EEN HAAGSCHE VOORSTAD
DOOR Ds. H. W. CREUTZBERG
't Is een wonder, dat in de Nederlandsche steden bij al het slopen en veranderen en verbouwen in dezen rijken tijd, nog zooveel is overgebleven dat karakteristiek is: er is een zekere stijl geweest en er is weer een andere stijl, maar die is voor den leek dan wel overal tamelijk gelijk en veel gelijkende op. En toch bij die duizenden winkels, die altijd weer veranderd worden en met hun tijd meegaan, zijn er groote markten, machtige kerken, artistieke raadhuizen, kromme stegen en bochten en hoeken en grachten, die elke oude stad nog altijd dat eigenaardig cachet geven, waardoor wij in onze herinnering ons altijd verplaatsen kunnen en dan precies weten waar we geweest zijn.
Maar dit gaat niet op bij een uitbreidingsplan van kleinere of grootere steden, in binnen en buitenland; alle straten en pleinen zijn aangegeven, de rooilijn vastgesteld, de grootte van tuintjes voor en achter bepaald. De gemeentebesturen zijn waarschijnlijk bij elkaar te rade gegaan, de architecten weten welke huizen gevraagd worden, men bouwt ze dikwijls en masse, er is geen karakter te bespeuren, de wording werd ten bureele. Deze straten zijn stil; s morgens melkventers en groenteboeren, afgewisseld met slagers- en kruideniersjongens, 's middags een enkel visite-mensen, 's avonds bijna niemand meer, want de tijden zijn voorbij dat men zijn werk opzocht en terug kwam om weer geborgen te worden. . Er zijn wel uitzonderingen, maar dan stelselmatig: in die straat loopt een tram, in gene zijn alleen winkels, ginds zijn geen tuintjes, die stukken zijn veel duurder, daar wonen veel meer menschen.
Ginds doet een etage ƒ5.—, daar een huis fy. , maar daar duizend gulden. Niet het volk heeft de straten namen gegeven, ze zijn op een bureau gevonden, al naar mate bloemen of zeehelden, vruchten of schilders aan de beurt waren.
"Kerke-werk : beschrijvingen van den arbeid der Hervormde Kerk in stad en land". Callenbach, [1938]. Geraadpleegd op Delpher op 25-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB06:000000313:00007