's morgens zijn nummer uit de kist van den haak nemen en in een gesloten kist werpen. Deze kist wordt 10 minuten voor het openen der zaak weggenomen, daar het personeel op dien tijd aanwezig moet zijn, om reeds 5 minuten voor den aanvang der werkzaamheden zijn plaats te kunnen innemen. Voor later verschijnend personeel wordt een andere kist klaargezet, die na 10 minuten weer door een derde wordt vervangen, zoodat door de nummers in die te-laat-kisten precies gecontroleerd kan worden wanneer de betreffende employés zijn gekomen. Zijn dé nummers in 't geheel niet van de haakjes genomen, dan wordt hun eigenaar in het verzuimboek ingeschreven Over het verzuim en den algemeenen toestand van het personeel wordt een nauwkeurige statistiek gevoerd. Dag: 20 September 1907. Buitenshuis 7. , De hoev I . ! n« werkzaam. | Ziek" maal j Ver,of- | Te laat. j - T - -T ; = - Scholte. j Meijer. | 3 j Kruger. 10 min. te laat j de Leeuw. — Jansen. i 20 min. te laat Straub. — Speelman. 3 de Groot. — Formulier 22. HET REGLEMENT. Dat bij een talrijk personeel niet ieder doen en laten kan wat hij wil, ligt voor de hand. Het is absoluut noodzakelijk' een reglement op te stellen, waarnaar ieder zonder uitzondering zich te richten heeft. Het reglement geeft aan: erf'wanneer ÏSöFjSïïS ^ wanneer en waar de ochtend- en middagmaaltijden genomen wanneer en hoe lang de middag-rusttijd is, ïb-taSr 2iC" b,i 2i£kte^"™ «* gedragen in ri3rh *let Permisfe ,tot verlof moet aanvragen hoe het personeel z.ch bij brandgevaar gedragen moet hoe het tegenover het publiek moet optreden waar eventueeIe klachten zijn in te dienen. Het reglement bevat verder boeten voor tekortkomingen zoowel als bedreiging van boete bij herhalingen • ten slnttp' verplicht het elk employé, van oneerlijkheden die hem ter oore komen, onmiddellijk melding te maken. AI moge het reglement velen employés niet behagen den waarbij elke handelszaak met meer dan 20 bedienden leer,en^-. ^rplicht is, een reglement in te stellen. Zonder geweest J voorbeeld der warenhuizen van' invloed Ur! hPJnÜ»ï Vav Zelf' (Jat het reSlement in verschillende soorten van handelszaken ook verschillend zal wezen. In het volgende geven wij een reglement, dat met eventueele veranderingen voor elke zaak pasklaar gemaakt kan worden. REGLEMENT VAN EEN GROOT BERLIJNSCH WARENHUIS. § 1. Het dienst- en overige huispersoneel moet 's morgens om half 8 present zijn; het itiachinepersoneel om half 8 s wanneer de aard van het werk het vordert, ook vroege?! het HANDELSPERSONEEL Om 10 minuten vnnr «• u J I employés, welke belas, zijn 'md maakpersoneel, moeten ook om half 8 aanwezig zi n Klokke 8 uur 's morgens moe, elk employé^ $ plaats § 2. BH !ÏÏ?Ur 'S de" reSeI de wettelijk voorgeschrevene Bij uitzondering wordt die van 's morgens 8 uur tot 'sVvS van"s vastFesteld' °P vooravonden van zon- en feestdagen iAissssSsf namiddagrusttijd van 2 uur toegestaan. oor zoover er gelet moet worden op wetteliike vernrrlp ningen voor werkplaatsen, moeten die zooveel mogeli k met gebrachtVenVerme WCrktijd in overeenstemm^T^dTn De indeeling der rust- en maaltijden heeft plaats door He firma of haar vertegenwoordiger. P °r de p zon-en feestdagen blijft de zaak gesloten. De firma is evenwel gerechtigd, overeenkomstig de wettelijke bepalingen te verlangend SfUS*' van'tKoS !" hcJ .^izondeLr is de firma gerechtigd op zondag de aan- werkzaamheden tenp5rioneel te verlangen ter uitvoering van • en behoeye van de wettelijk voorgeschreven ZStSSTZfiSSj? de empioyés § 3. Het sluiten der zaak heeft plaats op de in § 2 vermelde schfedt^door haïl hh- b°J aangekondigd- Het sluiten gescmedt door handelsbedienden te samen met het vak pn ZSXS*™* De be,r0kken Personen worden hiertoe wekelijks aangewezen en ook wekelijks afgelost. 10t)s *A«r b*QK TOEPA88I5G VAN MO. DER>E HAM>EL8BEGKIPPE> MGT DE WEG TOT PORTUIN UITGEGEVEN TE ROTTERDAM BIJ W. L. & J. BRUSSE. MCMVIII VROEGER VERSCHEEN BIJ W. L. & J. BRUSSE fE ROTTERDAM: ADMINISTRATIE EN HANDELSKENNIS VOOR VROUWEN. WAT ELKE ONTWIKKELDE VROUW DIENT TE WETEN VAN BOEKHOUDEN EN HETGEEN ERMEE IN VERBAND STAAT DOOR E. SCHÖNBERG, ACCOUNTANT EN LEERARESIN HET BOEKHOUDEN. PRIJS/0,90,GEB./1,25. INHOUD. Voorrede van J. S. Meuwsen Bladz. x Inleiding xn I. Het Duitsche Warenhuis. De moderne winkel 1 Verwarm ing en verlichting van het warenhuis A. Wertheim 3 De uitwendige bouw en versiering 8 De inrichting 10 Het plaatsen der afdeelingen 12 De goedereninkoop (met 5 formulieren) 14 In ontvangstname der goederen (met 3 formulieren) . 19 De verkoop (met 3 formulieren) 22 Het kassysteem en de afgifte der goederen (met 3 formulieren en 5 afbeeldingen) 27 De verzamelkas (met 2 formulieren) 38 De expeditie 42 Administratieve werkzaamheden (met 2 formulieren) . 44 De organisatie van het personeel (met 6 formulieren) 48 Het reglement 55 Iets over reclame 61 Vervoer per paard en wagen of per automobiel ? . . 62 De handschoenenafdeeling 64 II. Het Amerikaansche Warenhuis. De inrichting 67 Handelsprincipen 69 De plaats die de Amer. warenhuizen in de maatschappij innemen 71 Het personeel 71 Controle over het op tijd komen der employés Bladz. 72 Controleklok 73 Tijdboek 75 Tijdkaarten 75 Verlichting van den dienst van den tijdcontroleur . . 76 Wie moet de salarislijst opmaken? 77 Controle over het resultaat van advertenties (met formul.) 78 Statistiek over de baten en lasten der verschillende af- deelingen 79 Wat de Amerikaansche verzendhuizen ons kunnen leeren 81 Eenige bizonderheden uit Amerikaansche warenhuizen (met 10 afbeeldingen) 84 III. De organisatie van het warenhuis Marshall Field & Co. te Chicaoo. Het credietsysteem (met 6 formulieren) 92 Het kassysteem en de aflevering der goederen (met 6 formulieren) 98 De berekening van den omslag in de bezorgingskosten 108 Hoe bevordert men het belang van den verkooper bij den verkoop? 108 Methode van adverteeren 110 Gevonden geld, boeten enz. . . . 114 Hoe Marshall Field & Co. zich hoeden tegen diefstal 116 Toezicht in de magazijnen 118 Reclamedagen en reclamedagen voor een speciaal artikel 119 Winstberekening en het prijzen der goederen . . . 121 Het aanstellen van personeel (met 2 formulieren) . . 123 Het sousterrain en zijn inrichting (met 3 afbeeldingen) 128 IV. Het zakensysteem der Stix Baer & Fuller Co. te St. Louis Het inkoopen der goederen 135 De in-ontvangstname der goederen 135 Doorloopend goederenregister Bladz. 136 Inkoopslimite van den inkooper 136 Regelmatige besprekingen 137 De goederenchef 137 Aanstelling van het personeel 138 Personeelregister 139 Maatregelen tegen oneerlijkheid 139 Verkoopbons 139 Bezorgdienst 140 Het verzamelsysteem 141 Afdeeling voor veranderingen 142 Het ruilen der goederen 142 V. Het Fransche warenhuis. De „Louvre" te Parijs De organisatie 144 Verkoop tegen contante betaling 145 De expeditie 146 Stichtingen ten bate der employés 146 Het rentesysteem van den Louvre (met 3 tabellen) . 149 De algemeene ondersteuningskas en haar werken . . 153 „Au Bon Marché" te Parijs De inrichting 156 Het „depot central" 158 De kantoren en hun archief met klantenregister. . . 159 Reclame en offerten 160 Tentoonstellingen en uitverkoopen 162 Voorzorgen en financiëele instellingen ten bate van het personeel 166 VI. Aanhangsel. Verschilpunten tusschen warenhuis en winkel . . 168 Twaalf wetsartikelen, belangrijk voor den Neder- landschen koopman . 170 REGISTER DER FORMULIEREN. No. 1. Inkoopregeling Bladz. 15 „ 2. Inkoopstatistiek 16 „ 3. Aanvraagboek 17 „ 4. Kwitantie voor reiskosten 18 „ 5. Reisbericht 19 a 6. Aanmerkingen fabrikant 21 , 7. Verscliilbriefje 22 „ 8. Retourbriefje 22 „ 9. Statistiek incourante goederen 24 „ 10. Niet-voorhanden-briefje 26 „ 11. Recapitulatie der niet-voorhanden-briefjes .... 26 „ 12. Wisselgeld-boek 35 , 13. Kasafrekening 37 „ 14. Recapitulatie kasafrekeningen 37 „ 15. Afdeelingsrekening 45 „ 16. Dagboek der inkoopcontrole 46 „ 17. Sollicitatie 50 * 18. Personeelacte 51 „ 19. Personeellijst 52 ,, 20. Personeelkaart 53 „ 21. Personeelstatistiek 53 „ 22. Personeelcontrole 55 „ 23. Credietaanvraag 92 „ 24. Informatiebrief 93 „ 25. Credietkaart 94 „ 26. Credietblad 95 „ 27. Boekhoudersnotitie 96 „ 28. Afsluiten credietrekening 98 „ 29. Verkoopbon è contant 99 „ 30. Bezorgbon voor betaalde goederen 101 „ 31. Verkoopbon op crediet 102 „ 32. Bezorgbon voor koop op crediet 104 , 33. Verzamelkasbon a contant 105 „ 34. Idem op crediet 107 „ 35. Sollicitatiebrief 125 „ 36. Informatiebrief 127 REGISTER DER AFBEELDINGEN. No. 1. Kasbon met achterzijde reclame .... Bladz. 29 „ 2. Kasbon duplicaat 30 „ 3. Automatisch gekwiteerde kasbon 33 „ 4. Idem 36 „ 5. Verbeterde toonbank voor heerenconfectie .... 85 » 6. Nieuwe dubbele toonbank 86 „ 7. Toonbank met onderstuk 86 „ 8. Amerikaansche kast met laden 87 „ 9. Zuilenbekleeding met spiegels 88 „ 10. Gelijkmatig-lichtverspreider 89 „ 11. Transparant met opschrift 89 „ 12. Aanplakbiljet met annonce der geëtalleerde goederen 90 „ 13. Idem 90 „ 14. Idem . . . . • 91 „ 15. Het grootste Warenhuis der wereld, Marshall Field & Co. Chicago 129 „ 16. Het warenhuis van Marshall Field & Co. Indeeling van het gebouw 130 „ 17. Idem 131 VOORREDE. DE MENSCHELIJKE geest werkt onverdroten aan de oplossing van tal van maatschappelijke vraagstukken. Niet altijd echter komen de uitkomsten ten goede aan alle maatschappelijke klassen, doch bewerken veeleer den ondergang van vele onafhankelijke staatsburgers. Het baat echter niet tegen den stroom op te roeien, indien de maatschappelijke verhoudingen in den loop der tijden veranderingen ondergaan, zooals in vele opzichten heeft plaats gevonden. Een vasthouden aan oude vormen en gebruiken, die niet meer in dezen tijd passen, is daarom niet aan te bevelen. Veeleer dient men zich met alle gepaste middelen aan te passen aan de veranderde omstandigheden. In winkelierskringen heeft het Warenhuis — deze nieuwe vorm van warenverdeeling als gevolg van veranderde maatschappelijke verhoudingen, — voor eenige jaren geleden heel wat ontsteltenis teweeg gebracht. En niet ten onrechte, want te ontkennen is het niet, dat door deze wijze van in 't klein te verkoopen, talrijke winkeliers ernstig in hun bestaan werden getroffen. Dit mag echter geen reden zijn om bij de pakken te gaan neerzitten, doch veeleer moet het een aansporing zijn om na te gaan, welke oorzaken, behalve het groote kapitaal en de grootsche inrichting, het Warenhuis gewoonlijk succes bezorgen. Om dit op eenvoudige en doeltreffende wijze te kunnen doen, heeft een veelbelovende schrijfster Mej. Estella Schönberg, een werk samengesteld, getiteld „ Wat kan en moet elke winkelier van het warenhuis leeren", waaruit de winkelier naar hartelust zijn wijsheid kan putten. Met behulp van Amerikaansche, Duitsche en Fransche bronnen heeft Mej. Schönberg een trouw beeld gegeven van de geheimen der organisatie van de groote en soliede warenhuizen in die landen, alles in duidelijken en populairen toon geschreven en toegelicht door een groot aantal formulieren en afbeeldingen. De schrijfster koos als motto van haar werk ,In de toepassing van moderne handelsbegrippen ligt de weg tot fortuin", - dat velen door het aandachtig bestudeeren van haar boek dien weg zullen kunnen vinden, is mijn innige overtuiging. De schrijfster vroeg mij als veorzitter van den Nederlandschen Middenstandsbond, een kort woord als voorrede van haar boek. Ik voldeed gaarne hieraan en hoop dat vele winkeliers zich hierdoor zullen laten bewegen, het boek van Mej. Schönberg te lezen. J. S. MEUWSEN. INLEIDING. TERWIJL in Frankrijk de groote detailzaken, tegenwoordig algemeen bekend onder den naam van W a r e n h u i z e n, reeds meer dan 50 jaren bestaan, zijn zij in Duitschland nauwelijks 20 jaren oud en nog is de totaalomzet der Duitsche warenhuizen betrekkelijk gering in vergelijk met die der overige winkels. Wanneer dus de warenhuizen in den korten tijd van hun bestaan en bij hun betrekkelijk kleinen omzet zooveel opzien verwekt hebben, als zij inderdaad deden, moet dit aan bizondere omstandigheden liggen. De hoofdoorzaak van dat opzien zoowel bij het groote publiek als in de handelswereld, is de nieuwheid in den vorm van exploitatie en bedrijf. De groote verscheidenheid van artikelen stempelt een gewonen bazar nog niet tot warenhuis. Maar gewichtiger en vooral oorspronkelijker is de organisatie. In het warenhuis is de detailhandel tot een systeem gebracht, dat alle voorvallen der zaak registreert en vooruitziet. Daarom moet ook elk modern denkend winkelier zich met het warenhuis bezig houden, zelfs al voelt hij de concurrentie niet. Bij de bespreking van de organisatie van een modern warenhuis, dat zaken drijft in een daartoe speciaal gebouwd huis, komen de volgende factoren in aanmerking: In de eerste plaats is het gebouw op zich zelf te beschouwen. Daarna komt het uitwendige en de inrichting van het gebouw. In de derde plaats moet de inkoop der artikelen besproken worden, die een der voornaamste punten inneemt. Ten vierde volgt de verkoop en in verband daarmee het kassysteem en de goederen-controle. Niet minder opmerkzaamheid verdient de expeditie der verkochte goederen. Ten slotte volgt dan de kantoorarbeid, die o.a. het verkeer met de leveranciers regelt. In aansluiting hiermee zijn nog te vermelden de organisatie van het personeel, het verkeer van het publiek in het gebouw en de inrichtingen ten behoeve daarvan. I. Het Duitsche Warenhuis. DE MODERNE WINKEL. De nieuwe eischen, die het warenhuis den architecten stelt, heeft dezen opgewekt tot oorspronkelijke oplossingen en ideeën, die voor den toekomstigen schrijver onzer hedendaagsche bouwgeschiedenis misschien wel het meest interessante hoofdstuk zullen opleveren. Er heeft zich reeds een nieuw, gemakkelijk herkenbaar type gevormd, dat voldoet aan de eischen: zooveel mogelijk gebruik maken van de ruimte, veel licht, veel lucht, gemakkelijk overzicht over de geheele lokaliteit, aangenaam verkeer van het publiek in het gebouw. Wij vinden daarom bij alle groote warenhuizen zoo weinig mogelijk blinde muurvlakken. De schragende deelen worden zoo smal mogelijk gebouwd; in de plaats van blinde muren worden vensters aangebracht, die op veel plaatsen onderverdeeld zijn, om den indruk van groote glazenkasten te verminderen, dien sommige warenhuizen eenigszins maken. Deze bouworde waarborgt het meeste licht in de lokalen, zij neemt den inkijk in de bovenverdiepingen weg en maakt het uitstallen van die bovenramen overbodig. De ingangen van het moderne warenhuis zijn zoo gemakkelijk mogelijk; uitgang en ingang worden van elkaar gescheiden, om het publiek beter te laten circuleeren. De ruimte achter den hoofdingang vormt een lichthal, die meestal door alle etages gaat en daardoor ook bij uitgeWarenhuizen 1 strekte gebouwen een gelijkmatigen lichttoevoer verschaft, waardoor het geheele huis gemakkelijker is te overzien. Om het gebouw niet hooger te maken dan noodzakelijk is, worden de verschillende verdiepingen niet hooger gemaakt dan voor voldoenden luchttoevoer en gemakkelijk verkeer vereischt is. Het verkeer tusschen de verdiepingen wordt mogelijk gemaakt door binnentrappen, buitentrappen en liften. De binnentrappen worden in den lichthal niet meer in het midden aangebracht, daar ze dan te veel plaats wegnemen; maar men verlegt den trapopgang naar den achterwand van den lichthal. De trappen gaan niet in éénen onafgebroken door het geheele huis, maar elke voortzetting bevindt zich op iedere verdieping aan den tegenovergestelden kant, zoodat het publiek gedwongen is, indien het niet het gebouw wil verlaten, de etage door te loopen. Uit een veiligheids-oogpunt moeten de buitentrappen inéénloopend gemaakt worden. Zij worden zoo ingericht, dat zij zoo dikwijls mogelijk door breede portalen afgebroken worden, daar die er veel toe bijdragen, bij gedrang op de trappen, een stremming te voorkomen. De trappen zijn met eikenhout belegd. Het verdient geen aanbeveling, ze met randen koper te beleggen, die wel-iswaar het slijten tegengaan, maar ook licht ongelukken kunnen veroorzaken, daar zij bijziende menschen bedriegen omtrent de hoogte en de breedte der treden. De liften zijn in het moderne warenhuis niet al te groot, maar wel zoo talrijk mogelijk en zoo ingericht, dat minstens twee naast elkander loopen. Nooit zijn alle liften van het gebouw op één plaats bij elkaar aangebracht. Zij moeten zoo liggen, dat het publiek ze gemakkelijk kan vinden. Het is doelmatig, ze in de hoeken van den lichthal aan te leggen en wel zoo, dat ze of door een licht hekwerk, of door glasplaten afgesloten zijn, zoodat de liftjongen de verschillende verdiepingen kan overzien nog vóór hij stopt. De goederenlift kan het beste op de binnenplaats worden aangebracht, omdat hij dan steeds onder controle is en oneerlijke handelingen niet zoo licht ongezien kunnen gebeuren. Hij moet van den kelder tot de bovenste verdieping gaan. VERWARMING EN VERLICHTING VAN HET WARENHUIS A. WERTHEIM. Het warenhuis, dat een geheel gebouw voor zich noodig heeft, neemt ook de verwarming en verlichting in eigen beheer. Het spaart daardoor geld en bovendien heeft de onafhankelijkheid van openbare licht- en krachtlevering nog een reeks van andere voordeelen. Terwijl tegenwoordig een handelsman, die aansluiting voor kracht- of lichtgebruik wenscht, die reparaties, verandering of verlegging wil laten uitvoeren, weken, soms maandenlang moet wachten, is de eigenaar van een modern warenhuis van deze factoren onafhankelijk en kan in den kortst mogelijken tijd alle technische veranderingen ten uitvoer brengen. De juiste en spoedige oplossing van bij den bouw van warenhuizen bestaande technische bezwaren, wordt behalve door wettelijke- en bouwpolitievoorschriften nog belemmerd door het ruimtevraagstuk. Daar alle slechts half bruikbare ruimten voor zaakdoeleinden, de mindere als voorraad- en kelderruimten in beslag worden genomen, blijven voor den ingenieur slechts de kelder- en de dakruimten over of open plaatsen, waaronder kelders zijn gebouwd. Om een groote installatie zoo goed mogelijk te exploiteeren, moeten de voor den bouw en het bedrijf van warenhuizen belangrijkste factoren onderzocht worden. Vooral speelt de vraag een rol, welke soort van exploitatie de goedkoopste is. Bij den bouw en de exploitatie van groote warenhuizen, waar de krachtinstallatie ook de verwarming leveren moet, is ongetwijfeld de oudste der motoren, de stoommachine, nog altijd de gunstigste wijze van exploitatie. De afgevoerde . A stoom is voor verwarming aan te wenden en de stoommachine kan zich het best aanpassen aan de verschillende krachts-eischen van zomer en winter. En dat in den winter een groot warenhuis tengevolge van de talrijke etalagevensters, deuren en glazen lantaarns, — welke noodzakelijk zijn voor de belichting der verkoopruimten, — geweldige massa's stoom voor verwarming gebruikt, dat ziet de voorbijganger reeds bij een vluchtigen aanblik van den gevel. Het kenmerk van de moderne verkooppaleizen is het principe: Zooveel mogelijk openingen en licht, zoo weinig mogelijk metselwerk. Voor kleinere warenhuizen met minder krachtsverbruik is na stoomkracht zuiggaskracht door middel van bruinkolen het goedkoopste. Dan volgt kracht door dieselmotoren en ten slotte anthraciet-zuiggaskracht. In het warenhuis A. Wertheim te Berlijn, Leipzigerstrasse, om een bestaand voorbeeld te kiezen, is de ruimte voor de ketels gevonden door kelders te bouwen onder open plaatsen. Daardoor reiken de fundamenten van het ketelhuis tot diep in het grondwater en ging het bouwen met veel moeielijk'heden gepaard, daar men te kampen had met sterken waterdrang. Om te voldoen aan de voorschriften der bouwpolitie, moesten onder de bewoonde oppervlakten vier veiligheidsketels aangebracht worden, die met oververhitten damp van 10 '/2 atmosfeer werkend, zeer zuiver ketelwater noodig hebben, waartoe een waterzuivering in de pompruimte verzorgd wordt. Tot meerdere zekerheid zijn in het ketelhuis spuitkranen geplaatst, die bij eventueel weigeren der automatische ketelvoeding den stoker in de gelegenheid stellen, den ketel met de hand te vullen. Daar de beschikbare ruimte betrekkelijk klein is, moest overgegaan worden tot een machinalen toevoer van kolen en wegruiming der asch. De kolen worden direct uit den wagon in de voorraadkelders geworpen, die nauwelijks de benoodigde hoeveelheid voor één dag kunnen bevatten. Een schepmachine schept ze in een lift, die ze naar het ketelhuis brengt, waar ze op een transportband geworpen worden, die langs de ketels loopt. Van dezen transportband komen de kolen in den voorraadbak, die voor eiken rooster ligt en waar ze door den stoker al naar behoefte op den rooster geschept worden. Op gelijke wijze worden de asch en de slakken machinaal verwijderd. Alle transportbanden worden gedreven door electro-motoren, die vlugger, goedkooper en betrouwbaarder werken dan handenarbeid. Op een zorgvuldige ventilatie in het ketelhuis heeft de overheid vooral het oog gehad. De temperatuur mag er in den zomer bij 20o buitentemperatuur slechts 25° bedragen. Door werking van twee afvoerventilators met 50000 M3 luchtzuigkracht per uur wordt een aangename temperatuur in het ketelhuis verkregen, daar te gelijker tijd ook frissche lucht door twee invoerventilators binnenkomt. Het oude en het nieuwe ketelhuis zijn door telefoon en spreekbuis verbonden. De machine-inrichting werd in 1903 versterkt door een tandem-stoomdynamo van 1400 paardekracht en bevat nog twee oudere tandem-machines van 700 en drie snelloopende rotoren, elk van 230 paardekracht, zoodat gezamenlijk 3490 paardekracht geleverd kan worden. Ingeval er meer behoefte aan krachtvoortbrenging komt, wordt voor die drie rotoren een stoomturbine aangeschaft van 1500 kilowatt; de ketelinrichting is in staat de daarvoor gevorderde hoeveelheid stoom te leveren. De machineruimte is ook ondergronds gelegen, waar zich eveneens pompen, waterzuiverings-machines en accumulatoren-batterij bevinden, zoo ook de condensatie-inrichting, die op tijden, dat geen stoom voor verwarming gebruikt wordt, het gebruik der installatie mogelijk maakt. Het koelwater kan, na de zuiverings-toestellen te hebben doorloopen, weer tot ketelvoeding aangewend worden. Een wijdvertakt net van waterleiding-, stoom- en kabelbuizen strekt zich door alle verdiepingen uit. Voor verwarming, die meestal alleen in den winter noodig is, wordt de uitgeblazen stoom der machines gebruikt; voor de electrische verlichting dient het grootste deel van den geproduceerden stroom; een deel daarvan dient ook nog tot beweegkracht van de liften en ventilators. Deze laatsten, hetzij aan zoldering of muur, hetzij in vloer of venster aangebracht, brengen een kunstmatige luchtverversching tot stand, die alle lokaliteiten van het gebouw van frissche lucht voorziet, waar dan ook zelfs in het hartje van den zomer een aangename temperatuur heerscht. Voor de overige exploitatie dienen nog een reeks van kleinere machines en hulptoestellen, onder welke de koelmachines nog vermelding verdienen. Er zijn hier twee koelmachines, die door middel van koolzuur een warmte van 70.000 warmte-eenheden per uur aan de omgeving onttrekken kunnen. Een hiermee verbonden buizennet leidt naar de in de kelders gelegen koelkamers, waarin spoedig aan bederf onderhevige goederen bewaard worden. In de eerste plaats komen hiervoor allerlei levensmiddelen in aanmerking. In de tweede plaats vereischen ook andere artikelen, b.v. bontwerk en pelterijen in den zomer bizonder koele bewaarplaatsen, om te verhinderen, dat motten en andere schadelijke insecten zich in de voorraadkamers en daardoor in de goederen nestelen. Wij laten hieronder eenige opgaven volgen, die het totaal der technische eenheden in 't warenhuis A. Wertheim bevatten. Bebouwde oppervlakte van het warenhuis 16014 vierkante Meter. Kubieke ruimte van het gebouw inklusief kelders en ketelhuizen onder den grond 320000 kubieke Meter. Tot verwarming vereischt 5500000 warmte-eenheden per uur. Tot verwarming der keukens 215000 warmte-eenheden. AANWEZIGE MOTOREN. 6 Stoommachines met een totaal levering van 3490 paardekracht. 10 Stoomketels met een verwarmde oppervlakte van 2684 vierkante Meter. Grootste stoomproductie 59000 KG. per uur. Accumulatorenbatterij: vermogen 72000 Ampère-uur. Aantal electromotoren 105; krachtsbehoefte daarvan 208 kilowatt. Hiervan dienen tot drijfkracht van liften 50 stuks met tezamen 20 Kilowatt, voor luchtverversching 32 „ „ „ 118 voor afkoeling 7 „ „ „ 55 voor andere doeleinden 16 „ „ „ 15 105 stuks 208 Kilowatt. VERLICHTING. Maximum benoodigde stroom 1530 Kilowatt. Er zijn geïnstalleerd en aangesloten: Booglampen 520 stuks. Gloeilampen 11.219 „ Nernstlampen van 1, '/2, '/« Ampère 8.433 „ Osmiumlampen 1.884 „ Normale dagelijksche productie 's winters per uur 16.000 kilowatt. Aanwezige personenliften . . 19 stuks. Hefmachines, goederenliften en pompmachines met schepemmers 13 „ 2 koelmachines levering per uur 140.000 wamte-eenheden. Met de instandhouding en bewaking van den geheelen aanleg is een machine-ingenieur belast, wien het toezicht over het bedienende personeel is opgedragen. De eigenaar van een modern verkoophuis heeft zich dus dikwijls met technische vraagstukken bezig te houden, daar het zijn belang is, zich zoo goedkoop mogelijk te voorzien van KRACHT EN LICHT, WARMTE EN KOUDE. DE UITWENDIGE BOUW EN VERSIERING. Hoewel wij niet op de détails van het bouwen kunnen ingaan, willen wij toch hier doen opmerken, dat het verloop gewoonlijk is als volgt: De bestuurder van het warenhuis werkt, bijgestaan door der zake kundige employés te zamen met een warenhuis-architect de bouwplannen uit. De uitvoering daarvan wordt dan een aannemer tegen vast overeengekomen prijs opgedragen. Is het bouwen afgeloopen, dan volgt de overdracht aan een architect, die ook als zaakgelastigde van de warenhuis-directie het geheele werk gecontroleerd heeft. Is het gebouw opgeleverd en na onderzoek door den zaakkundige zonder fout bevonden, dan is daarmee de werkzaamheid van een architect nog niet overbodig geworden. Ieder groot warenhuis heeft een architect of somtijds wel een geheel bouwbureau, dat niet alleen de minder belangrijke bouwwerken, die bij een groot huis dikwijls voorkomen, laat uitvoeren en leidt, maar ook het oog houdt op het geheele gebouw, speciaal het aanzicht der voorgevels. Het wordt hierin bijgestaan door de huisinspectie, die het gebouw voortdurend controleert, en bovendien door den etaleur, die tengevolge van zijn werkkring ook dikwijls gebreken en fouten in den bouw ontdekt. De indruk, dien het koopende publiek van het warenhuis ontvangt, hangt veel af van de etalagezijde van het huis. Daarom is het noodzakelijk, dat het gebouw op zich zelf er steeds netjes uitziet, daarbij komt nog de verlichting van den gevel, het uitzien der etalages en de naamborden. De ramen worden gewoonlijk bij abonnement schoongehouden, evenzoo zijn er in alle groote steden personen, die speciaal gevels schoonhouden. Voor de etalagegordijnen zijn de etaleurs verantwoordelijk. Daar rolgordijnen vooral in den zomer dikwijls rekken en dan scheef oprollen, gebruikt men tegenwoordig meestal gordijnen, die in het midden uitschuiven. Bij deze moet men er op letten, dat ze des avonds en op zondagen door het publiek gezien worden. Hoe smaakvoller ze zijn, des te aangenamer indruk het gebouw op die tijden maakt. Tegenwoordig ziet men er gewoonlijk van af, metalen stangen langs de etalage vensters aan te brengen en laat het publiek zoo dicht mogelijk de etalages naderen. Waar men wel stangen heeft, moet er voor gezorgd worden, dat ze steeds glimmend zijn. Terwijl de parterre-etalages zoo dikwijls mogelijk veranderd worden en wel in die volgorde, dat dagelijks nieuw geëtaleerde vensters te zien zijn, is men er van teruggekomen, voor de buitenramen der andere verdiepingen uit te stallen, daar de moeite en het bederven der goederen niet in verhouding staan tot het voordeel ervan. Daar men het evenwel moeilijk vermijden kan, de achterzijde van stellingen of dergelijken voor de bovenvensters te plaatsen, verbergt men die gewoonlijk achter schutten of schermen, die men in overeenstemming brengt met den gevel en die men geheel onbeschilderd laat of wel kan gebruiken tot het aanbrengen van firma of goederenopschriften. In geen geval moet men dergelijke reclame op de ramen zelf schilderen. Ook op het punt van buiten-verlichting hebben de warenhuizen een nieuwe richting aangegeven door, overtuigd van de aantrekkingskracht van het licht op het publiek, verder te gaan dan noodzakelijk was en de zoogenaamde effectverlichting toe te passen, die er alleen op berekend is, de opmerkzaamheid van het publiek te trekken. De verblindende lichtmassa gaat gewoonlijk uit van een rij booglampen, wier werking nog verhoogd wordt door de helder verlichte vensters. De etalages worden tegenwoordig meestal verlicht door de zoogen. coulissenverlichting, d.w.z. door sterke, buisvormige electrische lampen, die zooals bij het tooneel in gootvormige reflectors gelegen zijn, zoodat men de lichtbron, die het geheele venster van binnen daghelder verlicht, in het geheel niet bemerkt. De naamborden van het moderne warenhuis worden altijd in overeenstemming genomen met de bouworde van het huis. Over het algemeen vergenoegt zich het warenhuis, dat over een eigen gebouw beschikt, met zeer kleine en bescheiden naamborden, daar het geheel overbodig en zelfs hinderlijk zou zijn, wanneer het groote huis, waarvan elk kind weet, wat het is, nog door reuzenborden de aandacht wilde trekken. DE INRICHTING. Wanneer men afziet van de versiering door artistieke lichtkronen en dergelijken, blijven als 't gewichtigste van de inrichting over: stellingen, kasten, tafels en kassen. De vloer wordt gewoonlijk met eikenparket belegd, daar dit het meest soliede gebleken is. Het slijt weinig, ziet er mooi uit, en geeft weinig stof, zoodat de goederen niet zoo licht bederven als bij andere vloerbedekking. Natuurlijk moet dat parket dikwijls met was gewreven worden en dit wordt altijd gedaan door eenige knechts, die speciaal belast zijn met het verzorgen der vloeren. De grond wordt dikwijls gereinigd en dan met een der bekende vloeroliën ingewreven, die het stof vasthouden en het stoffig worden der koopwaren verhinderen. In sommige afdeelingen wil men het linoleum niet missen. Er moet echter op gelet worden, het in die veel beloopen lokalen altijd in de beste en sterkste kwaliteiten te nemen, en het met zaakkennis te laten verleggen. In de schoenenen de confectie-afdeelingen wordt de vloer met tapijt bedekt. De stellingen worden slechts zoo hoog gemaakt, dat iemand van middelmatige lengte zonder ladder gemakkelijk bij alle vakken kan. In sommige afdeelingen is het praktisch gebleken, de stellingen van onder trapvormig te maken, door schuifladen aan te brengen, die zoo aangebracht zijn, dat men er op kan stappen. Deze stellingen kunnen dan in verhouding hooger gemaakt worden. In elk geval ziet men tegenwoordig in het warenhuis af van het gebruik van ladders, daar het gebleken is, dat artikelen, die slechts met behulp van ladders bereikt kunnen worden, slechts zelden getoond worden, en er bovendien, als de verkooper zeer gepresseerd is, licht ongelukken ontstaan of de goederen beschadigd kunnen worden. Men kan op de stellingen heel geschikt etalages maken van de goederen uit de betreffende afdeeling. De stellingen worden niet in het geheele huis gelijk geschilderd of gelakt; men kiest b.v. drie verschillende kleuren: een lichte kleur voor witte goederen, een middelsoort en een donkere kleur. Men moet echter niet zoo ver gaan, voor elke afdeeling de kleur der stellingen anders te nemen, daar men er op moet rekenen, deze tusschen de afdeelingen te kunnen verwisselen. De stellingen worden nooit als voorraadbergplaats der artikelen gebruikt, alleen in bepaalde afdeelingen, b.v. in de schoenenafdeeling, dienen de stellingen om den voorraad in te bergen. Ook hier laat men de goederen niet in de fabrieksdoozen, maar zij worden overgepakt in eigen afdeelingsdoozen. De toonbanken worden gemaakt in lengten van 2, 2'/2en3 M. daar zij anders niet te hanteeren zijn en deze maten geschikt zijn, om elke gewenschte grootte samen te stellen. Zij zijn 60 c.M. breed. Het bovenblad wordt al naar de behoeften der afdeeling of als glasvitrine gebruikt, of het is van hout of is met stof overtrokken. In de witte goederenconfectie- en modeafdeelingen bestaat het bovenblad niet uit hout, maar men bespant het met pluche en legt daarover glazen platen, omdat de goederen op die stoffen ondergrond beter tot hun recht komen. De kassen staan eenigszins verhoogd en worden zoodanig afgesloten, dat de caissière van alle kanten beschut is. Zij worden het beste door lampen en bovendien nog door borden aangewezen, zoodat het publiek ze gemakkelijk kan vinden. Zeer duidelijk en zichtbaar moet het nummer der kas aangebracht worden. Naast de kas zijn de paktafels, die tegenwoordig ook niet breeder dan de toonbanken gemaakt worden, daar grootere pakketten toch niet hier, maar in de expeditie gepakt worden. Behalve de gewone toonbanken komen de zoogenaamde etalagetafels, die haar inhoud achter spiegelruiten ten toon spreiden, meer en meer in gebruik. Terwijl de gewone toonbanken zonder eenige versiering praktisch en soliede bewerkt zijn, wordt aan die uitstaltafels niets gespaard. Zij worden in sierlijke vormen en uit het allerbeste materiaal vervaardigd. Bij alle stellingen, toonbanken, uitstaltafels en kassen vermijde men scherpe hoeken en kanten, die licht tot onaangename voorvallen kunnen leiden. HET PLAATSEN DER AFDEELINGEN is voor elke zaak iets zeer gewichtigs, vooral wanneer het aantal verschillende artikelen, zooals in een warenhuis, zeer groot is. Al naar de soort der goederen moet men de afdeeling daar plaatsen, waar het publiek gemakkelijk komt, of daar, waar men het publiek juist door het betreffende artikel graag heen hebben wil. Men moet er ook op letten, of de goederen in verhouding tot de ruimte, die zij innemen, een grooten omzet opleveren of niet, en of men ze dus de kostbare ruimte in het parterre kan geven of ze in de bovenverdiepingen wil plaatsen. Deze indeeling der verschillende artikelen moet pas na rijp overleg plaats vinden en wij zien er van af, bepaalde voorschriften vast te stellen. We willen alleen een schema voor een warenhuis opmaken, waar de verschillende afdeelingen aangewezen zijn volgens de laatste en nieuwste ervaringen van groote warenhuizen. Sousterrain. De machines- en ketelinstallatie. Eet- en kleedkamers voor het personeel. Voorraad van die artikelen, die niet mogen uitdrogen. Hoofdexpeditie. Parterre. Die artikelen, welke het drukste verkeer met zich brengen: garen en band, kanten, passementerieën, gemaakte witte goederen, schorten, zakdoeken, handschoenen, ingemaakte vruchten, zeep, parfumerieën, haarsieraden, byouterieën, korsetten, kousen, tricotgoederen, heerenartikelen, parapluies en parasols, schrijfbehoeften, boeken. Daar er dagelijksche vraag is naar die artikelen, nemen zij het parterre in. De ruimte vlak achter den ingang, het zij lichthal of niet, moet gereserveerd blijven voor uitstaltafeltjes, die een beeld moeten geven van de verscheidenheid der artikelen in de bovenverdiepingen en het publiek onmiddellijk de overtuiging geven van de prijswaardigheid der goederen. Op de uitstaltafeltjes, die een doorloopende, uitstekende reclame vormen, behooren dus uitsluitend bizonder voordeelige artikelen. Ie verdieping. Wollen stoffen, zijden stoffen, linnen en katoenen goederen, tafelgoed, schoenwerk, confectie, galanterieën, meubelstoffen, tapijten, gordijnen. Voor tapijten neemt men tegenwoordig geen stellingen meer; in de plaats hiervan zijn er zeer praktische standaards. De kleinere karpetten stapelt men direct op den vloer. 2e verdieping. Huishoudelijke artikelen, glas, porcelein, verlichtingsartikelen, speelgoed, levensmiddelen. 3e verdieping. Kantoren, offertelokalen, inkoopstatistiek, in-ontvangstname der goederen, voorraad, voorraad voor de leesbibliotheek, die in het parterre wordt uitgegeven en door telefoon en lift met het boekenmagazijn verbinding heeft. In het goederenmagazijn worden uit de voorraadkasten afgesloten ruimten voor de verschillende afdeelingen gereserveerd. De sleutels bewaart de magazijnmeester, die verantwoordelijk is voor eventueele onregelmatigheden. DE GOEDERENINKOOP. Ieder inkooper heeft in een groot warenhuis een bediende tot zijn hulp, die hem den meer werktuigelijken arbeid uit de hand neemt, het gedetailleerd opgeven van bestellingen, het nummeren der stukken, het opschrijven van den voorraad enz. De inkooper heeft dus zijn tijd disponibel voor de gewichtigere offerten. Bovendien is hierdoor de zaak niet al te zeer op den inkooper zelven aangewezen, daar langzamerhand de bediende zich meer en meer de vaardigheid eigen maakt en den inkooper zal kunnen vervangen. Een van de gewichtigste punten in de organisatie van het warenhuis is het nauwkeurige vaststellen van de bedragen, disponibel voor den inkoop. In het eerste jaar van zijn bestaan kan het warenhuis hierin slechts naar schatting te werk gaan, door verkoopsommen aan te nemen en daarnaar den inkooplimite vast te stellen. Is evenwel een jaar achter den rug, dan is het inkoopbedrag met meer zekerheid te bepalen, daar zich de omstandigheden gewoonlijk niet veel wijzigen in verband met de stijging van den omzet, die wellicht met het tweede jaar aanvangt en meestal regelmatig voortgaat. Het warenhuis neemt evenwel van een stijging van den omzet geen nota, maar stelt ter beschikking van den inkooper het bedrag van den omzet over het vorige jaar onder aftrek van het bruto winst-percentage. Van dit bedrag wordt dan nog eens 20 °/0 afgetrokken voor bizondere gevallen. Het resteerende wordt in tweeën verdeeld, waarvan het eene deel direct ter beschikking van den inkooper staat, terwijl hij over de rest eerst den 15en van de maand kan disponeeren. Deze inkoopsom hangt verder nog af van den voorraad, zoodat alnaar dat de verkoop meer of minder gunstig was, het oorspronkelijk bepaalde inkoopbedrag vermeerderd of verminderd kan worden. Heeft b. v. een afdeeling in Mei van het afgeloopen jaar een omzet van ƒ 30000,— gehad, dan gaat hiervan eerst 25 °/0 bruto winst. Van de overblijvende f 22750 wordt eerst 20 °/0 als reserve behouden = ƒ 4650. Van de ƒ 18150, die nu nog overblijven, heeft de inkooper direct */„ of ƒ 12100 beschikbaar, de rest na den 15en der maand. Ieder inkooper wordt door de inkoopdirectie er van in kennis gesteld, over welke inkoopsom hij mag beschikken, (formulier 1). Deze regeling wordt nog hierdoor voltooid, dat de inkooper den 15en van de maand een briefje ontvangt, waarin hem zijn omzet tot dien datum wordt meegedeeld. Inkoopregeling. Afdeeling 31. Maand Mei. Inkooper E. Muller. | Toegestaan "eeds af8e" Minder Meer Beschik Berekend Werkelijk bedrag. , stempelde Nog open. 1 ! orders. omzet dan vorig jaar. ' voorraadsbedrag. / 30000.- ƒ15000,- ƒ15000,— i /12100,—! Formulier 1. Hieruit volgt in de eerste plaats de wijziging van de inkoopsom, in de tweede plaats wordt de inkooper daardoor er op gewezen, den omzet eventueel te forceeren, wil hij een in vergelijking met het vorige' jaar evenredige verhooging van den omzet bereiken. Bij de afdeelingen, die met seizoens moeten rekening houden, wordt den inkooper voor de seizuenmaanden 2/g der totaal inkoopsom ineens voor deze maanden tot zijn beschikking gesteld. Heeft de afdeeling meer omgezet dan aangenomen was, is dus de werkelijke voorraad kleiner dan de berekende, dan wordt een evenredige som nog aan het inkoopbedrag toegevoegd. De inkooper mag geen order geven zonder den leverancier een copy van de commissie te geven, die vooral leveringstijd en naleveringstijd moet bevatten (hierbij de bemerking, dat als de leveringstermijn overschreden wordt, de goederen niet aangenomen worden), verder de verschillende voorwaarden, wijze van betaling, mogelijke valuteering, zoomede de bemerking, dat de order slechts dan geldig is, wanneer zij voorzien is van het stempel en de handteekening van de inkoopdirectie. Deze heeft haar kantoor in de onmiddellijke nabijheid van de offertelokalen en de ontvangst der goederen. Het inkoopboek, waarin elke order genoteerd moet worden, bevindt zich hier in de statistiekafdeeling van de inkoopdirectie alleen in den offertentijd, en anders bij de goederenontvangst, zoodat daar de facturen vergeleken kunnen worden. Inkoopstatistiek. Afdeeling 31. Inkooper E. Muller. Maand Mei. Toegestaan bedrag ƒ 30.000,—. AfgordeTlde | °PtelHng- loser °Pte,linS- ƒ 300,— ƒ 300,- ƒ 600,- ƒ 600,— „ 425,- . 725- . 18,25 . 618,25 „ 637,— , 1362,— . 230,60 , 848,85 58,60 , 1420,60 , 11,50 . 860,35 I Formulier 2. Aanvraagboek. Datum. Naam van dcn v. d. Reeds rnS&t °P weIke gronden .. , inkooper. afdee- 'omgestaan Verhno wordt de verhooging Handteekening der ling. bedrag- g|ng aangevraagd inkoopdirectie. 5/3 Muller. 31 ƒ 30.000,— ƒ3000,— Buitengewoon voor- Toegestaan. deelige en niet weer voorkomende gele- 18/4 Lehman. 20 10 000 ( 9nnn geheid . ju.uuu,— i, 2000,— Omdat in het sei- Neen. zoen slecht geleverd 23/4 Jansen. 18 20 000 snnn . . , /u.uuu, . 5000,— Omdat trustvorming Toegestaan en prijsverhooging ƒ 3000,—. waarschijnlijk zijn. Formulier 3. Warenhuizen 2 Komt de inkooper niet uit met het toegestane bedrag, of heeft hij voor bizondere gelegenheden geld voor inkoop noodig, dan moet hij schriftelijk na-toestemming aanvragen. Hiertoe moet hij zijn met redenen omkleed verzoek in een speciaal aanvraagboek schrijven, waarin dan de inkoopdirectie aanteekent, of het verzoek wel of niet wordt ingewilligd. (formulier 3). Fabrikanten, die op de een of andere wijze de firma of den inkooper te kort gedaan hebben, worden op de zoogenaamde zwarte lijst geplaatst; van hen mag onder geen voorwaarde meer gekocht worden. Deze strenge maatregel wordt natuurlijk uiterst voorzichtig toegepast. Het voorstel, om een firma op de zwarte lijst te zetten, moet door den inkooper schriftelijk worden gedaan, en wordt dan door twee vertrouwde personen onpartijdig onderzocht. Staat eenmaal een fabrikant op de zwarte lijst, dan kan hij alleen met toestemming van de hoofddirectie daarvan geschrapt worden. Het warenhuis heeft voor den inkoop een nieuwe en belangrijke richting ingeslagen, door niet alleen alle inkomende offerten te laten onderzoeken, maar ook de inkoopers zelf naar de fabrieken te zenden. Wil de inkooper een inkoopreis maken, dan moet hij zijn aanvraag in een boek schrijven met de vermelding, hoeveel en welke artikelen hij wil koopen. Dit boek wordt de inkoopdirectie voorgelegd, die in de eerste plaats de rekening der betreffende afdeeling naziet, om te weten, of de gewenschte inkoopsom nog disponibel is. Wordt de reis den inkooper toegestaan, dan moet hij eerst een formulier onderteekenen. (4) Zeshonderd gulden heb ik als reiskosten voor een inkoopDwV/ reis naar Engeland ontvangen en verklaar hierbij uitdrukkelijk, dat het mij bekend is, dat orders slechts dan geldig zijn, wanneer zij de handteekening der firma dragen. Bovendien verplicht ik mij, eiken dag een bericht van mijn werkzaamheden te geven. E. MULLER. Formulier 4. °M5)V00r bovenve™^ reisberichten beslaan formulie. ISIISFSSS mss^mm 1SÜ^E#H|S at rffiss eevraae-d Mpt uit a ^ee' wordt om opheldering' si '«£&£"-ars in-ontvangstname der goederen. Reisbericht van den inkooper E. Muller. Datum Afdeeling 31. ■ i Hebben wij Direct of Rr(1ra„ 5 c I Woonplaats p. reeds vroeger door den . k Levertijd. .•§ Opmerkingen. van den Firma. met de firma commis- LC ) ° S leverancier. zaken gedaan, sionnair. Neurenberg. Schulze & Co Ja Comm. ƒ 780 — 1/11 07 314 kindersabels. Londen. M. E. O,., Ne.n Comm. . .890,- 1,11 '07 3,5 verkrijgen. Formulier 5. Verschilbriefje (Rood). Bedrag van het verschil ƒ 3,45 Geschreven den 15/4 Goed bevonden den 20/4 Handteekening Formulier 7. Is het noodig, te veel of verkeerd geleverde goederen terug te zenden, dan wordt er een groen retourbriefje opgeplakt. Voor deze retourzendingen is in de expeditie een afzonderlijke afdeeling ingericht. Retourbriefje (Groen). Teruggezonden / 8,10 Retourboek N°. 13 Afgezonden den 14/8 Handteekening Formulier 8. DE VERKOOP. Het merken der goederen gebeurt door den hulp-inkooper, die hiertoe de door den inkooper van verkoopprijzen voorziene factuur overschrijft en in de plaats van den naam van den leverancier een nummer zet, daar de verkoopers over het algemeen niet de herkomst der artikelen behoeven te weten. Op het afschrift zijn de inkoopsprijzen in letters, de verkoopsprijzen in cijfers aangegeven. SordpUnP SCt]Hjft een. etiket voor elk artikel- Daarnaar worden dan de verkoopsprijzen op elk stuk afzonderlijk ingevuld. Zij worden tegenwoordig niet meer geschreven r"!v3r rPf TEe!?' 0mdat zii 200 niet licht eventueel door rayonchef of bedienden kunnen veranderd worden. Een der gewichtigste principen van het moderne warenhuis hl* g°ede.ren z?° dikwijls mogelijk om te zetten, om met het voorhanden zijnde bedrijfskapitaal een zoo groot mogelijker, omzet te bereiken, en op die manier bij e?n puntsgewijze geringe w.nst toch een zeer hoog dividend tekunnen uitkeeren. Men neemt aan, dat een Berlijnsch warenhuis de Sn'warenhuis"uitX330 Per jaa^temiddeld zes maal omzet. hPPft W | h de provincie, dat een kleiner afzetgebied heeft, zal dien omzet niet kunnen bereiken. Eenige afdeelingen zullen natuurlijk ook een tienvoudigen omzet maken andere nog meer en weer andere minder ' Z1j? eyenwel in iedere afdeeling artikelen, die niet zoo gemakkelijk verkocht worden. In geen geval echter mag het IpIH bHjyen liggen' het moet onvoorwaardelijk weg het ?e enmdea„r0l«rer K"nne; dï goedere" seen winstople iSdiïïir*het daa™ «es,oke° kap«aai ?PGn ^Prwl6" moeten dan in PriJs verminderd worden, terwijl ïr hS r een verkoopspremie wordt toegestaan. HierOn Pit ! ? ^°?r- e'ke afdeeI,ng een nauwkeurige controle. £ r L if ♦ 'n komt' wordt de maand van ontvangst beteekenen Juni 100iar i '^7 aan^even" 6 n kan bgv. ♦•ft. ü 01' 1 P = Januari 1902 enz. Ligt nu een artikel langer dan drie maanden, dan moet het opgenomen worden ,n de lijst van incourante goederen die^aan he" begin van elke maand opgemaakt wordt. enG dmktP dpnCtinJ3at deze H[Sten nauwkeur'g controleeren, en drukt den inkooper op het hart, dat de op de liisten voorkomende goederen wegmoeten. vprknrh+°^H 701? "U sterk Seforceerd en de artikelen worden hp+ r« it f schema op formulier 9 toont tamelijk duidelijk resultaat aan, dat dergelijke lijsten hebben. Afdeeling zijden stoffen 1902. «... n Inkoopsbe- maand Prijs. Hoeveelheid. Premie drag art,KEL. van — £ 7 = ongeveer^ OPMERK1N- ontvangst. f I|tlls llil|s OEN" s _ _ g r ^ | g s 2 s « | s Blauwe foulard met rood dessin 11/z 1 / 0,95 ƒ1,05 70 50 10 5 67 48 10 idem met groen dessin . 7/z 1 „ 0.75 . 0,95 100 80 50 75 60 38 Zwarte gewerkte zijde. . 7/z . 2,25 ƒ3,50 j 20 15 10 5 45 35j 22 Blauw-groen gewerkte zijde 7/z , 1,95 . 2,75 | 10 4 20 8 — Schotsche zijde, blauw, groen, rood 6/z „4,50 . 5,90 20 11 3 10 90 50 13 idem wit-rood .... 6/z „ 2,75 ,4,— ] 11 3 30 8 idem blauw-geel ... 6/z .3,— .4,25 20 10 60 30 — Merveilleux, blauwgrijs . 4/z , 2,—. 3,— 20 5 40 10 Idem licht groen. ... 4/z „2,— ,3— 15 10 2 30 20i 4 Satijn, licht geel. ... 9/z „ 1,—. 1,40 10 4 4 10 4 4 idem grijs 11/z „ 1,— . 1,25 15 3 2 15 3 2 Merveiieux, grijs. ... 9/z .2,- • 2.~i 11 4 5 22 68 — 504 344 93 Formulier 9. De grootste kunst van den inkooper bestaat daarin, om niettegenstaande zijn kleinen voorraad toch alle artikelen na te houden, die door de clienteele verlangd worden Hiertoe hShÏÏ natuurl'Jk een gf0°te bekendheid met de speciale in de eerste" V omtle\waa'op het ffiS in ae eerste plaats te rekenen heeft. Maar zelfs al is de inkooper geheel op de hoogte van de behoeften en van knmpn h /C in .haar veIe vormen, dan nog kan het voor- vko°on,rSdd4g0ederen' d°°r hCt PUbHek VCrlangd' "ie"" De organisatie van het moderne warenhuis heeft zich ook deze omstandigheden ten nutte gemaakt, door het svsteem rUpntZ^g^naam^e I N'"-V00KHANDEN-BRIEFJES, waardoor de c ïentele de controle op den inkooper levert en tegelijkertijd industrie. gtC brCngt V3n nieUWe voortbrengselen der Deze niet-voorhanden-briefjes (formulier 10 en 11) moet het personeel invullen, wanneer de klanten artikelen verlangen tot hier Toe™™*30- °udal ze J'uist "Verkocht zijn of '°' hl .t0,e n°g niet nagehouden waren. Op deze briefjes en niet nahnT^3"^h'J de artikelen niet nahoudt wanneer zij^fen aanLen3' gmÖmn beSte'd zii" en Deze briefjes worden de inkoopdirectie overgelegd die dan houdenmmnPtngen h' °P °f het artikel nieUoch nage- worden tn°f-WCl "°g eens aa"gemaand moet r-L ! levering enz. De briefjes worden door inkooner n Pt ?e.c°ntroIeerd en bevatten dikwijls voor den van dp crpirln en meniSe aanmerking briefje veroorzaakt ^ A°0' Z°°'n Niet-voorhanden-briefje (wit). Afdeeling No. 17. Datum 16/3. Inkooper G. Scholten. Mededeeling Wanneer Handteeke- Artikel. Prijs. van in Controle. ning van den inkooper. voorraad. | den chef. Veeren boa's f 3,— Niet nahouden Waaiers . . , 1,50 Besteld . . . 19/3 Formulier 10. Recapitulatie der niet-voorhanden-briefjes (groen). •o-5 Mededeeling Wanneer -5 „ . "3 Artikel. Prijs. van in den inkooper. voorraad, o n en c',e'• cc ^ 17 Veeren boa's ƒ 3,— Niet nahouden 4 Moet nage¬ houden worden. Bericht j wanneer in 13 Kleerenhan- voorraad. gers . . . 0,07 Besteld . . . 18/4 3 Op levering aandringen. I I I I ! Formulier 11. HET KASSYSTEEM EN DE AFGIFTE DER GOEDEREN. Terwijl men vroeger in de groote warenhuizen heel veel kleine kassen plaatste, om ze door het publiek gemakkelijk te doen vinden, is men tegenwoordig meer tot het Fransche systeem overgegaan: groote kassen met pakafdeelingen en wel zoo, dat aan de beide smalle einden van den vierhoek zich elk een kas bevindt. I Paktafel. j -r cc ^ y 23 V) I Paktafel. j Die groote kassen zijn vooral geschikt gebleken voor de atdeelingen met druk verkeer. Hiertoe behooren in de eerste Plaats de afdeelingen voor huishoudelijke artikelen, levensmiddelen en speelgoed. Voor het aanwijzen der kassen, (zie Dldz. 12). Het is aan te bevelen, de caissière niet nog met andere werkzaamheden te belasten, daar zij een verantwoordelijke betrekking heeft, waarin het van veel gewicht 1S' ?} Jl> ,snel -en naHwkeurig werkt- AHeen in kleine zaken wordt de kas dicht bij den ingang geplaatst, in groote winkelzaken is men daarvan teruggekomen. Integendeel, men plaatst de kassen in het achtergedeelte van het magazijn, opdat het voor de kassen dringende publiek het verkeer niet belemmert en bovendien de koopers, na aan de kas geholpen te zijn, nog eens den weg door het magazijn moeten maken. De controle behoudt den door de caissière afgestempelden kasbon, opdat het publiek niet nog eens de betaalde en afgeleverde artikelen kan aanvragen. Bij minder nauwkeurig nazien moet dit vroeger meermalen zijn voorgekomen. Het publiek ontvangt met het gekochte goed tegelijk den met calkeerpapier dubbel geschreven bon, die van het controlestempel is voorzien. ...... Iets anders is het gebruik van het kasbonboek bij het pneumatische kassysteem, dat in een der Duitsche warenhuizen is ingevoerd. Hierbij gaat de bon met het van het publiek ontvangen bedrag in een metalen bol door een buis naaide centraalkas, waar de boeking plaats heeft. Het wisselgeld met den gestempelden dubbel geschreven bon komt dan door een evenwijdig loopende buis naar den verkooper terug. Hierbij moet op den kasbon ook nog het door den kooper betaalde bedrag genoteerd worden, zoodat de verkooper zoowel als de centraalkas weet, hoeveel de klant terug moet Het' verkeer aan kas en paktafel is verschillend geregeld. Om controle te hebben over de werkzaamheden van den verkooper, over het ontvangen bedrag, afgeleverde goederen enz., gebruikt men kasbonboeken. Het beste zijn de calkeer- of doordruk-bonboeken. Een geschikte kasbon moet de verkochte goederen met den prijs twee maal en het totaal verkoopbedrag ten minste nog eens op een afzonderlijken bon aangeven, maar elk van die drie deelen met duidelijk nummer van den coupon, van den verkooper en van de afdeeling. Het ligt niet op onzen weg, hier een vergelijking te maken tusschen de deugdelijkheid der verschillende kasbonsystemen, wij willen alleen een veel voorkomend en in den smaak vallend systeem aanhalen. Afbeelding 1 toont een oorspronkelijken kasbon uit het Paragon" bonboek, afbeelding 2 het duplicaat. De oorspronkelijke bon wordt door de verkoopster met potlood ingevuld en gelijktijdig door middel van calkeerpapier het duplikaat. Dit laatste onderscheidt zich van den origineelen bon daardoor, dat onderaan een geperforeerde strook zit, die zoowel den verkoopsprijs als ook de nummers der verkoopster (3520) en de betreffende afdeeling (42) aangeeft. De oorspronkelijke bon, het duplikaat en de strook wijzen het Warenhaus Hermann Tietz. AO "Jj^^-eipzigerstrasse. ^ Name 57419_ Attuh1 Prei» _ ; BB! \^o:Sij Jllll BEIPACKE: 'A ^ |i'|;:!ii| •Ei empfiehlt sich bei mehreren Emkiij^n ein*^tamni^buctl zu benutten, da dann nur eiiwial zi^jrhlea \u. lei lutirmero oder Unuausch bittenAvir Zetm vorxulegeo. (Jmtauscb nur .Vorniittags. F i'arafoo-Ka£5cab]^1' iTi Gustav Steidel ! Sport- u. Normal-Bazar Berlin S.W., Lcipiigemtr. «T. D«r llirM Elakanft bt k 0 &. 5 0 dort "Wl Mffeümclct and qoittirt. Betrag «riulteh ' GusfavSteidel •■•■■■■■ — 6lleipzigerskW ; _ __ ____ 969 0kt23.. 1.. Verkf.: £ S~n^h£"sjaaadig sfh'jnt °"s de overgroote inschikkelijkheid, die de Amerikaansche handelsman toont bii het iï-KKtï-kldne anecd0,e Op den dag dat prins Heinrich van Pruisen in Chicago was Marshall, Field & Co., ongeveer 100 stuks zeer kostbare kanten kragen in den prijs van 60—100 dollars. Op den dag daarna kwamen bijna alle kragen weer terug. De voorname dames hadden ze op de receptie gedragen en zóó de3Wr/w °m Z'uh ZOnder kosten te t00ien' Wantin de Amerikaansche warenhuizen wordt niet alleen geruild op °°k, het gek,oc.h,£ «™8g="0,„en efdë koop' prijs teruggegeven. Zoo kan de Amerikaansche dame zich voor ierïchffii6" deHkost.baarste taP'jten, de duurste tafelgarnituren verschaffen, zonder daarvoor een stuiver leengeld te betalen Dat heet toch de inschikkelijkheid te ver gedreven hoe onmisbaar ook in het moderne handelsleven de grootste voorkomendheid tegenover de clientèle is. DohtfeÏÏ Sï 'Sfhet 00k- hoe de Amerikaansche koopman politieke, godsdienstige en ethische stroomingen voor ziin zaak exploiteert. Wanamaker „doet" vroom en bereS hierdoor veel in de Kwakerstad Philadelphia, andere warenhuizen verkoopengeen alcohol, ook niet in het klein, om zich de gunst der talrijke geheelonthouders te verwerven. Ten slotte zij nog gewezen op het rabatzegels-misbruik, dat vooral gemaakt wordt door de warenhuizen, die op het minder bemiddelde publiek rekenen. Dit ging zoover, dat een afzonderlijke wet gemaakt moest worden, volgens welke het inwisselen van rabatzegels tegen goederen geheel verboden is. DE PLAATS, DIE DE AMER. WARENHUIZEN IN DE MAATSCHAPPIJ INNEMEN, is een andere dan die van de Duitsche. Zij zijn ginds erkend a s een noodzakelijk en nuttig lid der hedendaagsche maatschappelijke orde. Men erkent hun verdiensten ter bevordering van de betere levensvoorwaarden der groote massa; zij zijn er in aanzien en populair. Daarom tracht men niet door kleine of groote middelen hun ontwikkeling tegen te houden. Men let er wel op, dat door buitentrappen, het gebruiken va" onbrandbare materialen enz., voor de grootst mogelijke veiligheid van het koopende publiek gezorgd wordt, maar men denkt er niet aan, maatregelen te nemen om het warenhuis tot enkele verdiepingen te beperken. Niettegenstaande de reusachtige uitbreiding der Amerikaansche warenhuizen zijn er ginds toch nog een zeer groot aantal bloeiende specialiteitszaken. Velen hiervan hebben zoo'n omvang, dat zij geheele huizenblokken in beslag nemen. HET PERSONEEL. De werktijd duurt slechts tot half zes of zes uur 's avonds Daarentegen is er dan ook slechts 40 minuten middagrusttiid bestemd om iets te gebruiken. De opzeggingsverhoudingen van het personeel zijn er anders dan in Duitschland. De employés worden eigenlijk beschouwd als daglooners. Bevalt het een van beide partijen vandaag 7!ftirH Cer' daij zijn. ?jj morSen gescheiden. Het salaris wordt Marshalf Reld A SleChJS weini^ ^ke„, zoÏÏ marsnall Meld & Co. betalen om de veertien dagen, om werk e sparen. Zieken- en invaliedenondersteuning kent men in en zienJehnPn,Her,kr Hmet leder moet voor ^hzelven Torgen £n2r l hij tijden van nood te boven komt. hem d/t nnan" een,halven d£Jg in de zaak verzuimt, wordt t«m,atnc0hPe,Möpern6ehOUden: * mag 2«"' ia' « HiiCkg!hLihee/t de teerste een ^eheel zelfstandige positie. 2? ppn yp?f 1 verantwoordelijk voor zijn afdeeling, die geheel daarin werk^mige beschouwd wordt, en ook voorde is hit Perso"en/ Maakt de afdeeling winst, dan hü ne0e°rr,egeingaat * ^ da" ™et Getuigschr,ften of contracten kent men bijna niet in de Amenkaansche warenhuizen. Zelfs met de eerste employés maakt" S C" rayonchefs worden geen contracten ge- sonff. a^ikaansflche warenhuizen is veel vrouwelijk per- ™nr i* a 1S afkomst'g Ult goede families, want werken geldt in Amerika niet als schande. Die meisjes ziin in het ht' ™ar'sek,eed-en nspelijken indruk maken, wanneer zij niet dikwijls de afschuwelijke gewoonte hadden, gom te kauwen. DE CONTROLE OVER HET OP TIJD KOMEN DER EMPLOYÉS. regelmatige1 ÏÜShUiS i§ T methode ^oerd, om een doÏÏTt gn r nïï,n ,de" werktiJ'd van het personeel Uitgevonden pn k doel z.jn reeds verscheiden systemen drie groepen "anTeSfn:"" °Ve' W in controleklok, tijdboek en tijdkaarten. Van deze drie heeft de eerste beslist den voorrang boven de twee andere, omdat zij automatisch werkt, terwijl voor de beide anderen een tijdcontroleur (timekeeper) moet aangesteld worden. Voor een kleine zaak kan de voorkeur, welke tijdboek en tijdkaart boven het tijdregister hebben, niet opwegen tegen de onkosten voor den tijdcontroleur. HOE WERKT DE CONTROLEKLOK? Er zijn verschillende tijdregister-toestellen, het eene heeft die goede eigenschappen, het andere weer andere, maar de meesten lijken op elkaar, wat de hoofdzaken betreft. Voor eiken employé is bij de tijdklok een kaart aanwezig, die voor de zes dagen der week onderverdeeld is. Deze' kaart moet elk employé des morgens bij den aanvang der zaak, des middags bij het weggaan en terugkomen en des avonds bij het vertrek door middel van het registreertoestel afstempelen. Het toestel is met een klok verbonden en door een automatisch werkenden stempel wordt de juiste tijd op elke kaart aangegeven. Aan het einde der week worden de verschillende kaarten bij elkaar verzameld, daar zij meestal gebruikt worden voor de vaststelling der salarislijst. In den regel worden de kaarten niet door het personeel bij zich gehouden, maar in daarvoor bestemde rekjes dicht bii den ingang gelegd. Gewoonlijk zijn er twee rekjes, het eene voor de kaarten van degenen, die in huis zijn, het andere voor degenen die zijn uitgegaan. Daardoor kunnen de chefs direct controleeren, hoeveel van het verkooppersoneel op dien tijd in de zaak moeten zijn. Is slechts één rek aanwezig, dan draait de employé, die uitgaat, zijn kaart om, zoodat het gedrukte woord „uitgegaan" zichtbaar wordt. Deze methode is echter met zoo goed als die met de twee rekjes, daar de verhouding tusschen het personeel binnen- en buitenshuis niet zoo snel kan vastgesteld worden; bovendien kunnen meer vergissingen voorkomen. Gewoonlijk zijn het nummer en de afdeeling van den bediende op de kaart gedrukt of geschreven, ook zijn etenstijd. Daardoor kan in het controleboek onmiddellijk gezien worden, of de betreffende persoon stipt op tijd was of niet. Wanneer een verkooper door het bedienen van een klant verhinderd is, op den voorgeschreven tijd aan tafel te gaan, of wanneer een bediende verzoekt, bij uitzondering zijn etenstijd te verschikken, moet hem door den inspecteur een verlofbewijs uitgereikt worden, dat bij de tijdkaart gelegd wordt. Dit bewijs moet nauwkeurig dag en tijd der verandering aangeven, maar aangezien die zoo licht van de kaart verwijderd kan worden, laten vele firma's die bemerkingen door den rayonchef of een anderen beambte aanbrengen. Een der groote nadeelen der controleklok is, dat men daarbij gemakkelijk kan bedriegen. Een verkoopster b.v., die vroeger weg wil, kan een collega bepraten, haar kaart voor haar bij 't weggaan af te stempelen. Dit gaat echter niet zoo gemakkelijk in een kleine zaak, waar ieder ziet, wat de andere doet; ook bij grootere zaken kan het verhinderd worden, doordat de chef der afdeeling een afzonderlijke controlelijst bijhoudt. Deze controlelijst is een voortreffelijke instelling, niet alleen in zaken met een tijdregistreer-toestel, maar ook bij het kaartensysteem, omdat daardoor elke bediende direct bij het komen naar zijn afdeeling moet gaan en niet eerst in het magazijn kan „ronddraaien". Een winkeljuffrouw kan precies op tijd komen en toch 15 of 20 minuten verknoeien door het in orde brengen van haar coiffure of babbelen met andere verkoopsters, vóór zij naar haar afdeeling gaat. Dit kan door de controlelijst van den chef bewezen en verhinderd worden. HET TIJDBOEK. De controle door het boeksysteem is bijna geheel vervallen, daar het tamelijk veel tijd in beslag nam, alle namen uit te zoeken en de tijdcontroleur ook in de haast veel vergissingen maakte. HET KAARTENSYSTEEM verdient de voorkeur in zulke zaken, welke eenige honderden employés hebben. Deze kaarten zijn gewoonlijk 8X10 cM. groot, en zijn bedrukt met nummer en afdeeling van den employé, benevens den datum. Sommige kaartformulieren bevatten ook nog een rubriek voor het salaris en een voor kwiteering voor ontvangen salaris. Daaronder is de etenstijd aangegeven. Links is de kaart in twee kolommen verdeeld, welke weer door lijnen in zessen verdeeld zijn voor eiken dag der week. In het midden is de volgende tekst aangebracht: 1. De tijdkaarten moeten vier maal per dag geknipt worden. 2. De employés mogen het magazijn slechts binnenkomen of verlaten door de daarvoor bestemde deur. Het gebruiken van andere ingangen geeft aanleiding tot ontslag. 3. Alle employés moeten vóór .... ure in het magazijn wezen. 4. Het verliezen van een tijdkaart moet onmiddellijk den personeelchef meegedeeld worden. Geen salaris wordt uitbetaald, wanneer niet de regelmatig geknipte tijdkaart getoond kan worden. 5. Deze kaart mag niet gevouwen worden. 6. De tijdkaarten moeten maandagochtend met inkt ingevuld worden, anders knipt de tijdcontroleur ze niet. De rechterzijde der kaart is op dezelfde wijze ingedeeld als de linkerzijde; rechts dient voor den namiddag, links voor den voormiddag. VERLICHTING VAN DEN DIENST VAN DEN TIJDCONTROLEUR. In verband met bovengenoemden regel 3 gebruiken sommige zaken tijdkaarten van verschillende kleur voor de diverse klassen van personeel, ter verlichting van het werk van den tijdcontroleur. Huisknechten en dergelijken moeten gewoonlijk om 7V2 uur komen, opzichters om 7% uur, het overige personeel om 8 uur, en voor die drie klassen zijn er dan kaarten van verschillende kleur. De vastgestelde tijd is od elke kaart gestempeld. De instructie 6, betreffende het invullen der kaarten op Maandag heeft betrekking op de details van de keerzijde der kaart, het nummer, de afdeeling, naam en adres. Het personeel ontvangt bij het binnenkomen in de zaak des maandags ochtends nieuwe kaarten. Degene, die op tijd komt, diens kaart wordt niet geknipt; het ontvangen van de nieuwe kaart treedt daarvoor in de plaats. Degene echter die op maandag morgen te laat komt, of ook op andere dagen, diens kaart wordt met een specialen tang geknipt. B.v. de gewone tang knipt ronde gaten, die voor te laat komen hoekige. Wel is waar geeft het kaartensysteem niet den juisten tijd aan, wanneer de bediende komt of weggaat, maar dat is niet zoo belangrijk. In gevallen van bizonder laat komen, dus meer dan 10 minuten, weigert de tijdcontroleur het knippen der kaart en zendt den betreffenden employé naar den personeelchef tot het geven van een verklaring of verontschuldiging. De noodzakelijkheid van dergelijke besprekingen is een gebrek van het kaartensysteem; een andere fout is hierin gelegen, dat wanneer een employé overwerk verricht, de kaart niet den juisten werktijd aangeeft. In de meeste zaken evenwel is dat ook niet noodig, daar voor dergelijke gevallen extrakaarten uitgereikt worden. Voor zaken die des zaterdags- avonds later open hebben, moet de boven aangegeven kaart nog den tijd aanwijzen, waarop de verkoopers het avondeten gebruiken, evenzoo wanneer de zaak gedurende het feestdagenseizoen langer open heeft. WIE MOET DE SALARISLIJST OPMAKEN? In verschillende zaken vult de tijdcontroleur die in, hetgeen echter zeer onpraktisch gebleken is. Een der grootste NewYorker firma's werd door een oneerlijken tijdcontroleur voor verscheiden duizenden dollars bedrogen, vóór zijn machinaties ontdekt werden. Het ten uitvoer brengen van het bedrog was trouwens zeer eenvoudig. Wanneer de kaarten zaterdagsavonds opgevraagd werden (zij werden evenals in veel andere zaken zaterdagsavonds niet geknipt, maar werden bij het terugkeeren na het avondeten afgenomen) maakte de tijdcontroleur de veranderingen, die hem te pas kwamen. Wanneer een verkooper verzuimd had, veranderde hij de kaart zóódanig, dat er een volle week op was aangegeven, alleen door de ontbrekende inknippingen te doen. De controleur ontving later de gezamenlijke salarisenveloppes van de hoofdkas; dan opende hij de betreffende couverts, nam het bedrag voor den verzuimden tijd er uit en noteerde natuurlijk precies, op welke hij de knoeierij had uitgevoerd. Hoe vreemd het moge schijnen, het duurde een jaar, eer de lange reeks van dergelijke zwendelarijen ontdekt werd, en dat nog wel in een der grootste en best bestuurde zaken van New-York. De tijdcontroleur moet niets te maken hebben met de salarisrekening, welke door de chefs der afdeelingen opgemaakt moet worden. Hier treedt weer de beteekenis der afzonderlijke door den chef bijgehouden speciale controlelijst aan het licht. Deze lijst geeft de chef af aan het kantoor; het salaris echter wordt later niet door hem uitgedeeld, maar door een kantoorbediende, door den inkooper of den afdeelingschef. In de meeste New-Yorker zaken gaat de inkooper of afdee- bedrog v„,wel uitgesloten/daar bij een op w gezette te voeretfenn^en °' °neer"'ke >"k»WW der LaiSS 25 ter controle over het resultaat van advertenties zÏÏ eeen' afdSgWOrdt toegezo"den aan elke'SfleiXsslerïe AfdXP^NÓ1e',aMeélingeeanrC^rde ««"««»• Naam van inkoopCT of ^^3"" ( mantels, blouses of andere artikelen^ Verschat i" 2oUdrag)- Zijn naa^aan^eiding^erHad^erte^fti^ook1 vefJkooPPe.^onee!)die afdeeling verkocht? (ja of neen) ° ere artlkelen 10 Bemerkingen... ;' Weer * Sf'hgf verkPchJ? ■ ■ - (ja of neen). In vele zaken wordt steeds de verkoop vergeleken met dien op den overeenkomstigen dag van het vorige jaar. STATISTIEK OVER DE BATEN EN LASTEN DER VERSCHILLENDE AFDEELINGEN. In groote winkelzaken en andere handelsinrichtingen komt de administratie op de hoogte van den stand der zaak door jaarlijksche of halfjaarlijksche opgaven, welke bij het afsluiten der boeken verschaft worden. Geen enkele ordelijke zaakdirectie evenwel zou zoo lang zonder inlichtingen willen blijven, maar wil van dag tot dag weten, hoe de zaken loopen. Uit de een of andere bron komen verschillende cijfers dagelijks, wekelijks of maandelijks tezamen, waardoor tamelijk nauwkeurig de stand der afdeelingen gedurende die perioden kan gecontroleerd worden. Een halfjaarlijksche of jaarlijksche opgave kan dus de directie geen groote verrassingen bezorgen, wanneer zij een juist gebruik heeft gemaakt van bovengenoemde inlichtingen. In elke groote zaak is de dagelijksche omzet een punt van groote beteekenis. Bij het sluiten der zaak zendt elke afdeeling de administratie een opgave, welke den nettoverkoop van dien dag meedeelt en evenzoo dien van den overeenkomstigen dag van het vorige jaar. Het procent van toe- of afname is op het formulier uitgerekend. Het hoofdkantoor zendt de administratie dagelijks een opgave van den totaalverkoop, maar niet in afdeelingen gesplitst. Deze opgave doet dienst als controle op de afdeelingsopgaven. Iedere vergissing in deze laatste wordt gevonden door vergelijking met het totaalbedrag van de opgave van het hoofdkantoor. Op onbeduidende verschillen wordt niet gelet. Evenals met de verkoopen gaat het met de inkoopen. Elke week (of met grootere tusschenpoozen) doen de afdeelingschefs opgave aan de administratie over het bedrag der inkoo- pen sedert de laatste opgave, zoo ook over het bedrag der bestelde, maar nog niet ontvangen goederen. Het kantoor geeft ook het bedrag op der goederen, die in de betreffende periode aan de afdeeling in rekening zijn gebracht, evenzoo het bedrag van den aanwezigen voorraad bij het begin en bij het einde der periode. Door vergelijking van die inkoopopgaven met de bovengenoemde verkoopopgaven kan de administratie vaststellen, in welke afdeeling de artikelen te lang blijven liggen, of waar de voorraad te klein schijnt voor de aanvragen der clientèle. Een andere noodzakelijke opgave is die over de onkosten, welke meer of minder gedetailleerd, het bedrag aanwijst gedurende een zeker tijdsverloop en in kolommen daarnaast het bedrag van den overeenkomstigen tijd in het afgeloopen jaar. Natuurlijk zijn die onkosten afhankelijk van den omvang der afdeeling. Met behulp van die opgave kan de directie zien, of b.v. een verhooging van de salarissen van het personeel gerechtvaardigd is door het bedrag der verkoopen; op dergelijke wijze kunnen ook de kosten van reclame, huur en alle verdere onkosten onderzocht worden. Deze opgaven zijn daarom van veel gewicht, omdat zij steeds een vergelijking mogelijk maken met de overeenkomstige periode van het afgeloopen boekjaar. De directie zal zich niet ongerust maken over een verhooging van salarissen in vergelijk met het vorige jaar, wanneer de verkoopen gedurende hetzelfde tijdsverloop een evenredige toename aanwijzen. Om de opgaven belangrijker te maken, wordt dikwijls de totaalontvangst van af het begin van het jaar tot den dag der opgave daarin genoteerd, zoodat (bij maandelijksche opgave) b.v. op de April lijst 4 kolommen voorkomen, behalve de procentkolom. De eene is voor April van het loopende jaar, de tweede voor April van het vorige jaar, de derde voor Januari tot April, de vierde voor hetzelfde tijdsverloop in het vorige jaar. De directie kan naar verkiezing gebruik maken van deze lijsten tot andere berekeningen en vergelijkingen. WAT DE AMER1KAANSCHE VERZENDHUIZEN ONS KUNNEN LEEREN. In de Vereenigde Staten en vooral in Chicago heeft men verzendhuizen, die in omvang en belangrijkheid alle andere overtreffen, waaronder toch ook zaken zijn, die jaarlijks voor millioenen verzenden. Niet alleen in grootte munten die Amerikaansche zaken uit, — dat zou in verband met het groote afzetgebied niet te zeer verwonderen, — maar ook vooral door de organisatie. Dat ziet men, wanneer men den catalogus van een der grootste huizen, van de firma Montgomery Ward & Co. Chicago ter hand neemt. Haar catalogus van 1903—1904 heeft 1125 bladzijden en bevat de volgende rubrieken: Landbouwkundige gereedschappen Gereedschappen voor zuivelbereiding Visscherij- en sportartikelen Kinderwagens Fietsen Boeken Schoenen Tapijten Vloerkleeden Meubelstoffen Uurwerken Heerenkleeding (confectie en naar maat) Corsetten Porcelein Warenhuizen. Dameshoeden Eetwaren Geweren en ammunitie Ijzerwaren Paardentuig Heerenhoeden en mutsen Juweelen Bijouterieën Messen Lampen Kanten Hemden Schrijfartikelen Kachels Phonografen Optische en wetenschappelijke toestellen 6 Photografische artikelen Muziekinstrumenten Garen en band. Naaimachines Drogerijen en chemicaliën Stoffen, lakens en linnengoederen Meubelen Handschoenen Pijpen Ijskasten Blikwaren Koffers en tasschen Ondergoederen Equipages. De hierop volgende nauwkeurige inhoud bevat duizenden afzonderlijke artikelen. Want dit verzendhuis vergenoegt er zich niet mee, van elke categorie een courant soort in voorraad te hebben, maar het biedt ook rijke keuze. In muziekinstrumenten b.v. vindt men van het kamerorgel tot de mondharmonica alle mogelijke instrumenten. De firma Montgomery Ward & Co. was de eerste van die soort in Amerika en bestaat thans 36 jaar. De voor ons liggende catalogus is de 72ste en men kan hieruit reeds opmaken, hoe kolossaal veel vlijt en vernuft, maar ook hoe belangrijke materieele middelen de firma aan die bibliotheek van 72 banden heeft ten koste gelegd. De catalogus is geen droge opsomming van artikelen en prijzen, maar hij wil voor zijn lezers een soort van moderne tooverstaf wezen. Hij toont hun niet alleen zoo duidelijk mogelijk elk verlangd artikel, maar beschrijft het ook precies en geeft aanwijzingen, hoe men het bestellen moet. Al beantwoorden de afbeeldingen — duidelijke houtsneden, die niettegenstaande de kleinheid alles precies weergeven, — ten volle aan het doel, toch kan men nog veel meer uit den tekst leeren. Hij is tamelijk omvangrijk, geeft een inleiding bij elke categorie, waarin gewezen wordt op de goede eigenschappen der betreffende fabrikaten en merken, en bovendien nog bij elk artikel een nauwkeurige omschrijving. Deze laatste dient aan den eenen kant, om den lezer van alle eigenschappen van het artikel op de hoogte te brengen en aan den anderen kant, om zijn kooplust op te wekken. Zooals wij reeds vermeldden, geeft de catalogus den lezer verschillende wenken, hoe men bestellingen moet doen, hoe de verzending geschiedt, over vrachttarieven enz. Deze mededeelingen beslaan de eerste vijf bladzijden van den catalogus. Er wordt o.a. ook duidelijk in aangegeven, hoe men het geld moet inzenden, wat de firma kan toestaan en wat niet hoe men goederen welke niet bevallen, inpakt en terugzendt, de vracht- en ijlgoedtarieven van Chicago naar de groote steden der Vereenigde Staten enz. Zeer origineel is de clausule op de derde omslagbladzijde van den catalogus: Mededeeling aan Duitschers! Wij hebben het genoegen, hierbij mee te deelen, dat wij thans een Duitschen tolk in dienst hebben, en in de gelegenheid zijn, allen mededeelingen en bestellingen de nauwkeurigste opmerkzaamheid te schenken. Indien gij dus gebruik wilt maken van uw eigen taal, kunt gij dit doen, daar wij die thans zeer goed verstaan. Op gelijke wijze worden de Scandinavische lezers aangesproken. Hoewel noch de Duitsche, noch de Noorsche of Zweedsche tekst geheel onberispelijk zijn, komt die maatregel toch voort uit wijs overleg. De firma wil den talrijken Duitschers en Scandinaviërs, die in de Vereenigde Staten wonen, tegemoetkomen, daar zij weet, dat dezen bijna geen Engelsch verstaan. Ten slotte willen wij nog vermelden, dat de firma Montgomery Ward & Co. een eigen groote rijtuigfabriek heeft, die jaarlijks 15.000 rijtuigen vervaardigt. Alle door de firma verkochte rijtuigen worden hier gemaakt. Hetgeen vooral van den catalogus den meesten indruk maakt, en als voorbeeld gesteld mag worden, is de rijkdom van inhoud, de massa afbeeldingen — voor een deel in kleurendruk, — en de verklarende, uitvoerige tekst. Op de kwaliteit der goederen, waarop bij de verklaringen uitdrukkelijk gewezen wordt, willen wij hier niet verder ingaan. Er heerscht ook hier het beginsel, dat elk verzendhuis zich eigen moest maken, alleen goede artikelen na te houden, waarvoor de firma met een rustie geweten kan instaan. Over de andere groote verzendfirma Sears Roebuck & Co. Chicago, die sedert ongeveer 10 jaren bestaat, willen wij slechts eenige interessante cijfers opgeven. De firma ontvangt dagelijks ongeveer 40000 brieven die onmiddellijk behandeld worden. Deze behandeling geschiedt op één verdieping door een groot aantal vrouwelijke bedienden en wel met een zeer goed doorgevoerde arbeidsverdeling. De eenen openen de brieven, de anderen nemen den inhoud er uit, een derde afdeeling sorteert dien een vierde neemt het geld in ontvangst en boekt de bedragen' een vijfde sorteert de bestellingen. Deze laatste worden in metalen mandjes gelegd, die langs kettingen door het geheele huis loopen. Hier worden dagelijks ongeveer 9000 catalogi verzonden en er wordt jaarlijks 30 millioen dol]ar omgezet. De pakkamers zijn op de bovenste verdiepingen. Die ruime kamers zijn volgens de staten en steden in kleinere afdeelingen verdeeld, waar de per lift aangevoerde goederen verzameld worden, tot de bestellingen compleet zijn. De firma verzendt alleen naar buiten; elke klant moet verklaren, geen inwoner van Chicago te zijn, daar naar de stad zelve geen enkel stuk verkocht wordt. Vele klanten bestellen niet schriftelijk, maar reizen opzettelijk naar Chicago, om in de reuzenzaak, waar zij alles kunnen vinden, wat hun hart begeert, persoonlijk hun inkoopen te doen. EENIGE BIZONDERHEDEN UIT AMERIKAANSCHE WARENHUIZEN. De Amerikaansche warenhuizen (departementstores) evenaren de Duitsche niet wat betreft schoonheid en voornaamheid van uiterlijk en inwendige architectuur, noch inrichting der magazijnen en etalages. Maar daarentegen worden zij niet, zooals de Duitsche, beperkt in hun hoogte. Door de vele verdiepingen, waarover zij als verkoopruimte kunnen beschikken, hebben zij veel meer plaats over. Deze plaatsruimte komt hoofdzakelijk den gangen ten goede, zoowel dien voor het publiek, als den doorgan/en tusschen de toonbanken voor het personeel. Deze mooie, breede doorgangen verleenen het geheele magazijn een bizonder groot en ruim aanzien en maken het werken er in veel gemakkelijker. In nieuwheden voor toonbanken, stellingen enz., wordt in Amerika veel geproduceerd. Afbeelding 5 toont ons een verbeterde toonbank voor heerenconfectie met stofdichte bewaarplaats voor spoedig smetbare artikelen, b.v. lichte vesten. De deuren zijn van glas voorzien en sluiten van zelf door een veer, maar kunnen slechts geopend worden door aan het handvat te trekken. Afbeelding 5. Afbeelding 6 toont ook een nieuwe dubbele toonbank, waarvan het bovenblad voorzien is van een hekje. Zij dient in het bijzonder voor den verkoop van hoedenvormen, bloemen, veeren, linten en kanten, en heeft ook kasten met deuren. Afbeelding 6. Een andere eigenaardige toonbank (afbeelding 7) heeft geen pooten, maar een onderstuk, waarop het lange, smalle bovenblad rust. Zij is bestemd voor de confectieafdeeling tot het uit de hand leggen van goederen. Het onderstuk heeft aan den achterkant verscheiden vakken voor gereedschappen pakpapier enz. Afbeelding 7. In afbeelding 8 geven wij nog een Amerikaansche kast met laden, die ons zeer praktisch voorkomt voor fijne artikelen. Afbeelding 8. Nu willen wij nog vermelden een zuilenbekleeding met spiegels, waaraan nog vier ovale, beweegbare spiegels bevestigd zijn (afbeelding 9). Van onderen om de zuil loopt een ronde tafel. Deze inrichting is uitstekend geschikt voor de modeafdeeling en heeft het voordeel, dat zij geen plaats wegneemt. Overigens zou tusschen eenige New-Yorker firma's een overeenkomst getroffen zijn, waarbij alle spiegels uit de magazijnen verwijderd worden. Men beweert, dat het vrouwelijke personeel te veel tijd voor den spiegel doorbrengt. In de modeafdeelingen evenwel zal men den spiegel wel niet kunnen missen. Afbeelding 9. Plafondverlichting toont afbeelding 10. Zij heet Itt? velptTderl. Se'eCtiV£ Distr">°tor"- (.Gelijkmatig Afbeelding 10. Door deze wijze van verlichting worden de lokalen daghelder verlicht zonder schaduwen. „Tijd is geld" is het heerschende beginsel in Amerika. Daarom tracht de Amerikaansche winkelier zijn klanten en zichzelven onnoodig vragen en dus tijd te besparen, en plaatst in elk etalageraam een biljet, waarop vermeld wordt, w&èr, d. w. z. in welke afdeeling de betreffende voorwerpen verkocht worden. B.v.: Deze onderkleeren worden verkocht in de afdeeling voor tricotgoederen, op de vierde verdieping. Elke trap, elke lift wordt aangewezen door een transparant met opschrift (afbeelding 11). I Tra4l Afbeelding 11. Eigenaardig is het, dat de automobiel als middel voor eoe- hfiSnppnV°er 'h Amenka niet veeI in gebruik is. Wij ontvingen J ! A- agenda van een der fijnste en grootste winkelzaken uit Chicago, waarin wij zien, dat alle goederenwagens met G3f« STU,en 2'ini Slech,s één groo,e e« dan geve men het den vinder Daardoor behoudt men zijn gevoel van eigenwaarde en de achting zijner employes. K Iets anders is het met geld, dat b.v. in haast of drukte aan de kas is blijven liggen. Daarvan is niemand de vinder en wanneer zich de betreffende klant niet aanmeldt en door het noemen van het bedrag zijn identiteit bewijst, dan storte men of dergelijke behoeve der employés, een pensioenkas Iedere straf moet rechtvaardig zijn, om uitwerking te hebben h»KK 3g "m , minsten sch!in van persoonlijke antipathie nebben. Men verlangt natuurlijk nauwgezet personeel, dat e gegeven voorschriften opvolgt; daarom moeten boeten vastgesteld en uitgevoerd worden. Wanneer de firma het geld zou behouden, zou het boetestelsel den schijn geven, alsof het daarom toegepast werd. Om die afschuwelijke gedachte in het geheel niet te laten opkomen, storte men alle boeten in een kas voor het personeel. Vele chefs zijn er, die denken, er zonder die vastgestelde lten ** k°mten.;., blJ een groot personeel is dit echter onmogelijk. Dikwijls wordt dan een kalm opgelegde boete vervangen door het afsnauwen of uitschelden van den betreffenden employé en dat is natuurlijk uiterst onaangenaam, zoowel voor dengene, die uitscheldt, als voor dengene, die uitgescholden wordt en voor de geheele zaak. t I HOE MARSHALL FIELD & Co. ZICH HOEDEN TEGEN DIEFSTAL. Alle groote Amerikaansche warenhuizen en manufactuurzaken abonneeren zich door jaarlijksche contracten bij een detectiefbureau, dat alle detectiefwerk voor zijn klanten op zich neemt. De reden, waarom die groote firma's niet hun eigen defectiefs in dienst hebben, is dat zij op deze manier van alle verantwoordelijkheid ontslagen zijn, b.v. in gevallen van wederrechtelijke arrestatie. Wanneer een detectief de hand legt op een dief, die later zijn onschuld bewijst en de firma om schadevergoeding aanspreekt, dan draagt het detectiefbureau alle verantwoordelijkheid, Marshall Field & Co. hebben niets met de aangelegenheid te maken. Mc. Guire & White, een detectiefbureau te Chicago, dat filialen heeft in alle groote steden van Amerika, heeft de beste detectiefs in dienst, die bijna alle beroeps-winkeldieven van geheel Amerika kennen en op de hoogte zijn van al hun streken en listen. Wanneer b.v. goederen verpand worden, doet de pandhuishouder er mededeeling van aan het detectiefbureau, en geeft daarbij een beschrijving van den persoon, die de goederen beleend heeft. Het bureau heeft ook dames in dienst, die bekend zijn onder den naam van „stoolpigeons." Dezen mengen zich onder het koopende publiek en doen dienst als spion tegen de winkeldieven. Op deze wijs kent soms het bureau den dief en het gestolene lang vóór de bestolen firma er iets van weet. Het bureau zendt dagelijks drie detectiefs ter bewaking naar Marshall Field & Co., van de opening des morgens tot dat des avonds de laatste persoon het gebouw verlaten heeft. De eene houdt zich steeds op daar waar het drukste verkeer is, dus in de benedenverdieping dicht bij den ingang. De tweede is aanwezig in de afdeelingen, waar voorwerpen van groote waarde verkocht worden, b.v. echte kanten, pels- en bontwerken enz. In de goud- en juweelenafdeeling is geen afzonderlijke detectief, daar elk verkooper zelf als rechercheur dienst doet en daarom ook extra betaald wordt. De derde verk oc ^worden ^ ^ a"e afdeelinSen> waar damesartikelen Wanneer iemand op heeterdaad betrapt wordt, dan geleidt de beambte hem of haar naar een privé-kantoor, waar de onderdirecteur de zaak ter hand neemt. Is de betreffende persoon een credietklant of overigens bij e hnna welbekend, dan wordt geen klacht ingediend, maar zij (hij) wordt genoodzaakt, een document te onderteekenen zoodat de firma gevrijwaard is, wanneer die persoon later f,?™ i^erf- eischt weSetls. ongegronde vrijheidsberooving De firma bewaart die papieren zorgvuldig. De defectiefs bespieden niet alleen het publiek, maar ook het verkooppersoneel, daar velen van hen in verbinding staan ü1Kk')ersCoen' , a's winkeldieven op die manier veel succes nebben. Een verkooper b.v. overhandigt over de toonbank neen heimelijk zijn vriend een voorwerp, dat deze den volgenden dag terugbrengt en daarvoor een creditnota ten bedrage van het teruggebrachte, echter niet betaalde voorwerp, ontvanlt omdat hij voorgeeft, den kasbon verloren of waarschijnlijk thuis vergeten te hebben. In Amerika is men over het algemeen niet zoo streng; men verliest liever geld dan een klant. Behalve dat detectiefbureau heeft Marshall Field & Co. nog twee defectiefs aangesteld, welke in de credietafdeeling als boekhouders werkzaam zijn. Hun plicht is het, alle gevallen te vervolgen, waarin personen goederen gekocht hebben en ze op rekening van anderen hebben laten boeken. Dit wordt bijna eiken dag in elke afdeeling geprobeerd In d£ draklaenntenekent.de ^ ZiCh °P hd verkooPPersoneel, Daar de beroepsdetectief niet in alle afdeelingen te gelijk kan zijn, fungeert in elke afdeeling een verkooper als zoodanig ,e grootste opmerkzaamheid wordt hem opgelegd en voor S °nDei{t WOr^' ontvan^ hij een belooning \an 5 tot 25 dollar. Bedraagt de diefstal minder dan 5 dollar dan ontvangt de betreffende verkooper 5 dollar, bedraagt hij meer dan 5, minder dan 10 dollar, dan is de belooning 10 dollar enz. De verkooper-detectief wordt gewaarschuwd, zeer voorzichtig te wezen en onder geen omstandigheden iemand van diefstal te beschuldigen zonder de meest vaststaande bewijzen. Ieder employé, die goederen verduistert of steelt, wordt naar den omvang van zijn daad gestraft. Heel dikwijls worden dames door warenhuisfirma's als defectiefs aangesteld. Zij mengen zich onder het koopende publiek, ook op plaatsen, die voor mannen verboden zijn. Deze dames worden in het geheim aangesteld, geen ander employé van de zaak kent ze. Zij zijn niet alleen aangesteld, om te letten op diefstallen en knoeierijen van het verkooppersoneel, maar ook op de wijze van bedienen, en zij doen melding van alles, wat haar opmerkenswaard voorkomt aan den directeur of aan den personeelchef. Wanneer iemand door een beroepsdetectief op diefstal betrapt wordt, dan wordt hij of zij niet in het huis zelf gevat, maar de beambte volgt hem of haar buiten en arresteert zoo mogelijk zonder opzien te verwekken. HET TOEZICHT IN DE MAGAZIJNEN, is dikwijls toevertrouwd aan personen, wier eenige verdienste zit in hun zwarte gekleede jas. Elk chef, die hart heeft voor zijn afdeeling, zal zooveel mogelijk deelnemen aan dat toezicht, evenals elk leider van een zaak of andere superieuren. Veel onaangenaams kan vermeden worden door de voortdurende aanwezigheid van iemand, die toezicht houdt, ook zonder officieel op te treden; b.v. gesprekken van de eene toonbank naar de andere, die zoo'n onaangenamen indruk maken, in groepjes staan babbelen van het personeel enz. Volkomen beleefde behandeling der klanten is slechts dan mogelijk. Dikwijls kan een vergissing weer goed gemaakt worden door beleefd toespreken van den betreffenden persoon, of door aangeboden verontschuldiging. Daardoor behoudt men eventueel een klant, wat natuurlijk altijd van het grootste gewicht is. Misschien raakt men ook daarbij een slechten ongemanierden verkooper kwijt, wat van niet minder belang is' Meermalen dan men denkt is ook de klant zelf de schuldige, die de beleefd gegeven ophelderingen van den verkooper niet wil aannemen. Hierin zal de autoriteit en het tactvolle optreden van den beambte, belast met het toezicht, licht moeten verspreiden, en is van veel gewicht voor den verkooper. Veel verkoopen kunnen gemist worden door het onaangename antwoord: „juist uitverkocht," dat misschien den klant weerhoudt, zijn verdere inkoopen in het magazijn te doen. Ook hier kan genoemde beambte den klant dikwijls tevreden stellen, door mee te deelen, hoe het komt, dat het gevraagde artikel niet in voorraad is, wanneer men het weer te wachten is, belofte van toezending enz. Zoo zijn er nog veel dergelijke gevallen. De goede employés werken beter, wanneer zij een waakzaam oog op zich voelen rusten, voor de middelmatigen en de slechten is dit bepaald noodzakelijk. RECLAMEDAGEN EN RECLAMEDAGEN VOOR EEN SPECIAAL ARTIKEL zijn van groote beteekenis voor den modernen winkelier. Zij beteekenen een grondige opruiming, een gelegenheid tot toetsing van de waarde der artikelen, zoowel als van de algemeene bekwaamheden van chefs en bedienden en zij verlevendigen de zaken in den stillen tijd. Het werkelijke doel van die reclamedagen is echter, hen die men als klanten wenscht te verkrijgen, niet alleen de goedkoop aangeboden artikelen te toonen, maar ook de magazijnen, het bedrijf en het dagelijks ontvangen en uitstallen van andere goederen. Annonceert men zoo'n reclamedag, dan moeten ook werkelijk alle goederen, de frissche en zulke die al lang gelegen hebben, of die niet vlot verkocht werden, voor spotprijzen aangeboden worden. Anders zou het publiek teleurgesteld zijn en het vertrouwen in de firma verliezen. Bovendien zou dan het doel gemist worden en zouden dergelijke ondernemingen eerder nadeelig dan voordeelig werken ook voor volgende uitverkoopdagen. Verscheiden moderne firma's hebben de gewoonte, de twee laatste dagen der week als reclamedagen vast te stellen en hebben het daardoor op dien tijd enorm druk. Anderen hebben een bepaald gedeelte van den dag daarvoor aangewezen, hetgeen echter niet praktisch is. Elke klant, die te laat komt, is woedend, en het is bekend, dat terwijl een tevreden klant de beste reclame voor een zaak is, een ontevreden klant veel nadeel berokkent. Het is gemakkelijker, een goede zaak te bederven, dan een slechte weer goed te maken; maar wanneer een reclamedag gehouden wordt met het juiste doel voor oogen, is hij een reusachtige reclame en geeft het publiek den indruk van het voortreffelijke inkoopen der firma. De annonces voor een uitverkoop moeten ook onmiddellijk den betreffenden afdeelingen ten goede komen. Het oordeel van het publiek omtrent een firma hangt van duizend kleinigheden af. Het geheele etablissement wordt beoordeeld naar de wijze, waarop de speciale uitverkoopen geannonceerd worden. Vertrouwen is de bron van het goede zaken doen. Veel Amerikaansche zaken hebben voor die goedkoope dagen speciale lokalen. Gewoonlijk liggen die in het sousterrain. Een dezer zaken annonceerde als volgt: „Onze groote sousterrain-verkooplokalf.n." „Een wonderlijk goedkoope winkel." „Beste en meest betrouwbare adres." „Onze groote sousterrain-verkooplokalen zijn derwijze ingericht, dat zij een uitstekende gelegenheid vormen, waar „het publiek alle noodige goederen in het volste vertrouwen „op eerlijke bediening kan koopen. Een zaak, waarop men „zich onvoorwaardelijk kan verlaten, waar de kwaliteit der „artikelen precies is zooals de annonce aangeeft en de "gesteld zijn ''lken Wekelij'kschen "'tverkoopdag uiterst laag ^'e. verkooplokalen bevatten allerlei goederen en maken kolossale zaken. In Chicago is een sousterrain, waar Ij I Jaar vo.or circa 10 millioen dollar omgezet wordt maH^HnnP" Z'Jh g°e^e instellingen- '"dien ze maar doelmatig doorgevoerd worden. Karakteristiek voor de groote sousterrain-verkooplokalen zijn de kolossale omzetcijfers in verband met de procentseewiize on7anngsWinSt' °e directeur van een dergelijke zaak verklaarde ;?<"ZLriiSterrf!n-Uilverk00pen hebben succes- °mdat wij popriknnn fnl w,"st vergenoegen. Artikelen, die wij S, & 5^°?pe"' worden goedkoop weer verkocht. B.v. verkorht mpf li W'j inkooPen voor 66*/s cents, wordt verkocht met een kleine winst op dit inkoopsbedrag, niet deelenninghTnenHPrijS met Wi"St" Wij Iaten onze klanten deeien in het voordeel van onze goedkoope inkoopen." mihliri? nTtm,T-uVeStigt mei] winstgevende zaken, daar het publiek natuurlijk niet gezind is om hooge prijzen te besteden voor artikelen, die het morgen of overmorgen tegen buitengewoon billijke prijzen kan koopen. Daardoor wordt verklaard, dat reclamedagen zoo voordeelig zijn. Zij sterken het vernaam^hp ÏÏ klanten in de firma, waarvan zij den goeden «ra mJj h ?iCn VvooroPgeste,d> dat & reclame steeds gepaard ga met de allerstrengste eerlijkheid. WINSTBEREKENING EN HET PRIJZEN DER GOEDEREN. Weet au, hoeveel uw bedrufs-exploitatie kost? weet GIJ waaruit die kosten bestaan? Sinïlaannemun ^at gij dit weet" De soort artikelen, die gij nahoudt in verband met uw omzetcijfer laat gemakkelijk ïriisT hp'tT gw vaststellen" Het P^liek is bereid, den prijs te betalen. Wanneer gij bontwerken verkoopt als een branche van uw zaak, dient uw winst in evenredigheid te zijn met de waarde der artikelen, vergeleken met andere bovenkleeren. De tijd in het jaar, dat pels- en bontwerk verkocht wordt, is kort in vergelijk met den tijd voor andere kleeren, maar den geheelen tijd steekt toch uw geld in de bontafdeeling. Daarom moet de winst groot genoeg zijn, om de rente voor het vastgelegde kapitaal eruit te halen. De andere kleeren verkoopt men het geheele jaar, de voorraad wisselt meermalen, het kapitaal werkt sneller, de winst is spoediger gemaakt. Daarom moet de winst procentsgewijze lager berekend worden. De tegenwoordige handelsprincipen verlangen, dat alle artikelen duidelijk geprijsd zijn, zoodat elke klant den prijs kan zien en lezen. Daardoor kan elke koop gemakkelijker gesloten worden en wordt het vertrouwen in de firma gesterkt. Veel kooplieden zoeken te misleiden door met twee prijzen te merken. Dit is echter een slecht principe. Het zien van twee prijzen wekt het wantrouwen op van de klanten. Alleen bij uitverkoopen kunnen somtijds dubbele prijzen gemotiveerd zijn, en ook dan is dit nog zeer te betwijfelen. De winstberekening op zeker artikel is afhankelijk van de zekerheid of men den geheelen voorraad tegen den aangegeven prijs kan kwijt worden. B.v. honderd dozijn overhemden worden ingekocht en met 40 °/0 winst geprijsd. Nu worden vijftig dozijn voor dien prijs verkocht. Intusschen is een nieuw model of een nieuwe kleur uitgekomen en men is genoodzaakt, den prijs te verminderen. Deze reductie laat slechts 20 °/0 winst over. Opnieuw worden 25 dozijn verkocht. Daarna wordt alweer een prijsverlaging noodig en men verkoopt ze tegen inkoopsprijs. In plaats van een zekere winst te maken heeft men nu bijna een verlies geleden. Laten wij het eens berekenen: 50 dzn. overhemden è $ 18 + 40 °/0 == $ 900 + $ 360 25 „ „ „ „ 18 + 20 #/„ = „ 450 + „ 90 25 , „ . . 18+ Oon= . 450+ , 0 100 dzn. inkoop $ 1800 + $450 winst. fn°°oWerd,0pilie^OV^e1lden dus maar 25 % in plaats van hT ™ n', O1 blJ, dlt voorbeeld te blijven, nemen wij aan, dat 30 °'0 der algemeene onkosten op die goederen drukken; dus had de prijs liever met 60 c c Warenhuizen. 9 sSSËfiiSsp^h^^SI "ZZL _^1^1. 5^T^ b^erdi'fvf (jr)// room— / $///& t*r ■ c.osfvt*rr?s 5- t vcrofte^/na mprrf/s .pvc/nors b/ouces tm XïZTarr, *<,!<.* moa* 9r/,te/as> c%"f^f»J,'bo^ro*/Can sn de Srafesrrasr. -1— **?^57"£53r^-_. Ke/atar KoJcftr Het warenhuis van MARSHALL FIELD & Co. I '"' **S »*«z ZZ^Z ***£ ~——■ ZZ2Z°^>—-at" "~*v —- - ***"' /'"" '"' ??/_„ 1! ^ü^p" T ;T«a*!r- l-»»*-y 3 /•raaien. atrfm/)»/i*. zj/'M L **^%^'P£f%rZZfA °Cy>m/. "Psrforre ^"r*" jnanSognrr™"^; -H H,/o/er —] — 1 Ki/e/er TPféc/üna^ J * " /rrdao///jg t/&rr/ra/ yefiou* ss„ waarop nauwkeurig alle bidïïn oncrp" ge"oteerd worden. Deze formulieren worden in duplo opgemaakt; een ervan ontvangt de klant. De chef of ?eekenen en ml™oet eIk foninHer ,„n en mag dlt met doen, wanneer waarschijnlijk de komend"6 Verphchtin^ van de ziJde d*r firma niet is na te hireenïelernïmïl, °P de- afgesProken W, dan moet j genoegen nemen met een nieuwen termijn. Uok deze formulieren dragen controle-nummers. HET RUILEN DER GOEDEREN. fu'ilen '"mï/r"6 Z3ak Zal ^ene'gd ziJ'n. gekochte artikelen te runen, maar men mag geen misbruik van die bereidwillig- heid laten maken. Hiertoe zijn verschillende methoden ingevoerd. In verscheiden zaken is een centrale-ruilafdeeling, waar zich de klant met het te ruilen artikel moet vervoegen en van waar alle ruilbons uitgegeven worden. In den „Grand Leader" heeft ruilen plaats in de betreffende afdeeling door den afdeelingschef of een inspecteur. In de meeste gevallen waarin artikelen geruild worden, bestaat een oorzaak daartoe, waaruit de inkooper kan gewaar worden, waarom deze of gene goederen niet deugen. De inkooper kan dan den verkooper daarvan op de hoogte brengen. Nadat het voorwerp door de afdeeling weer in ontvangst is genomen, ontvangt de klant aan de afdeelingskas een ruilbon. V. Het Fransche Warenhuis. DE ORGANISATIE VAN DEN „LOUVRE" TE PARIJS Daar de beide belangrijkste Fransche warenhuizen tengevolge van hun lang bestaan en hun groote beteekenis feitelijk in veel opzichten als model gediend hebben voor de jongere Amerikaansche en Duitsche warenhuizen, willen wij om niet in herhaling te vervallen, niet alle bizonderheden betreffende die reusachtige winkels opsommen. Wij willen alleen op de eigenaardige inrichtingen der beide belangrijke magazijnen h^Vhh 00r den&enen onzer lezers, die geen gelegenheid hebben om naar Parijs te komen een idef geven van die voorbeeldige zaken. 8 We zullen beginnen met „den Louvre". De Louvre bestaat sedert het jaar i855. De oprichters waren de toenmalige handelsbedienden alfred chauchard en auguste heriot, twee bizonder geniale koppen, wien het dank zij eenigen kapitalisten gelukte, het eerste gróme warenhuis te Parijs te vestigen. Dit gebeurde, toen Frankrijk met zijn eerste groote Parijsche tentoonstelling de andere volken ♦a .vert'azin| tracht, toen Napoleon III het lang gekoes- brarht^Hnn d.°°r^rekin& der „Rue de Rivoli", ten uitvoer bracht en door talrijke veranderingen van verschillende stads- fwt Pr- verbrÊ1ed!ng van oude en aanleg van nieuwe straten en p einen, Parijs gemaakt heeft tot een schoone onvergelijkelijke stad. u e' Toen ter tijd werd de „Place du Palais Royal" voor het eerst electrisch verlicht en daardoor tevens het kolossale bouwterrein, waar het „Hotel" en de „Grands Magasins du Louvre" verrezen. Het eerste moest na korten tijd verplaatst worden naar den anderen kant van de „Place du Palais Royal", daar de magazijnen zich zoo snel ontwikkelden en behoefte kregen aan grootere uitgestrektheid. De oprichters van den Louvre legden niet alleen van den aanvang af een zekere genialiteit aan den dag betreffende de geheele inrichting der groote onderneming, maar gaven ook blijk van uitstekenden smaak in de keuze der artikelen en van een buitengewone energie tegenover de vele bezwaren en moeielijkheden, waarmee zij te kampen hadden. Over de organisatie van den inkoop behoeven wij hier geen bizonderheden meer mee te deelen, ofschoon het aan deze schitterende organisatie te danken is, dat de Louvre in zijden stoffen, confecties en alle andere mode-artikelen een omzet van groote beteekenis bereikt. VERKOOP TEGEN CONTANTE BETALING is het heerschende principe van den Louvre, alle goederen worden verkocht tegen onmiddellijke betaling. Crediet wordt niet verleend. Hierop komen wel uitzonderingen voor, indien het betreft naar huis gezonden goederen en de knecht den klant niet thuis vindt. Indien deze bij de firma welbekend is» en de knecht de opdracht heeft, de gekochte goederen bij zijn afwezigheid zonder betaling af te geven, wordt het bedrag der rekening na verloop van een week door een kassier geïnd. Het komt echter dikwijls voor, dat een knecht zonder daartoe gemachtigd te zijn, bij afwezigheid van den klant de goederen onbetaald afgeeft. Gewoonlijk vloeit dit voort uit gemakzucht van den bode, die den loop niet twee maal op denzelfden dag wil maken of het onbezorgde pak des avonds niet weer naar het magazijn terug wil nemen. Deze eigendunkelijke Warenhuizen. 10 handelwijze komt evenwel op verantwoordelijkheid van den knecht, wien eventueele verliesposten op het einde van elke maand van zijn salaris worden afgetrokken. DE EXPEDITIE. De Grands Magasins du Louvre maken voor het naar huis bezorgen der gekochte goederen gebruik van dubbel bespannen wagens en een groot aantal automobielen. Het personeel hiervoor draagt afzonderlijke livrei. Groote zware pakken worden naar huis bezorgd op bovengenoemde wijze, kleine lichte pakjes gewoonlijk door volwassen huisknechten in livrei. Bij de enorme Parijsche clientèle en het uitgebreide aantal verschillende artikelen, dat dagelijks afgeleverd moet worden, zouden wagens en auto's bij de groote afstanden in Parijs niet alles kunnen verzorgen. Daarom wordt nog bovendien gebruik gemaakt van verscheiden boden, die dagelijks eenige malen pakken voor den Louvre moeten bezorgen. Elk besteld voorwerp wordt, hetzij het in voorraad is of apart vervaardigd moet worden, geleverd zonder eenige vooruitbetaling, zelfs bij kleedingstukken. Hierin toonen de Grands Magasins du Louvre zich alweer zeer tegemoetkomend, maar er wordt door enkele minder nauwgezette klanten wel eens misbruik van gemaakt. STICHTINGEN TEN BATE DER EMPLOYÉ'S. De directie heeft al het mogelijke gedaan, om de levensomstandigheden te veraangenamen van al degenen, die hun ijver en hun krachten aan de zaak wijden. Verschillende voorbeeldige inrichtingen zijn in het leven geroepen, om den verkoopers, rayonchefs en overig personeel een zorgeloos bestaan te verzekeren. Hieronder komen vooral in aanmerking de maatregelen tot het verleenen van onderstand aan het personeel in geval van militiedienst, ziekte of ouderdom of tijdelijke ongeschiktheid tot werken. Bovendien bestaan nog andere instellingen ten behoeve van het talrijke mannelijke en vrouwelijke personeel, zooals ondersteuningsfondsen, die o.a. ook daartoe dienen, om employé's die gaan trouwen behulpzaam te zijn bij het inrichten van hun woning of in het algemeen het personeel tot spaarzaamheid op te wekken, door bij te dragen in de spaarkas, welke ïnlegsommen goede rente opbrengen. Het pensioenfonds en het reservefonds, die in het jaar 1880 door de directeuren, de heeren Chauchard & Co. ten bate van het personeel zijn opgericht, zijn sinds dien tijd tot op heden een groot aantal employe's ten zegen geweest. Alle employé's, die door hun handteekening zich formeel aan den Louvre verbonden hebben, zijn gerechtigd tot deelname aan die fondsen. Het toetreden tot het pensioenfonds kan den 31 en Juli van elk jaar plaats vinden; ieder nieuw lid evenwel moet zonder tusschenpoos zes jaren lang in den Louvre werkzaam zijn geweest. Militiedienst of ziekte, die een tijdelijke schorsing van werkzaamheden veroorzaken, worden niet aangemerkt als afbreking van den voorgeschreven zesjarigen diensttijd, inzooverre geen bizondere omstandigheden het van de lijst schrappen van den betreffenden employé met zich brengen. Na afloop der eerste zes jaren worden door den Louvre ten bate van den betrokkene frs. 1000,— gestort in de door den Staat opgerichte „Kas voor ouderdomsverzorging en gepensioneerde beambten." Dit bedrag, hetwelk de directie uit eigen middelen betaalt, dient het personeel als grondkapitaal. De betreffende employé krijgt nu een rekening bij het fonds en heeft, zoodra hij een zekeren leeftijd bereikt, aanspraak op een lijfrente. Van het oogenblik, dat hij het vastgestelde bedrag van het fonds ontvangt, betaalt de directie van den Louvre jaarlijks slechts frs. 200,— voor hem aan het fonds. Deze jaarlijksche bijdragen houden op wanneer le een employé zijn betrekking opgeeft Dan hppft hii 'e ™ weik *»* 3e het jaarlijksche salaris van een employé met inbeerio van tantieme een hoogte van frs. 5000^- bereikt heeft K geval moet hij zelf tot zijn 50- jaar de iaa l ksche hi drage van frs. 200,— storten jaamjKsche bij- retdfïSl'h0^'3' die een ïr«e"'ke stich«"g de" Lonvre frs 200,-. 3.977.000 uit jaarli,ksche bijdragen van assËelp™ icmbmei* sstsrtóp^S^t5®6® in°°dienst b0 de" Louvre storting van frs. 1000,- een rent! van fre 'frn 'lane lijksche bijdrage van frs. 200,- een rente vf'fc jaar'ontVMgt '^4 "* * * <**£* &-S HET RENTESYSTEEM VAN DEN LOUVRE. Ingevolge besluit van den 26sten Jannari 1904 maken de employés die nog tot werken in staat zijn en hun volle salaris genieten, na hun 50ste jaar pas zoo laat mogelijk gebruik van hun lijfrente. Hierbij zijn de volgende gegevens van toepassing: op 55-jarigen leeftijd frs. 507,97, op 60-jarigen leeftijd frs. 780,40 jaarlijksche rente, welke bedragen door kunnen wordenVan ^ reservefonds no& belangr'jk verhoogd Door bovengenoemde instellingen blijft de employé gespaard voor een zorgvollen ouderdom; en woont hij bij zijn volwassen kinderen of buiten op een kleine plaats, waar het leven goedkoop is, dan geniet hij de voordeelen van zijn lijfrente. uT i u meeste pensioenfondsen in Frankrijk de vroegere handelsbedienden een pensioen ontvangen, afhankelijk van hun in de laatste jaren genoten salaris, waarborgt het reservefonds van den Louvre het personeel een lijfrente die evenredig is aan den duur van zijn diensttijd, waarbij de jaarlijksche betaling van frs. 200,— van den aard der betrekking afhangt. frcaaonnZ tS ure5d^ °pgemerkt 'S, de directie de jaarlijksche !F ( 2ÏÏ* aaJi voor het Personeel. dat een salaris heeft van frs. 5000, profiteeren de laagst gesalarieerden het meeste van het pensioenfonds. GJands Magasins du Louvre beschouwen evenwel deze ouderdomsverzekering nog niet als de eenige oplossing van het sociale vraagstuk, ter verbetering van de positie der handelsbedienden, die door ouderdom ongeschikt tot werken zijn geworden. In de overtuiging, dat dezen slechts hun we verdiende rust kunnen genieten in een zorgeloos familieleven, heeft de oprichter van den Louvre, de heer Chauchard, nog meer heilzame inrichtingen in het leven geroepen, die de bespreking wel waard zijn. Onderstaande tabellen geven een interessant overzicht over hetgeen de Louvre voor zijn personeel tot stand heeft gebracht. Tabel A. Stortingen gedurende 1880—1905. Stortingen Jaarlijksche Jaar . bijdragen van Totaal. van frs. 1000. {fS 20Q 1880 66000 — 66000 1881 25000 8200 33200 1882 38000 9000 47000 1883 64000 16600 80600 1884 92000 23600 115600 1885 83000 34200 117200 1886 154000 41600 195600 1887 168000 57600 225600 1888 209000 79600 288600 1889 154000 100000 254600 1890 187000 121000 308000 1891 169000 140000 309000 1892 166000 158400 324400 1893 162000 173800 335800 1894 188000 198600 386600 1895 220000 205600 425600 1896 201000 226400 427400 1897 102000 241400 343400 1898 167000 259000 426000 1899 141000 266200 407200 1900 134000 263200 397200 1901 110000 265000 375000 1902 108000 268800 376800 1903 131000 267800 398800 1904 116000 276200 392200 190 5 132000 274000 406800 Totaal 3577000 3977000 7554000 * W H 73 H < H C/D CO -j u CQ H Nieuwe ! hewSdeel^er Vertrokken ! Employés die T£a^ag Jaar. Rentetrekkenden iaar'- 'rs- 200 0f overleden frs. 5000 salaris genoemde hebben j hebben categorieën Jaarlijks Totaal Jaarlijks j Totaal Jaarlijks Totaal Jaarlijks Totaal Jaarlijks | Totaal 1880 — — — — — 1881 7 7 41 41 15 15 3 3 66 66 1882 3 10 8 49 9 24 5 8 25 91 1883 3 13 34 83 1 25 — 8 38 129 1884 5 18 35 118 13 38 11 19 64 193 1885 2 20 53 171 32 70 5 24 92 285 1886 8 28 37 208 28 98 10 34 83 368 1887 10 38 80 288 42 140 22 56 154 522 1888 11 49 110 398 28 168 19 75 168 690 1889 18 67 205 503 67 235 19 94 209 899 1890 11 78 102 605 40 275 1 95 154 1053 1891 13 91 95 700 61 336 18 113 187 1240 1892 13 104 92 792 49 385 15 128 169 1409 1893 12 116 77 869 61 446 16 144 166 1575 1894 20 136 124 993 7 453 11 155 162 1737 1895 12 148 35 1028 109 562 32 187 188 1925 1896 22 170 104 1132 73 635 21 208 220 2145 1897 28 198 75 1207 82 717 16 224 201 2346 1898 22 220 88 1295 69 786 13 237 192 2538 1899 20 240 31 1326 94 880 22 259 167 2705 1900 19 259 — 1316 92 972 40 299 141 2846 1901 42 301 9 1325 69 1041 14 313 134 2980 1902 32 333 19 1344 50 1091 9 322 110 3090 1903 16 349 — 1339 51 1142 45 367 112 3202 1904 28 377 42 1381 51 1193 17 384 138 3340 1905 — — — 1374 56 1249 28 412 84 3424 Tabel C. Jaar, waarin voor de employés rekeningen geopend Bedrag, worden bij het verzekeringsfonds. 1880 I 2 580,22 Jffl 305,66 1882 888,82 1883 1 044,70 1884 1 209,28 1885 I 2 754,50 1886 2 947,76 1887 2 907,68 1888 3 049,40 1889 2 050,30 1890 1 349,72 1891 | 925,04 1892 | 738,98 1893 659,76 1894 475,49 1895 ; 369.93 1896 | 149,65 1897 i 149,65 1898 ! 146,05 1899 146,05 1900 3165,84 1901 9 077,86 1902 7 012,45 1903 5 081,27 1904 7 197,15 1905 7197,15 Totaal frs. 63580,36 DE ALGEMEENE ONDERSTEUNINGSKAS. De „caisse de secours mutuels", de onderlinge ondersteuningskas der employés is ORgericht in het jaar 1876. Oorspronkelijk werden de noodige gelden verschaft door bijdragen van het personeel, dat er lid van werd door maandelijks frs. 0 50 te storten. Sedert Augustus 1900 evenwel heeft de Société du Louvre op aanraden harer tegenwoordige directie het op zich genomen die gezamenlijke maandelijksche kasbijdragen uit eigen middelen te bekostigen, zoodat daardoor alle employés van den Louvre zonder persoonlijke geldelijke bijdrage eventueel op ruime ondersteuning kunnen rekenen. Het beheer van deze ondersteuningskas ligt geheel in handen van het personeel. Aan het hoofd staan verschillende afdelingschefs, waaronder een president met zijn vertegenwoordiger, en zij hebben volmacht tot het verleenen van onderstand aan personen, die onder hun leiding werkzaam zijn. Alle mannelijke en vrouwelijke employés, onverschillig welke betrekking zij bekleeden, mogen aanspraak maken op ondersteuning tot op den dag, waarop zij hun betrekking verlaten. Als buitengewone leden worden beschouwd al degenen, die tot het jaar 1900 uit eigen middelen hun bijdragen in de ondersteuningskas gestort hebben. Zij komen als zoodanig voor od een speciale lijst, die zich bevindt in het archief van den Louvre; bij het verlaten hunner betrekking ontvangen zii evenwel de vroeger gedane betalingen niet terug. In geval van ongeluk of ziekte worden de bizondere kosten hiervoor bestreden uit de ondersteuningskas. De ondersteuning bestaat ten eerste in de dagelijksche uitbetaling eener som geld in overeenstemming met de omstandigheden; bovendien draagt de kas de kosten voor de geneesheeren, die de zieken zelf mogen kiezen, zoo ook vooralle medicijnen. De rekeningen voor die laatsten moeten door de nandteekening van den arts bekrachtigd worden. Op den Jlen Juh van elk jaar worden nieuwe leden voor het beheer der kas gekozen, afgetreden leden zijn herkiesbaar. De voorzitter der commissie van beheer of diens plaatsvervanger moet steeds door zijn handteekening het voorstel van een afdeelingschef betreffende ondersteuning van een employé zijner afdeeling goedkeuren. Binnen ten hoogste twee dagen daarna volgt dan de uitbetaling aan de centraalkas. In den financieelen toestand der kas is een voortdurende vooruitgang te bemerken. Het laatste boekjaar wijst een saldo van over de frs. 30.000 aan en sinds de oprichting bedragen haar totaal uitkeeringen tot op heden frs. 483193,05. Deze laatsten bestaan uit: le. directe geldelijke hulp aan het personeel in den vorm van contanten voor onbepaalden tijd. 2e. bestrijding der kosten van artsen, medicamenten en artikelen van ziekenverpleging. Wanneer de ondersteuningskas den employé, die met zijn familie alleen op zijn salaris aangewezen is, bij tijdelijke ziekte geldelijken steun verleent, dan kan dit toch slechts in zekere mate plaats hebben. Dit bijspringen door de directie tegenover een groot personeel is niet voldoende in geval van ernstige ziekte of langdurig herstel, waar dikwijls behoefte is aan een verblijf van eenige weken buiten Parijs, hetzij op het land of aan de zee. Behalve de ondersteuningskas heeft de directie in het jaar 1891 een speciale kas opgericht voor buitengewone geneeskundige hulp verbonden met een sanatorium, het „sanatorium de Tournan." Hierdoor ontvangt het personeel in bizondere gevallen ondersteuning en verpleging op kosten der directie. Deze kas bestaat door jaarlijksche bijdragen der directie en giften in eens van den vroegeren directeur Chauchard. Indien gewenscht, bestaat de ondersteuning uit een som geld, waardoor de employé de noodige ontspanning kan nemen in zijn familiekring op het land of aan de zee. Het nabij Parijs gelegen sanatorium is bestemd voor ongehuwd, mannelijk personeel. Hiervoor worden jaarlijks ten minste frs. 30000 besteed. Bovendien komen nog eenige duizenden francs kosten voor zwaar zieke employés in ziekenhuizen en ten slotte een jaarlijksche bijdrage van frs. 4000 voor gehuwd vrouwelijk personeel, dat bij bevallingen haar werkzaamheden gedurende een zekeren tijd moet schorsen. Nog moet o.a. melding gemaakt worden van een stichting der directie van de Grands Magasins du Louvre, van de villa-kolonie „ma campagne". De naam duidt al eenigszins het doel aan; nl. om het personeel tot spaarzaamheid op te wekken, die ten doel heeft, een rustig familieleven te kunnen genieten, buiten, dicht bij Parijs, waar zij na een geheele week ingespannen arbeid van de buitenlucht kunnen Erofiteeren, in kleine landhuisjes, waarvan zij zelf langzamerand eigenaars kunnen worden. Deze wensch van de directie kon slechts verwezenlijkt worden door den betreffenden employés een geldelijken steun te verleenen tot aankoop van den grond. Op initiatief van een der directeuren, den heer Honoré, werd in het jaar 1895 tot dit doel een som van frs 80000 voor 9 jaren è 3 °/o geleend aan de vereeniging „Ma Campagne", waarvan deel uitmaakten 60 employés, die van 15 tot 20 jaren dienst in den Louvre achter den rug hadden. De gekochte grond beslaat 44300 vierkante Meter; hiervan werden ongeveer 8600 M2 gereserveerd voor straten en kleine pleinen in de kolonie, welke als zoodanig gemeen eigendom bleven van de leden der kolonie. De overblijvende 36000 M2. werden in 60 gelijke deelen verdeeld, een voor elk der leden, waarover zij na aflossing naar goeddunken konden beschikken. Nog een tweede kolonie voor oude en gepensioneerde employe's der Grands Magasins du Louvre werd in 1902 opgericht door schenking van „le Pavillon de Madame" de prachtige bezitting van den oprichter van den Louvre, den heer Chauchard. Het kolossale park, dat bij de bezitting behoort, werd in 105 gelijke deelen verdeeld en bestemd voor het bejaarde personeel van den Louvre. Sinds 1902 werden door de directie 30 landhuisjes gebouwd voor employés welke een salaris van minder dan frs. 5000 hadden. De huisjes werden den employés met hun vrouwen levenslang als woonplaats verleend zonder de minste huur te bedingen. De overlevende echtgenoot heeft tot zijn dood recht op vrije woning. Behalve een kleine belasting moet de bezitter van een huisje door een geringe jaarlijksche vergoeding meedragen in de onderhoudskosten. DE INRICHTING VAN „AU BON MARCHÉ." De Bon Marché, die zijn kolossalen bloei in de eerste plaats te danken heeft aan den genialen Aristide Boucicaut, heeft 57 verschillende goederenafdeelingen, 8 in het groote bijgebouw, bestemd voor woninginrichting en huishoudelijke artikelen, de 49 andere rayons in het hoofdgebouw van het warenhuis, in de beneden-, eerste en tweede verdiepingen. Elke afdeeling draagt haar letter en nummer, welke ook aangegeven zijn op de verkoopbons en de kasbons. Het parterre alleen bevat 26 afdeelingen en wel: 1 Letter F. Fantasieartikelen. 2 „ K. Gekleurde wollen stoffen. 3 „ K.S. Rouwartikelen. 4 „ U. Lakens, flanellen. 5 „ L. Katoenen. 6 „ L.P. Voeringstoffen. 7 „ P. Linnen. 8 „ P.C. Witte goederen. 9 „ M. Linnen goederen. 10 „ M.O. Tafel- en huishoudlinnen. 11 » I. Zakdoeken. 12 „ D. Tricotgoederen voor dames. 13 „ D.F. „ „ kinderen. 14 „ D.H. „ „ heeren. 15 „ O. Handschoenen. 16 „ E. Overhemden voor heeren en jongens. 17 „ S. Dassen, doeken enz. 18 Letter C. Linten, ceintuurs. 19 „ C.K. Veeren, bloemen, hoedevormen en garnituren. 20 , B. Garen en band. 21 „ R.B. Passementerieën en galons. 22 „ B.F. Wol en borduursels. 23 „ A.B. Parijsche artikelen, byouterieën. 24 „ S.T. Schrijfpapier, boeken. 25 „ T.A. Tafelserviezen, uurwerken enz. 26 „ F.O. Speelgoederen, photografie. Breede trappen leiden naar de eerste verdieping, waar 15 verschillende, zeer uitgebreide rayons zijn, n.1. 27 Letter G. Zwarte zijden stoffen. 28 „ G.F. Gekleurde „ , 29 „ V. Tulle, kanten, borduursels. 30 „ R.Z. Ruches, crêpe, gaas, voiles. 31 » J- Wandelstokken, parapluies en parasols, bont¬ werk. 32 „ R. Uitzetten en kindergoed lingeries. 33 n R.O. Fijne ondergoederen, corsetten, tricots. 34 „ R.l. Witte goederen en linnenborduursels. 35 „ C.R. Artikelen voor kleine kinderen. 36 „ L.S. Rokken, onderrokken, kousen. 37 „ L.U. Schoenen en laarzen voor dames. 38 „ U.K. Schoenen en laarzen voor heeren en kinderen. 39 „ a.O.I. Bronswerken, verlichtingsartikelen. 39a „ b.O.I. Porcelein, chineesche en japansche goederen. 40 „ A.R. Parfumerieën, toiletartikelen, waaiers. De tweede verdieping is behalve voor hoeden en reisartikelen, bestemd voor heeren-, dames- en kinderconfectie en bestaat uit 9 rayons. 41 Letter D.O. Modeartikelen en dameshoeden. 42 „ L. Damescostuums. 43 „ L.G. Ochtendjaponnen, blouses. 44 „ B.M. Kleeren voor kinderen en jongemeisjes. 45 „ T. Damesconfectie. 46 „ G.T. Mantels, waterdichte mantels. 47 „ H. Confectie voor heeren. 48 Letter H.K. Confectie voor jongens. 49 „ J.M. Hoeden voor heeren en jongens. Reisartikelen. De indeeling van het interessante bijgebouw met zijn 8 afdeelingen is als volgt: 50 Letter X. Meubelstoffen (nieuwe en oude stijlen). 51 „ R.X. Meubelen, behangsels, gobelins, kunstvoor¬ werpen. 52 „ P.X. Garneeringen, galons enz. voor meubelen. 53 „ O.C. Huishoudelijke artikelen en keukengerei. 54 „ O.T. Tuinmeubelen, tafelkleeden, zadels enz. 55 „ N. Tapijten, gordijnen, tafelkleeden. 56 „ Y. Ledekanten, beddegoed, dekens en spreien. 57 „ M.B. Schrijnwerk en kleine meubelen. Om het publiek den toegang tot deze afdeelingen zoo gemakkelijk mogelijk te maken en om te voorkomen, dat de clientèle die van uit het hoofdgebouw ook het bijgebouw wil bezoeken, eerst de straat moest oversteken, is dit laatste door een zacht glooienden onderaardschen gang verbonden. De ingang van deze passage is in het parterre. Een groot aantal electrische gloeilampjes verlicht den doorgang schitterend en het geheel maakt een voornamen, smaakvollen indruk. HET „DEPOT CENTRAL". Van de parterre-magazijnen leiden nog verschillende toegangen naar het bovenste sousterrain, dat zeer practisch en interessant is ingericht. Een gedeelte hiervan voor het publiek toegankelijk, heet het „depot central". Hier worden alle goederen, welke in Parijs, de omstreken en de provincie bezorgd moeten worden, gesorteerd en gereed gemaakt voor de verzending. Op een reusachtige draaiende tafel komen uit alle rayons van het hoofd- zoowel als van het bijgebouw de te verzenden goederen. De pakjes worden door de verkoopers op houten transporteurs geworpen en vallen dan op eindlooze breede strooken zeildoek, die zich machinaal voortbewegen langs alle etages en afdeelingen en alles meenemen, om het kort daarna aan het „depot central" op de draaiende tafel te deponeeren. Verscheidene employés nemen nu de pakjes, welke voorzien zijn van de nummers en de letters der expeditieafdeelineen waarvoor zij bestemd zijn, van de draaitafel, sorteeren ze en werpen ze in groote op rollen gaande manden, welke naar de verschillende expeditieafdeelingen gaan, voor Parijs, de voorsteden en de provincie. Hier worden de pakjes tot verzending gereed gemaakt en door middel van liften op de voor de kelderingangen staande transportwagens geladen. Dit alles gaat dank zij de gemakkelijke, praktische inrichtingen, zonder tijdverlies of bezwaren en daardoor is het Hw, ♦' ^agelljks duizenden pakken en pakjes naar de klanten te bezorgen, dikwijls nog op denzelfden dag, waarop de inkoop plaats had. F DE KANTOREN EN HUN ARCHIEF MET KLANTENREGISTER. Belangrijk en interessant is de inrichting der verschillende kantoren. Deze nemen met de boekhouding, de kas, verschillende afdeelingen der directie en verscheiden goederenafdeelingen de helft der tweede verdieping van den Bon Marche in ; de expeditiebureaux voor alle plaatsen van Frankrijk en van het buitenland liggen op de derde en de vierde verdieping. Deze uitgebreide kantoren hebben hun eigen archief, waarin ontelbare actenmappen bewaard wordendeze bevatten den naam en het adres van de verschillende klanten, met vermelding van de soort goederen, welke deze van den Bon Marché hebben gekocht, of doorloopend of slechts enkele malen bestellingen werden gedaan, of de klanten tevreden waren of gereclameerd hadden, hoe dikwijls hun offerte is gemaakt enz. ' Door deze inrichting heeft de zaak een doorloopende, nauwkeurige controle over haar clientèle en is in staat aan de hand van dit register dat regelmatig wordt bijgehouden, zich te overtuigen, of alle buitenlandsche koopers haar trouw zijn gebleven, of van nieuwe klanten na de eerste bestelling andere gevolgd zijn, om, zoo niet, door herhaalde aanbiedingen, toezending van catalogi en monstercollecties, de klanten opnieuw over te halen tot koopen in den Bon Marché. In deze kantoren komen alle ingekomen brieven en hier vindt ook plaats de verzending van aangevraagde stalen en goederen. Door middel van een zeer praktisch ingerichten, eindeloos rollenden lift, bestaande uit boven elkaar hangende vakken, die doorloopend in stijgende beweging zijn en hierbij langs alle verdiepingen van den Bon Marché gaan, komen de verschillende voor verzending bestemde goederen in de expeditiekantoren, worden hier verpakt, en daarna zooals boven vermeld werd door middel van de transportbanden als pakjes op de draaitafel in het eerste sousterrain overgebracht. Meer dan 500 employés zijn werkzaam tot controle van de archieven met het klantenregister, tot het voeren van de boekhouding en voor den dienst in de expeditiekantoren op de derde en vierde verdieping. RECLAME EN OFFERTEN. De directie van den Bon Marché hecht groote waarde aan een voortdurende, goedgekozen reclame en offerte in verband met de uitgebreide Fransche en buitenlandsche clientèle. De „Bureaux de publicité", waar de te verzenden stalen en monstercollecties gereed gemaakt worden, hebben een zeer talrijk personeel in dienst. Onder leiding van verscheiden afdelingschefs wordt deze dienst door bijna uitsluitend vrouwelijke employés waargenomen in ruime, goed verlichte lokalen in een afzonderlijk gebouw van den Bon Marché aan de Rue du Bac. Behalve door een regelmatige reclame in de dagbladen, in het bizonder op de „jours de solde", de koopjesdagen, en eventueele aankondiging van alle in den loop van het jaar plaats hebbende tentoonstellingen en groote uitverkoopen, wordt het publiek bij die gelegenheden nog op den Bon Marché opmerkzaam gemaakt door groote smaakvolle aanplakbiljetten. Een der hoofddoeleinden der „Bureaux de publicité" is de regelmatige verzending van catalogi en monsterzendingen aan de clientèle. In zeer duidelijk omschreven, omvangrijke en rijk geillustreerde catalogi worden alle te koop geboden artikelen met hun prijzen aangegeven. In de monsterkamers worden collecties van alle stoffen, welke de zaak nahoudt, tot verzending gereed gemaakt. Hiertoe worden balen stof verbruikt, die machinaal in vierkante reepjes verdeeld worden. Nadat deze op carton geplakt zijn, voorzien van prijzen en verdere bizonderheden, ontstaan op die wijze duizenden staalkaarten van alle soorten stoffen en weefsels, die volgens wensch van den klant in groote of kleine hoeveelheid gratis toegezonden worden. Het klaarmaken van die staalkaarten geschiedt door 200 vrouwelijke bedienden. Deze zitten aan breede tafels, waaraan manden bevestigd zijn, waarin de voltooide, alle gelijke kaarten, verzameld worden. Aan elke tafel wordt een afzonderlijke collectie stoffen geplakt. De Bon Marché zendt zijn geillustreerde catalogi zelfs naar het kleinste dorpje in Frankrijk. De voortdurende reclame, de controle van het klantenregister, de offerten en monstercollecties kosten jaarlijks enorme sommen, maar hierdoor behoudt de zaak doorloopend voeling met zijn clientèle en aan dit principe zoowel als aan een zeer accurate bediening heeft de Bon Marché het te danken, dat hij van alle Parijsche warenhuizen de oudste en trouwste klandisie onder de Fransche bourgeosie bezit. Warenhuizen. 11 DE AGENDA VAN DEN BON MARCHÉ. Alle jaren omstreeks December geeft de Bon Marché een zeer smaakvollen agenda uit. Deze bevat humoristische teekeningen, keukenrecepten, modeberichten, een sensatiegebeurtenissen met talrijke gekleurde illustraties, een huishoudboek, een kaart van Parijs, die zeer practisch is ingericht en door een van cijfers voorzien lint onmiddellijk elke straat en elk plein doet vinden, en verder een juiste opgave der datums, waarop in het aanstaande jaar groote uitverkoopen en tentoonstellingen in de magazijnen zullen gehouden worden. Deze agenda wordt het publiek aangeboden tot den geringen prijs van 45 centimes, welke een zeer kleine tegemoetkoming vormen in de kolossale kosten, welke de zaak jaarlijks heeft door het laten drukken van vijfhonderd duizend exemplaren. TENTOONSTELLINGEN IN DEN BON MARCHÉ. Eenige malen per jaar worden evenals in alle Fransche warenhuizen tentoonstellingen van bepaalde categorieën van goederen gehouden en in verband daarmee groote uitverkoopdagen en de zoogenaamde „Jours de Solde". Tot het slagen van die tentoonstellingen moeten afdeelingschefs en fabrikanten hand in hand gaan, en door juisten en goed doordachten inkoop reeds vooruit de voor de „Grands jours de vente" benoodigde artikelen in smaakvolle uitvoering verzorgen. Reeds lang van te voren worden bij de fabrikanten enorme voorraden besteld en langzamerhand, al naar de fabrikatie opschiet, verzonden, hetzij direct aan de Grands Magasins te Parijs, hetzij aan de verschillende inkoophuizen, die voor de aflevering moeten zorgen, en die de zaak heeft in alle industrieplaatsen, zooals Lyon, Roubaix, St. Etienne enz. Deze laatsten zijn verantwoordelijk voor richtige aflevering en onberispelijke afwerking der bestelde artikelen, ook voor de tijdige aankomst daarvan. Zoodra de goederen arriveeren, komt een deel hiervan disponibel voor de dagelijksche behoefte; het grootste gedeelte wordt gereserveerd voor de later plaats hebbende tentoonstelling. De eerste groote uitverkoopdagen hebben plaats in Januari na Nieuwjaar, in den vorm van een „Exposition de solde et d'occasion". Bij die gelegenheid worden hoofdzakelijk allerlei stoffen en zijden coupons benevens verschillende artikelen van de laatste maanden van het afgeloopen jaar tegen veel verminderde prijzen ten verkoop aangeboden. UITVERKOOPDAGEN. Aristide Boucicaut was als eigenaar van een zaak in nouveautés in zijn tijd de eerste, die begreep, dat alle artikelen, die bij het Fransche publiek met zijn snel wisselende mode niet direct ingang vonden, zoo spoedig mogelijk tegen verminderde prijzen moeten verkocht worden, om niet door langer liggen geheel waardeloos te worden. Hij voerde daartoe de dagen voor gelegenheidskoopjes in, die sinds dien tijd regelmatig om de paar maanden gehouden worden en waarop alies, wat niet ten volle naar den smaak van het publiek is, tot spotprijzen opgeruimd wordt. Hierbij profiteert alleen de kooper, die geen slaaf der mode is, want hij kan een voorwerp, dat in kwaliteit even goed is als een ander, dat dikwijls het dubbele kost alleen omdat het als „dernier cri" geldt, half voor niets koopen. „EXPOSITION DE BLANC". De tweede tentoonstelling, in het begin van Februari, „Exposition de Blanc", is de belangrijkste van alle, wegens den enormen omzet, die daarbij wordt bereikt. Deze groote uitverkoop van witte goederen wordt jaarlijks door alle Francaises, van de elegante Parisienne tot de eenvoudigste provinciaalsche roet verlangen afgewacht. Zij vinden er een rijke keuze van billijke en toch soliede, ook van de duurste en elegantste huishoud- en lijfgoederen, kinder-en dameslingeries, uitzetten kanten, borduursels enz. De .B°n. Marché beschouwt deze tentoonstellingen als een specialiteit en laat alles vervaardigen door eigen machinale weverijen of met de hand en de gemaakte witte goederen door speciale fabrikanten. Op den avond vóór den eersten uitverkoopdag worden geheele balen linnen afgewikkeld en van de zoldering neergelaten, de wanden worden ermee bedekt en ook om de trapleuningen en pilaren in de magazijnen worden breede witte banden geslingerd. Geheele stukken linnen, tot aan de zoldering op elkaar gestapeld als witte kolommen, geven een denkbeeld van de ontzettende massa witgoed, die hier te koop is en het oog der klanten ontmoet bij het binnenomen in het magazijn niet anders dan witte voorwerpen. Drie weken lang verdringen zich de koopers, om zich voor een jaar te voorzien van alle mogelijke witte goederen. TENTOONSTELLINGEN VAN MODEARTIKELEN. Tegen het einde van Februari, bij het naderen van de lente uj l verk°°P van bloemen, hoedgarnituren, kanten! handschoenen en parfumerieën. In Maart heeft de eerste groote seizoenexpositie van voorjaarsnouveautés plaats. De maand April is gewijd aan heeren- en damesconfectie, waarin ae Bon Marche zich een welverdiende reputatie heeft verworven en een speciale clientèle onder den gegoeden burgerstand bezit. Men vindt er het beste, wat er bestaat in groote keuje, en tegen matige prijzen; zoowel in eigen nieuwe modellen van den Bon Marché als in de geïmiteerde laatste scheppingen der groote naaisters. De heerencostuums hebben een goeden Engelschen coupe en zitten onberispelijk. Alle aangeboden kleedingstukken worden in de eigen ateliers van den Bon Marché door ervaren kleermakers en naaisters vervaardigd. In Mei volgt de expositie van zomertoiletten, in Juni baden reiscostuums, toiletten voor buiten, alle mogelijke artikelen voor de reis en de vacantie met daarmee verbonden uitverkoop van alle zomernouveautés. In Juli „Grands jours de solde", van alle sinds het begin van het jaar in prijs verminderde goederen en gelijktijdig opmaken van den inventaris. In Augustus, wanneer de meeste Parijzenaars naar buiten zijn, zouden de warenhuizen leeg zijn, wanneer zij niet schadeloos gesteld werden door het bezoek van massa's vreemdelingen, welke hun inkoopen komen doen in de magazijnen van den Bon Marché, die door hen als een bezienswaardigheid beschouwd worden. September brengt weer de tentoonstelling van tapijten en ameublementen, waar een rijke collectie van tapijten, Oostersche weefsels, meubelstoffen, Chineesche en Japansche kunstvoorwerpen ten verkoop geëtaleerd worden. Voor deze artikelen hebben de magazijnen hun speciale inkoopers in de verschillende landen. In October begint de algemeene groote tentoonstelling van winternouveautés, die na de „exposition de blanc" de meest belangrijke is. Einde October komen de wintertoiletten, nieuwe modellen van den Bon Marché, tailleurcostuums en bontwerk. In November groote uitverkoop van winternouveautés en in December de laatste tentoonstelling van het jaar, de „étrennes", nieuwjaarsgeschenken, voornamelijk boeken en speelgoederen. Deze tentoonstelling brengt groote winsten op, want alle afdeelingen hebben om dien tijd geschikte cadeautjes en maken zonder uitzondering een grooten omzet. Bizonder mooi is de decoratie van de parterremagazijnen, waar hooge kerstboomen met honderden gekleurde electrische lichtjes, speelgoederen en andere versiering prijken. De geheele aanblik is zoo prachtig, dat omstreeks kersttijd half Parijs zich in den Bon Marché verdringt. VOORZORGEN EN FINANCIEELE INSTELLINGEN TEN BATE VAN HET PERSONEEL. Alle jonge meisjes, die in de magazijnen werkzaam zijn en geen familie in Parijs hebben, wonen kosteloos in haar eigen, net ingerichte kamertjes, die gelegen zijn op de bovenste verdiepingen van het groote bijgebouw in de Rue Duroc. Ook de jongelui onder de 20 jaar die niet bij hun ouders inwonen, hebben in de Rue du Bac 106 gratis woningen tot hun beschikking. Behalve een goede bibliotheek en een muziekzaal hebben de dames nog een lees- en conversatiezaal tot haar beschikking, waar zij des avonds na het diner haar vrijen tijd kunnen doorbrengen. Een speciale arts geeft dagelijks gratis consult voor het in den Bon Marché wonende personeel; ook ontvangen de employés kosteloos onderricht in schermen en in vreemde talen. Zelfs wordt jaarlijks een aantal vlugge en ijverige leerlingen op kosten van den Bon Marché eenige maanden naar Londen gestuurd, om zich verder te bekwamen in de Engelsche taal. Eenmaal per week hebben muzikale bijeenkomsten van het personeel plaats voor koraal- en harmonieuitvoeringen. Deze zangvereeniging telt 120 leden en telt onder de beste van Parijs. Evenals de directie van den Louvre heeft ook de directie van den Bon Marché verschillende financieele instellingen in het leven geroepen ten bate van het personeel. Hiervan noemen we de in het jaar 1876 opgerichte „Caisse de Prevoyance", een reservefonds, door den Bon Marché uit jaarlijksche stortingen gevormd. Wanneer de in aanmerking komende employé na een bepaalden diensttijd zijn werkkring neerlegt of dien tengevolge van invaliditeit niet meer kan vervullen, komt hij dus in het bezit van een zeker kapitaal. Ingeval van tusschentijds overlijden ontvangen zijn erfgenamen het geld. Het beheer en de controle der „caisse de prévoyance" is in handen van verschillende administrateurs en van beambten, die allen aandeel in de winst hebben. Na den dood van Aristide Boucicaut stelde madame Boucicaut een millioen francs disponibel voor een „Caisse de retraite een pensioenfonds ten bate van het personeel. Deze gift werd eenige maanden later nog verhoogd met vier millioen francs ook uit haar privévermogen. Ieder heeft na twintigjarigen diensttijd recht op volle pensioen; de vrouwelijke employes op 45-jarigen, de mannelijke op 50-jarigen leeftijd. Het pensioenfonds bestaat uit de schenking van 5 millioen van de weduwe Boucicaut, uit vrijwillige bijdragen van vroegere administrateurs, van aandeelhouders en uit jaarlijksche stortingen van den Bon Marché zelf. . . In het jaar 1892 werd door de administrateurs en de aandeelhouders van den Bon Marché een derde fonds opgericht, de „Caisse des ouvriers et ouvrières", ten bate van alle tegen dag- of weekloon werkende arbeiders en arbeidsters. De gelden voor dit fonds worden ook uit de winsten der zaak bijeengebracht en aangewend tot ondersteuning en pensioneering der rechthebbenden. Een levenslang pensioen ontvangen alleen degenen, die 15 jaren in de zaak werkzaam zijn geweest. Het kapitaal van dit werkliedenfonds bedroeg in het laatste boekjaar frs. 759721,50. Madame Boucicaut vermaakte bij haar dood haar getieeie vermogen aan het personeel van den Bon Marche en aan verschillende weldadigheidsinrichtingen. Elk der employes ontving na haar dood, ieder naar zijn rang e" (stanf' ene" som in contanten uitgekeerd, van frs. 1000, tot frs. 10000. Aanhangsel. i. VERSCHILPUNTEN TUSSCHEN WARENHUIS EN WINKEL. Terwijl wij in het voorgaande de organisatie en de wijze van exploitatie van het moderne warenhuis uiteengezet hebben, opdat onze lezers zich ten behoeve hunner zaken eenige bizonderheden ten nutte kunnen maken of zich door de geheele organisatie tot nieuwe ideeën opgewekt zouden gevoelen, willen wij hier nog eenige punten vermelden, die het tegenovergestelde doel hebben: die wijzen op hetgeen wij niet onvoorwaardelijk van de warenhuizen kunnen overnemen. In de eerste plaats dient men niet te vergeten, dat de geheele ingewikkelde organisatie van het groote warenhuis noodzakelijk geworden is door den omvang der zaak en zich dus alleen eigent voor zaken van die uitgebreidheid. Er bestaan tegenwoordig een groot aantal specialiteitszaken, die op dezelfde wijze georganiseerd zijn als groote warenhuizen, omdat zij even groote omzetten bereiken en in overeenstemming daarmee een even uitgebreiden vorm van exploitatie noodig hebben. Maar een specialiteitszaak van middelmatigen omvang was wel dwaas, om zoo'n ingewikkelde organisatie maar werktuigelijk over te nemen. Zoolang een zaak niet te groot is, dat de bestuurder haar overzien kan ook zonder de hulpmiddelen der warenhuis-statistiek, tot zoolang behoeft hij er niet zijn toevlucht toe te nemen. Daarentegen zal hij verstandig doen, zijn kleinere zaak zoo in te richten, dat hij ten allen tijde er toe kan overgaan, die statistiek in zijn zaak in te voeren. De warenhuizen zijn, zooals wij hebben aangetoond, zeer dikwijls in de mogelijkheid, het publiek te lokken door aanbieding van goedkoope artikelen tegen uitzonderingsprijzen. Ook hierin mag de specialiteitszaak hen niet blindelings navolgen, want terwijl het warenhuis 40—50 verschillende afdeelingen heeft, die beurtelings dergelijke uitverkoopartikelen moeten aanbieden, zou de gewone winkelzaak telkens van dezelfde artikelen moeten gebruik maken. Haar sorteering zou spoedig uitgeput zijn; na korten tijd zou er geen artikel wezen, dat niet reeds tegen uitverkoopprijs aangeboden was, en de heele zaak zou daardoor op een lager peil gebracht worden. Voor winkels van kleineren omvang komen slechts gemotiveerde uitverkoopen in aanmerking. Een modezaak zal steeds tegen het einde van het seizoen tot eiken prijs haar aan mode onderhevige artikelen aan den man dienen te brengen. Een zaak in luxeartikelen zal na den inventaris alle licht beschadigde goederen en die artikelen, welke uit den smaak zijn, trachten op te ruimen. Wordt bij die gelegenheden op gepaste wijze het publiek gelokt, dan heeft de zaak er voordeel bij, ook al wordt er op de verminderde prijzen geld toegelegd. In een groot warenhuis heerscht het beginsel, de clientèle rustig door het gebouw te laten gaan om de artikelen, die ze interesseeren, te bekijken, met of zonder koopen. Ook de specialiteitszaak moet dit „shopping" van het publiek in de hand werken, door de koopers uit te noodigen, de nouveautés te bezichtigen zonder eenige verplichting tot koopen. Het personeel moet er op gewezen worden, het publiek op aangename, niet opdringerige manier rond te leiden; in geen geval mogen de employés automaten worden, die alleen werken, wanneer men er aan trekt en dan nog niet eens altijd. De eigenaardigheid van een warenhuis, waar de eigenaar der zaak tegenover zijn personeel en zijn clientèle geheel op den achtergrond treedt, zal slechts zelden bij een gewone winkelzaak voorkomen. Dit zal alleen dan het geval zijn, wanneer die zaak een buitengewonen omvang verkregen heeft. In elk ander geval moet de eigenaar der zaak voor zijn clientèle steeds bereikbaar wezen. Al draagt hij ook de behandeling van de mindere aangelegenheden, het personeel betreffende, aan een vertrouwden employé op, toch moet hij er voor zorgen, dat elke klacht van het personeel hem ter oore komt. Een der voornaamste hulpmiddelen van het warenhuis, dat nooit wil wachten, tot de clientèle van zelve komt, is de advertentie. Ook kleine specialiteitszaken mogen niet verzuimen, een juist gebruik te maken van annonces in couranten en tijdschriften, vooropgesteld natuurlijk, dat de onkosten voor advertenties in een juiste verhouding staan tot de gezamenlijke onkosten. De gewone winkelzaak mag echter niet onoordeelkundig de warenhuis-aanbiedingen imiteeren, maar moet zijn reclame in overeenstemming brengen met het karakter der zaak. II. TWAALF WETSARTIKELEN. In verband met de door ons aangegeven organisatie en administratie van verschillende zaken lijkt het ons niet ondienstig, hier ten slotte eenige wettelijke voorschriften te vermelden, die voor den Nederlandschen koopman noodzakelijk zijn, te weten en op te volgen. 1. Elk koopman is verplicht dagboek te houden, waarin van dag tot dag naar volgorde des tijds, zonder witte vakken, kantteekeningen of tusschenregels moet worden aangeteekend zijn vorderingen en schulden, de ondernemingen in zijn handel, de trekkingen, acceptatiën of endossementen van wissels en andere handelspapieren, zijn ver- bintenissen en in het algemeen al wat hij onvangt en uitgeeft; alles onverminderd zoodanige verdere boeken als in den handel gebruikelijk zijn, doch waarvan het houden door de wet niet wordt geboden. 2. Hij is verplicht de brieven, welke hij ontvangt, te bewaren en van degene, welke hij afzendt, een copieboek te houden. 3. Hij is verplicht alle jaren binnen de zes eerste maanden van elk boekjaar een staat en balans op te maken, in een afzonderlijk balansboek in te schrijven en eigenhandig te onderteekenen. 4. Hij is verplicht zijn boeken 30 jaren lang te bewaren. 5. Indien de handeling niet geheel ontkend, of het bestaan derzelve in het algemeen bewezen wordt, leveren richtig gehouden koopmansboeken, desgevorderd met eede versterkt of door den dood bevestigd, het bewijs op tusschen kooplieden wegens zaken, hun handel betreffende, ten aanzien van den tijd der handeling en der levering, de hoedanigheid, de hoeveelheid en den prijs der goederen, behoudens tegenbewijs. Ook de copieboeken van brieven kunnen, richtig gehouden, door den rechter als middel van bewijs worden aangenomen, 6. Met betrekking tot de bewijskracht van boeken tusschen kooplieden en particulieren zegt de wet: Koopmansboeken leveren een bewijs op tegen personen, die geen handel drijven, ten aanzien der hoedanigheid en der hoeveelheid van de leverantiën, mits het van elders bewezen zij, dat de koopman gewoon was aan de tegenpartij dergelijke leveringen op crediet te doen, zoo ook dat de boeken richtig gehouden zijn en eindelijk, dat de koopman de echtheid zijner vordering onder eede bevestigt. Indien de koopman overleden is, moeten zijn erfgenamen onder eede verklaren, dat zij te goeder trouw gelooven, dat de schuld bestaat en onvoldaan is. Koopmansboeken, niet overeenkomstig de wet gehouden, kunnen echter tot bewijs strekken tegen den koopman. 7. Het onder 4 vermelde houdt verband daarmee, dat alle rechtsvorderingen, zoowel zakelijke als persoonlijke na 30 jaren verjaren. Wie dus 30 jaren na het aangaan van een schuld tot betaling daarvan wordt aangesproken, kan zich beroepen op verjaring. 8. Er zijn echter ook gevallen van zoogenaamde korte verjaring betreffende vorderingen, welke na 1, 2,5 jaren verjaard zijn. B.v. De rechtsvorderingen van kooplieden, voor de koopwaren, geleverd aan bizondere, geen handeldrijvende personen, of aan kooplieden, die denzelfden handel niet drijven, verjaren na verloop van 5 jaren. 9. Niemand is verplicht, zijn boeken, balansen en verdere daarop betrekking hebbende papieren open te leggen dan alleen ten behoeve van hem, die als erfgenaam, als belanghebbende in een gemeenschap, als vennoot, als aansteller van factoors of bewindvoerders, daarbij een regelrecht belang heeft en eindelijk in geval van faillissement. 10. In den loop van een rechtsgeding kan de rechter op verzoek van een der partijen, of zelfs van ambtswege, de openlegging der boeken bevelen, ten einde daarvan inzage of een uittreksel te doen nemen voor zooveel het punt in geschil betreft. 11. De koopman, die in staat van faillissement is verklaard of tot gerechtelijken boedelafstand is toegelaten, wordt als schuldig aan eenvoudige bankbreuk gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste één jaar, indien zijn verteringen buitensporig zijn geweest, indien hij met het oogmerk om zijn faillissement uit te stellen, wetende dat het daardoor toch niet kon worden voorkomen, op bezwarende voorwaarden geld opgenomen heeft, indien hij de boeken, die hij gehouden heeft, niet in ongeschonden staat te voorschijn brengt. 12. De koopman, die in staat van faillissement is verklaard of tot gerechtelijken boedelafstand is toegelaten, wordt als schuldig aan bedriegelijke bankbreuk gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaar, indien hij ter bedriegelijke verkorting van de rechten zijner schuldeischers: hetzij lasten verzint of verzonnen heeft, hetzij baten niet verantwoord heeft of verantwoordt, hetzij eenig goed aan den boedel heeft onttrokken of onttrekt; eenig goed hetzij om niet, hetzij klaarblijkelijk beneden de waarde heeft vervreemd; ter gelegenheid van zijn faillissement of op een tijdstip, waarop hij wist, dat het faillissement niet kon worden voorkomen, een zijner schuldeischers op eenige wijze bevoordeelt ot bevoordeeld heeft, niet voldaan heeft of niet voldoet aan de op hem rustende verplichting ten opzichte van het houden, bewaren en te voorschijn brengen van boeken en papieren. Bij de Uitgevers W. L. & J. BRUSSE te Rotterdam is mede verschenen: Bellettrie. Antonio (Mr.) Nieuwe Schetsen uit de Tweede Kamer onder het MinisterieKuyper. Met 60 karikaturen van Dirk Nijland. Prijs gecart. f 2,25. Assche (Piet van) Marcus en Theus. Met omslag- en bandversiering van D. Nijland. Prijs ing. f 2,90, gebonden f 3,50. Brusse (M. J.) Boefje. Naar het leven verteld door M. J. Brusse. Op veertien steenen in prent gebracht en verlucht met bladversieringen en beginletters door Dirk Nijland. Met een voorrede door Johan de Meester. Gebonden in perkamenten band met gouden stempels. (33 X 27V2 cM., XX -f 166 -f 14 X 4 bladzijden. 14 prenten op Japansch papier, buiten den tekst.) No. 1—100 épreuves d'artiste, gewaarmerkt door den schrijver en den teekenaar met hunne handteekeningen. Prijs f 47,50. No. 101—300 op de snelpers gedrukt en gebonden in linnen f 25,—. *) Brusse (M. J.) Boefje. Naar het leven verteld. Met een voorrede van Johan de Meester. 8e druk. Met omslag- en bandversiering van Steinlen en een portretschets van den schrijver door D. Nijland. Prijs f 1,50, geb. f 1,90. Brusse (M. J.) Het Nachtlicht van de Zee. Met een penteekening van Jozef Israëls en een omslagteekening van J. B. Heukelom. Prijs f0,90, geb. f 1,25. Brusse (M. J.) Achter de Coulissen. Met omslag- en bandversiering van Isaac Israëls. Prijs f 2,40, geb. f 2,90. Brusse (M. J.) Godsdienst in de Zandstraat. Het Nachtwerk van Jeruel. (10e duizendtal). Prijs f 0,25. Uitverkocht. Brusse (M. J.) Een dierenkolonie in een Groote Stad. Geïllustreerd door W. F. A. I. Vaarzon Morel. Voorwoord van Dr. J. Büttikofer. 2e druk. Prijs f 1,—, geb. f 1,40. Brusse (M. J.) Landlooperij. Met een kopergravure van Prof. P. Dupont. Een krijtschets van zijn hand is op het omslag gereproduceerd. Prijs f 1,90, geb. f 2,50. Carelsen (Geertruida). Noord-Hollandsche Vertellingen. Met omslag- en bandversiering van Kees van Dongen. Prijs f 2,40, geb. f 2,90. Coenen (Frans). Burgermenschen. Prijs f 2,90, geb. f 3,50. Dekking (Henri). Op Dwaalwegen. Oorspronkelijke roman. Prijs f 3,25, geb. kop verguld f 3,90. Dekking (Henri). Getroffenen. Prijs f 3,25, geb. f 3,90. Dekking (Henri). Winterkoninkje. Prijs f 3,25. geb. f 3,90. Oorki (Maxim). Slaapstee (Nachtasyl). Uit de onderste lagen der samenleving. Tooneelspel in 4 bedrijven, vertaald door Henri Hartog. 2e druk. Prijs f 1,25, geb. f 1,65. Hartog (Henri). Sjofelen. Verzameling van de nagelaten werken van den schrijver met zijn portret. Voorrede van Lodewijk van Deyssel. Prijs f 2,90, geb. f 3,50. Hartog (Henri). Een Eigenwijs Schrijfster. (Anna de Savornin Lohman). Prijs f 0,25. Krede Ben Heik. Achmed, gezegd de dorst naar het schoone. Het boek Ontluiking. Oorspronkelijke roman, ing. in 3 deelen f 7,50, geb. in linnen band met gouden stempel f 8,50. *) Leonhard (Frits). Aan Lager Wal. Oorspronkelijke roman. Omslagteekening van J. J. Aarts. Prijs f 2,40, geb. f 2,90. Leonhard (Frits). Het Knechtje. Oorspronkelijke roman. Omslag- en bandversiering van D. Nijland. Prijs f 2,90, geb. f 3,50. *) Leonhard (Frits). Kleine Bandeloozen. Omslag- en bandteekening van D. Nijland. Prijs f 1,50, geb. f 1,90. *) Leonhard (Frits). Emigranten. Tooneelspel in 3 bedrijven. Prijs f 1,25, geb. f 1,60. Loveling (Viginie). Erfelijk Belast. Oorspronkelijke roman. Met portret. Prijs f 2,90, geb. 3,50. Loveling (Virginie). De Twistappel. Oorspronkelijke roman. Prijs f 2,40, geb. f 2,90. Lundquist (Ernst). Roman uit het leven te Stockholm. Geautoriseerde vertaling van F. Lahr Jr. Prijs f 2,10, geb. f 2,50. Martin (Hans). Onder Jongens en Meisjes. Prijs f 2,50. Geb. in stempelb. f3,25. Meer (Pieter van der). Levens van Leed. Met omslag- en bandversiering van D Nijland. Prijs f 2,50, geb. f 3,25. Meester (Johan de). De Menschenliefde in de werken van Zola. Met portret door Steinlen. Prijs f 0,50. Meyere (Victor de). Langs den stroom. Prijs f 2,50, geb. f 3,25. Morisson (Arthur). De lotgevallen van Dicky Perrot. Het kind van den Jago. In omslag of band van D. Nijland. Prijs f 1,50, geb. 1,90. Nieulant (K. T.) Liefdes kronkelpaden. De roman van een jongen. In versierden band of omslag. Prijs f 2,90, geb. f 3,50. (uitverkocht.) Vlies (Helene van der). Verlangen. Oorspronkelijke roman. Prijs f 2,90, geb. 3,40. Serie EEN BOEK*) No. 1. Canier (Bernard). Twee weken Bedelaar. 3e druk met 2portretten. 192 bladz. f 0,35, geb. f 0,55. No. 2. Coenen (Frans). De Zomergenoegens van de Familie Kramp. 100 blz. Prijs f 0,25. geb. f 0,45. No. 3. Brusse (M. J.) In de Nachtbuurt. 160 bladz. Prijs f 0,35, geb. f 0,55. No. 4. Hartog (Henri). In d'r nieuwe woning. Realistische novelle. Met 1 portret. 128 bladz. Prijs f 0,30, geb. f 0,50. No. 5. Lapidoth-Swarth (Hélène). Louise. Een novelle. 88 bladz. Prijs f 0,25, geb. f 0,45. No. 6. Cneudt (Rich. de). De Primus. Humoristische Novelle. 96 bladz. Prijs f 0,25, geb. f 0,45. No 7. Leonhard (Frits). Zwervelingen. 100 bladz. Prijs f 0,25, geb. f 0,45. No. 8. Klaver (Lute). De vrachtrijder van Warmelo. Prijs f 0,25, geb. f 0,45. No. 9. Speenhoff (J. H.) Avontuurtjes. 120 blz. Prijs f 0,35, geb. f 0,55. No. 10. Cneudt (Richard de) De Secretaris der Dekenij. 164 bladz. Prijs f 0,35, geb. f 0,55. Brusse's Reisgidsen. No. 1. Lissa (G. van). Twee weken te Berlijn. Geïllustreerde Gids voor Berlijn met een kaart en een spoorwegkaartje. Prijs f 0,50. No. 2. Brusse (M. J.) De Harz. Een Harzreis door M. J. Brusse. Geïllustreerde gids voor den Harz met een uitslaande kaart. Prijs f 0,50. Verzen. Boutens (P. C.) Het Treurspel van Agamemnoon. Naar het Grieksch van Aischylos in Nederlandsche verzen overgezet. Met aanteekeningen. Prijs f 2,50. Collem (A. van). Van Stad en Land. Prijs f 0,90. geb. f 1,40. Eelen (Jan). Lentelinde. Het Lied van een jonge liefde. Prijs f 1,50. Islees (Theod.) Recitatieven. Prijs f 2,50, geb. f 3,50. Martin (Hans). Bekentenissen. Prijs f 0,90, geb. f 1,40. Adama van Scheltema (C. S.) Eenzame Liedjes. Prijs f 0,60, geb. f 1,10. *) Adama van Scheltema (C. S.) Zwerversverzen. Prijs f 0,60, geb. f 1,10.*) Adama van Scheltema (C. S.) Van Zon en Zomer. Prijs f 0,60, geb. f 1,10. 2e druk. *) Adama van Scheltema (C. S.) Uit den Dool. Prijs f 1,90 geb. f 2,40.*) Warenhuizen. 12 Adama van Scheltema (C. S.) Een weg van Verzen. Prijs f 1,90, geb. f 2,40. Adama van Scheltema (C. S.) Levende Steden: 1. Londen. 2 Dusseldorp. 3. Amsterdam. Prijs f 1,25*) per deel. Enkele exemplaren op geschept Holl. papier, è f 5,—. Schutter (Lodewijk de), Verzen f 1,—. Shelley (Percy Bysshe). Alastor of de Geest der Eenzaamheid. In Nederlandsche Verzen overgebracht door Dr. K. H. de Raaf. Met portret van Shelley. Voorrede door Willem Kloos. Prijs f 0,90, Gebonden in leder f 1,50. Liedjes, Wijzen en Prentjes. Speenhoff (J. H.) Ie Bundel. Prijs f 0,95, geb. f 1,50. *) Speenhoff (J. H.) 2e Bundel. Prijs f 0,95, geb. f 1,50. *) Speenhoff (J. H.) 3e Bundel. Prijs f 0,95, geb. f 1,50. *) Speenhoff (J. H.) 4e Bundel. Prijs f 0,95, geb. f 1,50. *) Speenhoff (J. H.) 5e Bundel. Prijs f 0,95, geb. f 1,50. *) Boeken voor Jongens en Meisjes. Abbing van Houweninge (Mevr. N.) Lente, Zomer, Herfst en Winter. Een sprookje met rijke illustraties van P. Cornelis de Moor. Een Luxe boek voor jonge kinderen op zwaar geschept Hollandsch papier. Prijs f 2,50, geb. f 3,50. Brusse (M. J.) Een Dierenkolonie in een Groote Stad. Met 25 illustraties van W. F. A. I. Vaarzon Morel en een voorwoord van Dr. J. Btittikofer. Prijs f 1,—, geb. f 1,40. Gogh-Kaulbach (Anna van) Hektor. De Geschiedenis van een Hond. Fraai geïllustreerd door J. B. Heukelom. Prijs f 0,90, geb. f 1,25. Heukelom (J. B.) Op en om het Krabbelbaantje. 15 prenten in 5 kleuren, op den steen geteekend. Met vertelseltjes en rijmpjes van Margaretha. Prijs gecart. f 1,25. Veth (Cornelis). Uzeltje. Een prentenboek in 4 kleuren op den steen geteekend. Prijs gecart. f 1,25. Kunst, Wetenschap, Onderwijs en Opvoeding. Adama van Scheltema (C. S.) De Grondslagen eener nieuwe Poëzie. Proeve van een maatschappelijke kunstleer tegenover het naturalisme en anarchisme, de tachtigers en hunne decadenten. Prijs f 3,90; in halfleder geb. f 4,90. Bergh Jr. (S. v. d.) De verplichte toevoeging van Sesamolie bij de Margarine, 2e druk. Prijs f 0,30. Berlage (H. P.) Grundlagen und Entwickelung der Architektur. Vier VortrMge gehalten lm Kunstgewerbe Museum zu Zlirich von H. P. Berlage. Mit 29 Abbildungen f 2,25, geb. f 2,90. Berlage (H. P.) Over Stijl in Bouw- en Meubelkunst. Met 51 teekeningen van den schrijver. Tweede verbeterde druk. Prijs f 2,60, geb. f 3,25. •) Boer (H. de) Albert Vogel. Romantische Voordrachtskunst. Omslagteekening van J. J. Aarts. Prijs met 10 illustraties buiten den tekst f 0,60. Brosse (M. J.) Het land ontwoekerd aan de zee. Een causerie over Holland door M. J. Brusse. Verlucht door J. B. Heukelom. In vier talen uitgegeven voor de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij door W. L. & J. Brusse te Rotterdam. (Niet in den Handel). Coster (J.) De Vereenvoudiging in de Engelsche spelling. Prijs f 0,25. Dalsum (H. A. van). Toestand op het Kroondomein. Prijs f 0,25. Diopter. Het Staatstoezicht op de Volksgezondheid. Prijs f 0.30. Diopter (A. Keppler c.-i.) Het Staatstoezicht op de Volksgezondheid II. Prijs f 0,50. Dijk (W. M. van). Liedjes om te zingen in de school en thuis. Twee- en driestemmig in noten en cijferschrift, 130 blz. Prijs f 0,50. Egener-van Eijken (Chr.) Een geval van Hoorstomheid bij een kind en de behandeling daarvan door Chr. Egener-van Eijken. Prijs f 0,35. Egener-van Ejjken (Mevr. Chr.) Methodisch-HygiCnisch Spreken. Het genezen van stotteren en andere spraakgebreken. Handleiding ten behoeve van Onderwijzers, Ouders, Opvoeders en spraakgebrekkigen. Handboek voor zelfonderricht. Geïllustreerd. Prijs f 0,90, geb. f 1,25. Eijkman (Prof. Dr. C.) Hygiënische Strijdvragen. Prijs f 0,60. Geschriften van de Ned. Ver. tot bevordering van het Schoonheidsbeginsel in het Onderwijs: No. 1. Ros (J. D.) Het Doel. Prijs f 0,25. No. 2. Thienen (W. van). Het kinderzangonderwijs. f 0,35. No. 3. Langeveld (M. J.) Tekenen en handenarbeid, f 0,15. No. 4. Breemen (H. van). Het Teekenonderwijs op de lagere school. Prijs f 0,15. Schoonheid en Onderwijs. Orgaan van de Ned. Ver. tot bevordering van het Schoonheidsbeginsel in het Onderwijs. Onder redactie van S. Brons, Ida Heijermans en J. D. Ros. Tweemaandelijksch Tijdschrift. 2e Jaargang. Prijs per jaar franco per post f 1,50. Losse Nos. f 0,35.*) Griss (J. J.) en Hazelhof (E.) De Volzin. Beknopte Nederlandsche Spraakkunst, ten gebruike bij het onderwijs aan Hoogere Burger-, Kweek- en Normaalscholen. Geb. f 1,—.*) Het Gulden Boek voor de Tuberculeuse Kinderen uitgegeven door de Vereniging tot bestrijding der Tuberculose te Rotterdam bij W. L. & J. Brusse. Prachtuitgave in percament f 25,—. Prachtuitgave in groen linnen f 10.—. Massa uitgave in geel linnen f 2.50. Goedkoopste uitgave in papieren omslag f 1,50. Uitgave ten voordeele van hetkinderHospitium te Katwijk aan Zee en de kassen der vereenigingen tot bestrijding der Tuberculose in Nederland. Haverman (H. J.) Portret van Dr. A. Kuyper, Prijs f 3,—. Heijermans (L.) Arts. Handleiding tot de kennis der Beroepsziekten. Met een voorrede van Prof. Dr. R. H. Saltet, 113 illustraties naar fotografieën en een wetenschappelijk alphabetisch register. XX + 568 bfz. Prijs f 12,50, in half leder geb. f 14,— .*) Heijermans (L.) Arts. Het onderwijs in de bedrijfshygiöne. Prijs 0,50. Heijermans (L.) Arts. Gezondheidsleer voor Arbeiders. Met 28 illustraties Prijs f 1,50, geb. f 1,90.*) Hoff (Dr. L. van 't) Geneeskundige Gids voor den Scheepskapitein. Geïllustreerd. Prijs geb. f 1,25.*) Homo Sum. De invloed van bloemen en planten op het Menschelijk Karakter. Een boekje voor ouders en opvoeders. Prijs f 0,25. Jacobsen (Dr. R.) Carel van Mander, (1548—1606). Dichter en prozaschrijver Prijs f 3,90, geb. 4,90.*) Japikse (Mr. A.) Een strijd tegen de verbruikscoöperatie. Academisch proefschrift. Prijs f 1,50. Japikse (Dr. H.) Licht- en andere Stralen. Prijs f 0,90.*) Klinkenberg (L. M.) Die Greenwich-Declinationsbestimmungen von Polaris 1851 — 1905. Academisch proefschrift. (Niet in den handel). Kloot Meijburg (Herman van der). Tachtig Schetsen naar Boerenhuizen in Nederland. Met verklarenden tekst in vier talen. Met een voorrede van Prof. Henri Evers. Prijs f 2,90, geb. 3,50. Knuttel (Dr. J. A. N.). Het geestelijk Lied in de Nederlanden voor de Kerkhervorming. Prijs f 4,90, geb. f 5,75. *) Leopold (Dr. J. H.) Stoische Wijsheid. Tweede vermeerderde druk. Priis f 0,95, geb. f 1,35. J Lintum (Dr. C. te). Uit den Patriottentijd. Met 47 Historie- en spotprenten uit de Verzameling van Stolk. Geïllustreerd door G. van Rijn. Prijs f 1,50, in 18e eeuwschen stijl geb. f 1,90. De Misdadige Jeugd in het Havenbedrijf. Prijs f 0,50. Nijhoff (Prof. Dr. G. C.) De noodzakelijkheid van het geneeskundig onderzoek vóór het huwelijk. Prijs f 0,60. Morris (William). Kunst en Maatschappij. Gewone Editie. Prijs f 2,60. geb. f 3,25*). Luxe editie in percament f 12,50.*) Polman Kruseman (Mr. W.) Frederik Nagtglas, uit zijn werken geschetst. Prijs f 0,50. Pomes (Dr. H.) Over van Aiphen's Kindergedichtjes. Bijdrage tot de kennis van de opvoeding hier te lande in de achttiende eeuw. Met een portret en 32 illustraties. Prijs f 3,90, in linnen gebonden f 4,90. Raaf en J. J. flriss (Dr. K. H. de) Een nieuwe bundel. Leesboek voor Gymnasia, Hoogere Burgerscholen, Kweek- en Normaalscholen. In linnen band van J. B. Heukelom. Prijs f 1,90. Krede Ben Heik. .Het boek voor de Geloovigen." 40 vragen en antwoorden over de Leer van .Hersteld Oostersch Israël." Prijs f 0,44. Roder (J. Ph. L.) Een Gids op nieuwe banen. Leergang voor het natuurteekenen op de lagere school, le, 2e en 3e leerjaar met 22 illustraties, Prijs f 0,60. Roland Holst (R. N.) Vijftien afbeeldingen in boekdruk van de Wandschilderingen door R. N. Roland Holst in het gebouw van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond te Amsterdam. Met enkele opmerkingen over en korte verklaringen van de muurschilderingen. Prijs f 0,35. Roland Holst (R. N.) Vijftien fotografieën naar de Wandschilderingen van R. N. Roland Holst in het gebouw van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond te Amsterdam. In halflederen portefeuille, met gouden stempel van C. J. Mensing. Prijs f 60,-. Rombach Dr. K. A.) De Orthodiagraphie en hare waarde voor de bepaling der Hartfiguur. Academisch proefschrift. (Niet in den Handel). Ros (J. D.) Het ontwerpen van Vlakornament. Met een voorrede van H. J. de Groot. Met ruim 300 illustraties waarvan 8 in kleuren. Prijs f 3, -, geb. f 3,75 of in 6 stukken a f 0,50. *) Ros (J. D.) De Nieuwe Richting in het Teekenonderwijs. Prijs f 0,30. De Rijkswerkinrichtingen te Veenhuizen. Afdrukken van indrukken door .Een onherroepelijk Verlorene". Met een voorrede van Prof. Mr. D. Simons. Prijs f 0,75 (2e druk). Schönberg (E.) Wat kan en moet de winkelier van het warenhuis leeren. Uit Amerikaansche, Duitsche en Fransche gegevens samengesteld. Met een voorrede van S. J. Meuwsen, voorzitter van den Middenstandsbond. Toegelicht met illustraties en modellen. Prijs f 1,60, geb. f 1,95. Schönberg (E.) Administratie en handelskennis voor vrouwen. Wat elke ontwikkelde vrouw dient te weten van Boekhouden en hetgeen ermee in verband staat. Met modellen toegelicht. Prijs 0,90, geb. ? 1,25. SilleviMAnnie). Een Meisje-Student over „Een Meisje-Studentje". Prijs Spiekman (H.) en Schotting (L.) Arm Rotterdam. Hoe het woont! Hoe het leeft! le en 2e druk. Uitverkocht. Stipriaan Luïscius (Mr. J. M. van) Karakter. Uitgegeven tot Nut der Nederlandsche jongelieden. Prijs f 0,10 (bij 50 ex. ter verspreiding f 0,05, bij 100 ex. f 0,03). 2e druk. 4e—6e duizendtal. Uitgaven der Sociaal-Technische Vereeniging van Democratische Ingenieurs en Architecten. No. 1. Beschouwingen over Het Ontwerp Arbeidswet 1904. 2e druk. Prijs f 0,60. Treslong (H. van). Civitas. Eene inleiding tot de Philosophie der Gemeenschap. Deel I. De wetten van het Gemeenschapsleven. Deel II. De Metaphysica der Gemeenschap. Prijs in 2 deelen f 4,90, geb. f 5,90. *) Vallende Ziekte en de Genezing in Nederland. Door de Nederlandsche Vereeniging tegen vallende ziekte uitgegeven ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan van haar gasthuis in 1908. (Een beperkt aantal is in den handel). Prijs f 0,25. Waard Jr. (C. de). De uitvinding der verrekijkers. Eene bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis. Uitgegeven met steun van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Prijs f 2,70. *) Van de werken met *) geteekend zijn op aanvraag uitvoerige prospectussen verkrijgbaar.

Onderstaande tekst is niet 100% betrouwbaar

handeisleven^ook h^Mot Van he»ra°de"*

gevoerd. TemSl in een ïl L , Tï* Wonderheden doorschillende werkzaamheden te véïfchtenhStbe—de VCr" warenhuis voor iederen afzonHpriü^l , k ^' ls m een bediende aangesteld. erlijken arbeid een speciale

Het personeel van «nahuis is dien tengevolge verdeeld in

Toezichtbeambten,

Verkooppersoneel,

Caissières,

Kantoorpersoneel,

Inpaksters,

Huisknechten,

Wagenknechten,

Koetsiers of chauffeurs,

Liftjongens, r> .. Lichtopstekers.

de^volgendV^ Personeel worden tot

Verkooppersoneel Administatief personeel r- . , . Dienstpersoneel.

De beheerders van het warenhuis zij„ de volgenden^aakdirectie,

Inkoopdirectie,

Kantoorchef,

Kaschef,

Inkoopers,

Chef der goederenontvangst,

Chef der statistiek,

Chef van het personeel,

Reclamechef,

Etalagechef,

Chef der verzendingsafdeeling,

Chef der expeditie,

Huisinspecteur.

Warenhuizen

4