is toegevoegd aan uw favorieten.

Arbeid der euangelische broederen onder de heidenen.

1790

Permanente URL

Titel

Pagina

Gebruiksvoorwaarden: Geen auteursrecht. Er rusten geen rechten meer op dit object.
Titel: Arbeid der euangelische broederen onder de heidenen.
Auteur: Spangenberg, Aug. Gottl.
Jaar van uitgave: 1790
Drukker/Uitgever: Loopik, Matthĳs van Gouda, 1786-1793
Taal: Nederlands
Onderwerp: Theology (Christian doctrine)
Omvang: 180
Herkomst: Den Haag, Koninklijke Bibliotheek
Bron metadata: STCN

Geen zoekvraag opgegeven
- Ga naar paginanummer (totaal 180 pagina's) / 180
Geen auteursrecht. Er rusten geen rechten meer op dit object.
Permanente URL
Titel

Pagina

Gebruiksvoorwaarden

Geen auteursrecht. Er rusten geen rechten meer op dit object.

Titel

Arbeid der euangelische broederen onder de heidenen.

Auteur

Spangenberg, Aug. Gottl.

Jaar van uitgave

1790

Drukker/Uitgever

Loopik, Matthĳs van Gouda, 1786-1793

Taal

Nederlands

Onderwerp

Theology (Christian doctrine)

Omvang

180

Herkomst

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek

Bron metadata

STCN

wederom vernieuwd geworden. Zie Eylaage A. hier achter. • En D. Cranz BroQder-IJiJlorie, p. 803 enz. ■ E 3 C 68 ) Broeder-gemeenten neemen deel in de Zendelingfchappen, en de leden derzelven brengen tweemaal des jaars 't geen een ieder goedvindt te geeven, met zoodanig eene hartlyke gewilligheid te famen, dat men den Heere God zeer daar voor te danken heeft. Ook buitenlandfche, en niet tot de Broeder-gemeenten behoorende Broeders en Vrienden vinden 'er een vergenoegen in, uit e;gen beweeging, iets ter bevordering der Zendelingfchappen toe te brengen. Dit alles dan neemen dc Gedeputeerden tot de Heidcn-misfions-Diaconie in ontvangst, en befteeden het tot den nooddruft der Buoederen en Zusteren die of tot de Heidenen gaan, of onder dezelven leeven. Men maakt ook daar mede goed de zoo kostbaare als noodigc correfpondentie met de-Zendelingfchappen. Bovendien moet men meenigwerf den Broederen onder de Heidenen byftaan, niet alleen tot verzorging van wooningen voor hun, maar ook van Kerken en Vergaderings-huizen. Hierby komt de bezorging van de Weduwen, en Kinderen dier Ouderen , welke onder de Heidenen zyn , en in de Kwcekfchoolen (anflalten") der Uniteit opgevoed worden. Zonder nu nog melding te maaken van ongelukkige gebeurtenisfen, als b. v. toen onlangs in de Weltindiè'n zoo wel de Kerk als Woonhuizen der Broederen door eenen Orcaan ter neder geworpen wierden, of wanneer gelyk 't thans met den Oorlog gaat alles veel duurder wordt, als 't anders pleegt te weezen *). $ 43. *) Zie O/dendorps Alisfions-gefchickte etc. p. 555. enz. C 69 ) S 43- Vraagt iemand: is dan het geene, dat de Gedeputeerden tot de Diaconie der Heiden-bczendingen , door mildaadige en vrywiilige liefdegaaven ontvangt, tot alle zoodanige uitgaaven toereikende? zoo dient tot antwoord : het zoude zekerlyk niet toereiken, zoo men daar van den Broederen en Zufteren in de Zendelingfchappen , dat alles, dat zy tot hun befiaan noodig hebben , bezorgen zoude. En nog veel minder zoude het toereikende weczen , zoo men den Broederen , die tot de Zendelingfchappen behoorcn, daar van een falaris geeven moeste. Maar niemand van hun neemt een falaris , en een ieder weet van te vooren, eer hy tot de Heidenen gaat, dat hy 'er geen te wachten heeft. De Broeders en Zuftcrs, welke tot eene Zcndelingfchap behooren , hebben eene gemeenfehaplyke huishouding, en richten zich, daar 't gefchicden kan, zoo in, dat zy met hunnen handen-arbeid wat verdienen, en daar door, zoo veel mogelyk is, zich een doorkomen verfchaffen ofvten minften het zelve verligten mogen *). En zoo kunnen wy God looven en danken, dat Hy ons tot hiertoe genadig doorgeholpen heeft; en wy hebben liet kinderlyke vertrouwen op Hem, dat Hy ons verder helpen zal. Ondertusfchen moet hier nog opgemerkt worden, dat de Misflons-diaconie eene prompte rekening van allen haaren ontvangst en haare uitgaave houdt. Deeze rekening wordt jaarlyks het Voorftander-Collcgie der Uniteit voorgelegd, en van dit Collegie wordt dezelve in *) Zie D. Cranz 'Hiftorie van Groenland, III, Deel X. Boek, p. 310 en 313 enz. B 3 C 70 ) in de Ouderlingen- Conferentie der Uniteit gebragt Daarna wordt daar van aan alle Ouderlingen-Collegien der Broeder-gemeenten een bericht gezonden, op dal alles in 't licht zy, en God alomme voor zyne genadige hulpe geloofd en gepreczen worde. DER. C 71 3 DERDE AFDEELING. Van de Methode der Broederen, om't Euangelium onder de Heidenen te verkondigen. S 44- D e Methode, van welke zich de Broeders in den beginne, inzonderheid in Groenland, bedienden, om, ware 't mogclyk, de Heidenen daar door tot Chrifius te brengen, was hoofdzaakelyk deeze. Zy beweezen den Heidenen , dat 'er een God was, en fpraken met hun van zyne eigenfehappen cn volmaaktheden. ■ Daarna kwamen zy op de Schepping _ dat God den Mensch naar zyn Beeld geformeerd hadde, maar dat hy dat Beeld aanflonds dooiden zondenval verlooren had. —— Vervolgens maakten zy de Heidenen bekend met de geboden, welke God door zynen knecht, Mofis, gegeeven hadde. Hier uit beweezen zy hun , dat zy zondaars, waren en tydclyke en eeuwige ftraffen verdiend hadden, en leidden daar uit af, dat 'er iemand zyn moeste, die hen met God verzoende; enz. Met deeze leerwyze hielden de Broeders langen tyd aan, doch richteden daar mede niets uit. En de HeiE 4 dc- C 72 ) denen vierden die redenen moede *). Vraagt men,, hoe de Broeders aan de voornoemde Methode gekomen zyn? zoo moet ik bekennen, dat*ik altoos gevreest hebbe, dat het door my gefchied zy. De eerfte naar Groenland beftemde Broeders namen hunnen weg naar Koppenhagen over Halle,waar ik in dien tyd woonde. Zy vertoefden eenigen tyd by my, en ipraken met my over hun voornoemen. Toen gaf ik hun een boek te ïeezen ik verfiond 't ook zelve niet beter, waar in zeker Godgeleerde onder anderen van zoodanig eene Methode, om Heidenen te overtuigen, en tot Chriftus te brengen, fprak. Die goede Man had mogeiyk in zyn leeven nooit Heidenen gezien, veel weiniger bekeerd: maar dacht evenwel, hy konde eene handleiding daartoe geeven. De Broeders volgden dezelve, maar 't was vruchtloos. Ondertusfehen hadde de Heer, onze Heiland, de Gemeente in Hernhut een meerder licht in 't woord der Verzocninge, door de ofterhande van Jefus Chrhlus aan't kruis gefchied zyndc, gegeeven. Zoo liet men dan niet na, den Broederen in, Groenland te betuigen, dat zy Jefus Chriftus prediken moesten, zoo zy ze gen onder de Heidenen te weeg brengen wilden. De Broeders begonnen dan iets uit de Euangeliften, inzonderheid de gefchicdenis van Jefus Lyden en Dood, over te zetten, en lazen dit den Heidenen voor. Dit gaf aanleiding, met hun- nader daar over tc fprecken t). Zoo *) Zie D. Cranz Hiftorie van Groenland, II. Deel H. Bock Ao. 1737. § 5. p. 69. t) Zie D. Cranz Hiftorie van Groenland, II. Deel y. .Boek Ao. 1738. §. 2. p. 70 enz. Zoo opende God dan hun harte., dat zy op dit woord acht gaven , en 't openbaarde zich in hun als een kracht Gods. • Zy wierden begeerig, om meer daar van te hooren, en het vuur, dat door den H. Geest in hun ontftooken was, breidde zich aanhoudend verder uit, En zoo gefcbiedde het, dat zich veelen van harten tot God bekeerden. Sedert dien tyd werden de Broeders meer dan eens van de Heidenen gevraagd: waarom zy hun dan niet eerder van Jefus gepredikt hadden ? Zy waren het fpreeken van de twee eerfte Menfehen enz,, ten eenemaal moede geworden *). § 45- Toen ik voor ruim dertig jaaren my in Noord-America ophield, liet ik nu en dan de Broeders, die op een of andere wys in den dienst des Heilands gebruikt wierden, tc famen komen, om met hun over hunnen arbeid onderling te fpreeken. Daar kwam dan ook eens in onze kleine vergadering, Johannes, een Indiaan , van dc Mahikander Natie, die voorheen een zeer boos mensch geweest was, maar zich van harte bekeerd hadde, en nu onze Medearbeider was in eene uit de Heidenen vcizimelde Gemeente, welke toen te Chekomekah gevonden wierd. Hy was een zeer begaafd Man, en een getrouwe en vrymoedigc belyder van 't geene hy voor waar erkende, hyverflond de duitfche taal, cn konde zich ook duidlyk genoeg daarin uitdrukken. Als wy nu met eikanderen over de Heidenen fpra- *) Hier van vinden wy eene aanmerkelyke pasfagie in de Hiftorie van Groenland &e. door David Cranz, II. Deel VI. Boek, p. 145. enz. E 5 C 74 ) fpraken, zeide hy onder anderen: „Broeders! ik ben een He;den geweest, en ben onder de Heidenen oud geworden, weet dus zeer wel, hoe 't met de Heidenen gelegen is. Er kwam eenmaal een prediker tot ons, die ons wilde leeren, en maakte eenen aanvang met ons te bewyzen, dat 'er een God was. Toen zeiden wy: Ei! meent gy dan, dat wy zulks niet weeten ? gaa maar weder heen, van waar gy gekomen zyt. Op eenen anderen tyd kwam een ander prediker, en wilde ons leeren. Gy moet, zeide hy, niet fteelen, nietfuipen, niet liegen enz. Wy antwoordden hem : gy dwaas ! denkt gy dan, dat wy dat niet weeten? leer zulks eerst zelf, en leer de lieden, totwelken gy behoort, dat zy zulks niet doen: want, wie fuipt, wie deelt, Wie liegt meer, als uw eigen Volk? en zoo zonden wy hem voort. Na ecnigen tyd kwam Chriftiaan Hendrik (een van de Broederen) tot my in myne hut, en ftelde zich voor my. De inhoud zyner reden aan my, kwam hoofdzaakeiyk hier opuit: Ik kome tot u in den naame des Heeren des Hemels en der Aarde, die Iaat u wèeten, dat Hy u gaarne zalig maaken , en uit uwe clende, waarin gy ligt, verlosten wil. Hy is tot dat einde ecu Mensch geworden, heeft zyn leeven voor de Menfehen gegeeven en zyn bloed voor hun vergooten, enz. Dit gefprooken hebbende leidc hy zich in -myne hut op_ eene plank neder, cn raakte in flaap; want 'hy was vermoeid van de reis. Toen dachte ik: ci! wat is dat voor een Man ? hy ligt daar, en flaapt zoo gerust. Ik konde hem immers aanftonds dood liaan, en in een bosch werpen wie zoude naar hem vraagen? maar hy is zonder zorge. Doch zyne woorden konde ik niet vergeeten. Zy vie- C 75 3 vielen my telkens weder in, en wanneer ik ook fa Jlanp raakte, droomde ik van het bloed, dat Chriftus voor ons vcrgooten heeft. Toen dachte ik dat is wat anders, en vertaalde den anderen Indiaanen de woorden , die Chriftiaan Hendrik nog verder met »ns fprak. Zoo is de opwekking, door Gods genade, onder ons ontftaan. Daarom zegge ik ü : Broeders, predikt den Heidenen Chriftus, en zyn Bloed, en zynen Dood, zoo gy zegen onder de Heidenen wilt te weeg brengen". Dit was de vermaaning van Johannes de Mahikander, aan ons. De Broeders waren reeds te vooren overtuigd, dat jefus Chriftus het pit en merg van de predikinge des Euangeliums onder de Heidenen zyn moeste; gelyk Hy zoo met recht het pit en merg van de ganfche Heilige Schrift genoemd wordt. Het geen $ g. en vervolgens van den arbeid der Apoftelen onder de Heidenen is gezegd geworden, behelst den grond deezer ftelling in zich. Wanneer wy de Apoftelen , welke in hun ampt onder eene byzondere leiding desH. Geeftes ftonden, in hunne methode, zoo veel ons past en mogelyk is, navolgen, handelen wy gewisfelyk niet kwaalyk. Wy maaken derhalven tot eenen vastgeftelden regel by onze predikinge onder de Heidenen,'t geen Paulus aan de Corinthiers fchryft: ik hebbe niet voorgenomen, iet re weeten onder u, dan Jefus Chriftus, en dien gekruist *). § 47- *) Zte 't leeven van den Graaf van Zinzenthrf, (in de Hoogduitfche taaie befchreeven) p. 749. C 76 ) §• 47- Vraagt iemand, hoe dit te verliaan zy ? het volgendedient tot antwoord. Men predikt altoos denzelven, Chriftus, die voor ons aan 't kruis geftorven is, wanneer men ook van Hem getuigt, dat Hy de Heer is van Hemel en Aarde, cn van alles, dat in den Hemel en op Aarde is , dat alle dingen door Hem gemaakt , gefchaapen zyn, en dat zonder Hem geen ding gemaakt is, dat gemaakt is « , dat Hy was voor alle dingen, dat alle dingen door Hem heftaan, en dat Hy alle dingen draagt door 't woord zyner kracht ■—•„ dat Hy met de menfehen, die naar Gods beeld gefchaapen , maar van Hem afgevallen zyn, groot mededoogen hebbe, en hen gaarne uit hunne ellende verlosfen wil dat Hy reeds in oude tyden fomwylen in eene menfehelyke gedaante verfcheenen zy, en den menfehen zynen wil te kennen gegeeven heeft . Maar dat Hy eindclyk, uit liefde tot de menfehen, van den Hemel cp Aarde gekomen, en zelf een mensch geworden zy , dat Hy eenen Vader heeft, die in den Hemel woont, en in Hem, als zynen eenigge- booren Zoon, zyn hoogfte wclbehaagen heeft , dat deeze zyn Hemelfche Vader Hem, uit liefde tot do menfehen, in de Wcereld gezonden heeft, op dat dezelven door Hem zalig zouden worden , dat de Heilige Geest in Hem woont, cn Hy m deinnigftege- meenfehap met Hem ftaat , dat Hy door den H. Geest den ganfehen raad Gods aangaande onze zaligheid geleerd cn den mensch voorgehouden heeft ■—., dat Hy denzelven zynen Difcipelen, die Hy tot de vcrkondig'ng zyner lecre verkooren hadde, byzonder heeft toevertrouwd , dat Hy als de Middelaar tus- C 77 ) tusfchen God en de Menfehen, als een ander Mensch, in de Weereld geweest is, en armoede, haat en vyandfehap van booze Menfehen, gevaar en verdrukkin- ge ondervonden heeft , dat Hy in alle dingen, gelyk als wy, is verzocht geworden, doeh zonder zonde, op dat Hy met het zwakke zoude kunnen me- delyden hebben , dat Hy ook van den Satan, en zyne Engelen, de booze Geesten, is verzocht geworden, doch in de waarheid is ftaande geblceven >, dat Hem daarentegen de Engelen Gods uit den Hemel, de goede Gceflen, bygeftaan en gediend hebben „ dat Hy den geenen, die in Hem gelooven, den Heil. Geest fchenkt, welke in hunne harten woont dat Hy de geenen, welke Hem in den geloove aankleeven, verlost van dc dienstbaarheid der zonden—, dat Hy hun daar tegen kracht verleent, om goed te doen, Hem na te volgen, en zyne geboden te onderhouden ■ >, dat alles, wat wy in zynen Naamevan zynen Vader bidden, onfeilbaar verhoord wordt •/ dat Hy, zoo iemand gezondigd heeft, onze voorfpraak is by den Vader, en eene verzoeninge is voor onze zonden; cn niet alleen voor de onze, maar ook voot de zonden der geheele weereld , dat Hy den geenen, die Hem getrouw zyn tot in den dood, de kroone des eeuwigen leevens geeven zal ', dat Hy dc doode wederom opwekken zal, om hun te geeven, naar hunne werken, 't zy goed, 't zy kwaad*—«, dat alle menfehen voor zynen richterftoel verfchynen „ en uit zynen mond hun oordeel hooren zullen .„ dat Hy de zynen in 't eeuwige leeven opnoemen, en de anderen tot 't eeuwige vuur verwyzen zal ^ Wanneer men dit alles, en wat de Heilige Schrift nog meer van Hem getuigt, den Heidenen voorhoudt (doch, alles ter rechter tyd) zoo verkondigt men, gelyk te vooren gezegd is, toch altoos Jefus Chriftus, den gekruifien. J 4». 'Hier uit blykt dan, dat een Dienaar van Jefus, die uiet t tb) niet voorgenoomen heeft, iets te weeten, dan jeftiï Chrifius den gekruistem, evenwel alle Goddelyke waarheden , welk* God tot ons heil geopenbaard heeft, uit Hem afleiden kan. Maar de hoofdzaak blyft altoos voor ons drme menfehen zyn Bloed cn Dood. De liefde Gods tot ons openbaart zich in veele duizende dingen* dog byzonder daarin dat Hy zynen eeniggebooren Zoon voor ons; (en wie waren wy ? vyanden Gods) in den dood heeft overgegeeven. De liefde van Jefus Chriftus des zoons G ds, tot de arme menfehen, is uit ontelbaare proeven openbaar geworden: maar daarin heeft Hy ze voonamentlyk beweezen, dat Hy zich voor hun, in hunne plaatfe en ter hunner verzoening, opdewreedfte wys heeft laaten ter dood brengen. Alle offerhanden van 't Oude Testament, en alle bloedftortingen, waar door, met een oog en in vooruitzicht op de tockomflige offerhande van Chriftus, eene verzoening gefchiedde, zagen alle op Jefus Bloed en Dood. Zoo wel de Profeeten, als de Apoftelen hebben ook met duid* Jyke woorden daar van gefproken, en leiden al 'tgoc. de, dat den mensch overkomt, uit het Bloed en den Dood van Jefus, dat is, uit zyne offerhande voor ons af. Daarom zullen wy den Dood des Heeren verkondigen, tot dat Hy komt; byzonder wanneer wy met e'kandercn : in het Heilig Avondmaal, zyns Lichaams en zyns Bloeds deelachtig worden. By de zeer plech. tige verheerlyking van onzen Heere Jefus Chriftus, welke Johannis in een gezichte vertoond wierd, wierd Hem (Jefus Chrifius) in het nieuwe lied toegezongen: Cy zyt waardig, dat Boek te neemen, en zyne zegelen te openen : want Gy zyt geflagt, en hebt ons Gode gekocht met uwen Bloede enz. Noch in den Hemel , C 81 D 'mei, noch op de Aarde, noch onder de Aarde wierd niemand waardig gevonden, otn dat boek uit de hand "Gods te neemen, deszelfs Zegelen te openen, en het ;zelve te leczen, dan alleen ae Menfche Jefus Chriftus , dat Lam Gods; om dat Hy zich voor de arme menfehen in den dood overgegeeven, en hen met zynen Bloede gekocht hadde, z'e Openb. V. Zoo moeten wy ook denken, en deswegen moet ons het Bloed en de Dood van Jefus Chriftus de kostelyke paerel of het Diamant in den gouden ring van 't Euangelum zyn en blyven *). Voor 't overige is en blyft at» *) Daar uit ontftaat ook altoos de groot/Ie zegen ónder dj Heidenen, waar van voorbeelden genoeg voor handen zyn: zie Oldendorps Mlsilons-gefchichte, f. 610 enz. p. 789 enz. p. 814 enz. p. 843 enz.p. 862. En David Cranz Hiftorie van Groenland (in de Nederduitfche vertaaling~) II. Deel VI. Boek p. 124. p. 134. p. 138. p. 144 enz. III. Deel IX. Boek p. 157. /. 200. p. 275. Ik wil hier iets, dat deeze zaak zeer ophelderen zal, uit David Cranz, Hiftorie van Groenland, mededeelen. In 't III. Deel X. Bo k % 23. p. 324. •wordt gezegd: „De Broeders hebben na eenen vergceffchen arbeid 'van zes jaaren ondervonden, dat dc eeiïvot:wdige, maar trffens met gevoel van 'thart gepaard gaande verkondiging van 's Heilanis lyden, deszelfs oorzaaken en zalige gevolgen, de beste voor* bereiding is, en tevens de zeker/ie weg, om ingang te vinden in de duistere en woeste getroederen der Heidenen, en dezelven vervolgens in alle 'waarheid allengekens in te Uilen. En ik heb niet dan met de groiij'.e Verwondering gezien, hoe krachtdaadig 't woord des Kruizes zich by de Heidenen, die nog t'eenemaal onweetende en woest v, aren, betoond heeft, térwyl ik dezelven, in den eerjlen opflag, nog in '# F ge* C «2 ) altoos het voornecmcn der Broederen, den Heidenen van den raad Gods aangaande hunne zaligheid niets achter geheel met bekwaam zotede geoordeeld hebben, om deeze groote verborgenheid der Godzaligheid te omhelzen. In deeze leerwyze zynze, 'niet alleen door eene veeljaarige ondervinding, maar ook door 't vorbeeld hunner medcarbeideren onder andere' Heidenjche Voken, bevesvgd geworden; gelyk even dezelve leerwyze andere knechten Gods onder veel fchranderder en op hunne wyze geleerder maar teffens veel verwarder Heidenen in Oost- en IVesi-Ind'èn, beproefd bevinden hebben, waar van ik uil Johan Lucas Niekamps Kurtzgefdften OfLndifchen Mislions-gefchichtc, m't e ner vorrede des Herrn Prof. Frankensjlechts het volgende medcdeelen zal: „De Heeren u M'sfioxarisfen (dus wordt in het zoo evcngemelde ti hoogduitfche werk p. 140 gefprok*n) hebben meerit maals opgemerkt, dat de gemoederen meest ge* „ trof en en begeerig gemaakt wórden, om zich na„ der ie laaten onderrichten van de vei dorvenheid „ der menfehen, en de nietigheid hunner Goden, 91 wanneer men hun terftond en by de eerfte aanj» fpraak de heilryke boodfehap van Gods vrye ontj> femvng in Chriftus Jefus over het verloot e menj> fchtlyke gfftachte mei nadruk verkondtgt. Daar»> entegen h- bben de Catechizeerders, eer dezelve tt de voornaame zaïk, d'e een Die iaar van 't Nieu*> we Veib>nd te verko'id'gen heeft, recht hebbe-tt ,, leeren'inzien, zeer dikwils moeten ondervinden, „ hoe wem g men by de Heidenen liaagr, door hun ,, een reek» van zede yke begr'ppen van Gods over- heerlyke eigenfehappeu cn ailer/ey verplichtingen tot deugd voor den gee.it te bi cngen. IVani fchoort ,, ze ook alle waarheden van dien aart uiterlyk toe„ ftemmen, zy trachten echter dezelven door aller„ lei tegenwerpingen krachteloos te maaken, en Zulks te meer, om dat hunne verkeerde wil geene » ge* C «3 ) Ver te houden, en hun het Euangelium, naar den wil van Jefus, geheel open te leggen. En wanneer wy : van >, genegenheid tot dezelve heeft". En p. 465 wordt , \, gezegd: „Den meesten aandacht en opwekking „ befpeurde men by het voirj.el van Euangelifche „ fiojfen, en vooral.by dat van 's Heilands lyden e/iz.,% Het zelve heeft ook de zal. David B~ainerd, Mkji* onaris van eene Presbyteriaanfche Maatjehappy its Schotland, onder de lnd:aanen in de Provintien |er~ fey en Penfilvanien waargenomen. Van deezen getrouwen en tot deszelfs, helaas.' maar al te vroegtydigen doidtoe onvermoeideu Man weet men, en 't blykt ook uit den ganfehen Jamenhang zyner berichten, dat dezelve, zoo lang hy volgehs de gewoons leerwyze en manier van ie willen overtuigen, gepredikt heeft, niets by de Indiaanen heeft kunnen uitrichten; dan, zoo dra hy, naar 't voorbeeld zyner nabuur en, van welker zegen onder de Heidenen hy zelve een ooggetuige was geweest, het befluit nam9 om den Heidenen van den eerften beginne af en tcrJlond den Heiland en deszelfs liefde tot in den dood des Kruizes te prediken, heeft hy zulk eene groots en fchiclyke opwekking befpeurd, dat hy en alle Lee* vaars van zyne Gezinte, die 'er ooggetuigen van ge* •«eest zyn, daar over zeer verbaasd gej.aan hebben en Gode de eer hebben moeten geeven. Ik zoude: veele bladzyden moeten befchryven, indien ikdeveelyuld -ge fchoone voorbeelden van dien aart hier plaatfen wilde. Het volgende zy genoeg: „ lk pred'kte (dus »i fpreekt de Heer Brainerd onder anderen den ^den s, Jrg. 1745) over Openb. XXII: 17. En die dorst „ heeft, kome, en die wil enz. Sclnon ik nu deezs „ fiof'e niet verhandelen konde op de gewoone pre* „ d'iwyze, de Heer gaf my echter kracht en vry* „ moedigheid, om den dier baar en Heiland op eene eenigzins ongewoone wyze mynen toehoor der en voor i, te feilen als eenen goedertieren en liefhebbenFa „ den. C 34 ) van 't Euangelium fpreeken, neemen wy 't woord naar 't menigvuldig Schrftuur- gebruik , inden wyd-uitge* ftrekftcn zin, en verdaan 'er door de ganlche Leere van Jefus en zyne Apostelen. § 49- De prediking der Broederen onder de Heidenen komt ondertusfchen, zoo zy dezelve naar de Heilige Schrift inrichten willen, hierop uit: „God heeft u lief, en heeft u tot hier toe veel goed* beweezen. Hy heeft u uw beflaan en leeven gegeeven;, en Hy is 't ook, die uw leeven tot hier toe onderhouden heeft . Maar Hy heeft zyne liefde byzom.er daar door aan den dag gelegd, dat Hy zynen eenigen Zoon, door wien Hy alle dingen gefchaapen heeft, in de weereld gezonden heeft, op dat gy het eeuwige leven ,, den Zaligmaaker, zoo dat men eene byzonder» opwekking befpeurde." In de algemeinen Anmerkungen uber diefes Gnadenwerk word p. 300 gezegd: „doch deeze groote op~ „ wekking en verworiderlyke bekommering der zie„ /en werd nooit door J'chrik - predikatiën veroor„ zaakt; integendeel, ik heb met verwondering op* „ gemerkt, dat, wanneer ik in myne redenvoerin„ gen voornamelyk fiaan bleef by de zielroerende i, voortellingen van eenen aan het kruis gejtorven „ Heiland, en deszelfs gedrag in zyn lyden; als „ mede by de overheerlyke heilgoederen van 't Eu„ angelium, en met welke goedertierenheid, met „ welke vr.ye en onverdiende barmhartigheid, de„ zelve door de Goddelyke genade aan alle arme, ,. treurende en bekommerde zondaaren aangebooden „ worden; zich dan ten eerjlèn eene buitengewoone „ aandoening en opwekking onder de tochoordereH „ openbaarde, enz." t «5 ) ven zoudet hebben door Hem. Deeze zyn Zoon is üit Mefde voor u een mensch, geworden, en heeft zyn leeven voor u gegeeven, en zyn Bloed voor u vergooten, tot vergeevinge van zonden. Gy hebt het tot hier toe .wel Hecht gemaakt, en dingen gedaan, die tegen zynen wil ftryden, en wat Hem behaagt, hebt gyniet gedaan. Gy hebt u door den boozen geest laaten regeeren; maar die is een vyand Gods en der menfehen, en wie zynen wil doet, ftort zich daar door in het eeuwige verderf. Doch God wil u alle uwe zonden vergeeven. Hy wil u tot zyne kinderen aanneemen, Hy wil u van de magt des Satans verlosfen , Hy wil maaken, datgy van het kwaade afkeer'g zyt en 't zelve vliedt, en daarentegen het goede lief h^bt, en dat ook doet. Ja Hy wil u, als erfgenaamen des eeuwigen leevens, tot Zich in den Hemel neemen, waar Hy woont.. Wy komen in zynen naame, en op zyn bevel, tot u, om u Zyne genade te verkondigen. Gy moogt gewis gelooven, dat het zyn ernfiige wil zy, om u van uwe ellende te verlosfen en zalig te maaken: want anders hadde Hy zyn leeven voor u niet gelaatcn, en zyn bloed voor u niet vergooien. Maar gy moet gewillig Zyn, om van uwe boosheden af te zien, en Jefus Chrifius , als uwen Heer en Zaligmaaker aan te neemen. Wilt gy zyne woorden, die Hy u verkondigen laat, gelooven , en Jefus Chriftus, als l wen Heeren Heiland aanneemen; zoo zult gy vrede en blydfchap deelachtig worden, die nimmer een einde neemen zal. Maar zoo gy de woorden, die wy u in zynen naame verkondigen, verachten en verwerpen wilt, zooblyftgy dienstknechten van den boozen geest, en zult met hem veroordeeld worden tot de verdcèmenisfe. Want God F 3 heeft heeft eenen dag des oordeels beftemd, wanneer ook,. de doodcn wederom kevendig worden zullen, en eer. ieder zynen yerdier. den loon ontvangen zal." Wanneer men op zulk eene wyze den Heidenen het Euangelium verkondigt, zoo is zulks .overeenkomftig. met de woorden, die wy by den Profeet Jefajas leessen,': o alle gy dorftige, komt tot de wateren, cn gy die geen geld hebt, komt, koopt cn eetct, ia komt, koopt zonder geld, en zonder prys wyn en melk, Cap. LV: i enz. lnsgelyks: hoe lieflyk zyn op de bergen de voeten der genen,,die vrede verkondigen, eengoede boodfehap brengen, heil doen hooi en, en die to^ Eion zeggen, uw God is Koning, Jef- LH: 7. Zoo gaat 't naar 't bevel van Chriftus,diezynedienstknechten uitzond in de wegen en heggen (waar het elendigfte volk p'agt te liggen) om de armen, de verminkten; de kreupelen en blinden tenoodigen, waartoe? tot hei groote Avondmaal, Luc. XIV: 16 enz. Gelyk God Chriftus gezonden heeft, om don eleodlgen eene blyde boodfehap te brengen, om te verbinden de gebrokens van harte, om den gevangenen vryheid uit te roepen, en den gebondenen openinge der gevaugenisfe, om uit te roepen het jaar van het weibehaagen des Heeren, enz, Jel. LXI: 1. Zoo zendt Chriftus zyne Dienaars, om 't zelve te doen. "Zoo wordt betuigd (verkondigd) het Euangelium der genade Gods, Hand. XX: 24. en zoo is het Euangelium de verkondiging van vergeevinge der zonden, Hand. XIJI: 38. en zoo kunnen de Heidenen zich verblyden : dat hun ook 't Euangelium verkondigd wordt, Hand. Xiü: 48. 5 SO, C *7 > 5 50. Ds prediking der Broederen was eenvonwdig en zonder uitneemendbeid van woorden ; de woorden: ik ge'loove, daarom fpfeeke ik, waren ten ecnemaal op hen toepasïelyk. Zy zouden dwaaslyk gehandeld hebben, zoo zy zich van een ge kunst hadden willen bedienen. Hunne tedenen zouden te vergeefs geweest zyn, zoo zy aiies «iet kor. en duidelyk uitgeiprookcn hadden; de Heidenen, met welken zy te doen hadden , zouden hen anders niet verftaan hebben ; en uit den zegen, welke God de Heer op hunnen arbeid gelégd heeft, is duidlyk af te neemen, dat by de prediking des Euangefiums beweeglyke woorden van men-, fchelyke wysheid niet noodig zyn. Paulus hield de«elven zelfs ten eenemaal voor lchaadelyk, zie § 13. § Si. Nu gaan wy overtot den doop der Heidenen, welke men niet anders aan te zien heeft, als eene plegtige en openbaare beg-nadiging eene, ai men zondaars1; waarby van denzelven aan de zyde Gods niets anders verwacht wordt, als dat hy weetc en erkenne, dathy om zyner zonden wille een verlooren mensch zy, en dat hv daarby ge ove, Jefus Chriftus kan, wil en zal hem uit alle ellende en nood veilosfen en zalig maaken, e; dat hy daarby het vo ,neemen hebbe, van zvne zonden aftelaaten, en dien e leeven, die hem in genade aanneemt. By wien de Apoftelen dit vonden, dien doopten zy gerust. D it men eenen onweetenden Heiden eerst leertleezen, en hem' daarna, in-alle ftukken van den Cbiïfteiyken Godsdienst onderwyst, en't ook zelfs daartoe F 4 zoekt C 88 X Zoekt te brengen, dat by met woorden, die hy vaa buiten leeren moet, eene openbaaxe belydenis afleggen kan, dit is eene gewoonte, die van tyd tot tyd in de Kerke ontdaan is. Namelyk, men heeft den Heidenen, die onder de Grieken en Romeinen leefden, by welken de fchande jkde afgoderyen, tooveryen en fchouwfpeeien gemeen waren,'' vooral' deeze vraag gedaan : ontzegt gy' dan Duivel,' alles wat van hem is en alle zyne werken? Daarna heeft men deeze en geene leerpuricten tegen over de cwaal'ngen, welke van tyd tot tyd in de Kerke ontdonden, opgedeld, en deeze ' moesten dan de He'denen, eer ?y gedoopt wierden, openlyk befyderi. Dat daaruit eindelyk' de zogenaamde Apodoliï'che gelóofsbelyd'enïs ontdaan zy, fs eene uitgemaakte z'iak by de geleerden van onzen tyd, ten minden onder de Proteftanten. E'ndclyk's 't dan daartoe gekomen, dat men de Heidenen eerst heeft willen geleerd maaken. en dan daarna docoen. Maar, wy! 't daar mede zoo ging, dat de arms menfehen doorgaans de leere flechts met hun hoofd b'egrecpen, en daarvan in hunrië harten weinig, of in h geheet niets ervoeren? zoo gefchiedde het maar al te dikwils, dat zy na huntien Doop Hechter wierden, dan zy te vooren geweest waren» i 5*. Wy hebben onze Broederen, die als Misfionarisfen onder de Heidenen gingen, dc voorgemelde methode, rnet opzicht tot zoodanig een onderricht der Heidenen voor hunnen Doop, met kunnen aanbeveelen. Zy hebben zich ook by de Heidenen, me: welken zy te doen kree- O 89 > kreegen, van dezelven onmogelyk kunnen bedienen *). Wie de omflandigheden der Negeren en hunne harde flaverny in overweeging neemt, zal wel begrypen, wat; ik zegge. Er was by voorbeeld op 't Eiland St. Thomas eene zeer oude Negerin, detze kwam gezet in de vergaderingen, en hoorde 't Euangelium van Jefus Chriftus heilbegeerig aan, vermaande ook haar eigen volk, dat zy God toch danken moesten, weike hun door de Broeders zyn woord liet verkondigen , en dezelven tot dat e;nde over het groote water (zoo als zy zich uitdrukte) tot hen gebragt hadde. Maar wat my betreft, antwoordde zy, wanneer ik afzonderlyk met haar in gefprek was: o Heer! ik kan nimmer gedoopt worden! want hoe is 't mogelyk, dat ik nog zoude kunnen leeren leezen ? en. hoe is 't mogelyk", dat ik zoo veel zoude kunnen van buiten leeren ? Ik beduidde haar, dat zulks niet noodig. was, en fprak met haar van de liefde van Jefus tot haar, Zy is daarna gedoopt geworden, en verkreeg zoo veel verftand van de waarheden van 't Euangelium, dat zy met nut by andere Negerinnen gebruikt kon worden t)- Maar 't geen wy den Broederen, d:e als. Misfionarisfen tot de Heidenen gingen, aanbevolen hebben, befiond hierin : zy moesten 't, namelyk, by het openbaar getuigenis van Jefus niet berusten laaten, maar ook byzonder acht geeven op den zielen-toeftand der Heidenen. Wanneer zy dan by den een of anderen ee- *) Zie Hiftorie van Groenland door David Cranz, in de Nederduitfche vertaaling IJl. Deel IQ Boek, j 24 en 26. p. 327 enz. t) Zie Oldendorjps Misftons-gefchichte, p.5i5 F S C 90 > eenen genaden arbeid des H. Geeftes bemerkten, dat by v. de een of ander om zyn heil bekommerd wierd, over zyne verdorvenheid en ellende klaagde, en wenschte gaarne daar van \ erlost te worden, en zoo vervolgens ; zoo moesten zy op zoodan'g een naatiwkeurig acht geeven, hem maar aanhoudend naar jefus wyzen en hem daarby ook vermaanen , dat hy toch op dat geen, dat in zyn harte omgaat, getrouw acht geeven wiide. Op zoodanige lieden hadden onze M.siionarisfen byzonder te z en, want dat waren of wierden eigfehlyk dc ge.chikte voorwerpen tot den Doop. Ook is 't waar,'dat wy onze Broederen geraaden hebben, den Doop der zoodanigen, in weiken de Heilige Geest Werkte, niet uit te ftellen, en niet te denken, datzy hen eerst zoo en zoo veel moesten laaten van buiten leeren, eer zy gedoopt konden worden, Wy hebben geloofd, Zóódariig ècn uitftel van den Doop kon fchade doen : want 't was niet goed dien tyd te laaten voorbygaan , m welken God zelve een vat in zyne hand neemt, om uit het zelve een vat der genade toe te bereiden. Het voorbeeld der Apoftelen, die met den Doop niet gewacht hebben, wanneer zy menfehen voor zich hadden, welke van harte vroegen : wat moete wy doen, op dat wy zalig Worden? ftaat niet te vergeefs in. den Bybel geboekt, zie § 16. Maar daarentegen wierd den Mlslionarisfcn aanbevolen, met zoodanige Heidenen , welke'telleen op weeten toeleiden, zeer behoedzaam te zvn. Want wanneer 't iem ind daarop toeleide, om alleen zyn hoofd met wectenfehap te vullen; entdat hy daarby een leed:g en ongevoelig harte behielt, zoo. anig een hadden zy in dien toeftaud niet te doopen, zy moesten liever daar C 91 ) «.laai mede wachten, tot dat hem de Heilige Geest zyne zonden en ellende ontdekte, en eene begeerte naar •verlosiiing daar van in hem werke, als mede .een ver.trouwen tot onzen Heere Jefus Chriftus, die alleen een verloeren zondig mensch zalig maaken k m. Zoo zy zulks niet deeden, maar eenen Heiden daarom om dat hy veel weet, en met het hoofd gevat heeft, doopen ■wilden, zonder daarop te zien, of ook in zyn harte een genade-werk zy; zouden zy daar door geen nut, maar veeleer fchade doen. I 53- Wanneer nu de Broeders met het Euangelium ingang vonden onder de Heidenen, en die geenen onder hun, welken hunne zonde tot eenen last was geworden, daar rover treurden , en naar de genade , welke hun in Chriftus aangepreezen wierd, begeerig geworden waren, doopten ; zoo openbaarde zich de kracht van den Doop op eene magtige wyze in hun. Zy verblydden zich, dat zy eenen genadlgen God hadden, wierden vervuld met vrede, kreegen Jefus Chriftus lief, waren begeerig naar de zuivere melk van 't Euangelium, wierden geregeld in hunnen wandel, en waren verheugd , dat zy • waardig geacht wierden , om Chriftus wii te Iyden i en inderdaad hadden zy veel te ly- den 'er kwam ook in hun een yver en vuur, om anderen den zegen, dien wy in Chriftus vinden, aan te pryzen. Maar toen ftonden 'er lieden op, welke voorgaaven, hun Doop was niet recht, om dat zy niets van buiten -geleerd hadden enz. *), Dit *) Zie Oidendorps Misfions-gcfchichte,p. 560 enz, C 92 ) Dit bewoog de Misfionarisfen, niet alleen het ort- drrwys, dat zy rot hier toe den Heidenen gegeeven hadden, onvermoeid voort te zetten, maar ook eenige vraagen en antwoorden te ontwerpen, die de höofdzaaken van de Chriftlyke leere in zich behelsden, om de Heidenen , die gedoopt zouden worden, daar mede bekend te maaken. Het Diretlorium der Uniteit zag wel het goede oogmerk der Misfionarisfen in deezen in, gaf echter hun deezen raad, het examen van Heidenen, d.e gedoopt zouden worden, niet zoo even voor den Doop te houden , maar het zelve liever eenige dagen te vooren te doen: want het konde ligt gebeuren , dat zoodanig een examen in 't gemoed van eei> Heiden, die zoo onmiddelyk daarop Hond gedoopt te worden, eene flooring maakte; en da: moeste in die uure, in welke hy in een verbond van een goed geweeten met God ftond te trecden, niet plaats hebben : want dan moest zyn gnnfche harte op deeze gewigtige zaak geheel en alleen denken *). Ondertusfchen laaten dc Misfionarisfen ook niet na, by de Mede-arbeideren van welken ftraks nader gefprooken zal worden een naauwkeur g onder- z >ek te doen naar 't gedrag der genen, die in opzicht tot den Doop in aanmerking komen , en fpreeken ook zelfs nog afzonderlyk, met een ieder van hun, eer zy gedoopt worden. By deeze gelegenheid onderzoeken zy ook naamvkeurig, of zy niet met iemand te doen hebben, die reeds *) Zie Oidendorps Misfions-gefchichte, p. 597 en 948. Desgelyks Hiftorie van Groenland door David Cranz, JJJ. Deel X, Boek p. 331. C 03 3 resds gedoopt is. Somwylen vindt men in de WestIndiën Negers, welke of reeds in Guinea of daarna ih de Weft-Indien gedoopt zyn; en in dit geval kunnen zy niet andermaal gedoopt worden. Men kan zich echter der zoodanigen, zoo zy niemand hebben, die zich aan hun laat geleegen leggen, niet onttrekken — maar neemt zoodanig een fchaapje, dat noch herder heeft, noch kudde weet, waartoe 't zich houden kan> faillyk met alle rftogelyke trouwe aan. I 54- Met de Kinderen wordt zoo gehandeld. Byald;en de Ouders gedoopt zyn, zoo doopt men ook hunne Kinderen *). Maar Kinderen van zulke Ouders, welkè nog Heidenen zyn, worden niet gedoopt; door dien men geen grond heeft van te hoopen, dat zy dezelven voor den Heiland opbrengen zullen. Brengén echter zoodanige Heidenfche Ouders hunne Kinderen in de Vergadering, en fmeeken zy om eenen zegen over dezelven, zoo legt de Misfionaris hun de hand op, en zegent hen den Heere t)- Indien iemand zeer krank is, en fmeekt, om nog gedoopt te worden voor zyn einde; zoo wordt hy bezocht, en vindt men, dat hy in gevoel van zyn ellende ftaat, en zyne hoope op Chriftus ftelt; zoo neemt men eenige van de gedoopten te famen, en doopt den kranken in hunne tegenwoordigheid. Zoo gebeurt 't dan, dat de kranke of zeer getroost en innig verheugd uit *) Zie Hiftorie van Groenland door David Cranz III. Deel X. Boek p. 319. f) Zie Oldendorps Misfions-gefchichte, p. 688. * C 94 ) uit den tyd gaat, of dat hy menigmaal dermaatei e*» flerkt wordt, dat hy weder herftelt en als een nieuw-gebooren mensch s. Inderdaad, wanneer een arme Heiden, die in zvne zonden en ellende niet anders aan tc zien zy, als een tor in den dood verwond mensch, welke als in zynen bloede ligt •, het Euangelium hoort, het zelve1 geloovig aanneemt, en daarop gedoopt wordt; zoo kan men de verandering, welke by hem plaats heeft, niet dan met verwondering aanzien. Zy uitten zich daarna menigmaal daar over, en doen zy dat niet, zoo kan men toch uit hun gezicht leezen dat hun genade wedervaaren Is *). Eindelyk moeten wy nog aanmerken, dat den Misfionarisfen zeer aanbevolen wordt, de kerken-boeken in goede order tc h mden, dat byzonder om den Doop noodzakelyk is. Deeze gefchiedt, wel is waar, gewoonlyk voor de gan.che Gemeente; afzonderlyke en eigenlyk daar toe verkoozen Doop-- getuigen heeft men in alle Gemeenten uit de Heidenen niet. Maar des te meer is 't noodzakelyk, dat in een Bock aangetekend wordt, wanneer, waar en van wie iemand is gedoopt geworden, cn wat voor eenen naam hy daarby bekomen heeft. § 55- Wat het Heilig Avondmaal betreft: J 40. is aangemerkt geworden, dat het de Broeders in den aanvang, by hunnen arbeid onder de Heidenen, Hechts op weinigen toelélden. Ten opzicht van 't doopen derzelven ging *) Zie Oldendorps Misjions-gefchichte, p. 825. ( 95 ) ging men zeer zorgvuldig te werk, en met de toelaatting tot het Heilig Avondmaal nog veel z -,rgvu!diger. Nu kwam 't wel daarna, door dc gunstryke beftieringc Gods, daartoe, dat de gedo; ptcn vermenigvuldigd wierden: maar het getal der geenen, die tot 't Heilig Avondmaal toegelaaten w erden , oleef altoos, in vergelyking van 't aantal der gedoopten, gering. Voor 't overige gedraagt men zich , met opzicht tot het Heilig Avondmaal, op de volgende wyze *). In de week voor het Avondmaal wordt den Avondmaalsreden bekend gemaakt, dat het zelve aanflaande is, en zy worden tot de noodige zelfsbeproeving opgewekt en vermaand. Vervolgens komen zy, zoo als 't hunne omuandigheden toelaaten, tot hunne Arbeideren, en fpreeken met hun eenvouwdig over hun hart en gedrag tot h'er toe. Vindt deeze of geene iets by zich, dat hem bedenkelyk maakt, om voor deeze reïze mede ten Avondmaal te gaan; hy geeft het te kennen , en blyft voor die reize terug. Is den Arbeideren van deeze of geene te vooren iets bekend, dat eenen medegenoot van 't Heilig Avondmaal niet betaamt; zoo wordt hem geraaden, zich voor deeze re.'ze van het zelve liever te onthouden. Ook komen voor het Avondmaal de Arbeiders van het Zendclingfchap met de Mede-arbeideren uit dè Natiën zeiven te famen, om van hun te verneemen , of zy ■ dewyl zy toch geduurig met hun volk omgaan —— iets tegen eenoi* ander in te brengen hebben. De *■) In David Cranz Hiftorie van Groenland, III. Deel X. Boek § 28. p. 333. vindt men een uit* vaérig bericht daar van. 196 J De 'gsdoopteh brengen zich, wegens het Avondmaal, doorgaans zeiven in aandenken, wanneer zy ten bezoek komen. Men geeft zich dan alle moeite, om hen ten opzichte van hunnen harten-toeftand nader te leeren kennen, men doet onderzoek naar hun gedrag, by de Mede-arbeideren , en neemt hen, naar bevind van za ken, onder de aanftaande Avondmaals-ledert aan, om welken nader te onderwyzen men zich byzonder verleedigt. Eer zy voor de eerftemaal medé ten Av ondmaal gaan, zyn zy gewoon het vooraf eenmaal aan te z en. $ 56. De Broeders laaten ook zich vooral daaraan gelegen Zyn, om de Heidenen met de Heilige Schrift bekend te maaken. In hunne predikatiën leggen zy altoos een woord uit de H. Schrift tot eenen grond, en dat zyn zy ook gewoon te doen, wanneer zy voor deeze of geene afdecling der Gemeente afzonderlyke leerreden houden. Daar door worden daii de woorden der H, Schrift in hun geheugen ingeprent, en de Heilige Geest maakt ze hun ook, ter rechter tyd indachtig : wantHy doet nog fteeds dat geene, dat de Heiland van Hem tot zyne Difcipeien gezegd heeft: Hy zal u indachtig maaken, alles, wat ik u gezegd hebbe. Waar de Broeders met dc kinderen kunnen fchool houden, leeren zy hen ook leezen; en menigmaal oeffénen zich ook volwasfen perzoonen daarin, om de H. Schrift te kunnen lctzcn *). Eenmaal kwam ik voor een *) IVelke bedenkingen tntttsfehen hy de Broederen over het leeren leezen der Heidenen ontj, aan zyn, kan men zien in Oldendorps Misjions-gefchich' ie, p. 633. (97 y 'één Neger's-hüt'te in St. Thomas, en hoorde iemand daar leezen, Ik trad 'er in, en vond een geheel gezelfchap op den grond zitten, en een van hun las de anderen wat voor uit een Hollandsen Nieuwe Tefta- ment Veele Negers in St. Thomas verftaan Hol- 'landsch, gelyk hunne Creojfche Negertaal voor 't grootfte gedeelte uit de Hollandfche gewórden is —i— en zy luifterden daarna zeer begeerig. Onder onze Indiaanen in Noord-America was 'er een, die doorgaans de Jonge Jofua genaamd wierd. Wanneer deeze op de Jagt ging de Indiaanen zyn fomwylen vier, zes, agt weeken, en fomtyds nog langer, in de bosfehen op de Jagt, eer zy weder naar huis trekken '— zoo nam hy telkens een Nieuwe Teftanlcnt en eenen Calcnder of Almanach met zich. Den Almanach, om dagelyks te weeten, hoe hy in den tyd leefde, en het N. Teftament, om daar uit een dagelyks voed'zel voor Zyn hart te haaien. Voor 't overige is. hierby niet te vergeeten , dat de Broeders onder de Heidenen, wanneer zy met hunne fpraake zyn bekend geworden, ook her een en ander in hunne taal overzetten *). Eene overzetting van verfcheiden Hoogduitfche fehoorie Liederen in de Gro'enlandfche taal is in Berlyn, en eene dergelyke in het Creolsch in Barby gedrukt geWorden. De in Barby gedrukte Gefchicdenis van on* zen Heere en Heiland Jefus Chrtjuis, uit de vier Eiiangelijten faam getrokken, is ook reeds in het , .' ■ ■ . • ■ Groen- | *) Over deezen arbeid der Broederen en den zegen dattr van kan men nazien Oldendorps Misfonsgefchichte, p. 795. s. 913 enz. G C 9» ) Groenlandsch, in het Arawaksch, in het Delawarisch en in het Creolsch vertaald en boven dien heeft men zeer veele plaatfen der H. Schrift overgezet» om ze den Heiden-gemeenten, welke zy tot grooien zegen zyn , voor te leezen *). Wat de overzetting van oude en nieuwe Euangeli* fche Liederen in de taaie der Heidenen voor nut onder hen te weeggebragt hebbe, is naauwlyks te beiehvyven. Wanneer een leeven uit God in hunne harten komt, hooren zy dezelven niet alleen gaarne zingen» maar leggen 'er zich ook met alle aangelegenheid op toe, dezelven te leeren. Zyn hun dan de Broeders daarin behulpzaam —« en wat zouden zy liever doen? zoo zyn zy yverig in 't zingen, en de een leert het van den anderen. Daar door worden dan niet alleen hunne gedachten van onnutte dingen afgetrokken en tot wat nuttigs bepaald, maar ook de Godde yke waarheden, in de Liederen met zoo veel hartens-gevoel uit» gefprooken-, prenten zich zco diep in hun gemoed in, dat dezelven hun geduurig wederom te binnen karnen; cn daarby is de Heilige Geest tot hunnen zegen zeer werkzaam. Men befpeurt zulks niet alleen by de volwasfenen, maar ook by de kinderen, en 't verftrekt tot groote blydfchap, wanneer men hoort, h >e de Heer zich uit den mond der zuigelingen eenen lof toebereidt f> S 57- *) Zie Hiftorie van Groenland door D. Cranz in de Neder duit fche vertaaling, IL Deel VU. Boek f. 234. III. Deel IX. Bock p. 183. fi) Men kan hierby nazien *t geen door David Cranz van 't Kerkgezang der Groenlanderen verhaald -wordt in de Hiftorie van Groenland, ILl.Di VUL Boek p. 89—y 1, IX. Boek p. 259. e 99 5 $ S7. É)onder Medearbeiders zouden de Broeder-M;sfronarisfen weinig uitrichten. Onder zoodanige Nat'ën, onder welken nog geen befchaafder volken gewoond hebben, kan geen Misfionaris alleen te recht komen. Hoe was het toch mogelyk geweest, da een Misfionaris 2'ch onder de Eskimois had kunnen ophouden, zoo niet de noodige aanleg daartoe gem akt was ? Deeze beftondt daarin, dat een gezelfchap '-an Broeders heen trok, om aldaar op een van den Koning van CrootBrittaniën bekomen ftuk Lands, zich met den anderen ter woon neder te zetten, en de He'denen op zoodanig eene wys aan te neemen. Zy nanun het tot een huis benoodigde hout en fte'en met zich, en aanftoi.ds ha hun aankomst, bouwden Zy hun huis met beh .lp der Matroozen, na dat zy bevoorens het bovengemelde ftuk Lands van de Eskimois gekocht hadden. De gereedfehappen, tot visfehen en jaagen noodig, br. gten zy met zich, en richtten zich bovendien zoo in, dat zy voor zich booten en andere vaartuigen, om hen tst het visfehen van nut en d'enst te wecZor, bouwen, en te geiyk tot hun eigen beftaan iets by de hand neemen konden *). God heeft het hen ook laaten gelukken, en hun onderneemen z io gezegend, dat sy reeds eene k:eme Gem :ente van gedoopte Eskimois hebben. Waar nu een aanleg van zoodanig een Zendelingfchap is, daar zyn de Br eJers, die daar toe behooren, al is 't, dat zy ook handwerklieden zyn, een ieder naar de gaaven, die *) Zit David Cranz Èrotdsr-Bijlorie ,p.%J$.tnz. G 3 C ioo ) die hy bezit, en de genade, die hem gegeeven is, dé eerfte en naaste Medearbeiders, of Medehelpers der Misfionarisfen. Zyn 'er onder een gezel fchap, dat Zich tot den dienst van een Zonde,inglchap overgeeft, getrouwde Broeders; deeze neemen hunne Vrouwen ook met zich, en die worden daarna ook Mcdearbcideresfen in het werk des Heeren onder de Heidenen. Dunkt iemand dit vreemd, die leeze doch het zestiende hoofddeel des briefs van Paulus aan de Gemeente van Romen. Vraagt iemand: wat kunnen dan de Zusters by een Zendelingfchap uitrichten ? het antwoord is: zeer veel. Wanneer b. v. lieden van het Vrouwlyke gciiachte uit de Heidenen zich grondig bekeeren, zoo hebben zy gaarne iemand, met wien zy over haar hart en haar ganfche leeven recht uit fpreeken kunnen; zjo kunnen haar dan de Zuftcrs aanhooren , en daarna met haare Mannen daar over fpreeken, cn hunne gedachten daar omtrent vernecmen , of een Broeder kan zulke Vrouwsperfoonen tot zich laaten komen, en in tegenwoordigheid van zyne Vrouw haar aanhooren en met haar fpreeken. Dit is ordentlyk, en neemt den Heidenen . die doorgaans zeer jaloers zyn vergeeffche ge¬ dachten weg. Even zoo is het ook met Heidenen van 't Vrouwlyke gcflachtc, offehoon zy ook reeds gedoopt cn het Heilig Avondmaal zyn deelagtig geworden: want dan komt haar dit, dan dat voor, waarin zy raad cn onderricht, ook troost cn terechtwyzing noodig hebben. Er gaat b. v. veeüigt geen dag voorby, dat in St. Crux niet dan deeze, dan geene Negerin komt loopen en haaren nood klaagt. Zoo zich nu daar toe een Broeder verleedigen cn met zoodanig eene Negcrin alleen fpreeken wilde, uit zoucien wy voor onvoeg- C ioi } voeglyk, ja voor fchaadelyk houden. Maar wanneer zich dc Zuflers met haar inlaaten, haar in gewoonc dingen met goeden raad byfraan, cn in zwaare gevallen met haare Mannen daar over raadplecgen ; of wanneer een Broeder in tegenwoordigheid van zyne Vrouw met haar het gefprek houdt; zoo. baart het geen opzien, geeft geenen fchyn des kwaads, en dient menigmaal daartoe, om dingen voor te komen, die met'er daad zielen-fchade zouden hebben kunnen verooizaa. ken. Wy zyn menfehen, dat is, verdorve en zondige fchepzelen, en wy hebben onder Heidenen te doen met lieden, die doorgaans voor hunne bekeering; aan een openbaar leeven in de zonden, de een minder, de andere meer, gewoon zyn. Daarom is eene tydige vermaaning en order noodzaaklyk, waar door men te vooren Hechte dingen voorkomt: en God is een God van order, en legt zynen zegen daarop. Doch 'cr zal vervolgens nog meer van den dienst der Zuftéren by de Zendelingfchappen voorkomen. $ 58. Bovendien bedient men by de Zendelingfchappen, zich ook gaarne van zoodanige tot God bekeerde Heidenen , welke gaaven en bekwaamheid hebben, om by de anderen met nut te kunnen gebruikt worden, cn deeze noemt men ook Medearbeiders. Wanneer een Broeder, die den Heere, onzen Zaligmaker, onder de Heidenen dient, zyne lieden van na- by leert kennen cn hy heeft alles, wat maar mogelyk is, aan te wenden, op dat hy hen van naby leere kennen, en daar 't hem aan dc noodige genade en gaaven daartoe ontbreekt, heeft hy God daarom te G 3 bi* C ioa 5 fcjdden zoo zal hy altoos vinden, dat de een bo- vfc den anderen wat uitneemends hebbe, en dit is hem van Goü gegeeven. Maakt zich dan zoodanig een mensch ais een arme zondaar, dien de Heer barmhartigheid beweezen heeft, openbaar, en is zyn gering Zoodanig, dat hy by anderen daar voor erkend wordt, en in achtinge ftaat j zoo kan hy, na voorgaande ernftige overweeg ng voor den Heere, tot eenen Medearbeider aangenocmen worden. De ondervinding heeft geleerd, dat men beter doet, wanneer men meer dan een Medeaibeider uit de geloovig geworden Heidenen aanfteit, als dat men het by eenen berusren laat: want zoo 'er maar een is, kan 't ligt gebeuren, dat hy zien Zelver. da irop wat inbeeld^. Di ezc Medearbeiders worden den anderen bekend gemackt, en in het gebed aanbevolen. Men laat zich a; n hun byz mder geleegen leggen, ten einde zy in de gei.ade e:i kenni^e onzes Heeren, Jefus Chriftus opwasten en toei.eemen mogen. Men draagt hun op, tegen al.e ongeregeldheden, die oneer hun volkontftaaa nv gten, te waaken *). Zy bezoeken dc kranken, zy helpen» "aai' gelegenheid, de armen, zy trachten de rust en vrede aan hunne plaatfen te bewaaren, en wat h^n te zwaar valt, daar over fpreeken zy met dc Broederen. Zy houden een og op allen en een ieder,ten einde zy, wanneer in overweeging genoomen wordt, of *) Over deeze Medearbeiders uit de Heidenen, zie verder Oldendorps Misfioni-gefchichte, p. S49« p. 761. p. 804. p. 915 enz. en de Hijlorievan Groenland door L>. Cranz, ide D. SJie B.p.gz. 10de B. f. 316. C 103 ) of deeze of geene niet zoude kunnen gedoopt of mede ten Heiligen Avondmaal genomen worden, dan een getuigenis van zyn gedrag zouden kunnen geeven, Menigmaal wordt zoodanig eenen Medearbeider, zoo hy gaaven daartoe beeft, opgedraagen eene Rede- of begraavenïs plechf'gheid te houden; en wat des meer is *>. Men verkiest ook Medearbeideresfen, en die hebben denzelfden opdragt onder haar gedachte, welken de Medearbeiders onder het hunne hebben, het in !t openbaar fpreeken, uitgezonderd. $ 59- Deeze Medearbeiders en Medearbeideresfen worden ook gebruikt, wanneer men onder de gedoopten zoo we!, als onder de om hun heil bekommerde ongedoopten deeze inrichting maakt, dat zy in een klein aantal, met onderfcheid van gedachten te famen komen, om met eikanderen over die dingen, die tot hun heil en verbetering dienen, als voor het aangezichte des Heeren te fpreeken. Want dan is by zoo een klein gezelfchap van vyf, zes of meer Mansperzjonen, die op eenen bepaalden tyd, aan deeze of geene plaats, famenkomen , een Medearbeider tegenwoordig, welke hun , naar maate van zyn inzicht en ervaaring, goeden raad geelt. In de gezelfchappen der Vrouwsperzoonen is ene Medearbeideresfe tegenwoordig, en deeze doet by haar gedachte hetzelve, dat de Medearbeiders by het hunne doen. Men neemt in deeze gezelfchappen ' *) Men vindt eenige van zulke reden in Oldendorps Misjions-gefchichte, p. io6i enz. G 4 C 104 ) pen gaarne de zoodanigcn te famen, die naar omft<-mdigbedön te famen pasten; 200 komen in het eene getrouwde lieden , in hei andere Weduwen, in een der-" de jonge ongetrouwde lieden, en zoo vervolgens, te famen, cn dat geeft veel zegen *). De Misfionarisfen mcemen dan, zoo als reeds gezegd is, op gezette tj den, doch byzonder voor het Avondmaal en-de.Bededagen , de Medearbeiders en de.Me-' dearbcideresjen te famen, en Ipreeken met hun over de Perfoonen, die tot den Doop in aanmerking komen, of die gaarne ten Avondmaal wilden gaan. Bovendien vernecmen zy van de Medearbeiders cn Medearbeideresfen, hoe zy hunnen opdragt ter uitvoer brengen, en geeven Juin daarby gelegenheid, metzaaken, daar zy.pvcr tc vraagen, of die zy te herinneren, hebben, voor den d.ig te komen: en deezebyeenkomften.is men gewoon der. Medearbeider-en-Conferentie te noemen. Wanneer de-Heilige Doop aan iemand bediendmoet worden, wanneer het Heilig Avondmaal moet gehouden worden, wanneer een paar, in den naame des Heeren .tot. een Huwciyk moet vereenigd worden . dit gefchiedt altoos deer de Misfionarisfen, ■ ü 60. Tot de openbaare byc.cnvergaderingen der uit de Heidenen verzamelde Gemeenten zyn de Broeders geWoon, zoodra het noodig. cn .mogeiyk is, Kerken te bou- *) Zie Oldendorps Misfions-gefch:c1:te, p. 546. en fitftone-van Groenland door David Cranz, inde Nederduitfchè overzetting, 2deD. 6de B. p. ijg. C 105 > bouwen; In dezelven wordt byzonder het Euangelium openlyk verkondigden zoo wel de Doophandeling verricht, als het H. Avondmaal gehouden. Ook wordt daarin het Kerkcn-gebed, of de algemeene Litaney, met alle de gedoopten, gebeden. . Op Paasch-morgen vergadert de geheele Gemeente voor zonnen-opgang, op de begraafplaats. Daar wordt van de hoopc, die wy op Chriftus hebben, om ook eenmaal der opftandinge te zullen deelagtig worden, en by Hem te zullen komen in zyne Heerlykheid, eene openbaars belydenis afgelegd; en daarby dankt men. den Vader, den Zoon en den Heiligen Geest vooralle in Chriftus ons bew.eezene weldaaden *>.. Somwylen. worden ook met, de geloovigen uit de Heidenen, naar het voorbeeld der eerfte Chriftenen, Liefdermaal:y,den aangericht,. waartoe of de geheele Gemeente, of eene afdceling daar van, welke naar de omltandigheden grooter of kleiner is, in den naame van Jefus famenkomt, en neemen met elkandcren eenige fpyze en drank tot zich. Daarby zingen zy den Heere een menigte Lof- en Dank-liederen , en wekken eikanderen op tot de liefde en goede werken. Menigwerf gedenken zy daarby deeze en geene byzondere weldaad, welke hun van God is beweezen geworden, e;: pryzen Hem daar voor t)- De Voet - wasfehing is wel in de Gemeente der Groen- *) Over deeze Godsdienfige plechtigheid zie D. Cranz Hiftorie van Groenland, 3de Deel 10de B, P- 319- ' t) Over de L 5. D e vryheid bekomen hebben om tot het Heilig Avondmaal mede te naderen, welken men aangaande de genade, die zy by 't gebruiken van 't zelve te verwachten hebben, na.mlyk het deel neemen aan het lichaam en bloed des Heeren in het zelve, en wat verder daartoe benoort, het noodige voorhoudt. 6). De Avondmaals-leden, dat zyn de geenen, die met 'er daad reeds deelgenooten in 't H. Avondmaal zy. . van weiken men met recht verwacht, dat hun geest, ziel, lichaam en ieeven den Heere tot prjs ea lol' zy. 5 62. De inrichting van den opcnbaaren Godsdienst in da Gemeenten uit de Heidenen is vervolgens zoodanig, dat een ieder van hun niet alleen des Zondags, maar ook 'n de week %ene vergadering kan bywoonen t)» Men fielt < ok om de vier weeken eenen Zondag tot een Bededag in, en de vergaderingen op dien dag worden van allen en eenieder, die't maar met moge ykhe d u'tb.eeken kan , bygewoond. Op zoo eenen Bededag wordt doorg lans niet alleen in 't openbaargepredikt, en alle aangeleegen zaaken der Gemeente den Heere in de Litaney voorgedraagen ; maar ook gefchieden op denzelven de docphandel'ngen, en voor een ieder der voorgemelde zes afdalingen wordt eene reden gehouden, welke naar haare omftandigheden ge- fchikt *) Zie Oldendorps Misftons-gefchich 'e,p. roooenz. f> Zie Hijlorie van Groenland door D- Cranz t ïdt D. 10 B, p- 317» 3i8. C IO« ) fchikt is. Heeft zich iemand bezondigd, cn fmeekt hy om vergeevingc, en kan men daarby gelooven, dat ■t hem vtb harte gaat, die wordt als dan wederom aangenomen , cn men verzekert hem daarby, dat hem de Gemeente, zoo veel haar betreft, alles vergeeft: de vergadering wordt doorgaans met een gebed op de fcniCO bellooten. Doch gelyk de Gemeenten uit dc Heidenen, naar haare omftandigheden, verfchillende fcyn, zoo wordt ook een onderfcheid, ten opzichte van de Bededagen , by dezelven waargenomen *). Vervolgens onderhoudt men ook de in de Chriftlyke Kerke gewoone J'eeftdagen, en zoekt daar mede 't oogmerk, waar toe ze ingefteld zyn, zoo veel mogelyk te bereiken f). 5 «3- Bovendien verdeelen de Broeders hunne Gemeenten in Choorcn , cn noemen een ieder (Sroor afzonderiyk, om aan hetzelve die fpyze te geeven, welke 't bcnoodigd heeft. En tot die onderfchcideno Chooren behooren, i). de Kinderen, 2). de Jongelingen en ongetrouwde Mansperzoonen , 3). dc Vrouwsperzoonen, die nog ongehuwd zyn, 4). de Getrouwden, 5). de Weduwen. Onder de Medearbeideren en Mcdearbei■ de- *) Zie D. Cranz Hiftorie van Groenland, 2deD. jdeB.p.225. $ 8. en ^de D. 10 B. p. 322. 'tftotvan ï 20. t) Hoe de Godsdienst in de Heiden-gemeenten op Zondag, in de week, en op de Feeft'dagen ingericht zy en gehouden wordt, byzonder in Groenland, daar over kan men uitvoerig leezen denzelfden Auteur , 3de D. 1 ode B. § 18, 19, 20,21, 22. p. 317 enz. ( loc? ) dëresferi zyn ook altoos de zoodanigen, welken opgej' draagen is; mede het opzicht over een of ander Choor te hebben. Voor een ieder der voornoemde Chooren worden ook, op gezette tyden, afzonderiyke leerreden gehouden , op dat een ieder weeten mooge, wat hy naar de Omftandigheden van het Choor, waartoe hy behoort', te doen en te laaten hebbe. Men 'grondt daarby alles op Gods woord, en leidt alles af uit het geloof in den Heere Jefus Chrifius *). Men laat het echter daarby niét, dat men voor deeze afzonderiyke vergaderingen leerreden houdt, maar inen tracht ook een ieder perfoon, niet flechts naar 't uitwendig aanzien', maar ook naar den toeftand zyns harten zoo veel mogelyk, te leeren kennén. Ten dien einde bepaald men eenen zekeren tyd, waar men den een na den anderen laat roepen, om eenvouwdig met hem te fpreeken. Dit noemt men het fpreeken, en dat brengt groot nut aan f> Het geen David Cranz, in zyne Hiftorie van Groenland, tl. Deel Vil. Boek pag. 251. § 5. van een Choor-huis dér ongetrouwde Vrouwsperzoonen, en III. Deel VIII. Boek pag. 57. $ 8. van een Choor-huis voor ongetrouwde Mansperzoonen in Groenland zegt; dit kan in andere Heiden-gemeenten, b. v. op de Caraibifche Eilanden, onder de Negers zoo niet ingericht wor- *) Zie Oldendorps Misfions-gefchichte, ƒ.829 enz: pag., 922 enz. en Hifiorie van Groenland door D. Cranz, 3de D. 10de B. p. 337 enz. vt) Zie D. Cranz Hifiorie van Groenland, ?,de D. gde B. p. 170 enz. % 3. en ïode B. p. 336. J, 31. ( ITO > Worden. Men fchikt z'ch in zulke dingen naardeonü ftandigheden, die het of noodig en nuttig, en mogelyk, of onmogelyk maaken. De Moeders mer haare Kinderen, die nog op de ar» men gedraagen worden, hebben ook op zekere tyden haare eigen vergadering. Daarin wordt lian ingelciierptt hoe hoog zy't te fchatten hebben, dat de Heer hèu beeft willen verwaardigen, haar kmderen tutti, vertrouwen, want de kinderen zyn Zyn erfdeel, dat Hy zich door zyn eigen Bloed, en zynen bitteren Doou verworven, heeft. Zy zyn zoo dierbaar in Gods oogen, dat Hy de Heilige Engelen, die altyd Zyn aangea'.chte zen, ten dienrfen van hun uitzendt, Daarl y wordt aan de Moeders ook voorgehouden, dat zy den kinueren met de moedermelk ook de 1'e'de van Chriftus mogen doen tn» vloeijen. Het geen Mofis en Sam..ë' vai: hunne Moederen ingezoogen hadden, verliet hen niet in hun ganfche leeven. Het goede voorbeeld der Moedeien, en haar gebed en fmeekingen tot G^d voor haare k.nüe» ren, blyft gewis niet Zonder zegen by hen. Ook worden 'er uit de Gemeente eenige Broeders en een "ge Zufters benoemd, welke iaft hebben, te Gemeente, ten opz'Chte van het uitwendige, te dienen, op dat alles in de vergaderingen eu bu.tui de iwtik0 ordentlyk toegaa *). J <54- Zoo wanneer de Broeders z'ch in plaatfen bevinden, alwaar behalven de Heidenen, welken zy Chriftus er- kon- *) Zie D. Cranz Hijiori* van Groenland, gdê £>. 10 B.p. 317. C til ) kondigen, ook menfehen woonen, die in Chrilus ge*, doopt zyn, en waar eene Chriif en-Overigheid is; zoo hebben zy, naar onze grondbeginzelen, het volgende in acht te neemen. Namelyk: i). Dat zy de Overigheid, die Gods Dienaresfe is, niet alleen de haar toekomende eere bewyzen , en haar gehoorzaam zyn , maar ook God voor haar danken , en hartlyk voor haar bidden. En bovendien moet hun aangeleegen zyn, dat zy noen voor hunne perfoonen, noch ten opzichte van hunnen arbeid onder de Heidenen, hunne geliefde Overigheid onbekend blyven. Wanneer zy tegen hunne Overigheid zoo vertrouwlyk, ais kinderen tegen hunne Ouders, weezen kunnen; dat is altoos 't beste. En zoo kunnen wy niet anders, als, Gode tot lof, roemen, dat, tot hiertoe aan alle zulke plaatfen, waar onze Broeders onder de Heidenen arbeiden, de Overigheden zich als Vaders jegens hen gedraagen hebben. Waar 't voorheen anders geweest is, daar heeft waarfchynlyk of aan de zyde der Broeder n een verzien plaats gehad, of wy waren onze geliefde Overigheid nog niet bekend. 2. Wat de Europeaanen in zulke landen betreft, Welke reeds tot deeze of geene afdeeliijg der Chriftelyke Kerke behooren ; de Broeders laaten dezelven in hunnen Godsdienst. Zy kunnen, wel is waar, iemand zoo min weeren, om tot hunne openbaare predikinge te komen, als zich van hem onttrekken, wanneer hy over zyn zielenheil in den privaten omgang met hun fpreeken wil. Zy neemen hem echter noen op in hunne Gemeinte, noch laaten hem toe by hun het Avondmaal te houden; maar beduiden hem, byde Kerk te blyven, waar hy toe behoort: doordien zy flechtf C 112 ) Hechts om der Heidenen wille zich daar bevinden. Ook is dit zeker, dat men van de door den dienst der Broederen uit de Heidenen verzamelde Gemeenten op de overige Broeder-gemeenten zoo weinig een befluit maaken moet, als van deezen of geenen. Erblyft altoos een, naar gefteldheid van zaaken , onvermydlyk onderfcheid. Dat men evenwel, ten opzichte van menigvuldige ordeningen en inrichtingen ook eenë geiykheid befpeuren kan, is wederom niet te loochenen. Ook is dit waar, dat 't eenen Misfionaris onder de Heidenen zoo min geoorloofd zy, eene leerfiell.ing, ftrydig met de Euangelifche leer, vervat in de Augsburgfche Confesfie, voor te draagen , als eenen Leeraar in de andere Broeder-gemeenten. Daartoe hebben wy ons voor 't aangezichte des Heeren op onze Synoden heiliglyk verbonden *). i 65. *} Het geen de Auteur hier van de Broeder-ge* meenten, ten opzichte van de leer in 't gemeen zegt, ■vindt men in het kort en beknopt Hiftöriscfi bericht van den tegenwoordigen ftaat der Euangelifche Broedcr-Uniteit, toegedaan de Augsburgfchc Confesfie, uit het Hoogd. vertaald, gedrukt in 't jaar 1777. en te bekomen by Daniël Weber toZeist, breedvoeriger voorgedraagen. Wy ivillen 't geen ter zaake dient, daar uit hier mededeelen, ten einde een iegelyk zien mag, hot men de leere der Broederen aan te zteti en waar/taf men dezelve te beoordeelen hebbe. Pag. 35 enz. § 11. leest men: „De Heilige Schrift, inhoudende de Boeken des Ouden en Nieuwen Tefaments, is en blyjt het eenige richtfuoer van hun leer en leven. —' De Broedtr-Uniteit bekent zich- daarom tot de leer der onveranderde At gsburgfche Confesfie gelyk zy zich meermaals en catagorisch heeft verklaard, $ 65. Wat 'er van de Tucht (kcrkelyke tucht) en het oogmerk daar van, in de Gemeenten uit de Heidenen zy „ is klaard, quia fcrpturee faerfe coneo'dant, zoo als Cranz in de Broeder-Hifiorie bl. 468. opmerkt. De Euangelifche Broeder-Uniteit heeft dan daarom deeze Confesfie 'aangenomen, om dat zy dezelve voor een zuivere en met de Heilige Schrift overeenfiemmende Geloofs - be/ydenis houdt. Op het Synode der Broeder -Uniteit, gehouden te Marienborn 1764, vierden de Leer-artikelen der Augsburgfche Confesfie andermaal voorgeleezen, en van de ganfche vergadering, met tiefiemmende harten , bewoogen door dien geest, die eertyds de eerfie beiyders bezielde, aangehoord, en de bekentenis iot die Confesfie, van ganfeher harten bekrachtigd, (zie Cranz Broeder-Htjiorie, p. 777.) De Broeders willen ook in geen land anders aangezien en opgenomen worden dan in de hoedanigheid van de Augsburgfche Confesfie toegedaan. Ja zy zyn op hunne Synoden met eikanderen hier in overeengekomen, dat in de Broeder-gemeenten geene tegen de Augsburgfche 'Confesfie aankopende leer meig voor gedraagen worden. En dat, zoo desniettegenfiaande iemand zulks deed, hy dan geen Leeraars-ampt in de Euangelifche Broeder-Uniteie zoude kunnen bckleeden, of behouden en daarin blyven.'''' En % 12. leest men: „Geene andere fchrfften , hoe ook genaamd, en door wien het ook zy, gefchreeven, worden by de Broeders als Symbol'fche fchriften aangenomen. Zy laaten de overige fchriften, welke van een groot gedeelte der Euangclijch'en als Symbolisch aangenomen worden, gaarne, gelyk btUyk is, in hunne waarde , en geloovcn, dat zy gefchreeven zyn, om de in de Augsburgfche Confesfie vervatte Euangelifche waarheden uitvoeriger voor t'e 'draagen en te bevestigen. Zy maaken echter zwaarigheid, die fchriften als Symbolisch aanfeH nee* C n4 5 is uit het te vooren gezegde reeds eenigermaate afte.« nemen. De reden, waarom iemand in deeze of in eene andere afdeeling genomen wordt, ligt daarin» dat neemen. Op dezelfde wyze denken zy ook nopens de fchriften van den zal. Ordinarius, den Graaf van Zinzendorf. Ondertusfchen zouden zy zich zelve zeer ondankbaar achten, byaldien zy niet erkenden, v/at God door den dienst van den zaligen tn zoo tvengemelden Ordinarius der Uniteit aan de Bi oeder-kerk gedaan heeft; trouwens, wanneer hy van Jefus Chrifius, van deszelfs diepe vernedering, van zyn bitter lyden, van zyn lief deryk hart, van het bloed der verzoening, en dergelyke gewichtige onderwerpen fprak, dan was hy in zyn element. Daarom zyn zyne fchriften den Broederen wel zeer Jchatbaar, worden echter by hun geenzins als Symbolifche fchriften aangemerkt. Dan ten aanzien van deeze fchriften is dit nog aantemerken, dat de zalige Ordinarius zelve van zyne fchriften geloofde, dat hy ze nog alle behoorde overtezien, eer hy met dezelven kon te vreden zyn. Doch hier in is hy, door de menigte van andere bezigheden, en door dien God hem tot zich riep, verhinderd geworden. Wat zyne daarin uitgedrukte byzondere fieHingen betreft, zoo heeft hy reeds voor 20 jaaren de Broeders in 't gemeen, en zoo veel hy kon, ieder in 't byzonder gebeden, en wel op hst Synode, dat doch niemand zich met de handhaving of verdeediginge zyner fchriften mogt inlauten. Dus zouden de Broeders zelf tegen zynen zin handelen, indien zy zulks doen wilden." Derhalven ook de Broeder-kerk , zoo min als andere P'rot'efianifche Kerken, haar Gezangboek voor Symbolisch houdt. Zie de aantekening by § 56. Wie meer van den tegenwoordigen fiaat der Euangelifche Broeder - Uniteit begeert te woelen, leeze 't bovengemelde Hiftorisch Bericht. C as ) dat hy daartoe behoort. Wanneer nu iemand , de tof hiertoe tot de afdeeling der Avondmaals-leden b.hoor» de, z'ch niet zoo gedraagt, als hei een Avondm.alsIid betaamt, en met reden van hem verwacht wordt; zoo geraakt hy voor dien tyd uit deeze ai'deeling u:t, en gaat gevoeglyk niet mede ten H. Avondmaal. Dit noemt men tucht; doch 't is overeenkomfiig de natuur der zaake en kan.niet anders zyn. Behoort iemand tot de afdeeling der gedocpten, zoo heeft hy den duivel, zyne werken én dienst ontzegd, en men verwacht van hem, dat hy van 't kwaade aflaate, en het gcede najaage. Maar wanneer nu zoo een z ch wederom aan de zonden overgeeft, zoo behoort hy met meer tot die afdeeling, maar wordt onder de gevallenen gerekend. Dat noemt men wederom tucht; doch het is ordening, en zoo moet het zyn in eene Gemeente. Gaat iemand onbefchaamd en met opzet wederom'n de zonden en het Heidenfche wezen in; en wordt hy van de Gemeente geheel uitgeflooten; hem gefchiedt geen onrecht: want hy behoort 'er niet meer toe. Deeze tucht, waarby een ieder in den rei, tot welken hy behoort, geplaatst, en uit den rei, tot werken hy niet behoort, genomen wordt, is in v.e Gemeenten uit'de Heidenen noodzaaklyk, en waar dezelve verzuimd wordt, veroorzaakt het niet dan nadeel. Dezelve is ook met den zin van Chriftus overeenkomfiig, en van de Apoftelen des Heeren zeer aanbevolen. Billyk hahdbaaven dan de Broeders, die onder de Heidenen dan het Euangelium bed'enen, dezelve , en God onze Zaligmaker geeft 'er zyne goedkeuring over, en legt 'er zynen zegen op. Ik zelfs" hebbe onder de Heidenen gevolgen daarvan gezien, H 2 waar waar over ik verbaasd geftaan heb. Menfehen, dieari^ ders van een harden imborst waren, heeft het zoo getroffen, wanneer zy van hun gezelfchap uitgefloten waren, dat zy uit eigen beweeging de Gemeinte op hunne kniën met traanen om vergeevinge gefmeekt hebben, ja dat zy na het eindigen der vergadering aan de deur getreeden zyn, cn nog apart een ieder om vergeeving gebeeden hebben. Menig .een wordt ook, wanneer hy openbaare ergernis gegeeven heeft, in de Gemeente op zyne kniën openlyk, en met den geest der Gemeente, dat is, met toeftemm'ng aller hartenf de vergeeving en verzoening met de Gemeente bekend gemaakt, en dat zien zy niet aan als eene ftraf, maar als eene groote weldaad. Veele traanen niet flechts van den geenen, die zich bezondigd heeft, maar ook van alle aanwezenden vergezellen doorgaans dergelyke handelingen: want de Heer wandelt in de Gemeente, en bekent zich tot dat geene, dat in zynen naame gofchiedt *). Voor 't overige is hierby wel op te merken, dat deeze Gemeente-tucht, op zich zeiven befchouwd, die nuttigheid, welke doorgaans 't gevolg daar van is, niet hebben zoude, zoo niet de Heilige Geest, welke in de Gemeente zoo werkzaam is, zieh-de zaak aantrok. Maar dcczen is het te danken, dat een arm Mensch, by gelegenheid eer tucht zyne zonden erkent, hartlyk betreurt, zc voor de Gemeente belydt, en daar van aflaat. Wanneer verfchcidcnc Broeders en Zusters by één Zendelingfchap in diemt zyn, cu dus onder elkande- r en *) Zie Olfcndarps Misjtons-sefehiehie, ƒ>. $48 enz. p. S27. p. 867 enz. p. 944 me. C "7 ) ren eene Huis-gemeente uitmaaken; zoo hebben zy, zonder aanzien van perzoonen , tegen elkander den zeiven ernst te gebruiken, en doen zy dat niet, zoo komt de Heer menigmaal zelf tusfchen beide, en neemt zoodanige lieden, die zyne zaak tot nadeel verfirekken, Weg Q, 5 66. De bygeloovige en Heicienfche gewoonten verbergen zich duorg^ans in de duifiernisfe, en komen zoo ligt niet aan den dag. Daar toe bebooren inzonderheid de tooverkonst, en de fchandelyke leugen-krachten ƒ welke onder de Heidenen voorkomen. Dan hoe meer men hun vertrouwen wint, des te ligter komt men daar achter; allermeest wanneer eenige van hunne toover. mee.lers zich bekeeren; dat ook wel gebeurt, maar doch zelden. Want zoo deeze beginnen, van harte te beiyden, met welke kunflen zy anderen bedroogen hebben; zoo ziet men met recht, wat dat te kennen geeft, wanneer gezegd wordt, dat God èe menfehen, die het niet goed gedacht heeft, Hem in erkentenis te houden , overgegeeven heeft in eenen verkeerden zin, dat zy de leugen gelooven zouden: maar wanneer die dingen maar aan den dag komen, zoo vernietigen zy zich zeiven. Daarom hebben de Broeders daar maar op acht te geeven, dat ze hun niet verborgen blyven. De Heidenfche opfierzels en kleedinge, welke of den hoogmoed en trotschheid, of andere Hechte dingen tot eenen grond hebben, worden onder de gedoopten niet geduld. Een Indiaan laat zyn hoofd fcheeren, maar *) Zie Oldendorps Misfions-gefchichte, p. 55~i snZ' H 3 C ri8 ) Kisar behoudt eenige hairlokken, die behangt hy met (hoeren van paerlen of koraalen, die men v/ampon, noemt, en met allerly zoort van ringen, ook met zilver. Zyne ooren weet hy ook wonderbaarlyk op te fieren. Daaiby befchildert hy zyn aangezicht, ook wel Zyne borst, met roode, biaauwe en andere kouleuren e,.z. Oek tekent hy allerhanden figuuren, als b. v. van (langen, fchildpadden, en derge'yken meer, op zyn aangezichte, armen en andere gedeelten van zyn lchaam, enz. Van alle deeze dingen houdt men de gedoopren terug, en gewent hen aan eeneordentelyke dragt, waarby zy toch op zyn Indiaansch gekleed zyn, Het naakt gaan der Heidenen in de warme landen, ivaarby zy doch hunne onderfcheïdings-leden gewooa zyn te bedekken, is wel in hunne dagelykfche bezigheden nier te vermyden, b. v. wanneer de flaaven op het veld arbeiden. Ondertusfchen heeft het de voormaal'ge voorflander der Heiden gemeente in St. Thomas, onze gei'efde'Broeder cn Medearbeider Mingo, die nu reeds zynen loop zalig voleind heeft, onder zyn volk zoo ver gebragt, dat zy alle gekleed zyn, wanneer zy in de vergadering komen, en byzonder wanneer zy ten Heiligen Avondmaal gaan. Wanneer van het voorfchrift, dat naar Hand. XV. den geloovigen uit de Heidenen gegeeven moeste worden r gefproken wordt; zoo kan ik niet zeggen, dat de Broeders daar van gebruik hebben kunnen noch behoeven te maaken. Want de Heidenen, onder welken de Broeders arbeiden, weeren geheel en al niets van de Israëliten, en de menigvuldige wetten, welke hun afzonderlyk van den Heere gegeeven zyn geworden. Zy woonen ook aan plaatfen, daar zy met het Jood- fche fche volk in 't geheel geen omgang hebben. Daarom kan men hun niet zeggen , dat zy om der Jooden wille, om hun geenen aanfloot te geeven, zich van deeze en geene fpyzen onthouden moeten. Maar dat zy niet alleen de hoerery, maar ook de aanleidende oorzaaken daartoe, waartoe byzonder de Heidenfche fpelen en danzeryen bebooren, te vlieden hebben, dit wordt fcun ernstlyk ingefcherpt. En die evenwel nog zulke dingen aan de hand houdt, wordt uitgeflooten, tot dat hy zyne zonden belydt, en voor 't aangezichte Gods belooft, daar van zich te zullen onthouden; daar hy dan ook, als men daar over een hartlyk leedwezen by hem befpeurt, wederom aangenomen wordt. Dc mtuurlyke verbintenis van Heidenen, die zich tot Jefus Chriftus bekeeren, met andere Heidenen, die Zich nog niet bekeerd hebben, is doorgaans veel ge_ vaarlyker, als men wel denken zoude. Zoo kan de vriendfehap en vermaagdfchap eenes opgewekten en begenadigden Heiden met nog Heideniehe perzoonen hem eene aanleiding worden, om, zoo niet fchipbreuk te lyden aan zyn geloof, ten minnen fchaade te lyden aan zyne ziele. Daarom heeft men hen de vermaaningen , welke de Heer onze Zaligmaker zyne Difcipeien gegeeven heeft, van het verloochenen zyner vrienden, Broederen, Oudeien, van Wyf en Kinderen, ernftig en getrouw in te fcherpen. Want wanneer zy iemand van hunne bloedverwanten meer lief hebben, dan den Heiland, dan zyn zy reeds gevallen; en daarby telkens in gevaar, om nog meer af te wyken, en wel om ten eenemaal hunne zielen daarby te verliezen. Want de verkeerde liefde tot de hunnen verleidt hen «ekerlyk om een welbehaagen te fcheppen in zulke H 4 din" C 120 ) dingen, welke den Heere mishaagen, en hen in't vereer!' florten *). Om dingen voor te komen, welke een Chrifien niet betaamen, heeft men noodig geoordeeld, hier cn daar in de Gemeenten uit de Heidenen op zekere ordeningen te denken. Deeze heeft men dan, na dat men met de verftandigfie mannen uif hun midden alles wel overwoogen had, cp fchrift gefield, en de Gemeente voorgeleezcn. En dewyl de leden der Gemeente geZ'en hebben, dat alles ten hunnen besten bedoeld was, hebben zy ook beloofd , daarna zich te zul'en gedraagen. Wanneer dan iets voorkomt, dat daar tegen, ftrydt, b. v. wanneer iemund iets van de Heideniehe kleederpracht aanneemt, of aan fpelen, die onder tie Heidenen voorkomen, eer.ig deel neemt, en dergelyke dingen meer, zoo wordt hy daar over aangefprooken, en het wordt afgedaan, eer het anderen tot fchade wordt f.). S 67. In den echt der Heidenen komen veele gruwelen voor, Den aandacht myner Leezeren daar mede beez'g te houden, zoude weinig nut doen. Echter moet ik'er dit van zeggen,, dat onder de Heidenen een Man dikwils meer dan eene Vrouwe heeft. Wanneer zich nu zoo een Man bekeert, hoe heeft men zich dan daar by te gedraagen? Paulu^ zegt: indien eenig Broeder een on- ge- *) Zie 't leeven van den Graaf van Zinzendorf, in de Hoogduitfche taaie befchreeven, p. 1435. t) Zie Hifloru van Groenland door Dav. Cranz, in 't Nederduitsch overgezet, 2de Deel qde Boek, f. 261. C 1=1 ) geloovig wyf heeft —*— dat is, die nog een Heiden is en dezelve te vreden is by hem te woonen, dat hy ze niet verlaate, i Cor. VII: 12. Maar dan zegt hyook: een Opziender moet onberispeiyk zyn, eener Vrouwen Man enz. 1 Tim. III: 2. Verder leezen wy van geene fchikki'ng, welke op dit geval toepasfelyk zy. De Broeders hebben derhalven gelooft, dat zy het beft doen zouden, wanneer zy het volgende daar by int acht namen, nameiyk : 1) . Dat zy eenen Man, die voor zyne bekeering meer dan eene Vrouwe genomen heeft, niet noodzaa-, ken konden een ot meer derzelven te verftooren. 2) . Maar dat zy zoodanig eenen Man evenwel niet tot eenen Medearbeider of Dienaar in de GemeenLe aanneemen konden; en 3) Dat een, d'e in Chriftus gelooft, als hy trouwt, maar ééne Vrouw ten huweiyk neemen kan; en dat hy alleen aan d:e Vrouwe verbonden is, zoo lange haar God het leeven vergunt *), Voor 't overige fcherpen de Broeders den gehuuwdè perzoonen niet alleen in: hoe zy hunnen Echt naar den wille Gods te beleeven hebben en 't ontbreekt in de H. Schrift niet aan fchoon onderricht desaangaan- de maar deelen ook den geenen, die met den anderen in 't huweiyk treeden willen, eenen zegen daartoe mede, en ftellen hun getrouwlyk voor, het zelve in den naame van Jefus te aanvaarden t). De Mis- *) Zie Oldendorps Misfions-gefchiehte, p- 757f) Zie Oldendorps Mkfions-gefchichte, p. 547- P- ÖS7 enz. en Hijlorie van Groenland, %de D. 10de M. \. of, 3<5- H s ( 122 ) Misfionarisfen zegenen ook wel-Weden tot hun huweiyk in den naame van Jefus in, die als Heidenen reeds famen in den Echt getreeden zyn, maar nu door den Doop der Kerke van Chriftus ingelyfd en medegenooten van het H. Nachtmaal geworden zyn. zie David Cranz Hiftorie van Groenland, II. Deel VII. Bock pag. 265. Voor 't overige zyn 'er zekere omftandigheden ten opzichte van het huweiyk der Heidenen, ook van hunnen doop, waarin de Broeders geenen raad weeten. By voorb. wanneer een Heer in de Weft-Indiën fomWylen op eene plantagie twee- of driehonderd Negers heeft, en, zoo by fterft, alles met fchulden nalaat; zoo wordt al zyn goed, als mede ook zjne Negers en Negerinnen, doorgaans een voor een publicq opgeveild, en aan den meestbiedenden _ verkocht, Op zoodanig eene verkooping komen ook kooplieden van andere nabuurige Eilanden; en zoo gebeurt het z&cr dikwils, gelyk in veele zulke gevallen gezien wordt, dat niet alleen Ouders van üunrje Kinderen, maar ook een Man van zyne Vrouw cn eene Vrouw van haaren Man, voor altoos gefcheiden worden. § 6t. Met dc Kinderen der Heidenen zyn de Broeders gewoon , zich byzonder te bemoeien. Derzelver Ouderen wordt by alle gelegenheden aanbevolen, hen van alle Hechte dingen terug te houden, en tot het goede, zoo veel mogelyk is, opteleiden *). Waar 't mogelyk is, dat zy met hun fchoolhouden en hen in het leezen en andere nuttige dingen onder- wy- *) Zie Oldendorps Misfions-gefchiehte, p, 619, C 123 ) tyyzen kunnen, laaten zy zulks niet na, als b. v. in Groenland. Waar 't met mogelyk is, als b. v. op de Weft-lndïfehe Eilanden, daar de kinderen niet alleen verre van den anderen verftrooid zyn, maar ook in allerhande beez:gheden van hunne Heeren gebruikt worden ; daar fielt men op zekere dagen vergaderingen tü )T h n in, waarin met hun op eene wyze, gefchikt naar hunnen ouderdom en verfland, van den weg des leevens, dat is van onzen Heere Jefus Chrifius, gefproken wordt *). Ook worden de gefprekken in korte vraagen veranderd, om voor hun des te verftaanba :rer te worden, en te gelyk te beproeven, of men ook van hun verftaan wordt. Er zyn fomtyds aan piaatfen, daar veele kinderen verflrooid zyn, afzonderiyke perzoonen tot hun bezoek benoemd geworden; deeze hadden geenen anderen last, dan zich met de kinderen te bemoe'em Deeze inrichting was den k'nderen zoo aangenaam, dat, wanneer zy door deeze hunne bezeekers maar van verre zagen aankomen, zy hen te gemoet liepen, hen baden, een weinig by hun tc vertoeven, en hoorden de woorden, welke met hun gefproken wierden, met veel opmerkzaamheid aan t> § 69. Ook in het uitwendige, de Heidenen, die zich tot den Heiland bekeeren, in goede ordening te brengen , is mede eene aangelegen zaak der Broederen, die zich on- *) Zie de Hifiorie van Groenland doorD. Cranz, 2de Deel, 6de Boek p. 138 , %de Boek p. 260. t) Zie Oldendorps Misfions-gefichichte, />. 763. ƒ» 796 enz. p. 830 enz. p. 834 enz. p. 922 enz. C 124 ) onder hun bevinden. By de meeste Heidenen, onder weiken de Broeders verkeeren, hebben wy de gewoonte gevonden, dat zy zonder rechte nagedachten ook in dat opzicht daar heen leeven. Indien zy alles met goed overleg inrichtten, en het geene hun God geeft, bchoorlyk verdeelden en in acht namen, zouden zy niet zoo dikwils in den uiterften nood geraaken. Maar zy gaan leedig, als zy arbeiden moesten, en als zy wat te eeten hebben, verdoen zy 't op eene verkwistende wyze: en daarna lyden zy den bitterden honger , en worden met zorge voor hun onderhoud op een jammerlyke wyze gekweld. Maar worden zy gedoopt, zoo worden zy ook door de Broeders tot eenen geregel den arbeid opgeleid, by voorb. om ter rechter tyd te planten, te jaagen, te visfehen, en verder al 't noodige te doen: zy leeren ook van de Broederen, hoe men voor den winter iets overhouden en fpaaren kan. Daar zy anders niet in ftaat zyn, eene uitrekening te maaken zy kennen geenen Almanach . om zich naar den t>d te richten; zoo worden zy door de Broeders daarin te recht geholpen. Ik zal dit met een en ander voorbeeld ophelderen. De gedroogde haaring komt den Groenlandcren als een voedzel voor den winter ongemeen te ftade ; maar zy verderven denzelven, door hem nat te laaten worden. Zoo zien dan de Broeders by hunne Groenlanderen 'er na. dat zy niet alleen naarftig zyn, in het fcheppen van dien haaring op den rechten tyd, maar dat zy denzelven ook goed droogen, en zyn hun behulpzaam dezelve gedroogd te bewaaren. Verkeeren de Broeders onder de Indiaanen, en geeven zy hun handleiding, om hunne velden op den rechten tyd te • zuii C «5 ) zuiveren, met eenen tuin te omzetten, met IndiaanscTs fcooren te bezaaien, en het kooren op den beboöriyken tyd in te zaamelen, zoo vertoont zich altoos het on> derfcheid tusfchen deeze en de andere Indiaanen : want wanneer de Indiaanen, die niet gezaaid hebben, hongerig omloopenj zoo hebben deeze altoos zooveel, dat zy ook anderen nog mededeelen kunnen. i 70. Onder de tot Chrifius bekeerde Heidenen komen by gelegenheid ook nog andere dingen voor, welke te recht te brengen zyn. Wanneer b. v. in Groenland de kostwinner > zoo noemen zy den Huisvader in eene familie fierft; zoo is de Weduwe met haa¬ re vaderlooze kinderen 'er Hechter aan toe, als men zich voorftellen kan, of wanneer eenen Man zyne Vrouw afflerft, en zy laat een klein kind. dat nog de borst noodig heeft, na, zoo is hy 'er even erg aan toe s want de Groenlandfche Vrouwen gaan 'er niet ligt toe over, om een ander kind, behalven haar eigen , aan haare borst te leggen. Daar van daan heeft het .menigmaal plaats, dat een Groenlander, die nog een Heiden is, en onder de Heidenen leeft, zich genoodzaakt ziet, om zyn arm moederloos kind leevendig te begraaven. Wanneer nu het geval voorkomt, dat eenen Man zyne Vrouw afflerft, en hem eenen zuigeling nalaat; zoo rusten de Broeders niet, voor dat zy een perfoon vinden, die dat wees aanneemt, en beneffens haar eige kind de borst geeft. Sterft een Man, zoo verdeden zy de weezen, en zien 'er na., dat zy ordentlyk opgevoed worden, en dat ook aan de de C 126" ) Er zyn onder de Heidenen ook wel lieden , die voor verfcheidene krankheden goede geneesmiddelen weeten. By v. onder de Indiaanen in Noord-A me/ ca zyn 'er, die den flangenbeet gelukkig weeten tegeneezer, en met welken ook wel Eurepeaanen, die niet ver van lum woonen, in dergelyke gevallen raadpleegen. Zoo Zyn 'er ook onder de Negers in de Weft-lnd ëo ves. flandige en ervaare perzoonen, van dewelken zich andere in hunne krankheden gewoon zyn te bedienen. Maar deeze Heidenfche Doctoren gebru ken doorgaans veele guichelaaryen ; en willen meest allen daar voor aangez'en zyn, dat zy door de toov crkunst de ziekeri geneezen. Zoo wenden z'ch dan de geloovigen uit de Heidenen, ook wanneer zy krank zyn , tot hunne Leeraaren, en gebruiken met nut dc avt7.pi yen, die zf voor hun eigen zeiven met en by hun htboen. 5 ?*• Verfcheidene rampen, welken de Gemeenten uit de Heidenen nu en dan treffen, brengen de Broeders bovendien in de noodzaakiykheid, hun in 't uitwendige de behulpzaame hand te bieden. Zoo hadden b. v. de indiaanen in Chekameka in de Provincie Nieuw Tïrk voor* *) ZJe D. Cranz Hiftorie van Groenland, %de D- %fte B. p. 86. § 10. en 10de B. p. 304. % 9. t) Zie denzelven, 2de D. 5deB.p. 84. §. 4. < 127 5 voorheen in dronkenfchap het recht tot hun land voos eenen geringen prys verkocht, en wanneer zy zich daarna bekeerden, en tot eene Gemeente verzameld wierden, nam men daaruit gelegenheid hen van hun land te verdryven. Zy namen voor 't grootfte gedeelte hunnen toevlucht tot de Broeders naar Bethlehèm in Penfylvanien, en wierden van dezelven, met bewilliging van den Gouverneur in Penfylvanien , br.oederlyk ontvangen en geherbergd. Men kochte daarna een ftuk lands tot hun gebruik aan de Maltoni, dat zoo wel voor de Jagt, als voor den koorenbouw geichikt was, en was hun behulpzaam, zich aldaar aan te bouwen en op eene ordentlyke wyze te geneeren *) Iets dergelyks viel voor met andere.Indiaanen, die te Wtchquatnach hun land, dar verkocht was, ontruimen moesten f> De Indiaanfche Gemeente in Meniolagomekali moest hetzelve lot ondergaan, en de Broeders konden niet in gebreken blyven, hun in die omftandigheden de hand te bicden en voor hunne Onderkom mg te zorgen tf). In 't jaar 1755 wierden de Broeders, die by de in* diaanfche Gemeente aan de Maltoni woonden, door de Indiaanen, die tegen de Engelfchen de byl opnaamen dat is, naar hunne taal, begonnen te oorlogen by den inbreekenden nacht overvallen, elf van hun omgebragt, de Gemeinte verftrooid, en alles in den asch gelegd. Doch de Broeders zochten deeze verftrooide fchaapen wederom op, namen ze naar *) Zie D. Cranz Broeder-H'ijlorie, p. 452- enz* t} Zie denzelven, p. 583. ft) Zie denzelven, p. 584, naar Bethlehèm, zorgden voor hunnen nooddruft, en naman even als te vooren de zorge voor hunne zielen op zich *> § 72. By dc v'fttatien der Heiden-gerneenten , welke van tyd tot tyd gefchieden, heeft mth dit oogmerk, dat door eenen Broeder, die van het Directorium der Uniteit daartoe benoemd wordt, in de Zendelingfchappen nagezien worde, hoe het daar mede over 't geheel en in derzelver deelen gaat en gefielt zy. Daarby komen dan fommige dingen voor, welke van die natuur zyn, dat zy, als 'er iets aan ontbreekt, ten eerfien beter kunnen ingericht worden ; 't welk dan ook gefchiedt; maar andere zyn van die natuur, dat Zy eene overlegging met de Ouderlingen-Conferentie der Uniteit vereifchen, en worden aan dezelve door den Vifitator of vooruit fchriftelyk gemeld , of na zyne terugkomst mondeling- voortredraagen. 't Geen, waarop een Vifitator by een Zendelingfchap acht te geeven heeft, is voor eerst de leere en leerwyze -. -want wy hebben altoos daar voor te waaken, dat niet iets influ'pe, dat met de gezonde leere ftrydig is, en dat niets ontbreeke of achtergehouden worde, dat tot den ganicheri raad Gods aangaande de zaligheid behoort; als medé dat men niet afraake van de eenvouwdigheid in de verkondiging des Euangeliums. Daarna heeft hy eok daar op te letten, hoe 't by de Broederen en Zuftercn, dis te famen in een Zendelingfchap aangefleld zyn, in- en uitwendig gefteld zy? of ook iemand onder hen zy, die *) Zie D. Cranz Broeder-Hifiorie, p. 647. en p. 652 enz. C 129 ) -die fchade aan zyne ziele geleeden heeft? nf ook aan een ieder van hun zyne roeping, om den Heiland onder de Heidenen te dienen, noch gewichtig en aangenaam zy? of zy ook in hartiyice en broederlyke liefde onder eikanderen leeven ? of een ieder aan zynen kant doet, wat men van hem billyk verwacht? enz. Bovendien moet het zyn toeleg weezen, om zoo veel mogelyk de Gemeente over het geheel, en aerzelver Leden in 't byzonder, te leeren kenrten. In de vergaderingen ziet hy niet alleen j of alles met die welvoegelykheid , met welke alle Godsdienftige dingen behooren behandeld te worden, gefchiede, maar hy geeft ©ok inzondetheid daarop acht, of men de genadige tegenwoordigheid des Heiland* in dezelven befpeurt en. gevoelt. Hy begeeft zich in gefprekken met de Arbeiders over alle ordeningen en inrichtingen in de Gemeente, en daar hem iets voorkomt, dat eene verandering fchynt noodig te hebben, daar fpreekt hy met hun over. By de gefprekken , die hy met. ue a.Zoi.xtenyke leden* der Gemeente houdt, bemoeit hy zich om te verneemen of zy ook, ais arme zondaars, aan de voeten van Jefus genade gezocht en gevonden hebben, en of zy in de eenmaal ontvangene genade voortgaan, den herinneringen des Heiligen Geeftes gehoorzaam zyn, het kwaade baatén en vlieden maar 't goede lief hebben en jiójaagen, en of zy in eenen vertrouwelyken omgar.g met Jefus Chriftus, en door Hem met onzen lieven Hemeliehèn Vader ftaan, ook of zy in de liefde wandelen enz. De conferentien met de Medearoeideren en Medearbeideresfen woont hy mede by, en geeft acht, of ook openhartigheid, oprechtheid en vertrouwlykheid daarin heerfche. Hy doet ook onderzoek, hoe de 1 Broe- C 130 ^ Broeders met Hunne geliefde Overigheid en nabuurfcharj ftaan. Dergelyke vifiratien neemen nu wel veelen tyd weg, en kunnen niet zonder veel koften gefchleden, zyn ook menigmaal, inzonderheid wanneer men n oorlogs tyden ter zee reizen moet, met veel gevaar verzeld. lntusfchen Zyn dezelven niet alleen nuttig, maar fomwyïen ook noodzaklyk, en zyn daarom ook zoo wel in Groenland en Terra Labrador, als in Noord- cn ZuidAmerica, en op de Weft-Indifche Eilanden, meer dan eens gefchied. Dat dezelven meermaalen gefchieden mogten, is onze hartlyke wensch *). I 73- *") De laatfte vifttatie (dit fchreef de opfteller van dit werk in December 1780) is gefchied in de Engelfhe Eilanden St. Chrijiofjll, Antigoa, j avnaica en Barbados, door onzen geliefden B roeier Martin Mact, _//!/> juist thans, na dat hy vyf-en-veer* tig jaaren uit Europa ajweezend geweest is < want in 't jaar 1735 vertrok hy Hernhut - wederom in ons midden is, die dezelve in opdtagt der Uniteits-Ouderlingen-Conferens verricht heeft. 't Is reeds twee jaaren geleeden* dat hy van St. Crux in de Wejl-Indiè'n afreisde, en wy lubben veele reden, om den Heere onzen God te danken, dat hy hem, in zoo veele gevaar en , daar de zee vol Oorlogfchepen cn Kaapers is, gelukkig tot ons gebragt heeft. In 't voorjaar is hy voorneemens wederom op reis naar St. Ct ux te gaan , want hy heeft het opzicht over het Zendelingfchap der Broederen onder de Heidenen op de Caraibijche Deen fche Eilanden. Onze Heer en Heiland boude zyne hand in genade over hem en laaie hem gelukkig aldaar weder aanlanden. C 131 3 5 73- Als ik alles kort famenvatten zal, zoo loopt het oogmerk van den arbeid der Broederen onde de Heidenen hierop uit, dat zy met waarheid mogen kunnen zeggen : leeven wy. zoo leeven wy den Heere; fterven Wy, zoo fterven wy den Heere: het zy dan dat wy leeven» het zy dat wy nerven, wy zyn des Heeren. Dat der Broederen arbeid niet te vergeefs is, daar voor komt God alleen de eer toe, die zyn Euangelium als eene kracht Gods tot zaligheid een iegelyk, die gelooft, openbaar worden laat. O hoe menigmaal worden zy verheugd, en tot den lof Gods opgewekt. Wanneer de arme Heidenen, die hunne hoop op Chrifius ftellen, zoo getroost en vrymoedig, by alle lighaamlyke fmarten, in de vaste hoope des eeuwigen leevens, hunnen loop door deezen tyd zaliglyk eindigen *). De Broeders draagen dan ook zorge, dat overal t waar 't mogelyk is , eigen begraafplaatfen voor de bekeerden uit de Heidenen aangelegd wor en, en drar de Heidenen anders hier en daar, naar 't goedvinden van de overblyvende * met gehuil en gefchrei en andere ceremoniën begraaven worden, zoo bezorgen de Broeders de begraaffenisfen op eene Chriflen betaamende wyze. By de begraaffenis wordt of door eei en Misfionaris, of door een van hunne Medearbe deren eene redenvoering gehouden voor de tegenwoordig zyn. *) Zie h. v. Oldendorps Misfwns-gefchichte, pag. Soi enz. p. 974 enz., als mede de Hij. 01 ie van Groenland door David Cranz, ^de Dtel IQdz B. f. 344. I 2 zynde vergadering, die doorgaans zeer talryk is, en' vervolgens met een gebed en dankzegging beflooten wordt. Mag nu de arbeid der Broederen onder de Heidenen deezen en geenen gering toefehynen; de woorden des Heilands: wat baatet een menfche, zou hy de geheele weereld gewint, en 1 velt fchade zyner ziele, zullen maaken, dat men 'er billyk anders over denkt: waiit daar uit blykt, dat een eenige ziele by God meer waard is, dan al het goed der weereld, zoo is dan immers de behoudenis van een eenigcn Heiden, die door het Euangelium tot Chriftus gebragt wordt, en in Hem vergeevinge van zonden, leeven en zaligheid ontïangt, veel hooger te fchatten, als de winst van de geheele weereld. Tot roem der Broederen is dit fchrift niet opgcfleld. Want wie zyn wy, dat God ons heeft willen verwaardigen, om eenig gebruik van ons te maaken? wy hebben allerwegen veele uiisflaagen begaan, en begaan nog telkens vcclcm Hadden Wy a 1 ioi» gedaan, wat ons bevolen is, zoo konden wy, naar 't woord des Heeren, toch niet anders zeggen, als: \\ 3 zyn onnutte dienstknechten, wy hebben maar gedaan , wat Wy fchuldig waren tc doen. Wat verdient dan een onnutte dienstknecht? wy willen verheugd en dankbaar zyn, wanneer ons de Heer uit genade onzefchulden vergeeft. Ondertuslchcn is evenwel dat geene dat wy onder de Heidenen cioen, niet ons, maar des' Heeren werk. De akker, dien wy tc bearbeiden hebben ; is des Heeren. Hy zelve doet alles door zyn magtig woord, en door zynen Heiligen Geest. Noch hy, die plant, is iet. C i33 5 iet, noch hy, die nat maakt; maar God, die den wasdom geeft. Intusfchen hebben doch dc Dienaars van jefus de eere, in de Heilige Schrift Gods Medearbeiders genaamd te worden. Om deezer oorzaaken wille bidden wy, datonsniemand in dat geene, dat c ns van God bevolen is, en dat Hy ons zelf in de hand gegeeven heeft, in den weg trecden mag. Gcfchiedt zulks en 't is, helaas! veel gcfch'edt zoo zullen wy 't wel verdraagen; ja wy zullen voor hem bidden, en dat doen wy ook zoo wel in orze algemeene Kerk-gebeden, als in de ftilte ; maar hy zelve heeft toe te zien , dat hy niet bevonden wordt, tegen God te firyden, welke wil, dat alle menfehen zalig worden, cn tot kennisfe der waarheid komen. Onze vrienden, Broeders en Zufters, die tot hier toe aan onzen arbeid onder de Heidenen deel genootrjep hebben, en denzelven deaf* d^oi- bun gebed en Zegen, deels door hunne vrywillige liefdegaaven onderfleund hebben , bedanken wy hier mede van harten. De woorden van Johannes in zynen III. brief vs. 5 enz. komen gedeeltlyk hier te pas: „Geliefde, gy doet trotiwlyk tn at het geene gy doet aan de Broederen, en aan de Vreemdelingen dc doorreizenden, die gy herbergt die getuigd hebben van uwe liefde, in de tegenwoordigheid der Gemeente, welken indien gy geleide doet —— tot de reize toerust gelyk het Gode waardig is, zoo zult gy weldoen. Wantzy Zyn voor zynen Naame uitgegaan, niets neemende van de Heidenen —'— zoo als Paulus deed, zie 1 Cor. 'IX: 18. ■ Wy zyn dan fchu'dig de zoodanige te ontvangen, op dat wy Medearbeiders der waarheid | 3 wor*. c 134 ) worden mogen," Maar 'er waren ook toen reeds menfehen , welke zoodanige liefdewerken voor de Heideren, zochten te verhinderen: want Johannes zegt van li.otrephes: hy zelve ontvangt de Broeders niet, en verh ndert de geenen, die 't willen doen en werpt ze uit de Gemeente, vs. 10. Wy willen intusfchen God bidden, dat Hy ons verder de rechte voorwerpen om tot dienst onder de Heidenen te gebruiken, zelve aanwyze en fchenke . dat Hy ze vervulle met zyne liefde, en met liefde tot de arme zielen: die Chriftus met zyn bloed gekocht heeft dat Hy in hunnen arbeid met hun zy, en zynen zegen daarop legge dat Hy den Heidenen, gelyk voorheen Lydia, het harte opene, op dat zy op het woord acht geeven, en het zelve in 't geloove aanneemen mogen dat Hy niet toelaate, dat het fchoone zaad des Heeren onder de Heidenen door he% wild gedierte vertreeden worde —*~ dat Hy het veel eer groeien en tot rype vruchten worden laate, en daartoe hun ter rechter tyd regcu cn aonwefchyn gee- ve i met een woord: dat Hy zyn Ryk over den gehee en Aardbodem uitbreide. Eere zy den Vader, en den Zoon, en den Heiligen Geeft. Amen, C 155 > Bylage A* Bericht van de Broeder-Sociëteit ter bevordering des Euangeliums onder de Heidenen, gedrukt te Londen in het jaar 1768. uit het Kngelsch overgezet. a) Brief aan eenen Vriend. —~~ Zeer geliefde Vriend! en hadden eenige Broeders eene famenkomst, wanneer wy onze Sociëteit ter bevordering des Euangeliums onder de Heidenen onder, zyne GrootBrittannifche Majefteit wMomm hernieuwden, en haare inrichting verder uitbreidden. Ik wi.< dus zien, dat ik U een, zoo veel mogelyk, naauwkeurigbericht geeve aangaande dc gelegenheid, by welke de gedachte tot het opr'chten van zoodanig een gezelfchap voor byna zeven-en-twintig jaaren *) verwekt wierd, en wat ons gezehchap te dier tyd was. üe Sociëteit, welke ook n nog klein is, wierd met weinige perloonen begonnen, welke van eenen middelmaatigen Hand, dat is, eenigszins verheven boven het geringe foort van menfehen, echter vo! van yver waren, dat veelligt zelden ergens anders, els y per- *3 In 't jaar 1742. I 4> C 136* 5 perfbcn<*n van deezen rang, aan te treffen is. Zy wa, re we meenende goedwillige menfehen, die de zaak met allen, ernst aanvatteden; en ik verzeker u, 't was een der grootfte vergenoegens van myn leeven, te zien hoe deeze weinigen de zaak ter harten namen, en hoe jrverig zy daarin bezig waren. Toen de Broeder kerk meer dan eens was aangezocht geworden, om in eenige plaatfen van America, Zyne Brittannifche Majefteit toebehoorende, het Euangelium onder de Heidenen te verkondigen; zoo kwamen eenige Leden yap die Kerk, op hunnen weg daar heen, naar Eenden. Ey hunne eerfte onderneeming vonden zy veele drukkende zwaarigheden, en geraakten in bultengewoöne ortaangenaamc omftandigheden; doordien zy de landtaal niet verftonden, en noch gekend noch verftaan wierden. Niemand zorgde op eene vriendelyke wys voor hun, ook ontbrak het hun aan aanbeveelingen aan de Scheeps-Capiteinen, met welken zy v«*r«fcR^, m aan Vrienden In het Land, waar zy heen reisden, ftj* ;n fy(ie!yke goede. ren waren zy niet, maar hadden een echt oüd-'Apoiïolisch vertrouwen op God, dat Hy hen wel zoude brengen ter plaatje, waar zy heen wildon. En daar zy weinig kennis hadden van de vracht, onkoften, en wat Zy tot zulke langdüurige reizen benoodigd hadden; zoo waren zy niet altoos van het noodige geld, dat daartoe toereikende was, cn vooraf moest uitgefchooten worden, voorzien. Eenige inwoonders van Londen, met welken zy door de Voorzienigheid bekend wiereicn, namen hunre, omftandigheden in overwecging, en wenschten maar het beste middel te mogen wcetcn, om deeze Rian- C 137 3 Minnen byteftaan, welke hunne gezondheid en leeven Wa: gdën, om de Heidenen tot eene kennisfe van |efiis Chriftus, en in Hem tot heil van hunne onfterflyke zielen te brengen. Ik moet U zeggen, myn lieve vriend, dat het aanfchóuWen van deeze inderdaad Apoftolifche Mannen, en het zien van hunnen yver voor de bekecring der Hellenen, welke n;et uit eene te groote gedachte van zich zeiven, of Pbarizeeuwfche hoogmoed, voortvloeide, maar met een vrieudelyk, liefdeiyk en nederig gedrag vergezeld ging, ons zoo tct fticljting was, dat wy die wy met hun gemeenz tam bi kend wierden, en ooggetuigen van hun hier zynde gedrag waren —— oprecht wenschten, in hunne onderneeming dat deel te neemen, dat wy dachten,'dat wy hier daarin neemen konden, om hun dus op hunnen weg bevorder!}!: te zyn? waar van daan wy ons de naam van een gezclfclicip ter bevordering d. s Ez/angcliums geeven. Ik fterinnerè my aan de dcnkwyzen, die wy toon h««w«sir, en aan den geest, die in onze eerfte vergaderingen héérschte, Wy geloofden: onze Zaligmaker was voor de geheele v/eereld geftorven, en wilde, dat alle menfehen door de kennisfe der waarheid, die hy bevolen hadde allen volken te prediken, zalig worden zouden. Wy sagen, dat deeze Mannen bereid waren, het te waagen, om in perfoon het Euangelium onder de Heidenen bekend ,te maaken, en dat zy zulks deeden uiV liefde voor Jefus Chriftus, uit eene begeerte, om zynen wil te volbrengen, en uit eene tedere zorg voor het heil der Heidenen} en dat zy de roeping der Voor1 5 afé» C 138 J Z'enigheid tot dit gezegende werk aangenomen hadden. Dit alles zagen wy. Wy herinnerden ons, dat 'er een Heer en een Za-, ligmaker is, voor ons en voor hun; en offehoon wy te gelyk geloofden, dat wy voor onze perfoonen die roep'ng, om den Heidenen het Euangelium zelfs te verkondigen, niet hadden, of veeiligt nooit veikrygen zouden; zoo vonden wy toch voor ons die wy door het dierbaare bloed van Chrifius gekocht zyn , en het Euangelium even zoo wel, als deeze bereidvaardige Misfionarisfen, geloofd hebben over 't geheel even dezelve beweegredenen om in onzen ftand en beroep ter bevordering van dit werk behulpzaam te zyn, waar van wy op goede gronden vastfteiden, dat zulks den algemeenen L efhebber, Heiland en Vriend des menschlyken gellaehts aangenaam zyn zoude. Hy tcch, wiens kennisfe en geloof in Hem, als mede de gehoorz lamheid aan Hem , allen zoo noodzakelyk is, en in wiens, aiio... seikomen zaligheid ligt, liet immers zyn leeven voor zyne vy.mden. Daaruit, dat iemand een Lid van dit gezelfebap is, volgt wel niet, dat hy eene roeping hebbe, om zelfs onder de Heidenen te gaan: wy leggen daar door Hechts onze vrywillige en onbaatzuchtige begeerte aan dun dag, om dit Zendelingfchap te dienen. Wy moeten echter toeöaan, dat wy fomwylen in onze vergaderingen zoodanig eene fterke aanzetting gevoelden, om aan de Zendingen zelfs in perfoon deel te neemen, dat wy allen gaarne deeze gewichtige boodfehap op ons gen' men hadden. Sommigen van ons zyn inderdaad zoo gelukkig geweest, dat zy zoodanig eeneroeping bekomen hebben; de overige Leden hadden dien troost, • C 139 ) troost, getrouwe deelneemers in dit groote werk Gods, en lij'orderaars van het zelve te zyn, daar door, dat zy alle gelegenheden waarnamen om hetzelve in hunne huizen te bedienen, en allen mogelyken byftand te doen. Wy war=n in den beginne maar weinigen ; wy kwamen te ftmen, om te overleggen, hoe wy het aantevangen hadden, dat de kleine fomme gelds, die een ieder geeven konde, t> famen genomen wat uitmaaken mogt, dat de moeite waard was, en dat dit weinige zoo verftrekte, ais mogelyk was. Met dat oogmerk beflooten wy, ons tot een gezelfchap te vereenigen, tot welkers oogmerk een ieder Lid zyn gering penningjen by gelegenheid of op eenen beftemden tyd geeven zoude, een ieder naar zyn vermogen, zonder eikanderen te dringen, of te noodzaaken, om meerder te geeven; dewyl wy geloofden, onze milddaadigen Heiland hadde geen behaagen in afgedwongene giften, maar die alleen waren Hem aangenaam, die uiteen vrywilüg Ka«o gefchiedden. Dit maakten wy aldus tot eene hoofdzaak onder ons. En ik kan met waarheid zegjen, dat wy in dien tyd meer noodig hadden, de Medeleden onzer Sociëteit in de grootheid hunner giften terug te houden, dan hen tot meer geeven aan te maanen. Zoo was de geest van dien tyd. Als zoodanig een gezelfchap leiden wy 'er ons op toe, dat wy de Misfionarisfen, die over Londen naar America trokken, opnamen en onderhielden; hun bekwaame wooningen verfchaften; 'er voor zorgden, hun dat geene te vergoeden, dat aan hunne vragt of proviand ontbreeken mogt; hen met eenige noodige verkwikkingen op de reis verzagen; den Scheeps-Ca- t Ho j pireincn aanbevalen; het accoord wegens hunne vragt maakten; hunne brieven bezorgden; hunne kleine eommivien WWHtjasn, r>n verder alles decden, waar mede wy hun eftnigszins bev'oröerlyk zyn, hun d.enen, of eenïg vergenoegen aanbrengen konden. Denkt gy niet, dat zulks voor ons zeiven een vergenoegen was? Inderdaad een groot vergenoegen, myn vriend.! daar by kwam nog dit groote voordeel, dat wy zoo veele Apofiolifehe Mannen by gelegenheid eenen tamelyken tyd onder ons zagen, wanneer hunne reis vertraagde, inzonderheid wanneer in Oorlogstyden de fcheepen niet mogtcn uitloopen, of op Convooi-fcheepen wach ten moesten enz. Zy waren ons zeer tot opbouwing, doordien zy ons geloof in Jefus Chrifius door hunne reden en goed voorbeeld verfierkten én beveiligden. Zoo gingen wy verfeheide jaaren voort. Maar toen de Zendingen meerder wierden vondt de Broeder-kerk noodzaak!yk, Gedeputeerden uit hunne Gemeenten ter bevordering hunner Zen'dingen onder de Heidenen in alle weerelddeelen, aantefteJIen, wejke den vrywiHïgen bydrag van alle Gemeente!! tot dit werk ontvingen en tot dienst derzeiven beHeedden. Maar wy wenschten thans, dat onze hier zynde Sociëteit, byzonder voor den tak der Heiden-bczendingen onder de Groot-Brittannifche Regeering, mogte vernieuwd worden , op dat wy wederom ons gering aandeel daaraan, door verfcheidene manieren van medehulpzaamheid, neemen mogtcn, 'twelk nu federt veele jaaren de Gedeputeerden van de Uniteits-zendingen geheel op zich genomen hadden. Hun en allen onze Gemeenten zyn wy voor de ryke toedeelingen ; weike zy federt veele jaaren tot de Heiden-bezending onder de Bntkha Re- gee- C Hf > geering gegeeven hebben, zeer verplicht; en twyfelet niet, of zullen liefde.tyk daarin voortvaaren. Wy hebben de gegrond fte hoop daartoe. Zoo vergaderden dan hcctcn cie oude Leden zoo vee^ le 'er van hun nog in Londen waren, om onze Societeit te vernJcuvvpn verandert, en duidlyk vertoont, dat het echte geloof niet anders kan, als goede werken, en een betaamlyk gedrag uitwerken, en dat daar door de geloovigen uit de Heidenen gelukzalige en recht voorbeeldige Chrifteren worden. Daar van hebben, wy veel duizende voorbeelden <"'c de «erlcheidene Ind.aanfche Natiën ia Nooiti- en 2uid-Amer'ca, de Groenlanders en de Negers in de Weft-Indifche Eilanden. Deeze worden niet flechts voor zich zeiven gelukkig en goede Chriftenen ; maar ook, dat een gevolg daar van is, goede Nabuuren, goede Onderdaanen, en in 't gemeen voor de menschlyke Maatfchappy nuttig, en de Negers inzonderheid hunne Heeren getrouw. 'Niemand van de Sociëteit, hy mag zyn een Werklyk, of Honorair, of Correfpondeerend Lid, wordt om eene gift verzocht. Eenige hebben het vermogen «iet, om veel toe te brengen, anderen kunnen meer geeven. By de vergaderingen der Sociëteit, maandlyks of by voorktffueiiue gelegenheden gehoude» Worden, kan o^r, tcd^i-, zoo veel hy goedvindt, ongemerkt in eene bus leggen , die tot dat einde in het vertrek geplaatst is. Is 'er eene extraordinaire uitgaaf floodig, zoo wordt zulks gemeld, op dat niemand gehinderd worde openlyk naar het de zaak vereischt, te geeven ; maar niemand wordt daartoe gedwongen. In de onderfcheidene vergaderingen der Sociëteit worden de zaaken, die voorkomen, gemeld; over dingen, die overweeging noodig hebben, geraadpleegdj 'e'r wordt bericht ingeleverd van ontvang en uitgaave» van al wat eenigzins te doen is, wat voortgang de bezondigen hebben, wat goede gevolgen 'er van zyn, of wat goeds hier of daar voorlpeld wordt; de Commisfie be- i 144 5 bericht» wat in haare vergaderingen is voorgekomen) en dergelyke dingen meer. Naar goedvinden der Sociëteit kan de Commisfie continueeren, ot icciei jW veranderd worden. Ook kunnen in de vergaderingen der Sociëteit, wanneer het noodig is, or.ze regeren of hundeiwyzen verbeterd of veranderd worden : want wy -ws-*»^. dat alle menschlyke zaaken verbeterd kunnen worden. In de voorheen gemelde opeubaare vergaderingen worden de Narichten van den voortging des Euangeüums in de Fettcrlaan-G.pel mamJiyks voorgeleezen, Waarby ook vreemden, zoo zy zich ordentiyk gedraagen , toegelaaten worden Hoe wel wy tot nog toe het Publ'cq weinig van de gevolgen van onze HeidenJSezendingen hebben bekend gemaakt, behalven de b'nnen kort uiigekomen Gioen- landfche Hiftorie welke allerwegen ae cpme.k- saamheid van alle Chrifienen, zy mogen naamen dra», gen, wéiKvaji i.iu.«, , en tot welkers uii- gaave wy door het verwyt van romm;TO vroomc knechten Gods buiten onze Kerk, genoodzaakt wierden, welke 't in ons afkeurden, dat wy de wondervolle werking der Goddelyke genade op deeze Barbaaren zoo lang verzweegen hielden, Hem zy de lof en eere to« in de Eeuwigheid. Amen. Offehoon wy, zegge ik, tot nog toe weinige uit. voerige berichten van onze Zendingen het publ'cq hebben medegedeeld, zoo kunnen wy evenwel ons eigen volk deeze troofielyke Narichten, die wy daar van be^ komen, niet onthouden; en daar wy de hoope hebben, dat het gebed van alle welmecnende en emftige perfoonen, welke vry in deeze maandiykfche openbas- C 145 ) baare vergadering; komen kunnen anderen zullen naar alle vermoeden geen genoegen vinden , daar y tegenwoordig te zyn • ons in ono "°omeemen van nut zyn zal, zoo le_zP» «7 deeze Narichten met opene deuren. Meenig"133' haaaen wy meer gelden noodig, als het toefchcen, dat wy untvangen zouden. Maar God wekte het hart der Sociëteit en van haare Vrienden en Begunfligers dermaaten op, dat wy in ftaat waren, ver meer te doen, dan onze middelen fcheenen toe te laaten ; en zyn zegen en genadig opzicht was over ons. Hy zegene de hernieuwing deezer Sociëteit, Hy neeme welgevallen in ons, Hy fchenke en benoude in ons eenen gemoedlgden en Handvatten geeft, zoo zullen ook zulke arme weezens, als wy zyn, zyn Ryk en dienft naar ons gering vei mogen bevcrderlyk zyn. Ik hebbe U nog te melden, dat onze Soc:eteit in numero 10 Nevilscourt, Fetterlane, Fleetftreet haare vergadering houdt. Ik ben Myn geliefde Vriend J voor altoos de Uwe etc. . Lindfey - Houfe, den 23 Sepcember 1768. K F) C 146 > li) Vastgeffelde Regelen der Broeder-Sociëteit ter bevordering des Euan-eliums onder de Heidenen. lzoo wy ondergetekende overtuigd zyn, dat de Broeder - kerk eene b_\z .ndcre Roeping van God heeft, om de blyde boodfehap van de verlosiing onder ue Heidenen, en byzonder onder dcz.i.ken te brengen, die van den Vcrlosfer der weereld nog niets gch .ord hebben, en a'zeo ons ook bekend is, dat veeie Dienaars en Leden der genoemde Kerk reeds werk yk ia dit gezegende werk aangeileld zyn, van welker aibeid aan veele Plaatfen zich de gelukkigfte gevolgen en heeriykfie vrueiiw. vuiuuum, 0,i alzoo wy zei ven met deeze Kei k, in verbinding flaan, soo tunnpn wy niet anders, als vuurigst wenschen, om dit groote werk Gods op de beste wys, zoo veel ons mogelyk is, te bevorderen. Deswegen hebben wy beflooten, ons tot een gezelfchap onder den naam van Broeder-Sociëteit ter bevordering des FAmngeliums onder de Heidenen interichten, en zyn het over de navolgende Art'kclen, als vastgeftelde Hegelcn deezer Sociëteit, cenpaarig eens geworden. Artikel I. De Sociëteit is niet opgericht met oogmerk, om in eenige opzichten eene andere, ter bevordering van het zei- C i47 } ïolve werk ingericht, in den weg te treeden, noch om aan dezelve met opzicht tot haare milddaadige onderftanden, eenigen afbreuk te doen. Art. II. Deeze Socie-p:«- zal ";t Leden der Broeder kerk beftaan en boadr eigentlyk hier in Londen haare zitt'ng, waar deze ve naar gewoonte vergadert. Doch kunnen ook tot Medeleden vcrkooren worden dezulke, welke ergens elders onder Britfche Overigheid woonen, of buiten dezelve. Art. RE Maar, behalven de evengemelde Leden der Sociëteit, kunnen ook penbonen, die niet tot de Broederkerk behjoren, doch Vrienden en Begunftigers der bevordering des Euangeliums onder de Heidenen zyn, tot Honora:r-Leden deezer Sociëteit vcrkooren worden, aan welken van t)d tot tyd de Narichten van het werk des Heeren onder de Heidenen Hnnr r)<» Zendingen der Broederen medegedeeld worden; en deeze Honorair-Leden kunnen naar gelegenheid tot de vergaderingen der Soci.teit toegelaaten woiden. Art. IV. Terwyl ons oogmerk is: zoodanige Misfionarisfen en hunne Medehelpers, welke door dc Directeuren der Zend "ngen uit de Broeder-ke^k onder de Heidenen in verfeueide weerelddeelen gez nden worden, byte ftaan; zoo willen wy onzen by:and niet flechts bepaalen tot milddaadige giften en uitkeering'en tot de behoeftens deezer Misfionarisfen; maar het zal ons ook tot het grootfte vergenoegen verftrekken, dit aange- K 2 naa- C 148 ) naame werk met onzen dienst in alle opzichten ten besten bevorderlyk te weezen, daarin, dat wy dezelven, geduurende hun verblyf in Engeland onderhouden, en hen 1T)et aj ^et noojige tot hunne re;s naar hunne beftemde plaatieo eri geduurende hun verblyt' aan zoodanige plaatfen voni-7.ien. Art. V. OTchoon ons hoofdoogmerk is, het Euangelium te bevorderen cn de Misfionarisfen onder de Britfche Regeering in America en andere weerelddeelen behulpzaam te zyn: zoo zyn wy doch ook gewillig de Broeder-bezend'ngen o.ider dc Heidenen aan auuere plaatfen alle mogelyke hulp te b.wyz^n. Art. Vk En daar de Broeder-Unitcit reeds federt veele jaaren Gedeputeerden aanflelt, en aan hun opgedraagen hcct> je zorg voor de Heiden-zendingen en het beftuurovcrde onderftand-geicien , welke, tot goedmaak'i g van de tot dit werk Gods onvèrmyctïyk vallende groote onkoften , zoo wel van de Broeder-gemeenten , als van anderen gegeeven worden; zoo willen wy in vereenig'ng en gemeenfchap met deeze Gedeputeerden handelen : tot dat einde heeft de Secretaris cn andere Bro-euers van de Commisfie eene befïendige briefwisfeling met dezelven te onderhouden ; ten emde wy van de gelegenheden, die onzen byftand vorderen, verwittigd worden, en daartoe bereid zyn mogen. Art. VII. En dewyl deeze Gedeputeerden der Broeder-kerk altoos C i4o ) toos eenen correfpondeerenden Agent hebben, die z'ch in Londen ophoudt, cm hunne zaaken waar te neemen ; zoo willen wy altoos gereed zyn, hem daarin allen mogelyken byftand te bieHp- Aft; virr. jcc]p„ var. ons is gewill'g, zyn penningjen by re dn agen tot de liefdegaaven, die op zekere bepaalde tyden in de Broeder-gemeenten tot onderhoud der Zendingen onder de Heidenen gegeeven worden. Bovendien zaimug in het vertrek, waarin wy onze vergadering houden, eene Bus geplaatst zyn, waarin een ieder Lid der Sociëteit alle tyd geeven kan, wat hem beiieft, en al wat daar:n verzameld wordt, zal tot gerief der Zendingen aangewend worden. De Commisfie heeft zoo wel van den ontvangst van dit en ander geld, dat door gefchenken, vermaakingen of andersz'ns inkomt, als wegens de uitgaave,nauwkeurige rekening te houden, en dezelve alle vierennp.el iaars Sociëteit voor te leezen. Art. IX. Ingeval deeze Sociëteit, of een of meer Leden daar van tot beftierders van eenig ftuk lands, ten einde een of meer Dienaars van 't Euangelium huisvefting onder de Heidenen vinden mogen, aangefteld worden; zoo bcloovcn wy in zoo een geval, het zelve, volgens 't op ons gefielde vertrouwen, niet te misbruiken, en voor ons zeiven nimmer eenigen aanfpraak te maaken op dat geene dat op onzen naam gefield of aan ons toevertrouwd is. * K 3 Art. Art. X. De gewoone Vergadering der Sociëteit zal iedet «laaud op eenen van dezelve bepaalden dag en plaats gehouden «'«"i™. en wel zoodra mogelyk is, na den dag, op welken de berTcnteo van den voortgang des Euangeliums, byzonder ond» «^^denen, in rfe Broeder-Capel pleegen geleezen te woidc,..^ Art. XI. m De Societe't heeft eene Commisfie van zes Leden te verkiezen, eenen Secretaris, eenen of twee Dienaars} een uit de Commisfie moet tot Casfier aangefteld worden , en alle de geordende Dienaars der Broeder-kerk, die in Londen aanweezend zyn, worden als Leden der Commisfie aangezien, van weike een ieder daarin ftem heeft. Art. XII. De Leden der Comm'sfie hebben als Gedeputeerden der Socie:e;t te nanoen, ^ ioder week eenmaal, of zoo dikwerf het de bez'gheden vcrevivnen, ïamen te komen, en vier van de Commisfie zyn bevoegd, het werk te verrichten. Art. XIII. De ComnYsfie kan als het de bezigheden vereifchen, eene buitengewoone Vergadering der So&eteit beleggen. Art. XIV. De Commisfie is bevoegd, in een onverwacht geval, op de naam der Sociëteit eene fomme gelds, doch die niet boven de vyftig Ponden Sterling gaat, op te neemen. Art. ( 151 > Art. XV. In de eerfte Societeits-vergadering van her j?ar zytt de zes Leden der Commisfie, de s<— m en de Dienaars of in hunne am^en op nieuw te beveiligen, of anderen in hunn* te verki?zen- Art. XVI. Ingeval een Lid van de Commisfie fterft of argaat, of in andere gevallen waarin eene nieuwe verkiezing noodig is, heeft de Commisfie een of ander Perfoon der Sociëteit voor te draagen, welke dezelve voor het ampt het gefehikst oordeelt. Art. XVJ[. Zoodanige Perfoonen moeten zyn Leden der Broeder-kerk , van goed verftand cn goeden naam, Zoowel by de Broederen als by hunne Mede-barsere». Art WH) Perfoonen, -.vence door de Comm:sfie tot Leden der. ïelve de Sociëteit voorgedraagen worden, moeten der de meerderheid der ftemir.cn van de iiar.wu'zciit-e .ocieteits-leden verkooren worden. Art. XIX. Wanneer een of meer nieuwe Leden der Sociëteit voorgeflaagen zullen worden , heeft de Commisfie bevrorens te overleggen, of die Perfoon of Perfooner. der Sociëteit in de voortzetting haarer oogmerken van nut zyn kunnen, en zoo de van de Commisfie voorgeflaagen Perfoonen door de Sociëteit eenpaarig vcrkooren worden, als dan worden zy als Medeleden aangenomen. Aft C 153 ) Art. XX. Maar zoo 'er onder rut Hemmen de een of de ander Bwaarigheja——«ti^aaiep tegen het verkiezen uer voorg^/iaagen Perfoonen, ^ heeft da£ Lid> of d.ie Leden, die daar tegen iets Im*-^^ hebben, hunne, bezwaarnisfen aan een of ander Lid v.in 0li Commidie bekend te maaken , wanneer de zaak op nrtuw jn overweeging genomen zal worden. En wanneer de bezwaarnis tot gerustftelling van dien geen , die ze gemaakt heeft, kan weggenomen worden, zoo kan d.e Perfoon of die Perfoonen andermaal der Sociëteit vocrgeflagcn worden, en zoo geene nieuwe afwyzing in 't opneemen der Memmen by de verkiezing plaats heeft, als dan tot Leden aangenomen worden. Art. XXI. Geen Lid der Sociëteit zal iemand bericht geeven* noch dat hv tot een Societeits-lid is voorgeflagen, noch dat hy daartoe is vcrkooren sc«,„rdr.n •. want dit moet door den Secretaris, of naar gelang der omTtandiSiie. den, door een ander daartoe benoemd Lid van de Commisfie gefchieden. Art. XXII. N;cmand, die eenmaal in de Soc;eteit is opgenomen, zal anders als na ryp overleg der Commisle, cn met goedkeuring van het grootfte deel der Sociëteit daar van uitgefloten worden. En zulk een uitgeflooten Perfoon kan n'et anders dan door eene nieuwe verkiezing wederom aangenomen worden. Art. i, C 153 ) Art. XXIII. Als nieuwe Leden opgenomen worden, moeten hun ede Regelen der Societetit voergeleezen worden, en iecder nieuw L,d zal dezelve ondertekenen. Mt XXIV. ~ c • ' •,

Onderstaande tekst is niet 100% betrouwbaar

C 91 )

«.laai mede wachten, tot dat hem de Heilige Geest zyne zonden en ellende ontdekte, en eene begeerte naar •verlosiiing daar van in hem werke, als mede .een ver.trouwen tot onzen Heere Jefus Chriftus, die alleen een verloeren zondig mensch zalig maaken k m. Zoo zy zulks niet deeden, maar eenen Heiden daarom om dat hy veel weet, en met het hoofd gevat heeft, doopen ■wilden, zonder daarop te zien, of ook in zyn harte een genade-werk zy; zouden zy daar door geen nut, maar veeleer fchade doen.

I 53-

Wanneer nu de Broeders met het Euangelium ingang vonden onder de Heidenen, en die geenen onder hun, welken hunne zonde tot eenen last was geworden, daar rover treurden , en naar de genade , welke hun in Chriftus aangepreezen wierd, begeerig geworden waren, doopten ; zoo openbaarde zich de kracht van den Doop op eene magtige wyze in hun. Zy verblydden zich, dat zy eenen genadlgen God hadden, wierden vervuld met vrede, kreegen Jefus Chriftus lief, waren begeerig naar de zuivere melk van 't Euangelium, wierden geregeld in hunnen wandel, en waren verheugd , dat zy • waardig geacht wierden , om Chriftus

wii te Iyden i en inderdaad hadden zy veel te ly-

den 'er kwam ook in hun een yver en vuur,

om anderen den zegen, dien wy in Chriftus vinden, aan te pryzen.

Maar toen ftonden 'er lieden op, welke voorgaaven, hun Doop was niet recht, om dat zy niets van buiten -geleerd hadden enz. *), Dit

*) Zie Oidendorps Misfions-gcfchichte,p. 560 enz,

Permanente URL

Opties voor uitsnede