is toegevoegd aan uw favorieten.

Leerredenen over eenige gewigtige leerstukken van den christelyken godsdienst [...]. Eerste [-vierde] drietal.

DERDE DRIETAL
1797

Permanente URL

Titel

Pagina

Gebruiksvoorwaarden: Geen auteursrecht. Er rusten geen rechten meer op dit object.
Titel: Leerredenen over eenige gewigtige leerstukken van den christelyken godsdienst [...]. Eerste [-vierde] drietal.
Deel: DERDE DRIETAL
Auteur: Lis, P.H. van
Jaar van uitgave: 1797
Drukker/Uitgever: IJzerworst, Willem van Utrecht, 1790-1803
Taal: Nederlands
Onderwerp: Theology (practical); Sermons
Omvang: 160
Herkomst: Amsterdam, Universiteitsbibliotheek
Bron metadata: STCN

Geen zoekvraag opgegeven
- Ga naar paginanummer (totaal 160 pagina's) / 160
Geen auteursrecht. Er rusten geen rechten meer op dit object.
Permanente URL
Titel

Pagina

Gebruiksvoorwaarden

Geen auteursrecht. Er rusten geen rechten meer op dit object.

Titel

Leerredenen over eenige gewigtige leerstukken van den christelyken godsdienst [...]. Eerste [-vierde] drietal.

Deel

DERDE DRIETAL

Auteur

Lis, P.H. van

Jaar van uitgave

1797

Drukker/Uitgever

IJzerworst, Willem van Utrecht, 1790-1803

Taal

Nederlands

Onderwerp

Theology (practical)

Sermons

Omvang

160

Herkomst

Amsterdam, Universiteitsbibliotheek

Bron metadata

STCN

5 één."- — Gij weet, M. V! dat men de egt-, heid daar van zeer betwist: of zij wel oorfprong'kelijk van Johannes in zijnen brief gevoegd , dan of zij er naderhand ingelascht is? —m zelfs zeer regt. / den VIII. Zondag. 105 regtzinnige Godgeleerden bekennen, dat er in de daad gewigtige zwarigheden tegen zijn, — haar gezag rust alleen, op de Latijnfche vertaling, den famenhang, en eenige aanhalingen — terwijl zij in geen enkel oud Grieksch afTchrift van het N. T. gevonden word; in verre de meelte vertalingen ontbreekt; nooit van de Latijnfche en Griekfche kerkvaders in de verdediging van de regtzinnige leere is aangehaald en gebruikt; en dan nog in de Latijnfche vertalingen niet altoos op dezelfde wijze geplaatst en gelezen word: terwijl fommige groote mannen daar en boven denken, dat het verband van Joannes rede, buiten haar, volledig en ongefchonden blijft. --- Ik vermeet mij niet, dit geleerd gefchil te beflisfen: men kan het voor en tegen bij verfcheiden goede uitleggers en Godgeleerden vinden, en zijne keuze doen. — — Alleen moet ik nog aanmerken, dat geagte Schriftverklaarders van meening zijn, dat, al neemen wij haare egtheid aan, de woorden , deze driezijn één, volgens het verband, dienen verklaard te wor„ den, „ zij zijn één in getuigenis, zij getuigen „ het zelfde" — daar word toch hier (geven zij in bedenking") van vs. 5 af, gefproken van de zekerheid des geloofs, dat jf. C. is de Zoon van God. De getuigenisfen daar voor worden opgegeven vs. 6 11: hier, in dit 7 vers , komen de Vader, het Woord, en de Geest, als drie zulke getuigen voor; en bij gevolg, het gezeg, deze drie zijn één, fchjjnt dus natuurlijkst op „ de over-. O 5 „ een- lo6 II. Leerrede over i, eehftemmingvan hun getuigenis" teflaan p Ik laat hier alles aan het bedaard en eerbiedig onderzoek van u zeiven over — dit ftaat vast: wij hebben, buiten deze plaats, de zekerfle en duidelijkfte getuigenisfen voorde nu befchouwdeleere ; en niet het getal, maar alleen het gewigt der bewijzen, doet het ftuk af. Namelijk, uit dat gene, wat wij van de eigen verklaringen van Jefus en zijne Apostelen hebben bij gebragt, zien wij ontwijfelbaar, „ dat, of„ fchoon wij maai' één eenigen en waragtigen God ,, belijden, wij egter, op hun onfeilbaar gezag, ,, met den Vader, ook den Zoon en den H. Geest, „ als mededeelgenoten der Goddelijke Majefteit, „ behooren te erkennen, en onze Godsdienftige „ hulde, gelijkelijk, op te dragen." C. ,, Overtuigen wij ons nu verder, dat deze leere, hoe hoog ook boven onze menfchelijke „ bevatting verheven, egter niet in zig zelve on„ gegrond en tegenltrijdig zij; noch ook door andere Euangeliegetuigenisfen wederfprokeri „ word." a. Ja, M. V.! ik beken openhartig, ik begrijp het ftuk niet: „ maar één God —en egter, „ drie onderfcheiden deelgenoten der Goddelijke „ heerlijkheid!" ik ben niet in ftaat, die diepten Gods te doorgronden! maar, zouden wij niet zeer onwaardig en bekrompen van God denken, als wij ontkennen wilden, dat er in Hem veel ware, dat geheel en al ongelijk is aan dat gene, den VIII. Zondag. 107 ne, wat wij menfchen ons kunnen voordellen; en dat iets bij Hem te famen kan gaan, het welk zvij buiten ftaat zijn te vereenigen.en tot één denkbeeld te famen te voegen ? — neên! ik wil liever eerbiedig geloven, wat Ilij zelve mij geopenbaard heeft, al kan ik het niet bevatten ! naauwlijks kenne ik mij zeiven! in mij zeiven blijft veel over, dat mij een raadzel is! en zou ik dan den Almagtigen tot de volmaaktheid toe willen vinden ? en dat loogchenen, wat Hij mij door zijn eigen Zoon bij mijnen doop belast heeft als een Christen te geloven en te eerbiedigen, en waar van ieder plegtige zegenwensen, dien.ik bij de verkondiging zijnes woords ontvange, mij den troost en de genade aanbied; om dat ik het niet verfta? zoo veel zie ik immers wel, „ dat deze leere in „ haar zelve niet tegenftrijdig, niet Onmogelijk, „ niet onbegaanbaar is." — (te weten, als ik enkel bij den Bijbel blijve , en geene der Godgeleerde onderfcheidingen, bepalingen, en kunstwoorden aanneeme, waar mede men dit ftuk bevattelijker heeft willen maken, doch in de daad tot een Chaos van verwarring en onzin misvormd heeft). — ., dat God, de Vader, aan den Zoon ,, en den H. Geest eene Goddelijke hoogheid en „ heerlijkheid heeft medegedeeld; en ons die nu be„ kend maakt als voorwerp van ons Godsdien„ ftig geloof, onze Godsdienftige aanbidding, „ onze Godsdienftige gehoorzaamheid, met Hem; ?, terwijl Ilij ons egter verklaart, dat wij inden „ Va- toS II. Leerrede ever ,, Vader, den Zoon, en den H. Geest, niet dan „ één eenigen God moeten blijven erkennen, ver„ eeren, en dienen:" — ik zie hier ter wereld „ geene tegenftrijdigheid, niets onmogelijks, in; offchoon ik bekenne, ik kan hier veele vragen niet beantwoorden ; ik verfta het fee? geenszins.' God bewoont mij hier een ontoegangelijk licht, en geen Iterveling heeft Hem hier ontdekt, noch zal hem verklaren! b. „ Even zoo weinig, word deze leer door „ andere Euangeliegetuigenisfen tegengefpro„ ken." —— trouwens het woord van Hem die zig altoos gelijk blijft, kan niet zijn ja en neen, maar moet ja en amen wezen 1 I. „ Wat Jezus zelve verklaart, (Joh. 17: 3.) dit is het eeuwig leven, dat zij u kennen, den ,, eenigen waaragtigen God, en Jezus Christus „ dien gij gezonden hebt; is hier mede niet te- „ genttrijdig" ■ de groote Leeraar brengt daar de voorwerpen van de Godsdienftige kennis , die het eeuwig leven zou aanbrengen, tot twee voorname punten, „ dekennis van den eenigen waaren „ God; en van den weg der zaligheid, — in „ Hem, den van God gefchonken verlosfer." Door die te omhelzen, zou de Heiden van zijn bijge-r loof, de Jood van zijn ongeloof, tot de waare le-> vens wijsheid geraken, — Maar geen van beiden deze groote leeringen gaat hij hier ontwikkelen; daar toe was het ook de tijd en de gelegenheid njet. Bij gevolge, de kennis van den Zoon en det? den VIII. Zon dag t 109 eten H; Geest, als mededeelgenoten der Godde. lijke heerlijkheid , die tot het eerfte punt behoorde, gewaagt hij niet: zoo min als verfcheiden andere gewigtige waarheden, die aan het tweede Huk verbonden waren. — Maar daarom kan er, uit zulk een hier verzwegen , ondergefchikt, leerftuk geene voldoende bedenking tegen de waarheid deszelfs gemaakt worden, daar het op andere tijden , wanneer die hoofdleere meer uitgewikkeld ontvouwd wierd, wel uitdrukkelijk als tot die leere behoorende gepredikt is — Noch ook fpreekt de wijze, waarop Jezus hier van zig zeiven gewag maakte , zijne hoogere waardigheid , als de Zoon van God, en dus de leere van den Vader, den Zoon, en den II. Geest, tegen: want het oogpunt , waar onder hij deze tweede hoofdzaak in de leere des eeuwigen levens befchouwde, bragt het mede , die te verzwijgen, en daar bij alleen zig zei ven voor te Hellen als den gezondenen Mesfias, door wien de weg der zaligheid geopend was als wij dit merkwaardig gezeg des grooten Leeraars zoo, eenvoudig, en volgens zijne waare bedoelinge, beoordeelen , dan ziet gij van zelve, dat het niefs bevat, het geen tegen het mededeelgenootfchap des Zoons en des H. Geeftes aan de Goddelijke' Majefteit eenige de minfte zwarigheid kan geven De plaats 1 Tim. 2.: 5, moet uit het zelfde oogpunt befchouwd en verklaard worden. 2. „ Even weinig word deze leere omver- » ge- Ho H. Leerrede ever ,, gedooten door de taal van Paulus (i Cor. 8: ,, 6): nogthans hebben wij maar éénen God, den ,, Vader, uit welken alle dingen zijn, en wij tot , Hem; en maar éénen Heer J. C., door welken „ alle dingen zijn, en wij door Hem" ■— want de naam Heere, daaraan J. C. gegeven, is zoo verre van hem als een deelgenoot der Godheid uit te fluiten, dat die hem hier, in het verband, integendeel uitdrukkelijk verklaart zulks te zijn ■ trouwens, in het vorig vers had Paulus toegedaan, dat er ook waren, die Goden genoemd wierden (te weten veele afgoden ; van die fpreekt hij toch vs. 1-4.) in den hemel en op aarde ; dat het Heidensch bijgeloof veele hemelfche en aardfche wezens den naam van Goden gaf, en die als zoodanig offerde en Godsdienftig vereerde: en dit herhaalde hij nogmaals, in eene tusfchenrede (2de lid) gelijk er ook veele Goden en veele Heer en zijn. — Hier is de naam Heeren duidelijk van dezelfde waardigheid , als die van Goden: gelijk de Heidenen ook den naam Heer als eene benoeming van de hoogde en eene Goddelijke waardigheid gebruikten, zoo wel als de Hebreërs den naam Adonai (*). —— bij gevolg, wanneer de Apostel in het volgende 6 vers, aan J. C., den naam van Heer geeft, verklaart hij hem daar door niet, minder dan God, maar in tegendeel voor eenen, die ook eene Godde- (*) Conf. Rofenmuller, et alios Exeg. in h. 1. den VIII. Zondag. {! r delijke hoogheid en eere deelagtig geworden was. En ik zou, wel verre van hier eene zwarigheid, daar tegen te vinden, deze plaats veel eer als een bewijs voor Jezus mededeelgenootfchap aan de Goddelijke heerlijkheid durven bijbrengen en' aandringen verder, word God, de Vader, hier niet genoemd de éène waare God, in tegenoverilelling met J. C. den éénen Heer; maar tegen de veele Goden en Heeren, die van de blinde Heidenen vereerd wierden. Noch eindelijk verichilt het ook in de zaak zelve, dat van den éénen God getuigd word, „ alle dingen zijn „ uit, en wij, tot hem;" en van den éénen Heer, ,, alle dingen, en wij, zijn door hem:" want alle deze uitdrukkingen worden tegelijk van den waaren God gebruikt, Rom. n: 36; en hebben dus dezelfde kragt: en het is muggezifterij, hier een meerder en een minder te onderfcheiden — In één woord, de waare en eenvoudige meening en bedoeling van deze plaats is geene andere dan deze: „ hoe veele ingebeelde „ wezens het Heidensch waangeloof ook in hemel „ en aarde als Goden en Heeren eert en offert; „ wij Christenen erkennen maar éénen God, die ,, alle dingen, die ook ons, gefchapen heeft; en „ vereeren maar éénen Goddelijken Heer, J. C., „ het opperhoofd der gemeente, die mede alle „ dingen heeft gemaakt, en aan wien ook wij ai„ les verfchuldigd zijn." — en nu zult gij, zeiven wel erkennen, dat men deze plaats zeer verkeerd na IL Leerrede over keerd zou beoordeelen, als men haar, geheel te gen haar oogmerk, zoo verre trok, om er een bezwaar tegen J. C., den deelgenoot der Godheid in te vinden. 3. „ Eindelijk is deze leere ook in 't ge„ heel niet onbeftaanbaar, met de taal van Paulus „ (Efez. 4: 6.) daar is één God en Vader van „ allen, die daar is boven allen, en door allen, „ en in u allen" — Wij moeten hier namelijk wederom op het verband, en oogmerk van den Apostel, letten. — Hij was bezig, de eensgezindheid en den vrede in de gemeente van Efeze aan te beveelen (vs. 3.) — Hij zegt daar toe; onder anderen, de Christengemeente vereert maar éénen God: zij had het bijgeloof en de Afgoderij der Heidenen vaar wel gezegd ; alle verfchillende eerdiensten, die zij te voren beoefende, hadden zig nu tot de aanbidding en den dienst van den eenigen waaren God bepaald. -— Maar, fluit hij nu, zoo fprekende,J. C. (dien hij, naar zijne betrekking op de Christenheid, (vs. 5.) den Beer noemt: en men errinnere zig hier, wat wij van dien naam zoo aanftonds gezegd hebben,) van het deelgenootfchap aan de Godheid uit ? Sluit hij daar mede den H. Geest uit, van wien hij hier in 't geheel niet fpreekt (*); moet men zijne taal, geheel (*) Trouwens, vs. 3. betekent de eenigheiddes geestes, niets anders dan de éénheid van zin, de overeen* komst van gezindheden en gevoelens. den VIII. Zondag. 113 heel tegen zijn oogmerk, zoo verre trekken ? . voorwaar, dit zou geheel onoordeelkundig en verkeerd zijn! men moest immers alleen de Bijbelgetuigenisfen verklaren, men moet er alleen gevolgtrekkingen uit afleiden, volgens hun waaren geest en eigenlijke bedoeling: die verder gaat, toont zig geen verftandig uitlegger te zijn! En nu zien wij dan, „ Gods onderwijs is, ook ,, in dit ftuk, overal eenparig, en aan zig zeiven „ gelijk: en daar is in den Bijbel niets voor de ,, éénheid van God gezegd, dat het mededeelge-* „ nootfchap van den Zoon en den H. Geest met ,, den Vader aan de Goddelijke hoogheid en waar„ digheid tegenfpreekt." D. Nu moesten wij ,, nog eenige nodige aan« ,, merkingen over deze leere maken." a. ,, Zij is eene verborgenheid der godzalig„ hcid, eene hooge en ons onverklaarbare leere „ van den Christelijken Godsdienst." Wij hebben dit reeds erkend: het hoe? te bevatten, blijft ons eeuwig ontzegd, wijs te willen zijn boven het gene gefchreven is, verder te willen doordringen dan God zelve ons toelaat, zou wezen, ons op fteile en glibberige wegen te begeven, om welhaast in de afgronden van dwaling en ongeloof ter neder te ftorten — het blijve dan vast: ,, geene enkele gedagte zij hier gedagt, geen en,, kei woord gefproken, buiten het Goddelijk on„ derrigt!" b. „ Maar deze leere is, met dat al, eene H „ hoogst ii4 n* Leerrede over ,, hoogst gewigtige leere in het Euangelie'* --—»~ „ zij heeft de naauwfte betrekking op de leere ,, der Zaligheid" — zonder haar, kunnen wij. die niet verftaan, noch er regt mede werkzaam zijn, ter onzer behoudenis. — Volgens dezelve toch, geeft de Vader zijnen eeniggeboren' Zoon ter verzoeninge onzer zonden. De Zoon, vereenigt zig op het naauwst met den mensch J. C. en zoo geeft hij zig voor ons' over in den dood, en verlost ons van het verderf, en brengt ons weder tot God. De H. Geest, word in onze harten gezonden, om ons te verlichten , te verbeteren , en het beeld van God in ons te herftellen.— Hoe kunnen wij dit geloven, ons daar aan toe vertrouwen, daar om bidden, zonder de erkendtcnis, dat Vader, Zoon en Geest, bezitters zijn var* eene Goddelijke hoogheid en een Goddelijk vermogen ? — Maar ook , ,, zij bevordert de waare „ deugd, de dankbare godvrugt die het Christen-' „ dom voorfchrijft." Zij leert de liefde des Vaders, de genade des Zoons, de gemeenfchap des H. Geestes, betamenlijk beantwoorden; den Vader kinderlijk te vreezen, in den Zoon te geloven en Hem als den Vader te eeren, en ons door den Geest te laten leiden; en zoo waardiglijk te wandelen wat ons van Hun ter verlosfinge gefchon- ken is. ,, Het is dan, hoe onbegrijpelijk „ ook, eene leere, die noodzakelijk van ons moet ,, omhelsd worden, willen wij Christelijk deugd„ zaara leven, en zalig zijn." Daar te boven, „ wij den VIII. Zondag. 115 wij zijn, als Christenen, tot den naam des ,, Vaders, des Zoons en desH. Geestes gedoopt, „ en dus voor geheel ons leven, als de ziel van ^ alle onze Christenpligten , tot hunne belijdenis, „ hunne vereering, hunnen dienst, verbonden.—„ En wij mogen deze leere dan niet miskennen , ,, of wij maken onzen Christelijken doop tot leu,, gen, en verzaken ons Christendom." c. Uit deze beide aanmerkingen vloeit eindelijk nog eene derde voort. „ Wij moeten die lee„ re dus alleen befchouwen, in betrekking tot. de „ weldaad der verlosfing, en tot het door ons „ aangenomen Christendom en deszelfs Gods„ dienst; en er zoo voor ons zeiven mede werk„ zaam zijn" — om in den Fader, onzen Vader — in den Zoon, onzen Coddelijken verlosfer — in den H. Geest, onzen vernieuwer en verbeteraar, te kiezen; en ons zoo door de verlichte en vrugtbare geloofskennisfe van deze hooge leere ten eeuwigen leven te laten brengen — maar ook , om den Vader als den ftigter, den Zoon als den infteller en Heer , den Geest als den bevestiger en begunftiger, van onzen Godsdienst en ons Christendom te erkennen, te aanbidden, en te dienen; en ons zoo als egte Christenen te gedragen. — '— Dan zullen wij ook deze waarheid verdaan, en zij zal ons vrij, en eeuwig zalig, maken! E. „ Nog een enkel woord over onzen Cate,, chismus, en deszelfs voordragt van dit ftuk II z ',, (vra- n6 II. Leerrede over „ (vrage en antw. 25)." Aangezien dat er maar één eenig Goddelijk wezen is, waarom noemt Gij den Vader, den Zoon, en den H. Geest ? Om dat God zig alzoo in zijn woord geopenbaard heeft, dat deze drie onderfcheiden' perfoonen, de eenige, waragtige, en eeuwige God zijn. — Gelijk hij van één Goddelijk wezen (preekt, zoo befchouwt hij ook den Vader , den Zoon , en den H. Geest, als drie onderfcheiden perfoonen in den eenigen, waaren, en eeuwigen God. De uitdrukking van perfoonen is wederom niet in den Bijbel bekend ; de behandeling van dit (luk heeft ons doen zien, dat wij ze ook misfen kunnen: — doch, de gewoonte der Godgeleerden, om zig bij deze leere (leeds van dat kunstwoord te bedienen, verdedigt den Catechismus genoegzaam, dat hij zig naar den ftijl zijner eeuwe fchikt en die nog het woordperfoon in den voordragt van deze leere meent nodig te zijn, gebruike het vrijelijk; en vvagte zig alleen, om de fchoolfche bepalingen daar van in de Godgeleerde ftelzels , niet tot verduistering van het eenvoudig Bijbellicht te misbruiken voor het overige, ?s onze Catechismus het in de zaak zelve volkomen met den Bijbel eens. I I. En zoo hebben wij ons dan de gewigtige leere van den eenigen waaren God , waar in wij teffens den den VIII. Zondag.. 117 den Vader, den Zoon, en den H. Geest, moeten eerbiedigen, volgens de eigen uitfpraken van den God der waarheid zeiven, errinnerd: — nu is er alleen overig, dat wij er voor ons zeiven een Gode waardig en ons nuttig gebruik van maken. I. Ik zal nu niet van „ die pligten''' met u fpreeken, ,, waar toe ons de éénheid van God „ verbind." — Bij de behandeling van: den 34. Zondag is het daar toe de regte tijd en plaats. —■ Alleen mag ik u mijnen vuurigen wensch wel te kennen geven, dat dit groot Gebod in uwe harten moge gefchreven worden, en dat alle uwe daden daaraan mogen beantwoorden: O menfchen! de Heere uwe God is een eenig Heer! niemand „ is Hem gelijk! zoo zult gij dan den Heere uwen „ God liefhebben met geheel uw verftand, met ,, uw gantsch hart, en .met alle uwe vermogens; ,, en Gij zult zijner ftemme gehoorzaam zijn ! "— Ach! dat God toch de eerfte plaats in ons harp hebbe, en dat geheel ons leven aan zijnen dienst zij toegewijd ! dat Hij ons zij, gelijk Hij waarlijk is, de allervoortreffelijkfle, boven alles wat zig in hemel of op aarde bevind! en dat, als het er op aankomt, tusfchen Hem en de wereld of onze eigen lusten te kiezen, het gevoel van ons hart toch zij, ,, de Heere is God ! de Heere is God !" en dat wij dan eerder alle fchepzelen (gelijk de Catech. het eerfte gebod der Joodfche volkswet zoo fchoon uitbreid) mogen afftaan en varen laten, dan dat wij in het allerminfte tegen zijnen wille H 3 Z91I" lig II. Leerrede over zouden doen! — menfchen ! bidt toch, dat Hij zelve daar toe uwe ziele verheffe en voor zig heilige! —- Opregte Christenen! fmeekt Hem, dat hij uw hart volkomen met zigmake, en het geheel en al met de vreeze van zijnen naam vereenige! II. Maar ik wil mij liever nog eenigzins meer bijzonder bepalen tot ,, het regt gebruik van deze j, leere: dat wij in den eenigen waaren God, „ den Vader, den Zoon, en den H. Geest, te j, erkennen en te eerbiedigen hebben " — en daar toe wil ik de u gereede en bevattelijke bewijzen, van uwen eigen' doop, en van den plegtigen zegenwensch die bij iedere openbare prediking des Euangelhims op u gelegd word, dienstbaar ma? ken. A. ,, Wij zjjn gedoopt, M. V! tot den naam, „ van den Vader, den Zoon, en den H. Geest "— en toen wij ons als leden der Christenheid lieten aanneemen, endaar mede onzen doop op het plegtigst bekragtigden, en ons zeiven heilig tot onzen dooppligt verbonden, toen hebben wij, voor God en de Gemeente, op ons genomen , vastelijk te geloven, wat ons onze doop predikte; met blijdfchap te aanvaarden, wat ons onze doop beloofde; gehoorzaam in agt te neemen, wat ons onze doop heeft opgelegd. i) maar,, wat „ predikte ons nu onze doop"? immers dit, dat wij den Vader, den Zoon, en den H. Geest, als onderfcheiden deelgenoten der Goddelijke Majefteit moeten erkennen en yereeren. — Nu dan, U VJ den VIII. Zondag. 'ii^ L. V! zoo waar, als wij eenmaal gedoopt zijn, en de leere van den H. Doop eenmaal openlijk en plegtig de onze hebben verklaard; zoo waar en heilig zijn wij ook verbonden, om hier in het Zuiver Bijbelgeloof te volharden, en niet alleen den Vader niet, maar ook den Zoon noch den H. Geest, zelfs maar in het minfte, onzen gods- diendigen eerbied te onttrekken. Die zig hier aan fchuldig maakt, die zig door de valfche wijsheid dezer eeuwe , die haare armhartige rede tot de weegfchaal van alle godsdiendige kundig» heden en geloof verkiest, en geene verborgenheid In eene yan God geopenbaarde leere wil dulden , ongelukkig laat verleiden, om'ook hier Gods eigen verklaringen te wederfpreeken, die is geen Christen, die verloogchent zijn eigen doop en gedaane belijdenis, en treed zijne heiligde verpligtingen en de door Jezus zelf verklaarde hoofdzaak en zijnen Godsdienst met den voet! i laat ons zoo dwaas en zoq trouweloos niet zijn ? dat wij ons liever aan het duidelijk, Goddelijk, doopgetuigenis houden; met den leerzamen en goedwilligen geest van een kindeken, Gods eigen befchrijvingen van zig zeiven, ter goedertrouwe en zonder eenig tegenfpreeken, aanneemen; en daar wij alles niet kunnen verdaan, er immers dat gebruik van maken, dat onze eeuwige behoudenis vordert! dat zal ons de waare levenswijsheid zijn! — 2) Onze doop geeft ons daar eene zeer gefchikte en gereede leiding toe: troufï 4 we«Sj tao II. Leerrede over Wens, „ wat beloofde ons die?" —■ Dit beloofde hij ons van den Vader, den Zoon, en den H. Geest: de Vader wilde onze Vader zijn, ons onze zonden vergeven, ons zijne Vaderlijke zorge en liefde fchenken! de Zoon wilde onze verlosfer zijn, en ons alle de zalige vrugten van zijnen dood doen genieten! de H. Geest wilde onze verbeteraar en herfchepper zijn, en in ons woonen , en ons naar den hemel leiden! — ach! dat wij die heerlijke belofte toch van gantfcher harten inogten omhelzen, en Amen ! op die goede woorden zeggen! — O ! M. V. zo wij dit nog niet deden; zo wij dit nog niet van den Vader, den Zoon, enden H. Geest, hadden ontvangen, en als hun genadewerk aan ons, konden roemen; zo wij, door onze eigen' fchuld, al dat heil en die zalige bevinding tot nog toe misten, wat Vader, Zoon en Geest voor alle waare Christenen zijn; om dat wij het heerlijk doopverbond tot heden toe onzinnig verfmaad hadden! dat wij ons dan diep fchamen over onze onverantwoordelijke dwaasheid en ondankbaarheid, en ons hoog verraad jegens onze eigene ziele! dat wij uitdelging van diefnoodfte zonde in het bloed van Christus, en vernieuwing van dat bedorven hart, in de genade van den H. Geest, zoeken! en eindelijk, eer het te laat en de gelegenheid voorbij is, de heerlijke verbondsbeloften van Vader, Zoon, en Geest, aanvaarden , en den onwaardeerbaren doopzegen voor Oi?s zelyen kiezen; om zoo bij eigen' ervarenis te we- den VIII. Zondag. m weten , wat het zij, een Goddelijken, Vader, een Goddelijken verlosfer , een Goddelijken leidsman, te hebben.' - 3) maar bekent ook.dit: „Waar toe wij ons,ingevolge onze, naderhand bij ons zeiven ,, goedgekeurden enbekragtigden, doop, verpligt „ hebben; en wat die ons dus heeft opgelegd." — Immers, om den Vader als kinderen te gehoorzamen; den Zoon als onzen Heer te dienen, den H. Geest als onzen leidsman te volgen, en naar den geest te leven; en ons zoo naar de lesfen van dien voortreffelijken Godsdienst te gedragen, die de hunne is, en naar de heilige wetten van die gemeenfchap , waar van zij de ftigters en de begunftigers zijn — welnu, M. V.! onderzoeken wij ons zeiven hier getrouwelijk! doen wij dar? houden wij ons aan die heilige en plegtige verbindtenis ? toonen wij ons levendig geloof in den Vader , den Zoon, en den H. Geest, door een regt Christelijk gedrag? — of hebben wij ons gegeven woord gebroken ? zijn wij jegens den Vader bastaarden en geene Zoonen ? wederftreevers van den Goddelijken Zoon? tegenftanders van den Geest, en zijn werk in onze harten? — wat zou dat te zeggen zijn, als wij zulke trouweloze verbondbrekers waren ! zulke eerloze verzakers van het Christendom, waar van wij ons leden verklaarden! zulke fchenners van den besten Godsdienst, die van de hemelen is ! en hoe zou onze doop eenmaal tegen ons getuigen, en ons oordeel zwaarder maken ! — L. V,! Zo ons geweten ons op H 5 dit ili llt' Leerrede over Öit oogcnblik zegt, „ Gij zijt die man V O! dat wl| ons zei ven dan over zulk een onchristelijk gedrag vcrfaeijen;3 en ernltig bm vergeving bidden, om dé verdienden ]van dien Zoon, dien wij tot nog toe verfmaadden, en om vernieuwing door dien Geest, dien wij tot nog toe wederdonden; en dat God zig, in ons genade te bewijzen, en tot zijn' diénst te heiligen, getrouwer aan het doopverbond wil houden, dan wij trouwlozen gedaan hebben! — en laat het dan onze hoogde zorge wezen, eindelijk eenmaal de verbondspligten aan Vader, Zoon, en Geest, heilig te volbrengen, en het zegel van het egt Christendom te dragen! —■ — Gij, opregte Christenen! gelooft gij ook, op deze IndelÜng van uwen Goddelijken Leeraar, heiliglijk en vastclijk, de leere van den Vader, den Zoon, en den H. Geest, als deelgenoten der Goddelijke Majjdeit, die uwe Godsdiendige vereering gelijkelijk én billijk vorderen; — en wapent u , met dat bevattelijk en bondig bewijs, voor het zuiver Christengeloof, tegen alle de inwerpingen van den leu-, gengeest die in de wereld is uitgegaan, het is klaar, en het fpreekt zoo beflisfend! laat niemand udanuw doopgeloof ontneemen ; en daat getrouw voor dat, wat uw Meedcr zelve voor het wezenlijke in uwen Godsdienst verklaard heeft! — en dan, laat uw doop u blijmoediger overtuigen, wat Vader en Zoon en Geest vaar u zijn en verder zul*, len wezen; maar ook, getrouwer doen nakomen, wat gij voor km behoort te zijn en te doen; en n ZQCJ den VUL Zondag. 123 zoo in het verlicht en vertrouwelijk, maar ook ia het beoefenend en dankbaar, Christendom bevestigen, en doen voederen! zoo zult gij u beleversvan den besten Godsdienst, egte leden van 'de eèrwaardiglté maatfehappij, enden Vader, den Zoon, en deri Geest in waarheid goheiligden , betuonen; en de doopzegen zal dan ook in volle niate op u rusten! ?j tfiCtfi ':• r,j .. • Ifj jtfft . --,y0 B. Ten flbtte: ,, Bij iedere opertbate predi„ king van het Euangelie , hooren wij den Aposto,, lifchen heilwensch over ons uitboezemen"; en vemeemen daar, wat wij van J. C. den Heere, van God den Vader, van den H., Geest, als bewerkers van Onze zaligheid , en bronnen van alle Christelijke zegeningen, kunnen en mogen ver- wagtcn wel nu, M. H! heeft die zegen- wensch ons nu ook verfterkt in het allerheiligst geloof, en ons meermalen tot eene gelijke Gods-, dienïtige vereering van Vader, Zoon, en H. Geest opgewekt? — maar vooral, hebben wij hen vereerd, door Amen\ op die zegenbede te zeggen; door de gunst van Jezus Christus, de liefde des Vaders, de gemeenfchap des H. Geeftes, heilbegeerig en dankbaar te aanvaarden? — en zijn wij daar nu gelukkige bezitters van; die bij bevinding weten, welk een volheid van alle genade er in den Vader, en den Heere Jezus Christus, en den H. Geest, voor alle waare Christenen woont? — of misfen wij dat al, fjpor ongeloof? zijn wij buiten de gunst van Jezus, 124 II. Leerrede over zus, vervreemd van God, zonder den Geest Gods ? wat zou dat fchandelijk en ongelukkig wezen! de fmadelijkfte verloogchening der Christelijke heilgoederen, en de ttrafwaardiglte onteering van derzelver Goddelijke uitdeelers! en wat zou het zijn, zonder die voor eeuwig verloren te gaan, daar men ze zig zoo meenigmaal hoorde toebidden, en zoo meenigmaal de beste gelegenheid had, om ze te ontvangen? O! bedenkt dit, onchristelijke leden der gemeentel verfoeit uwe, God zoo beledigende en u zelf bedervende dwaasheid! en neemt eindelijk dat goede woord ootmoedig aan , en aanvaardt het zaligst bewijs, hoe groot en goed, en Jezus, en de Vader, en de Geest zijn, voor die genen die hunnen naam in waarheid kennen! bidt er licht en lust en genade toe, van die zelfde bronnen van alle heil! En gij, Christenen! hoort gij dien zegen nooit, zonder dat uw hart daarom het bewijs eerbiedigt van het mededeelgenootfchap van uwen Jezus en den H. Geest met den Vader aan eene Goddelijke hoogheid en volheid — maar, daar in ook gelovig erkent het bewijs, dat die bij Hem voor u te vinden zijn , en dat gij uit die volheid genade bij genade zult ontvangen ! —^ laat het antwoord van uw hart iedere reizen zijn, bij het ontvangen van dien zegengroet, ,, die worde aan mij, ja en „ Amen gemaakt! — en daar bij wil ik dan mij„ nen Jezus, en den H. Geest, met den Vader,„ vereeren, die alle die goede gaven en volmaken* den VIII. Zondag. 125 5, de giften op mij doen afdalen! — maar da'n, „ wil ik ook mij* zeiven aan hun te rug geven, „ om de genade van de Heere Jezus Christus waars, dig te wandelen, de liefde Gods met wederlief„ de te beantwoorden, en van de gemeenfchap des „ H. Geestes edele blijken te vertoonen!" Spreekt en doet zoo , Christenen! en dan zult gij in dit Euangeliebewijs fterkte voor uw geloof, maar ook een fchat van allen troost en zegen vinden ! Amen! A A N- AANHANGZEL, over de voornaamste plaatzen des O. V. , waar in TE GELIJK VAX meer dan éénen deelgenoot der goddelijke waardigheid zou gesproken worden. Gen. I. s.6. F,n God zeide, laat ons menfchen maken, naar onzen heelde, naar onze gelijkenisfe — het meervoudig getal, waar bij God van zig zeiven fpreekt, heeft veele Godgeleerden doen denken, dat wij hier althans eene in het voorbijgaan gegevene aanwijzing hebben van een meerderheid in God — terwijl anderen het zoo begrijpen, dat het meervoudige alleen een blijk is van de hooge waardigheid des fpreekers — en wederom verklaren het anderen op deze wijze: dat wij dit voor eene digterlijke uitdrukking te houden hebben , (gelijk de verhalen der vroegfte oudheid van diergelijke trekken overvloeien) die meermalen gebruikt word, wanneer God word befchreven als voomeemens of bezig, met een groot werk te doen: dan word hij als met zig zei ven raadplegende voorgefteld, en daar bij bedient zig de Bijbel- AANHANGZ & L.' \>f belftijl dan van het meervoud; doch (zegt men) dat dit egter geene meerderheid in God te kennen* geeft, maar alleen van den eenigen God verdaan moet worden, blijkt, om dat op andere plaatzen, bij diergelijke voorgedelde raadplegingen, van God alleen in het enkelvoudige gefproken word: en om dat, zelfs op die plaatzen, alwaar dit in het meervoudige gefchied, dan nog aanftonds het werk zelve, het gevolg van die onderhandeling, aan den eenigen God word toegekend: waar uit dan (hunnes eragtens) klaar genoeg is af te nee-< men, dat meervoud en enkelvoud, door elkander gebruikt, beiden dezelfde betekenis hebben, :en alleen te kennen geven, wat de eenige God voorneemens is, en wat hij doet vergelijkt hier, Gen. i: 16. en u: 7, met Gen. a: 18. en 6: , 3, 7; en dan, dit zelfde 16 vs. van Gen. 1, met het verhaal van de fchepping des menfchen, dat aanftonds in het 27 vs. volgt: als mede, Gen. 11 vs. 8 en 9, met het 7 vs. Wat ons betreft, het komt ons voor, dat men, op zulk een verren aflland van tijd en denkwijze, niet wel beflisfen kan, hoe men diergelijke meervoudige uitdrukkingen , in die eerde eeuwen , als mede in den tijd van Mozes die ze boekte, verdaan hcbbe met dat al, is het toch altoos merkwaardig, dat men in het oudde gefchrift der wereld zoo van God gefprooken vind : en ons althans , geeft het eenen wenk van eene, naderhand, m8 AANHANGZEL. hand, door de openbaring duidelijker ontwikkelde , Godsbefchrijving. Gen. III. 22. Toen zei de Heere God, zie! de mensch is geworden als onzer één — Gemeenlijk leest men dit, even als I. 26. alleen als eene uitdrukking van het meervoud: even ah wij — Intusfchen is mij deze trek vooral niet minder merkwaardig dan de vorige. Ik herhale het, wat men er in die vroege eeuwen bij gedagt hebbe, laat zig thans niet bepalen : maar wie onzer kan hier nalaten, een zeer treffenden wenk te vinden van dat, wat ons nu nader wegens God is bekendgemaakt? Gen. XIX: 24. Toen dede de Heere zwavel en vuur over Sodom en Gomorra regenen, van den Heere uit den hemel — Sommigen onderfcheiden hier, den Heer die vuur en zwavel deed regenen , van den Heer die uit den hemel regende — doch het komt mij volgens het fpraakgebruik des Bijbels eenvoudig voor, dat wij hier eene herhaling vinden; gelijk op meer andere plaatzen in beiden Verbonden: b. v. 1 Kon. 8: 1. 2 Tim. 1: 18. enz. enz. NüM. AANHANGZEL» po, Num. VI: 24-26/ De Heere zegene u en behoede u.' de Heere dos zijn aangezigt over u lichten, en zij u genadige de Heere ver heffe zijn aangezigt over u, en geve u vrede! — Bi] dezen plegtigen zegen , dien God den Priesteren onder Ifraël van tijd tot tijd op den volke beval te leggen, vind men drie bijzondere wenfehen, bun ieder van Jehova toegebeden —— eenige Joodfche Rabbijnen zelfs vonden daar eene hun onverklaarbare geheimenis in: en veele Christen uitleggers eene uitdrukkelijke aanduiding van het gene men in de Godgeleerdheid de drie perfoonen gewoon is te noemen. — Anderen daar en tegen, vinden hier alleen drie voorname, en der* volke van Ifraël toenmaals zoo nodige, zegeningen , hun van denzelfden Jehova toegebeden : „ de Goddelijke hulpe en befcherming, de gunftige „ aanneeming van hunnen Godsdienst en gebe„ den, en verder, allerlei voorfpoed, vrede en „ overvloed." En zij brengen tegen het andere gevoelen de volgende bed. nking in: ,, De leere van „ den eenigen waaren God. was de hoofdleere ,, van den Mozaïfchen Godsdienst, en de Grond,, (lag van Ifraëis Staatswezen. Maar nu, zou „ God dan een volk, zoo zeer tot Afgoderij en „ veelgodendom geneigd, hier, in den plegtigen „ zegenwensch, die op hen gelegd moest worden, ,, gelegenheid hebben willen geven om aan meer „ dan éénen Jehova te denken, zonder dar Hij I hen 130 AANHANGZEL. „ hen tefFens waarfchuwde tegen het misbruik „ daar van, en naderen uitleg gaf, hoe zij dit „ moesten verdaan ? " Ik voor mij, laat het gevoelen aan zijne plaats, dat bij dezen zegen juist drie onderfcheiden weldaden aan Ifraël zouden toegebeden zijn: egter komt mij de genoemde bedenking niet ongegrond voor; en daar en boven vrage ik, is de zoo duidelijke voorftelling van drie onderfcheiden deelgenoten der Goddelijke Majefteit, en de naam Jehova aan ieder van die gegeven, niet te vroeg voor die eeuvve; en ltrijdig met de trapswijze openbaring ook aangaande dat wat God is, die wij anders overal in den volgreeks der H. S. aantreffen ? — Ik verkieze dan liever hier eenvoudig te denken, aan eenen plegtigen zegen van Jehova, die, „nadruks„ halve, driemaal, onder verfchillende bewoor,, dingen, herhaald, en zoo op Ifraël gelegd, „ moest worden." Psalm XXXIII: 6. Door het Woord des Heeren zijn de hemelen gemaakt , en door den Geest zijnes monds al hun tieir — hier betekenen Jehova's woord en de geest zijnes monds, buiten allen twijfel, volgens den aart van den in de H. liederen zoo gewoonen Pa* rallelismus, hetzelfde: „ het kragtig, bevelend, voortbrengend fcheppingsvermogen van Hem die fpreekt en het is er, die gebied en het ftaat er."— En AANHANGZEL. i3£ En de uitdrukking, woord des Heeren, ziet in het bijzonder op het Scheppingsverhaal, Gen. I. daar het voortbrengzel van iederen dag op het magtwoord van Jehova te voorfchijn komt. —— Men kan den naam van Logos (Wuord) dien Joannes, zoo veele eeuwen later, tegen de.dwalingen van zijnen tijd aan den Zoon van God gaf, hier immers niet, ter verklaring van een lied der oudheid, in eene andere taal en een' gantsch anderen ftijl, en duidelijk tot een geheel ander oogmerk, bezongen, doen dienen? en toch heeft misfchien wel die naam bij Joannes gelegenheid gegeven , dat men ook dezen in dit Zangltuk op den Zoon van God toepaste. Psalm XLV: 7, 8. Uw throon, 6 God.' is eeuwiglijk en altoos! het Scepter uwes Koningrijks is een Scepter der regtmatigheid! Gij hebt geregtigheid liefen haat goddeloosheid! daarom heeft u, 0 God! uwe God gezalfd met vreugden-oly boven uwe medegenooten! — De aanhaling van Paulus, Hebr. I: 8, 0. pleit voor de juistheid van deze onze gewoone overzetting. — Intusfchen, daar dit lied , in den eerlten zin, zonder eenigen twijfel, een bruiloftsgedigt is op den Koning Salomo, zijn veele uitleggers van gedagten, dat de naam van God, op dezen Zoon van David toegepast, zoo veel zegt als Forst en Koning: gelijk toch ook de Vorsten en KoninI 2 gen, i3a AANHANGZEL. gen , vooral die van Ifraël, Jehova's vertegenwoor-* digers , en die op zijnen throon zaten , Goden genoemd wierden. (Pfalm 82: 1, 6. Zoo als ook Christus zelve verzekert, Joh. 10: 35.) doch vermits het ftuk even zeker, in den hoogden zin^ Mesfias den Koning, Davids grooten Zoon en throonsopvolger, bezingt, kan men deze benaaming, wat hem betreft, gevoeglijk nemen in de betekenis van een Goddefijk Vorst, 200 als toch zijne Goddelijke en oorfprongkelijke hoogheid geopenbaard wierd, toen hij gezeten is ter regtehand der Majedeit Gods. Op deze wijze, geeft de plaats, in den hoogden zin, en zoo als die op Mesfias ziet, zeker de verhevende gevoelens van Hem op: en wij vinden dan hier gewaagd van God, en van een' door Hem gezalfden Goddelijken Vorst. Psalm. CX. i. De Heere heeft tot mijnen Heere gefproken, zit tot mijne regtehand, tot dat ik uwe vijanden gezet zal hebben tot een voetbank uwer voeten. — Het is klaar, en de aanhaling van jezus zelvcn (Matth. 22: 42-45 enz.) beflist het ten vollen, datDavid, als door eene Godfpraak aangeblazen, hier van zijnen grooten Zoon den Mesfias fpreekt, en de uitnemende hoogheid voorfpelt, waar toe die eens zou opklimmen — en dat hij, bij den naam Heere (Adonai, in den Bijbel van de zelfde waardig- AANHANGZEL. i33 digheid als Jehova) oneindig verheven van Hem dagt, Hem oneindig boven zig zeiven befchouwde, ja Hem als het voorwerp van zijnen dienst en aanbidding befchreef. —Het is dan ontegenzeggelijk , dat wij hier gewaagd vinden van Jehova, die aan eenen, welken David als zijnen Goddelijken Heer erkende, de hoogde magt over alle dingen opdraagt : en dat deze plaats dus de Goddelijke hoogheid tekent zoo wel van den Mesfias , als van dien Jehova, die hem ter zijner regtehand gezet heeft. Spreuk. XXX: 4, Wie is ten hemel opgeklommen , en nedergedaald? wie heeft den wind in zijne vuiften verzameld? wie heeft de wateren in een kleed gebonden ? wie heeft alle de einden der aarde gejleld? hoe is zijn naam , en hoe is de naam zijnes Zoons, zo gij het weet ? — hier word in 't geheel niet van God noch van zijnen Zoon gefproken. Het oogmerk dezer wijze fpreuke van Agur is alleen, aan te toonen, dat niemand der ftervelingen de werken Gods doorgronden kan. De zin van dit vers is dan deze : „ „ kent gij iemand , die met zijn verftand de he„ melen kan meeten, de kragten van den wind „ bereekenen, de hoeveelheid der wateren van ,, den Oceaan bepalen , de grenzen der aarde befchrijven? kent gij zulk eenen wijzen? of zoo eenen geoefenden leerling eenes wijzen , die dat n alles bevatten zou?" — de leerlingen der wij\ I 3 zen 134 AANHANGZEL. zen worden in den Bijbel meermalen hunne Zoonen genoemd. 2 Kon. 2: 4, 5 enz. — zie verder de uitmuntende Spreukverklaring van Prof. Muntinghe, over deze plaats. Jez. VI ï 3. En de eene riep tot den anderen en zeide, heilig , heilig, heilig, is de Heere der heirfcharen l de gantfche aarde is zijner heerlijkheid vol! In dit voortreffelijk Inwijdings-gezigt van den profeet, word vs. 1-4 de majefteit van Godin zeer verheven beelden afgefchilderd: en Joannes berigt ons (Joh. 12: 41.) dat Jezaias ook daar hij de heerlijkheid van J. C. gezien, en van Hem gefproken heeft; en deze plaats is dus een treffend bewijs voor het mededeelgenootfchap van den verhoogden Mesfias J. C. aan de hoogfte, aan eene Goddelijke heerlijkheid. Intusfchen, houde ik de driewerf herhaalde uitroep heilig! heilig! heilig! is de Heer der heirfcharen ! (met. den uitmuntenden Kist, in zijne Leerrede over deze plaats, de laatfte in die over Gods deugden) enkel „ voor de taal van het levendig en tot verruk„ king toe opgewonden gevoel der Serafs ; en voor „ een trek, die teffens de alles overtreffende heerlijkheid aanduid van het voorwerp, dat zij be- „ zingen." Trouwens, op denzelfden toon is in het Openbaringsboek de Lofzang der vier bezielde wezens, ter eere van den AJuiagtigen, geriemd : AANHANGZEL. -35 ftemd; zij zongen, heilig', heilig! heilig', is de Heere God, de Almagtige, die is, die was, en die komen zal! (Openb. 4: 8.) Vergelijkt hier bij de verheffende uitroep der Joden (.Jer. 7: 4.) des Heeren tempel! des Heeren tempel! des Heeren tempel! zijn deze! daar zij toch niets anders, dan denzelfden tempel, mede bedoelden. Jez. XLVIII: 16. De Heere Heere en zijn Geest heeft mij gezonr jen — de Geest des Heeren is hier „ de Geest „ der voorzegging, die op de profeten van Je- „ hova rustte," Jezaias verklaart hier zijne Goddelijke zending, en dat hij ook thans uitnaam van Jehova fprak , en door zijn Geest bezield was — ik neem dus deze woorden in denzelfden zin als Hoofdd. LXI: 1, de Geest des Heeren Heeren is op mij, enz. Jez. LXIII: 9, 10, In alle hunne benaauwdheden was Hij benaauwd, en de Engel zijnes aangezigts heeft ze behouden} deor zijne liefde, en door zijne genade heejt Hij ze verlost; en Hij nam ze op , en Hij droeg ze alle de dagen van auds. Blaar zij zijn wederfpannig geweest, en hebben zijnen Heiligen Geest fmerten aangedaan: daarom is Hij hun in eenen vijand verkeerd, Hij zelf heeft tegen hen geftre* l 4 fchijnzel (ftraalbeeld") zijner heerlijkheid, en het uitgedrukte beeld zijner zelfftandigheid (Goddelijke Ma eiteit. Hebr. i: 3.) — hij was in de ge ft al' tenis Godes, en heeft het geen roof geagt Gode even geljk te zijn (hij bezat de heerlijkheid van God: hij was van eene Goddelijke waardigheid: en het was geene te hooge en onregtvaardige aanmatiging , van iets dat hem niet toekwam, als hij zig Gode even gelijk hield te zi;n. Fil. 2 : 6.) — Zoo word , op beiden plaatzen, van de oorfprongkelijke hoogheid des Zoons Gods gefproken, eer hij in J. C. op de wereld kwam. 3. ,, Deze Zoon was een deelgenoot der „ Goddelijke Majefteit: Hij was ook God." — het woord was God: Dit zegt ons Joannes uitdrukkelijk (Joh. 1: 1) in eene plaats, waar van de egtheid, zoo wel als van deze lezing, buiten alle redelijke bedenking is. 4. „ Volgens den wil des Vaders, is deze s Zoon „ het leven over al op te wekken daar het hem behaagt, „ heeft medegedeeld; ten einde hij het, tot het doen „ herleven van Gelorvene menfctien, daar en dan ge,, bruike, maar en wanneer het hem goeddunkt (zie „ vs 2.11 15 , 27: 9.) — en dus is dce p'aats wel degelijk een bewijs voor bet Goddelijk, leven wekkend, vermogen van J. C : maar, tot verdarins van de uitdrukking , den eeniggeborcn Zoon Gods, zegl zij niets. den XIII. Zondag, 145 ,, Zoon ook de Schepper der wereld geweest, — „ en onderhoud en regeert hij alles, wat ben ftaat" — doordat zelve woord zijn alle dingen gemaakt, en zonder het zelve is geen ding gemaakt, dat gemaakt is (Joh. 1: 3, 10) God heeft door Hem de wereld gemaakt (Hebr. 1: a.) door Hem zijn alle dingen gefchapen, die in de hemelen en op de aarde zijn (Col. 1: 16, 1 Cor. 8: 6.) Ja „ hij is, zoo wel als de Vader, het groote doel der gantfche fchepping," alle dingen zijn tot hem gejchapen (Col. 1: 16.) — verder, beftaan alle dingen te famen door hem (vs. 17.) en hij draagt alle dingen door het woord zijner kragt; door zijn almagtigen wil. (Hebr. 1: 3.) — hier zijn diepten , hi het hoe ? die geen fterveling kan oplosfen. Bi ,, Deze Zoon van God" (en dit is eene tweede hoofdleere des Bijbels) ,, heeft zig op het ,, naauwst vereenigd met den mensch J. C.: en is „ zoo, met en in hem, ten verlosfer, door God in de wereld gezonden." (*) — het woord is vleesch (mensch) geworden, én heeft onder de menfchen gewoond (Joh. 1: 14.) — Hij heeft zig zeiven vernietigd, (voor eene wijle tijds van zijns God- (*) Dit leerftuk behoort hier, om op zijn reg te plaats te ftaan, en wat volgen moet, behoorlijk te verklaren en te bevestigen bij de behandeling van den 14 Zon-. dag moet alleen van Jezus den heiligen mensch, uit Ma^ ria geboren, gefproken worden. K Leerrede over ginge der wereld was: en de verhoogde en bei loonde Middelaar deelde nu in dat, wat hij als de Zoon van God reeds genoot van de dagen der eeuwigheid (zie Joh. ij: 5. en deze geheele leere'duidelijk Filipp. 2: 6-11). D. En nu zegt het Euangelie dan verder:'» •„ dat J. C. de Zoon van God, een deelgenoot is ,, der Goddelijke Majesteit: en als zoodanig, me„ de het voorwerp van onzen Godsdienstigen eer„ bied, aanbidding, en dienst." 1. „ Dit is hij, als de eigen, eeniggebo,, ren Zoon van God; en wegens zijne oorfprong„ kelijke heerlijkheid, die Hij bij den Vader had , ,, eer de wereld was." Zoo verklaarde Paulus hem, die naar den vleefche uit Davids zaad geboren was, teffens God, boven alles te prijzen in der eeuwigheid (Rom. 9 ; 5. eene plaats, die door het gezag van alle handfchriften en oude vertalingen te wel bevestigd is, dan dat eene losfe uitlegkunde haar zou kunnen ontzenuwen) — Thomas, een zijner discipelen, noemde hem mijn Heer! en mijn God! (Joh. 20; 28.) en dit was geen vloekende uitroep, gelijk onbedagtzame menfchen onder ons bij groote verbaasdheid maar al te dikwijls doen. Op die maniere, waren de Joden niet gewoon, zig bij het uiten van vloekwoorden uit te drukken: en Jezus zou hem dan voorwaar niet geprezen hebben , dat hij, zoo fpreekende, geloofd had.' (vs. 59.) — den XIII. Zondag. i^g joannes verklaart hem voor den waaragtigen God en het eeuwig leven (ijoh. 5- -o.) (*,) (zie ook Joh. 3: 31.) ,, Zelfs in zijn' ftaat van vernedering, terwijl hij onder de menfchen woonde, openbaarden » zig (*) Het is waar, 't fchijnt eenigzints twijfelagtig, of hij dit van den waaragtigen God zegt, waarvan hij te voren gefproken had, ofwel van zijnen ZoonJ. C. —— doch als men geheel dit vers met aandagt leest, voelt men zig van zelve (dunkt mij althans) gedrongen, om het op J. C. toe te pasfen — 1) tweemaal had hij God reeds den waaragtigen genoemd; en de verdere ver. zekering was onnodig, dat hij het ware: maar ten opzig. te van J. C. was dit gewigtig, en wij zien Joannes overal in zijn Euangelie en zijne brieven, alle gelegenheden aangrijpen om hem zoo te befchrijven 2) verder, heeft zijne rede dan beter ronding, en dit zijn getuigenis verftrekt dan ten beflisfenden bewijze, voor het gene hij aanftonds gezegd had: wij zijn in den waaragtigen , door in zijn Zoon J. C. te zijn , hoe dat? om dat deze ook zelve is de waaragtige God, en het eeuwig leven. Ieder voelt, dat dit hier te pas komt, en klemt — 3) Eindelijk, geeft hij J. C, als den Zoon van God, meermalen den naam van het leven, het eeuwig leven: en dit is zelfs een zijner eigen' uitdrukkingen, (zie in dezen zelfden b'ief 1: 2. cn in zijnEuang. 1: 4,) Voor het overige, brmgen hier veelen, ten bewijze yin de Goddelijke waardigheid van J. C., nog bij, Hani. so: 2tf, daar Paulus fpreekt, van de gemeente Gods ■ welke hij verkregen heeft door zijn eigen bloed. K 5 iöa Leerrede over „ Christenen, befchrijft hij, in onderfcheiding „ daar van, mede zeer eigenaartig en Bijbelsch : „ maar wij zijn, om zijnent wille, uit genade, „ tot kinderen Gods aangenomen.''' Inde daad, „ het Euangelie kent ieder opreg,, ten Christen dat voorregt uitdrukkelijk toe."—■ De belofte Gods aan Israël word in het Euangelie uitdrukkelijk op hen toegepast: Ik zal u tot een Vader zijn, gij zult mij tot Zoonen en Dochteren zijn, (2 Cor. 6: 18.) — zoo veelen hem (den Logos, J. C.) aangenomen hebben, die heeft Hij magt (het regt) gegeven om kinderen Gods te worden, namenlijk, die in zijnen naam gelooven. (Joh. i: 12) — God (zegt het Christengeloof) heeft ons te voren verordineerd tot aanneeming tot kinderen, door J. C., in hem zeiven, naar het welbehagen van zijnen wil, tot prijs der heerlijkheid zijner genade, door welke hij ons begenadigd heeft in den geliefden. (Efez. 1: 5, 6. zie verder Rom. 8: 15, 17. ijoh. 3: 1, 2. enz. enz.) ,, voor- „ waar, het hoogst geluk van eenen Christen!"God ziet hem aan in zijnen Zoon, den voldaan hebbenden borg, die zondaren tot God brengt: en dan is Hij de beste, magtiglte, trouwde Vader voor hem; en maakt ook hem zijn regtgeaart, liefhebbend, vertrouwend, gehoorzaam kind — wat is dat te zeggen, dat nietig Hof, dat de on. waardige zondaar, tot de hooge en naauwe gemeenfchap met den God van hemel en aarde mag opklimmen! wat eer is dat! wat bron van eindeloos den XIII. Zondagi 161 loos heil! —voorwaar, de Christen, die hier nadenkt en gelooft, gevoelt eene vreugd die alle verlkmd te boven gaat* als hij dit bezeft: ,, Ik ,, ben een kind van God!" „ Met dat alles, is er een groot onderfcheid, „ tusfehen de betrekking, waar in J. C. als Gods ,, eeniggeboren Zoon, en die, waar in de gelovi,, gen als kinderen Gods , tot den hemelfchen Va„ der flaan; — en de befchrijving van ditlaatfle, „ door den Catechismus, doet dit onderfcheid „ klaar bemerken" — J. C. is de natuurlijke (eigen) Zeon van God: zij, zijn alleen aangenomen kinderen —- Hij is de eeuwigs Zoon van God, van fegtswege: zij $ zijn alleen uit genade, en dat om zijnent wille, tot kinderen Gods aangenomen — men kan er nog bijvoegen: Hij is, als zoodanig, een deelgenoot der Goddelijke Majesteit, alle de Volheid des Vaders woont in hem , en hij is Gode even gelijk: z//, hebben er alleen eenige verre gelijkformigheid mede, blijven altoos eindige fchepzelen inéürt woord, hij, de eerst geborene onder alle zijne broederen, blijft toch altoos de eenige in zijn foort, en niemand is hem onder die allen gelijk. II. ,, Nu moeten Wij nog kortelijk de belijde„ nis van eenen Christen verklaren , Ik gelove iti „ jF. C. onzen Heer" — wij willen dit wederom doen, uit den woorde Gods — en er dan den uitleg van den Catech. bij vergelijken. A. J. C. is niet alleen, als de Zoon van God* L da %68 Leerrede over rouw over uw fnood en onzinnig beftaan, Hem, te voet vallen, en om genade en om zijnen Geest bidden, dat Hij u, van dwaaze en goddeloze heiligfehenders en wederftreevers, eerbiedige vereerders en getrouwe onderzaten make! op dat gij niet eenmaal op uwen weg vergaat, wanneer zijn toorn maar een weinig ontbranden zou. Christenen! laat een diep en levendig gevoel van de Goddelijke hoogheid van Jezus den Zoon -Gods, uwen Heer, bij u huisvesten; en wagt u daar door, om zulk een verlosfer en Koning, maar in het minfte van dat onbepaald vertrouwen en die gezette dienstvaardigheid te onttrekken, die hij zoo billijk verdient. — ^ls gij u zeiven hier ernftig beproeft, wat gij wel voor zulk een Goddelijken Jezus zijn en doen moest, en wat gij met de daad voor Hem zijt en doet ? wat zult gij u dan te kort komende vinden in uwen Christen-, pligt, en hoe zeer befmet door' den ongelovigen en ligtzinnigen geest dezer eeuwe! fchaamt n deswegens diep, en agt uwe verzuimenisfen en afwijkingen jegens zulk eenen Jezus toch geenszins ligt! bidt Hem zelf om verzoenende, maar ook om heiligende genade, ten einde u meer zoo te gedragen, dat het blijke, dat deze leere in uw hart gefchreven is, en dat zij uw denken en fpreeken en heel uw leven bezielt en regelt wat zult gij dan een gantsch ander volk , als nu, yoor Hem zijn! II. Maar in de tweede plaats, het Euangelie geeft den XIII. Zondag. 169 geeft ons ook deze gewigtige les: ,, Zr Jezus ,, onze Heer, Gods eigen Zoon, Gods evenbeeld; „ dan zijn depligten ons jegens Hem aanbevolen, „ de heiligfie pligten, en zij moeten met den diep' ,, jlen eerbied, de naauwkeurigfte zorge, volbragt j, worden." Ja! hier zegt ons Gods eigen woord: — Onze eerbied voor Jezus , moet eena Goddelijke eerbiedenis, onze belijdenis van Hem, moet aanbidding, wezen. Gelijk men den Vader eert, zoo moet men ook den Zoon eeren t Cjoh. 5: 23. Matth. 14: 33. enz.^> ons geloof aan zijne leer, moet een volkomen geloof wezen, gelijk men God geloven moet: deze (zoo roept ons de herhelftem toe) is mijn geliefde Zoon, in welken ik mijn welbehagen hebbe, hoort hem! (Matth. 3: en 17.) „ hoort hem, als mij zeiven! " Ons vertrouwen op hem, moet een volkomen vertrouwen wezen , zonder eenigen twijfel. Die zijn welgelukzalig, die zoo vast op hem vertrouwen , gelijk men God vertrouwt (Pfalm 2: 12. die kragt heeft het grondwoord daar: volgens de aanmerking van Prof. van der Palm) — Onze gehoorzaamheid voor hem, moet eene eerbiedige en volvaardige gehoorzaamheid wezen, waarbij men geheel de zijne is : hier zegt de egte Christen, het zij dat wij leven, wij leven den Heere, het zij dat wij ft erven , wij fterven den Heere, het zij dan dat wij leven, het zij dat wij fterven, wij zijn des Heeren! (Rom. 14: 9. Gal. 2: 20.) L 5 En j72. Leerrede over zelfs maar in het minfte te verflaauwen: neen ! het gene gij hier van den beginne gehoord hebt, dat blijve in u, zoo zult gij ook in den Zoon en den Vader blijven', (i Joh. 2: 24. en 4: 15.)! houdt u teffens alleen en flipt aan de eigen taal van het Euangelie in deze hooge leere, en wagt u van alle de zijdpaden van menfchelijke verzinfelen, die u tot dwaling, en verwarring, en ongeloof zouden afleiden! — twijfelt 'er geen oogenblik aan, dat gij in dien Goddelijken Zaligmaker eenen volkomen Zaligmaker hebt, en vertrouwt uw geluk gerust in zulke handen! houdt zijne leere voor de eigen woorden Gods, en laat dit, „ hij ,, heeft het zelf gezegd! " alles bij u afdoen! draagt Hem een onverdeeld hart en leven op: en toont het, als 't er op aankomt, op de proef, dat gij gevoelt, in Hem eenen Goddelijken Heer te dienen, en dat gij in hemel of op aarde niets benevens Hem hebt! III. En dan zegt het Euangelie u, ter vertroosting: ,, Is Jezus onze Heer, Gods eigen Zoon, ,, en evenbeeld; dan is de geloofsverwagting van „ zijn volk op Hem, de billijkjle, de zekerfte, de „ zaligjle verwagting." — En, welgelukzalig zijn allen die op Hem vast vertrouwen, en die hem houw en getrouw zijn! (Pfalm 2: 12,) — dan kunt gij, Christenen! niet te hoog van hem denken , niet te veel van hem hopen , geen' te vasten ftaat op hem maken! — dan kan en zal hij 11 uit de diepfte ellende verlosfen, want zijn vermogen ftaat den XIII. Zondag. 173 {laat nergens voor! — dan kan en zal hij alle uwe talloze en dringende behoeften vervullen, want zijne volheid en zijne 'genade zijn eindeloos ! — dan kan en zal hij u nooit laten varen, en niemand zal u ooit of ooit uit zijne handen rukken, want zijne trouwe is een Goddelijke trouwe ! — dan kan en zal hij uwen liefdedienst eindeloos beloonen, want die Heer bezit Goddelijke gaven om aan de menfchen uit te deelen, en Hij is zoo edelmoedig als Hij rijk is! (Col. 3: 24. 2 Tim. 4: 8.) in één woord, dit zegt u het Euangelie van uwen Jezus, en van uw geluk in de zijnen te zijn: In Hem woont waarlijk alle de volheid der Godheid, en gij zijt in Hem volmaakt! Amen! AAN- AANHANGZEL. waar m de voornaamste plaatzen des O. V., die opzigtelijk deze nu be- PTO1 ■ rfobfcoö zi ■ i ■ i\ '£vr~ < handelde leere in aanmerking komen, kortelijk worden ' .toegelicht. R eeds zijn, in het vorig Aanhangzel, agter den VIII Zondag, Pfalm XLV. 7, 8, en CX. 1, als mede Jez. VI. 1—4, en LXIII. 9, genoegzaam opgehelderd: en daar 'zullen wij dus voor het tegenwoordige niet wederom van fpreeken. De volgende plaatzen vorderen thans alleen onze opmerking. Gen. XXXII. 24-30. Exod. III, IV, enz. enz. Op deze en meer andere plaatzen des O. V., komt een Engel van Jehova voor, die teffens als God zelve fpreekt en handelt. — Dit was (gdijk wij reeds over Jez. LXIII. 9, vergel. met Exod. XXIII. 20—22 aanmerkten) de Zoon van God: zelf een deelgenoot der Goddelijke waardigheid, en tetTens een vertegenwoordiger van God. —■ Voor eenen nadenkenden, gaf het daar van reeds in AANHANGZEL. 175 in dien tijd eene vrij klaare aanduiding: en voor ons althans is het door de nadere openbaring des N. V. onbetwistbaar, dat wij het zoo moeten verliaan. Psalm II: 7, Ik zal van het befiuit verhalen : de Heere heeft tot mij gezegd, gij zijt mijn Zoon, heden heb ik u gegenereerd1 Dit lied be2ingt de zalving van Mesfias tot Koning van het Godsrijk. —— Het tekent (vs. 4.) de vergeeffche pogingen van deszelfs vijanden om zig aan zijn gebied te onttrekken — God, die met hun woeden lagcht, fpreekt (vs. 5, 6.) "een enkel magtwoord: ,, Ik heb hem gezalfd — het ,, mijn rijksbeftek dat gij wederfcreeft!" en meer 'is er niet nodig om alle hunne raadflagen tot zotheid te maken. — Mesfias, zijn aangelleldc Vorst en Stedehouder, is intusfchen wel zoo toegevend , om deze Godsfchikking nog nader uit te leggen. (Dit is de zin van de woorden , aan het begin van vs. 7. Ik zal van het befiuit verhalen) — En daar toe meld hij dan allereerst, hoe hem God plegtig gezalfd, en wat Hij daar bij tot Hem gefproken, had: de Heere heeft tot mij gezegd (t. w. toen Hij mij tot koning zalfde vs. 6: want wat God daar had getuigd, is Hij nu bezig uit te leggen) gij zijt mijn Zoon! heden (dat is, »p dezen dag: trouwens alle goede Uitleggers ver- ee- if6 AANHANGZEL. eenigen zig in het oordeel, dat dit woord niet anders moet genomen , en nooit van eene eeuzuigheid^ of een eeuwig heden , kan verklaard worden. Zie Muntinghe over deze plaats, en Abresch. fpec. in (Ep. ad Hebr. I: 5. enz. enz;) dus, op dezen dag, heb ik u gegenereerd 1 Het komt mij voor, dat deze woorden, in den eerften en naasten zin, duidelijk eene verklaring behelzen van Mesfias aanftelling tot Koning, tot een door God begunftigd Koning, op Davids throon — Immers 1) zoo word David, in die betrekking, en als zijn voorbeeld, Gods eerstgeboren Zoon genoemd. (Pfalm 89: 27, 28.) * 2) Zoo zegt God van Salomo, die op Davids throon zou zitten, maar ook daar in mede een voorbeeld van Mesfias Davids grooten throonsop' volger zou wezen: Ik zal hem tot een Vader zijn , en hij zal mij tot een Zoon zijn (2 Sam. 7: 14.) en deze woorden vergelijkt Paulus met onzen text, en brengt beiden uitdrukkelijk te huis op J. C. zoo als Hij gezeten is ter regtehand Gods (Hebr. 1: 6.) 3) Zoo wierd bij de aankondiging van Mesfias geboorte zelve zijne Koninglijke regeering door een Engel voorfpeld, hem daar bij de naam van Gods Zoon gegeven, en die naam daar van mede verklaard. Deze zal groot zijn, en de Zoon des Allerhoogjlen genaamd worden: en God de Heere zal hem den throon zijnes Vaders Davids geven, en hij zal ovtr het huis Jakobs Koning zijn tot in eeuwigheid, en zijns Koningrijks zal geen einde AANHANGZEL. t?} ftttde zijn. (Luk. i: 32, 33.) — 4) Eu ook hier; in dit lied, word zoo aan de Regeerders der aarde bevolen, den Zoon te kusfen: dat is, den van God aangeftelden Koning hulde te bieden, en onderwerping te betoonen. — 5) En, dat alles afdoet, deze woorden zijn een uitleg van zijne zalving tot Koning, waar van God met een enkel woord van Majefteit in het vorig vers gewaagd had: deze Gods fehikking en aanftelling (want befiuit en uitvoering is hier dén) is hij hier bezig nader te ontwikkelen, en bij gevolge moeten deze uitdrukkingen daar op ziem Maar, wanneer ik nu Paulus (Hebr. t: 3-5.') teffens van deze Goddelijke uitfpraak hoor getuigen , dat Jezus daar bij een uitnemender naam boven de Engelen geërfd heeft, en dat de grond van deze zijne zöo uitmuntende verhooging daar in lag , dat hij het affchijnzel was van V Vaders heerlijkheid, en het flraalbeeld zijner Majefteit ; dan zie ik , in deze woorden, nog daar en boven eene toefpeeling op, eene bekendmaking van, zij. ne hoogere en naauwere betrekking op God; als den grondflag van die hoogheid, waar toe hij als degezalfde rijksvorst ficeg , cn waar bij alle Engelen Gods hem bevolen wierden te aanbidden. — Dan zie ik hier, bij deze zijne verklaarde aanftelling tot Koning van het Godsrijk, teffens ook de openbaring van zijne oorfprongkelijke en Goddelijke heerlijkheid, die hij als Gods eigen Zoon bij den Vader had, eer de wereld was — en ik vinde int M deze 17* AANHANGZEL* deze zelfde woorden, die hem van Gods Wege Koning verklaren, hem ook van Gods wege, bekend gemaakt als zijn eeniggeboren Zoon. En de zin van deze Godfpraak is bij mij dan, volledig, deze: ,, gij zijt mijn Zoon, mijn eenig,, geboren! wees van nu af Koning op mijnen ,, throon!" Op die wijze, dunkt mij althans, ontgaat men alle zwarigheden, en verklaart men den tekst geheel in deszelfs eigen geest en oogmerk, en volgens het blijkbaar doel van het gantfche lied. — Men neemt hem teffens in den eigen zin, als Paulus deed, wanneer hij hem aanhaalde: die hem toch in 'i gemeen toepaste op de daarjlelling van den Mesfias (Hand. 13: 32, 33.) en in het bijzonder te huis bragt op zijne verhooging aan Gods regtehand tot Koning en Heer aller dingen, maar ook tot Hoogepriester en zaakbezorger der zijnen in den hemel, waar bij dan teffens ook zijn Goddelijk Zoonfchap en zijne ooriprongkelijke gelijkheid aan den Vader, als de grondflag van zulk eene uitftekende hoogheid, vooral de wereld bleek. (Hebr. 1: 3-5. en 5: 5.) — En mogelijk is alles wat wij hier gezegd hebben, door dien Apostel zeiven in deze weinige woorden uitgedrukt (Hebr. 1: 6.) „ dat God den eerstgeboren daar ,, bij in de wereld heeft ingebragt: dat hij, in „ J. C. zijnen Zoon aan alle de wereldbewooners „ heeft bekend gemaakt, en hem teffens tot Hoofd „ van alle dingen aangefleld." Psalm AANHANGZEL. 179 Psalm CII: 26-28. Gij hebt voormaais de aarde gegrond, en de hemelen zijn het werk uwer handen\ die zullen vergaan , maar Gij zult ftaande blijven ! en zij allen zullen als een kleed ver ouden, Gij zult ze veranderen als een gewaad , en zij zullen veranderd zijn! Maar Gij zijt dezelfde, en uwe jaren zullen niet geëindigd worden ! Deze verhevene Godsbefchrijving brengt Paulus (Hebr. 1: 10-13.) op J. C. te huis, als van den Vader tot Hem, zijnen Zoon , gezegd , toen Hij hem aan zijne regtchand plaatfte. — Intusfchen wil de Apostel daar ongetwijfeld alleen mede te kennen geven, dat op ,, Hem, die toen als een deelgenoot der Godde„ lijke waardigheid is geopenbaard, dus ook toe,, pasfelijk zij, wat in dit lied van den waaren God bezongen word." Gelijk Hij, de Zoon, ook (volg. vs. 2.) in de daad de fchepper der wereld is geweest, en dus der eigenfehappen van God den Schepper van hemelenaarde mededeelagtig is. SpiiEUK. VUT: 22-31* Be Heere bezat mij in het beginzel zijnes wtgs, Voor zijne werken, van toen aan enz. enz. — het is thans bij alle goede Uitleggers uitgemaakt, dat wij hier eene perfoonsverb;elding der Wijsheid vinden, zoo als God die in den hooglten zin beM a zit, AANHANGZEL. zit. De Wijsheid word hier befchreven als eeiïc* eigenfchap van God, waar door Hij hemel en aarde gemaakt heeft. Dit word , volgens den geest der Oostcrfche digtkunde, door eene zeer levendige en beminnelijke tekening uitgevoerd. ,, Zij is eene dochter Gods , zijn eerfte, zijn lief,, fte, voortbrengzel, ouder dan de wereld, reeds „tot Koningin gezalfd, eer die belfond , zijn 3, voedfterling en vermaak, toen Hij hemel en „ aarde en wolken en afgronden formeerde, en „ alles zijn paal en perk voorfchreef: al wat God ,, door zijne wijsheid deed, was een fpel van deze „ zijne geliefde dochter, die teffens ook de men3, fchen bemint, en een vermaak fchept om hen „ gelukkig te zien, en hen daarom zoo wclmeenend ten beste raad." —(zie de fchoone Spreukvertaling en aanmerkingen van Prof. Muntinghe; als mede het voortreffelijk Bijbelwerk van Prof. van Hamelsveld, over dit Hoofddeel enz. enz.) Zeker gezeg van Jezus (Matth. XI: 19b.) doch de wijsheid is geregtvaardigd van haare kinderen, ziet voorwaar niet op deze plaats uk het Spreukboek : het is geheel in den fmaak van een toenmalig fpreekwoord, en was zoo wel op Joannes den dooper als op hem zelf toepasfclijk; beiden verdedigde het tegen den laster der kwalijk gezinde Joden (zie vs. 18: 19^.) — Luk, XI: 49. is de wijsheid Gods, „ de wijze God" zelf. Jez. AANHANGZEL. i8j Jez. VII: 14, Ziet! eene maagd zal zwanger worden, en zij zal eenen Zoon baren, en zijnen naam Immanu'èl heeten. — Wij hebben hier, zoo als de aanhaling van Mattheus (i< "-•> 23-) beflist, eene voorzegging van Mesfias geboorte uit eene Maagd: waar bij Jeruzalems verlosfing van de Koningen van Syrië en Ifraël in Achaz tijd, word vastgemaakt aan eene, toen reeds in Juda bekende en geloofde , aanftaande wondergebeurenis , (trouwens, zoo word er, zonder nadere aanwijzing, in den grondtekst, van de maagd gefproken; zoo maakt ook de profeet Micha, die gelijktijdig metjezaias profeteerde, fpreekende van Mesfias, van den tijd gewag, dat zij die baren zal gebaard hebbs (vs. 2.) waar uit genoeg te zien is, dat men daar van, immers bij het verlichtfte en beste deel des Joodfchen volks, reeds meer gehoord had, en daar aan was gewoon geworden geloof te liaan.) —■ Wij hebben intusfehen hier nu alleen te doen met den naam van Emanuel, God met ons, die dezen Zoon zou gegeven worden — wat zegt die? ziet die op de naauwe vercenjging van den Zoon Gods met dit wonderkind, hier aangekondigd? of is dit eene zinfpreuk, hem bij zijne geboorte toegeëigend, om daar mede aanteduiden, wat ons bij dezelve van Gods wege zou blijken, en gebeuren: en moet dus deze naam zoo veel betekeuen, als, God is vm ter hulpe? wanneer wij de gewoonte der M 3 He- 132 AANHANGZEL. Hebreeuwen in aanmerking neemen, om aan ge* denkwaardige plaatzen en perfoonen een zinnebeeldigen naam te geven , ter aanduiding van het ge» ne bij hunne ftigting of geboorte was gebeurd, of bij en door hen in 't vervolg gefchieden zou; wanneer wij de menige voorbeelden daar van in de H. S. nagaan (zie Gen. 33: 20. Exod. 17: 15. Rigt. 6; 24. enz. enz.); en dat wij zelfs hier in dit eigen en in het volgend Hoofdftuk, aan twee geboren zoonen van den Profeet Jezaias foortgelijke veelbeduidende naamen gegeven zien CJez. 7: 3. en 8; 3.): dan neige ik, om ook den naam Emanuël in den laatften zin te verklaren, „ God zal ons door dezen Zoon helpen en verlosfen," of, „ God betoont zig onzen helper, „ door ons dezen Zoon te geven: " — in één woord, „ God is ons ter hulpe! " Jez. IX: 5. Want een kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heer fchappij is op zijnen fchouder, en men noemt zijnen naam wonderlijk, raad (raadsman), fterke God (of, een held als God, wanneer hij aan de fpitze van Ifraëls leger optrekt), vader der eeuwigheid (dat is, eeuwige: de Hebreeuwen zijn gewoon, iemand vader te noemen van die eigenfehap die hij bezit) vredevorst! ziet daar eene geheel duidelijk, Euan- gclifehe voorzegging van den Mesfias; die ons in Hem, AANHANGZEL. gft Hem den deelgenoot der Goddelijke volmaaktheden, en teffens onzen eigen natuurgenoot, ons eigen vleesch en bloed, leert kennen. — Men kan geen klaarder en vollediger getuigenis Hem aangaande, zelfs in de Schriften des N. V„ tra» langen. - Jer. XXIII t 6, En dit zal zijn haam zijn, daar mede men Hem zal noemen, DE HEERE ONZE GEREGTIGHEID. op dezelfde gronden, als bij Je^r VII: 14. verklare ik ook dezen naam als eene Zinfpreuk, hem toegekend, wegens dat, wat in Hem zou blijken, en door ' Hem zou bewerkt worden: „ dat Jehova, die Hem zónd, ons tót „ heil, tot zegen , was." — Zoo word het woord geregtigheid meermalen in den Bijbel genomen J zie Pfalm 24; 5. Jez. 45: 8. enz. „ en men kan „ (zegt de kundige van Hamelsveld, in zijn Bijbelwerk, te regt) „ deze plaats niet gebruikert „ om er eenige leerftukken omtrent den Mesfias „ en zijn perfoon uit te bewijzen." Even eens neeme ik Jer. XXXIII: 15, 16. alwaar ik (vs. 16b.) leze, en deze is het, naar vjien men haar (de Stad Jeruzalem) noemen zal, de Heere is onze geregtigheid: „ God is ons (te weten, bij de „ regtvaardige en goede regeering van die Davids j, fpruit vs. 15O tót heil en zegen !" M 4 MlCHA m AANHANGZEL. Mi.cha V: i. En gij Bethkhem Efrata! zijt gij klein om te wezen onder de duizenden van Juda ? uit u zal mij voordkomen, die een Heerfcher zal zijn in Ifraël; en wiens uitgangen zijn van ouds, van de dagen; der eeuwigheid. — Gelijk de uitgangen zoo veel zeggen, als de oorfprongk, de afkomst: en de dagen der eeuwigheid, volgens den Parallelismus, * door de uitdrukking van ouds, worden verklaard; zoo word hier „ de grijze oudheid van Mesfias af-, „ komst" voorfpeld. — Men kan dit neemen, van zijn' oorfprongk uit den ouden, edelen, vermaarden ftam van Juda: uit het aloud, en reeds in vroege tijden beroemd, geflagt van David. Doch, men houde het mij ten goede! terwijl ik die oudheid van zijn geflagt hier bezongen zie, noopt mij mijn gevoel, om er nog eene-hoogere aanduiding in te vinden, die ons op zijn verhevener' oorfprongk wijst, en hoe Hij reeds belfond van over oude dagen, die zig in het verre, onberekenbare, voor de grondlegginge der wereld verhezen. Het zinrijke der voorzeggingen, die iu de zelfde eeuwe reeds zoo veel ander licht van Mesfias verfpreidden, maakt mij dit zeer aanneemelijk. LEEU- LEERREDE OVER OPENBARINGE XXII. 13. 13. Ik ben de Alfa en de Omega, het begin en het einde , de eerfte en de laatfte. Uitgefproken, Voormiddags, den 28 April,. 1799. Daar zijn verfcheiden' Euangeliegetuigenisfen , die ons eene Goddelijke hoogheid in Jezus ontdekken , en ons tot de eerbiedigde aanbidding des geloofs van Hem roepen. Maar deze afgelezene verklaring van Hem zelvcn, is, onder alle die, wel de voornaamfte en meest beflisfende : Zij doet ons in Hem „ den waaragtigen en onveranderlijken ,, God zeiven, de groote oorzaak en het eindelijk ,, doel van al 'wat is en was en wezen zal ," aanfchouwen , en gebied ons , zoo de kniën voor Hem te buigen. — Wij willen haar thans een weinig nader met u overdenken: en — als dit woord van den getrouwen getuigen zeiven , onze gevoelens van Hem mogt verhellen en uitbreiden, onze aanbidding van Hem nederiger en vuuriger maken , ons met te vaster en volkomeuer vertrouM 5 wen i36 Leerrede over wen onze zaligheid in Hem deed zoeken en vin-» den, en ons dan dienstvaardiger en gehoorzamer voor dien Goddelijken Heer deed leven; O! dan was ons deze ftoffe zoo gezegend, en wij hadden dan één der gewigtigfte leerftukken van den Christen Godsdienst, in zijne kragt en vrugt, leer ren kennen „ O! gij, verheerlijkte en God- „ delijke Jezus ! in wien alle volheid van genade „ woont, maak gij er dat zelve den zegen van !" Wij gaan dus, eerst, deze afgelezene taal ophelderen dan, de groote waarheid daar in bevat , nader met u befchouwen — om eru eindelijk het gepast en nuttig gebruik van onder het ooge te brengen. I, Voor het eerfte, willen wij zien, in welk eene rede deze taal voorkomt, en wie hst is die hier zoo fpreekt dan, welke haare meening zij en eindelijk, welk eene waarde wij er aan moeten toekennen. A.' Wij vinden deze woorden in het befiuit van Joannes geheimzinnig en gewigtig Openbaringsboek, dat de waarheid en het aanbelang van deszelfs inhoud bewijzen moet, In dit flot, dat met vs. 6. begint, heerscht eene geduurige afwisfeling van fpreekende perfoonen: de Engel, die aan Joannes den nieuwen hemel en de nieuwe aarde getoond had, Joannes zelve, Jezus de Heere, voe-. ♦ Openbaringe XXII: 13. 18? voeren daar na elkander het woord: en de verrukking, waarmede de fchrijver, na alle deze tafereelen van het toekomende en bij het eindigen der profetie zijnes boeks, bezield was, liet de koude aantekening van den perfoon, telkens bij iedere daar ingevoerde rede, wie het is die daarbij het woord opneemt, niet toe; dat kan ieder die hoort en leest, zelve wel voelen — zoo behoeven wij niet veel, om ons te overtuigen, dat het Jezus zelf is die in onzen tekst het woord voert. Dezelfde perfoon toch fpreekt hier, die in het vorig vers gezegd had: en ziet! ik kome haastelijk: en mijn loon is met mij, om een"1 iegelijk te ver~ gelden, gelijk zijn werk zal zijn, En wie kan dit anders wezen-, dan Jezus, de beftemde wereldregter? zoo is Hij het dan ook, die in onzen tekst van zig zeiven verklaart, Ik ben de Alfa en de Omega, het begin en het einde, de eerfte en de laatfle. B. De meening en betekenis van deze woorden, hoe geheimzinnig die ook mogt fchijnen, laat zig egter ligtelijk bevatten. het is klaar, dat ook in dit voordel de aan Joannes fteeds zoo gewoone gelijkluidende manier van fpreeken (Parallelismus) heerscht, die men in de fchriften des O. V. overal aantreft. Joannes gebruikt, vooral ook in dit verheven boek, menigmaal de beelden en den ftijl der gewijde, digterlijke, Oudheid: zijne ziel was daar toe, tot dien geheimzinnigen en beeldrijken toon, fchijnt het, meest van alle de jongeren 133 Leerrede over ren van den Heiland geftemd: en dan ftapelt hij uitdrukking op uitdrukking, om de voorwerpen in het heerlijksten kragtigst licht te plaatzen. Ook hier, zeggen alle drie de fpreekwijzen die hij in den mond van Jezus legt, en als zijne taal opgeeft, volmaakt het zelfde. — De eerfte is ontleend van het Grieksch a, b, c , om dat hij zijn boek in het Grieksch fchreef, en hij plaatst daar de eerfte en de katfte letter van, als de naamen van Jezus zijnen Heer: Ik ben de Alfa en deL Omega. En wat hij daar mede meende, dat hij Jezus bij die eerfte en laatfte letter benoemde, toonen de twee overige, verklarende, uitdrukkingen, het begin en het einde, de eer/ie en de laatfte. Wij zullen ook de betekenis van die volkomen regt doen, wanneer wij ons eenige weinige Bijbelgetuigenisfen errinneren, daar zij van ontleend zijn, of daar zij zeer natuurlijk mede in vergelijking gebragt, en door opgehelderd, kunnen worden. — Het gezeg, Ik Lende eerfte en de laatfte, ziet allerwaarfchijnlijkst op Jez. XLI. 4b, alwaar God zegt, Ik ben de lieera, die de eerfte ben, en met de laatfte ben ik dezelfde: en op Jez. XLVH1: 12, daar Hij gein igt , Ik ben dezelfde, ik ben de eerfte, ook ben ik de laatfte. Daar befchrijft zig God, als ,, den eenigen waaren God, in tcgenftclling derAfgo,, den:" maar ook, als „ den onveranderlijken „jehova, altoos dezelfde in magt en trouwe: in één woord, hij verklaart hier zijnen grooten ,-, gedenknaam Jehova, en wat Hij als zoodanig „ was,*'—1* Openbarittge XXII; 13. iS ddn met hem wat men in den Vader eerbiedigt: moet men in hem aanbidden; wat men van den Vader verwagt, moet men van hem vertrouwen : Zoo als men den Vader eert, moet men hem heilig vreezen! b. Maar zoo is ook Jezus, de Zoon van God, fteeds dezelfde, de onveranderlijke, de Jehova, zig altoos gelijk: even als de Vader — de verhevene Godsbefchrijving, als zijnde, onder alle wisfelingen van hemel en aarde, de werken zijner handen, Iteeds dezelfde Jehova : (Pfalm 102 : 26-28), past het Euangelie ook uitdrukkelijk op Hem toe (Hebr. 1: 10-12.) ja! Hij blijft dezelfde, en wat hij was voor de grondlegginge der wereld, wat hij was toen hij de wereld gemaakt heeft, wat N hij 100 Lierrede over lioenen uwer medekinderen Gods, door alle eeuwen heen II Denkt eens in: voor die duizenden, die millioenen , die immer tot zijne gemeente behoorden en verder behooren zullen, zoo veele eeuwen als er reeds verlopen zijn en verder zullen verlopen, was Jezus, de eenige, de altoosvloeiende bron van aller heil; hij is het nog, hij zal het altoos zijn! denkt eens in: hoe veele gebre. ken en behoeften heeft Hij, de eenige, al vervuld! in hoe veele nooden voorzien ! hoe veele ellenden weggenomen! hoe veele genadegaven van allerlei foort uitgedeeld! en dat doet hij nog heden! en zal het doen, zoo lang de wereld (laat! en die bron word egter nooit ledig! en die volheid zal nooit verminderen! ! Wie verliest hier zig zeiven niet in aanbiddende verwondering, hij zulk eene maatloze, zulk eene Goddelijke algenoeg. zaamheid, in dezen Jezus! en roept niet uit, „ die „ kennisfe is mij te hoog en te wonderbaar! ik „ kan daar niet bij!!" C. Intusfchen zal onze derde en laatfte bijzonderheid, in onzen tekst gegrond, hem ons niet minder groot en Goddelijk vertoonen : Jezus was, en is, en zal fteeds zijn, het groote doel van alk dingen: het heerlijk middenpunt, daar, gelijk het alles van voortkomt, ook wederom alles in eindigt. het is wel zoo, wij kennen het geheel plan, het gantsch famenftel niet van al wat beftaqt; en kunnen dus niet in alles verklaren en doorzien, hoe het daar in tot heerlijkheid van Jezus uitloopt. Maar- Openlaringe XXII: 13. 2oi Maar dc Bijbel zegt ons egter, dat het zoo is: en wij kunnen er toch, in verfcheiden bijzonderheden, op deszelfs voorlichting, iets van nagaan . Voor het overige ftrijd met deze waarheid geenszins een ander, even waaragtig, fchrifrgetuigenis , dat alle dingen om, en tot God zijn (Rom. 11: 36. Hebr. 1; 10): want het Euangelie vereenigt ze zoo: zij zijn tot God IN HEM, op dat Gode zij de heerlijkheid! en deze oplosfing, hoewel wij hier alles niet kunnen bevatten , moet ons genoeg zijn. Laat ons , op dien voet, ook dan dit ftuk nog eenige oogenblikken bepeinzen. a. Jezus is het doel van heel de fchepping • alle dingen, zegt ons het Euangelie, zij» tot hem gefchapen (Col. 1: 16); God heeft hem gefield tot een erfgenaam van alles (Hebr. 1: 2); Hi j t s het begin (liever, hoof dj , der fcheppinge Gods (Openb. 3: 14.) — En wat volgt hier uit? Dit, zeker: alles wat befiaat, heeft betrekking op Jezus , ftaat ten zijnen dienfte, bevordert zijne grootheid en heerlijkheid. — Ja, M. V! van alle die talloze hemelbollen, die Hij op 's Vaders bevel uit het niet te voorfchijn riep, van geheel onzen aardbol met al wat daar op is en leeft, van geheel het wereldgebouw , ontvangt Hij luifter en eere! — doch hier fchemert het ons voor de oogen , en wij gevoelen, hoe veel er is, dat wij niet weten! b. Jezus is het doel van geheel de voorzienigheid — inzonderheid ook, zoo verre zij zig over N 5 de- ££>4 Leerrede over zag reeds de eerfte belofte van herltelling, in het Paradijs verfproken. Hem bedoelden alle de toezeggingen aan Abraham gedaan. Hij was de hoofdbelofte die de Aards vaders verkregen: op hem liepen alle de toegezegde zegeningen over hun nageflagt uit. Hij was de ziel van Mozes wetten ; de ziel van alle de Mozaïfche inrigtingen, het lighaam der verordende fchaduwplegrigheden. Hij en zijn getuigenis was de geest der profetiën, h/ït groot uitzigt van alle de heilige digters was hij gekomen en ten hemel verhoogd, is hij nu de groote inhoud van geheel het Euangelie: en alle Godsdienftige verlichting en voorregten, het menschdom immer door die betere leere gefchonken, lopen in hem als het groot en eindelijk punt te famen. In de gantfche Openbaring die wij bezitten , is zijn komst, zijn karakter, zijn werk, zijne heerlijkheid, zoo vast ingeweven, zoo overal het voorname ftuk, dat men duidelijk zien kan, ,, ook dit alles is om hem en tot hem !" zoo zal het zijn met al het licht, dat de menschheid nog te wagten heeft: met de gezegende hervorming der wereld, die eenmaal zoo algemeen zal zijn: Hij zal er de ziel van wezen, en alles zal zijn roem vergrooten! e. Verder: Bij het aanbiddelijk verlosjings' werk voor menfchen volhragt, bij het heerlijk Godsrijk daar op gegrondvest, is Jezus, gelijk hij de voornaame bewerker is, zoo ook het groot en eindelijk doel —— ja! alle dingen zijn tot hem verzoend (Col. Openbaringe XXII: 13. 205 (Col. 1: 20), op dat alles tot hem 'zou worden vergaderd, en hemel en aarde de Goddelijke volheid zouden aanbidden, die in hem woont. Dit was het plan van God den behouder der wereld, ten opzigte van zijnen Zoon, toen Hij hem de uitvoering van het werk der zaligheid opdroeg! —* En dat rijk van waarheid en deugd en gelukzaligheid , dat op dien voortreffelijken Grondflag wierd geftigt, alle de lotgevallen die het immer bejegenden , alle de genadegaven die het ooit verfierden, al de bloei die het immer genoot, al de luiiter die het nog te wagten heeft,- dat alles bedoelt zijne eer en heerlijkheid. Hij was er de beftemde, is er nu de gezalfde Vorst van: alles moet hem daar bij vertoonen als den alles magtigen, al regeerenden, altoos getrouwen, eindeloos goederticrenen, Koning der Koningen en Heer der Heeren : hij is het hoofd der gemeente, (zegt zijn eigen woord. Col. I : 18.) op dat hij in alles de eerfte zou zijn! f Maar ook: dezelfde Jezus was, en is, en zal beftendig zijn, het doel van de leidingen van ieder menfch; van alle de bijzondere wegen van ieder der zijtien , van alle hunne voorregten. —— L. V.! dat gij en ik leven, en tot heden toe gefpaard zijn; al dat goede dat ons immer te beurte viel, alle die omftandigheden waar in wij immer geplaatst wierden , alle die lotgevallen die ons ooit bejegenden , ja onze tegenheden en rampfpoedige ontmoetingen zclven; — dat alles waren, en zijn, ons roepfteminen tot Jezus, middelen om ons tot hem te aofj Leerrede over te brengen, voor hem te winnen, voor hem te volmaken ! gelijk dat alles leidingen zijn van zijne getrouwe liefdezorge voor ons, zoo is Hij er ook het doeleinde van! — en gij onder ons, die opregte Christenen zijt! uw voor- en tegenfpoed, al wat u immer aangenaams en treurigs bejegende, zelfs de donkerde leidingen van zijne alregeerende voorzienigheid, ook de weg, dien hij in deze merkwaardige en zorgelijke dagen met u houd; alles (gij zult het eens hier namaals zien!) predikt u Jezus heerlijkheid, het roept u tot hem, het verbind u aan hem, het bevordert zijne eere met en door u! — alle genadegaven , die ü ooit van hem te beurte vielen, en waar in gij u nog verblijdt, wierden u gefchonken, om u nader tot hem te brengen, om u voor hem te heiligen, om u hem getrouwer en gelijkformiger te maken; opdat zijn voortreffelijk beeld in u moogt doorftralen, en gij die zijne leden zijt, de heerlijkheid van Hem het Hoofd vertoonen moogt, tot roem van zijnen naam! g. Nog déne flotaanmerking: Jezus zat eeuwig het groote doel van alles in den hemel zijn — ja! dan blijft hij God, met den Vader alles in allen : terwijl zijne dan voleindigde middelaars grootheid teffens in eeuwige Gedagtenis blijft, bij alle de hemellingen. — Dan is hij eeuwig het voorwerp van den lof der Engelen en gezaligden. Dan juigcht de hemel van hem, 'bij iedere gelegenheid, die errinnert wat hij eens was, eu de heerlijke gevol- Openbar inge XXII: 13. 207 volgen daar van aanfchouwen doet: Hem, die op den throon zit, en het Lam, zij de kragt, en de rijkdom, en de wijsheid, en de fterkte , en de eere, en de heerlijkheid, en de dankzegging! I I I. Ziet daar, M. V. ! eene hooge en toch op den woorde Gods gegronde befchouwing, die ons de verhevenfte en eerbiedigde bezeffens van den Goddelijken Jezus inboezemt, en voor ieder zijner opregte vereerders ongetwijfeld aangenaam en gewigtig was — maken wij ze ons nu ten nutte. -—— Trouwens , dit onderwerp van befpiegeling is niet alleen een groot, maar een vrugtbaar onderwerp: en het verdient zoo zeer, dat wij er ons door laten verlichten en heiligen. -— Laat mij toe uhier, door eenige gepaste errinneringen, van dienst te mogen zijn. A. De nu behandelde waarheid veroordeelt ten flerkften het,, befchouwelijk'" ongeloof 'dezer dagen , dat Jezus zijne Goddelijke eere zoekt te ontnee. men. — Het hem zoo onteerend wangevoelen, dat in Jezus niets dan „ een voortreffelijk fchep„ zei, den Vertegenwoordiger en Stedehouder der „ Godheid" erkent, breekt meer dan ooit in het Christendom door: en de oudere dwaling van Arius, en de latere van Socinus , worden thans wederom met een nieuw en glimpig vernis opgefierd, en als een wijsgeerig en verlicht begrip van de Chris- aoS Leerrede over Christenleer^ op die mogelijke wijze aangeprezen! en ingedampt. — Maar, L. H! vergelijkt daar nn eens bedaard en onpartijdig dit getuigenis bij, in een boek waar aan Jezus zelve zijn zegel heeft gehangen, en dat daar in voorkomt als door Jezus zeiven uitgefproken: en vraagt u dan, „ wanneer „ Jezus niets meer was, dan hem de zoogenaamd „ wijsgeerige uitlegregels der H. S. maken willen; „ zou hij dan hier geene Godslastering hebben ge„ fproken: en ons eene fchandelijke Afgoderij „ met zijn perfoon hebben aanbevolen, toen hij „ zig zeiven zoo befchreef, en eene eere aanma„ tigde, die Jehova verklaart dat Hem alleen toe„ komt?" en laat uw eigen geweten hier ter goeder trouwe opantwoorden!! maar, fpreekt hij hier de waarheid, hij die zig van den hemel met alle rede de Amen, de zvaaragtige en getrouwe getuige, noemt (Openb. 3: 14) • fpreekt hij hier, gelijk God meermalen in het Euangelie van hem fprak; dan is het uitgemaakt, dat wij hem dezelfde Goddelijke en onveranderlijke hoogheid als den Vader moeten toekennen, en even als den Vader eeren en aanbidden, of wij maken den Vader en den Zoon beiden tot leugenaars ! en wee onzer dan, als hij zijne vijanden eenmaal ten voetbank zijner voeten ftellen zal!! -— dat wij ons dan toch niet door het ongeloof en deszelfs magtfpreuken laten verleiden, om Jezus Goddelijke herlijkheid te verkleinen, en zijne hooge waardigheid aan te tasten! — het zij zoo: het hoe? ia Openbar'trige XXII: 13. 209 is boven ons begrip, maar is onze rede, ons bevattingsvermogen, de maatllaf der waarheid? zouden wij, geringe ftofbewooners , zoo trotsch zijn van ons dat te durven inbeelden ? zouden wij, wanneer de Vader, de Zoon, en de Geest uitdrukkelijk getuigen, ons vermeten te zeggen, ,, ik ge„ loof het toch niet, want ik verfta het niet?" — en zou dat wijsheid en een verlicht Christendom wezen ? B. Maar, deze eigene verklaring van Jezus veroordeelt ook het „ dadelijk" ongeloof, daar zoo veelen uwer aan fchuldig ftaan — vraagt gij, „ wie? — gij zijt dat, M. VI die Jezus niet voor uw alles en in allen erkent, u niet op zijne Goddelijke volheid verlaat, Hem niet tot uw doel in uw denken en fpreeken en doen wilt flellcn; gij allen loogchent dit Goddelijk Euangeliegetuigenisl — en ziet daar dan, ongelovig zondaar, die Jezus den heiland verwerpt! tuerkheilig zondaar , die een anderen grond van zaligheid buiten Jezus zoekt! wereldlievend zondaar, die alleen aardfche dingen bedenkt, en daar aan alles, niets voor Jezus , opoffert! gij zijt dan verloogchenaars van Jezus Godheid! — en wat is dat een fchrikkelijk ftuk! den deelgenoot der Goddelijke Majefteir, die God en Jehova is, op de beledigendfïe wijze te miskennen , en hem zijne wettige eere te ontneemen! — maar ook, wat is dat rampzalig! want zoo mist gij alle de Goddelijke volheid die in Jezus is! gij fluit u voor eeuwig buiten de hemelO fche aio Leerrede over fche gelukzaligheid, en verbant u zeiven tot den poel die van vuur en fulfer brand! want daar is het deel van een iegelijk die de leugen liefheeft en doet (Openb. 21; 8. 22: 15.) — en wat zal het daar een verfcheurend gevoel zijn , te herdenken, dat men eenen Goddelijken Verlosfer die ons had kunnen en willen zalig maken, dat men eenen Goddelijken Heer die onze hulde zoo zeer verdiende, verfmadelijk en onzinnig verworpen , en daar doorzijne eigene verdoemenisfe moedwillig getekend en gezegeld heeft!! treft u dit, en vraagt gij, ,, wat ftaat mij dan te doen?" dat voelt uw eigen geweten immers, dat u zulk een getuigenis tot de eerbiedigjle aanbidding, een vast vertrouwen, eene onbepaalde gehoorzaamheid, omtrent den Goddelijken Jezus roept. — Ja, M. V.! Wilt gij hier uwen Christenpligt betragten, en telfens voor uw eigen heil zorgen — dan moet gij dien Jezus, van nu af, als God zeiven eerbiedigen en aanroepen — dan moet gij, met een volkomen vertrouwen, bij zulk eenen Goddelijken Verlosfer uwe toevlugt zoeken; om door al dat vermogen, alle die volheid, die er ter uwer redding nodig, maar die ook bij hem te vinden, is, voor tijd en eeuwigheid behouden te worden, om, tegen uwe eindeloze ODgeregtigh.eden, door hem vergeving, in uwe diepe blindheid bij hem verlichting, in uwe volflagene bedorvenheid bij hem zedelijke vernieuwing en herftelliug, en bij uwe volftrekte magtelaosheid om u zei ven te redden Openharirige XXII: 13. |ï| dert, bij hem kragtdadige en Goddelijke genade, te vinden. Hier is nu de leere van de Goddelijkheid van Jezus eene leere van troost en zaligheid voor een diep ellendig zondaar, die buiten zulk eenen Heiland geene hope overig ziet: wie dat vastftelt datjezus hier van zig getuigt, gevoelt zoo levendig , hoe Hem niets te wonderlijk zij; en hV] durft zijne verlosfing, hoe eindeloos veel er toe vereischt word, gerust en met een volkomen hart aan hem overlaten. Ach', mogt gij zulk een gebruik van die hooge leere maken! dan zoudt gij beiden haare waarheid en haare vrugt bij de gelukkigfte bevinding leeren kennen. — Maar dan moet gij ook teffens den Goddelijken Jezus nederig gaan dienen, en zijne bevelen heilig gehoorzamen : en hier heeft nu ook ten Goddelijk Verlosfer, gelijk Hij is, de genade en den Geest te over, om u dat alles te maken, wat gij als zijne getrouwe dienaars en vereerders zijn moet! bidt hem daar ernfiig om, dat hij u zijn eigen, zijn gewillig volk doe worden, en de heerfchappij der zonde door Goddelijke genadekragt in u verbre- ke! O! wat zou het zalig zijn, mogt gij deze waarheid, door hem zelf uitgefproken , zoo leeren verftaan , en in Jezus den waaragtigen God en het eeuwig leven kennen !! B. öpregte Christenen ! zijt gij toch vooral regt werkzaam met dit gedenkwaardig, gewigtig, heerlijk getuigenis van de Goddelijke waardigheid van O a uwen fiI2 Leerrede over uwen Jezus, dat u teffens eene volkomene zaligheid in Hem predikt. a. Is uw Jezus, de Alfa en de Omega, de eerfte en de laatfte: Waaragtig God, en even als de Vader, onveranderlijk dezelfde; erkent en aanbidt hem dan gaarne als zoodanig, met deEngeknGods, en met alle waare Christenen: en buigt uwe kniën voor zulk een Goddelijken Heer — laat het ongeloof lasteren en tegenfpreeken ,• blijft gij bij zjjne eigene verklaringen, en het getuigenis van zijnen en uwen hemelfchen Vader: en al verloogchende heel de wereld de Goddelijkheid van uwen Meefter, gelooft gij ze met der harten , en belijdtze met uwen mond verheugt u in uwen Goddelijken Verlosfer, uw Goddeli k Hoofd, en dat in hem waarlijk eene Goddelijke volheid woont.- want- rlnt ,».it „ —, ft» "<-8>- " 5 1, S'J ^.IJL „ in hem volmaakt!" — Niets is hem dan te veelen te groot om aan u te geven en te doen, want zijn naam is de Algenoegzame. En hij is teffens Jehova, heden en gifteren en eeuwig dezelfde: en zoo kunt gij dan vasten ftaat op&hem maken, en het ga hoe het ga, veilig aan hem vast houden. Wat u ontvalt, wat u bedriegen moog, in Hem bouwt gij op de rots die nooit begeeft! b. Nog eens: Is uw Jezus de Alfa en de Omega, het begin en einde: de groote oorzaak, bevorderaar, voltooi jer van alles; verwagt dan langer niets van liet fchepzel, maar laat uw oog fteeds op Hem geilagen zijn: verlaat nooit meer den Öpenbaritige XXII: 13. S13 den fpringader des levendigen waters, om gebro» ken bakken uit te houwen die geen water houden ! — laat zijn Goddelijk vermogen en zijne volheid u teffens een vaste toevlugt zijn voor alles wat de kerke, wat gij zelf, in deze dagen uit en inwendig behoeft. Ziet op Hem, op Hem air leen, in alles Wat u en uwen broederen ontbreekt, wat kwijnt en dreigt te fterven, wat gij gaarne zoudt bewaard, , aangewakkerd, verlevendigd, volmaakt zien! maar fchrijft dan ook alles, wat gij zijt en hebt, aan Hem toe. Erkent gaarne en met dankzegging: „ als een fchepzel, als „ een beweldadigd fchepzel, als een verlost fchep„ zei, als een herfchapen fchepzel, als een fchep„ zei voor den hemel beitemd en aanvangelijk be„ reid; ben ik zijn maakzel!" — erkent dat ook van alles wat zijn volk, zijne kerk, geniet: verklaart overal waar gij nog bloei en leven ontdekt, „ dat is uit en door Hem!" en zegt menigmaal tot u zeiven en uwe medechristenen, „ wat hebben „ wij, dat wij van Jezus niet ontvangen heb„ ben?" c. Eindelijk : is uw Jezus de Alfa en de Omega , het begin en einde; het voornaam en eindelijk doel van alles, — fielt hem dat dan ook, voor u zeiven, van alles wat gij begint, en voortzet, en voleindigt: het zij alles in zijn naam, en tot zijne eere! wijdt u dan ook geheel aan Hem toe, om Hem in alles te beoogen : en voor hem te leven , worde meer en meer het leven uwer ziele! komt O 3 met 214 Leerrede over Openb. XXII: 13. met zijne eigene gefchenken en genadegaven, dié hij u zoo mild verleende, telkens weder tot Hem; en befteedtze in zijnen dienst en tot zijne eere wilt hem ook teffens zoo , als Schepper, Alregeerder, Menfchenhoeder, als de ziel der Heilige fchriften, als Verlosfer der wereld, als Koning van het heerlijk Godsrijk, en alles wat hij daar is, was, en zijn zal, erkennen, bewonderen, en aanbidden: en laat die rijke en hem zoo vereerende overdenkinge u meenigmaal zoet wezen ! — en verwagt voorts, met innige vreugde, eene geheele eeuwigheid, om dat alles eens meer volkomen in Hem te ontdekken en te prijzen, wat gij hier nog niet in Hem kunt zien, en van en tot Hem verklaren! ja, dat zal uw hemelwerk zijn ! en dan zult gij hem bij zijn eigen licht zoo Goddelijk fchoon en vol majefteit aanfchouwen, ook daar gij vu alleen zonder zien geloven moet: en gij zult teffens Engelen gevoelens en Engelen tale ontvangen, en aanleeren, om Hem met den Vader daar in waardiglijk te loven en te verheerlijken! Amen! DRUKFEILEN. Pag. 18 reg. U ftaat mierd, lees, wierd ■ 29 16 beloont,lees, betoomt . 53 4 gefchetst, fes.gefchikt —— 63 11 enkel (licht), leest,enkel licht ■ 69 25 Hen, lees, Hem _ 87 ai van een werklhik, lees, in een werkftuk — 91 2 C. lees, c. —— 95 26 agter 1 Cor. 1: 13, voegnog, en 10: 2. •—— 107 27 als voorwerp, lees, als voor¬ werpen —— 10S —— 14 — I. lees, 1. —— 113 3 moesi, lees, moet «— 119 19 en zijnen Godsdienst, lees, in zijnen Godsdienst. . 124 — 19 —— daarom, lees, daar in ■ 20 reizen, lees, reize 143 16 B ') Cb. 14.6 10 C > lees, < c. 152 6 Dj ld. —— 147 7 teffens, lees, want hij is teffens ■ 152 — 5 duidelijk, fes, duidelijk voorgefteld, 159 10 fielt de zaak voor, lees, fielt de zaak zoo voor — 163 2 uitgebragt,lees, uitgedrukt 176 5 (Kp. lees, Ep. —— iü9 ond. Aimogtig, lees, Ahnagtige 192 18 immers, lees, immer r— 33 eindigt, lees, in eindigt.

Onderstaande tekst is niet 100% betrouwbaar

n6 II. Leerrede over

„ (vrage en antw. 25)." Aangezien dat er maar één eenig Goddelijk wezen is, waarom noemt Gij den Vader, den Zoon, en den H. Geest ? Om dat God zig alzoo in zijn woord geopenbaard heeft, dat deze drie onderfcheiden' perfoonen, de eenige, waragtige, en eeuwige God zijn. — Gelijk hij van één Goddelijk wezen (preekt, zoo befchouwt hij ook den Vader , den Zoon , en den H. Geest, als drie onderfcheiden perfoonen in den eenigen,

waaren, en eeuwigen God. De uitdrukking

van perfoonen is wederom niet in den Bijbel bekend ; de behandeling van dit (luk heeft ons doen zien, dat wij ze ook misfen kunnen: — doch, de gewoonte der Godgeleerden, om zig bij deze leere (leeds van dat kunstwoord te bedienen, verdedigt den Catechismus genoegzaam, dat hij zig

naar den ftijl zijner eeuwe fchikt en die nog

het woordperfoon in den voordragt van deze leere meent nodig te zijn, gebruike het vrijelijk; en vvagte zig alleen, om de fchoolfche bepalingen daar van in de Godgeleerde ftelzels , niet tot verduistering van het eenvoudig Bijbellicht te misbruiken voor het overige, ?s onze Catechismus het in de zaak zelve volkomen met den Bijbel eens.

I I.

En zoo hebben wij ons dan de gewigtige leere van den eenigen waaren God , waar in wij teffens

den

Permanente URL

Opties voor uitsnede