De locomotief

doa: een medewerker van de Locomotief.

Rotterdam, 17 November. Zooals het reeds eenigen tijd ging, ook na: over het algemeen is het zeer stil in kolor »le artikelen; alleen koffie blijft vast. Voc- het «ogenblik is de attentie voor een groot deel gevestigd op de laatste N. H. Mij. vei'ing •'oor dit jaar (31 dezer te houden) bestaande uit: 104,771 Balen Java, 6§01 Bslen Menado, 458 kisten Padang, 1727 Balen Makasser, 438 Balen Timor en 110 Balen San Thomé, als volgt getaxeerd: Taxie. 5896 Balen Menado 45 —68 ets. 1692 » Java Preanger bruin, 52 —54 „ 3595 „ Steel 44 —48 „ 4495 „ „ „ blank 33^—35+ „ 7958 » Tjilatjap 33 —37 „ 13336 » Grauw geelachtig 314—344 „ 5272 » blank 33 —35„ 458 Kisten Padang W. I. ber. 50 —56 „ 719 Balen Java W. I. ber. 41 —12 „ 4990 „ „ W. I. aard 33^—36 „ 6788 » Fesoeki 34 —35 „ 948 » » Demerary-aard 32 —38 „ PaBoeroean groene 33^—33^ Tegal b'ank 31$—38 Cheribon 33 —— bleek groenachtig 32 —33 groenachtig 321^—38 Solo 32£—34J Timor 34 —45 Malcaeser 31^—50 San Thomé — - — 17042 1288 S318 2496 6042 934Ï 4916 431 1607 73 2468 „ » ordinair en Triage 12 —S t HÏPW «Simeis, vuur ordinair Java. Sedert het opmaken van die taxaties is de markt intusschen weder 1 ct. vooruitgegaan; de zeer vaste berichten van al de buitenlandsche markten en vooral de rijzing der Rio en Santos, die onze goed-ordinairè soorten dicht op de hielen zitten, blijven natuurlijk invloed op onze markt oefenen, zoodat, hoewel de afzet rohtrekt niet overwegend is, toch nog al wat gedaan wordt en wèl op opinie. Havre bleef Tast en dat steekt velen een riem onder het hart! Blanke soorten beginnen mede nog al attentie te wekken. Voor groene Malang br steedde men 34 ets. Men is dus nu 2 ct° bo-i ven de October-veiling. Men deed in de le hand: Ca. 8000 Balen Java W. I. ber. tot 35—57 cis. „ 1000 „ Malang (groena) „ 33—— „ 1000 „ Menado , 51—67 „ 150 „ Santos 29—30 De eerste N. H. Maatschappij veiling in 1884 zal den 23 Januari worden gehouden; de samenstelling van deze veiling is wij be . edigend, hoewel er wel wat veel blank b'j ? Noot en Ftelie af. Nagelen onverande-d flauw, met weir'g koojers. Peper is lust" loozer; zwarte wordt 37£—38 c's. geroteerd, maar daartoe vertoonen zich geen koppers; witte 59 a. 60 ets. gehouden en bij kleinigheden met 59 ets. betaald. Hvtden. De markt ondergaat geen verandering. Den 2Ï a. s. alhier inscl-ijving van eenige partijen Java; ook te Amrterlam zal men spoedig weder een inschrijving houden die dan weder do een alhier zal worden gevolgd.— De prijzen WijveH, voor alle soorten, vrij wel stationna'-. Kapok gaf ook deze week weder niet de minste sinleiding tot zaken. Nog steeds hopen de fabrikanten dat de prijzen, zullen wijken en zij ïuji zin zullen, krijgen maar evenzeer blijden de houders weigerachtig om zich concessies te gaan getroosten;—inmiddels staan de Zaken stil en wacht men weder af wie zal snoeten toegeven. Sufke* leeft weder een week doorloopen die' %° ó kalm pogelijk was; — om te verkoopen hebo*^ ^oiv^rs *Hejweg§ concfssiün moeten doen, In

Engeland heeft men wel eenige levendigheid in geraffineerd gehad, maar tot verlaagde prijzen; — en voor ruwe suiker is er heel weinig animo, omdat de aanbiedingen van beetsuiker zoo overwegend zijn. In Frankrijk was het niet beter dewijl de concurrenten weinig nemen en export-vraag geheel ontbreekt. Op onze markten was het al evenzoo ge« steld; weliswasr deed men begin week wat in beetsuiker 3e klas, November en Dec. levering tot f 23^ a. f 23^-, maar al spoedig verdween de vraag en thans is niet boven f 231 af 23 te plaatsen. In Java ging niets om en geraffineerd is zoo stil mogelijk — men biedt niet dringend aan, maar er zijn ook geen koopers. De nominale noteering voor No. I is f 27£ f 28.— Statistiek van ruwe op 1 November: Voorraad in 5693,000 ks. Zeilend 1883 de Rijks- 6707,000 „ naar 1882 Entrepots 4463,000 „ Nederl. 594,000 1881 Tin.

De flauwe stemming die reeds eenigen tijd heerschte heeft laatstelijk nog zeer in kracht gewonnen en bij het ontbreken van geregelde zaken heeft de contramine ruim spel gehad" en is nog druk in de weer; de prijzen zijn dan ook geregeld teruggeloopen zoodat voor het oogenblik Banka f 54^ a f 54— en Billiton f 5S{ als koopbaar te noteeren zijn, terwijl verkoopers f ^ hooger houden. — Engeland is ook belangrijk teruggeloopen en is ons dsn ook in de daling voorgegaan. — Tusschen nu en de N. H. Mij. veiling heeft men nog vrij wat gelegenheid tot manipulaties! Wat die veiling brengen zal? Bind*ottingf blijft kalm, zelfs lusteloos. — Zaken ontbreken — nominale prijs f 16 a f I65 voor puik Banjer Tabak. Van vroeger niet gegunde partijen JavaScrobsen deed men deze week : 800 pakken LK/Kediri tot 10 ets. De vraag voor Kerftabakken blijkt kwijnende in weerwil der zeer vaste berichten- die ons geregeld uit Amerika toekomen.' Met belangstelling ziet men nu de berichten uit onze koloniën en de eventueele aanvoeren van den nieuwen oogst te gemoet. Van Arak werden sedert onzen jongsten brief weder een paar honderd leggers (meest Batavia' tot prijzen verhandeld, die geen verandering in de markt brachten. Drogerijen , blijven stil. Men veilt hier den 28 a. s. ca 48000 kilo Gom Copal (O-Ind.) Gom Elastiek is flauw en prijzen gaan steeds terug; ca. 8000 koj. Aftikaansche werden afgedaan. Er zijn nog 68,000 kilo Aftikaansche (Thimbles) aan de markt die wellicht tot f 150,— zouden worden afgestaan. Bovendien zijn nog 8000 kilo Balls voorradig. Overal is de stemming flauw en wijkende. Sandelhout. Den 20 a. s. zijn 50 pikols= 460 Stukken Makasser aan de markt. Indigo. De omzet w es deze week weder beperkt; men deed slechts 10 kisten Java HB tax. 525 ets.) tot ongeveer 7 „ „ WJF „ 455 „ 1 deze prijzen De voorraad op de plaats alhier beloopt thans slechts circa 95 kisten.

Het Instituut hield, 13 November, een gewone vergadering in het gebouw Liligentia, die door een zeer aanzienlijk aantal leden werd bijgewoond, waartoe het rijke programma alleszins aanleiding gaf. n - ... 1 J.-,- -vor ruiuoenmg aan de uitnoodiging van den President, mededeelde, dat hij gaarne in de volgende vergadering een overzicht zal geven van den bouw der haven te Tandjong Priok, doch zich thans slechts bepalen zal tot eenige onderwerpen, die door de geschriften van de Kamer van Koophandel van Batavia en van den ingenieur Post actua liteit verkregen hebben. Hij geeft alsnu een overzicht van de aan leiding tot de daarstelling der haven, en releveert dat de heer Jhr. Van Raders de persoon is, en wel hij alleen, en niemand anders, die Tandjong Priok voor den havenbouw heeft aangewezen. Het verschil tusschen het project van Von Dentzsch en dat der tegenwoordige haven wordt daarna door de oorspronkelijke teeke» ningen aangetoond ; de conclusie is, dat de heer v. Dentzsch wel een ontwerp van een haven voor Batavia gemaakt heeft, doch in geenen deele dat van de haven van Batavia, en dat de tegenwoordige haven, vooral bij de wijze 'waarop de moeielijkheden van het terrein over» wonnen zijn, hemelsbreed verschilt met de constructie, die door den ingenieur Von Dentzsch was aangegeven. Het scheepvaartkanaal van Batavia naar Tandjong Priok komt nu ter sprake. De heer De Gelder toont aan dat slechts een zeer klein deel der goederen, die te Priok geladen of gelost moeten worden, voor het vervoer van of naar de haven, van het scheepvaartkanaal zal gebruik maken, zoodat de haven niet staat of valt met dat kanaal; doch zelfs al ware dit het geval, zoo zijn volgens den spreker op het kanaal geen aanmerkingen te maken en overtreft het zelfs de verwachtingen, die men vóór de daarstelling van dien waterweg gemaakt heeft. De mededeeling, dat acht mijls stroom in dat kanaal loopt, kan geen ingenieur onder» schrijven, daar bij zulk een stroom zelfs een rots zou worden aangetast en daarom in dit kanaal, dat in slappen grond gegraven is, en natuurlijk taluds heeft, onbestaanbaar móest zijn. De heer ,De Gelder erkent dat er bij bandjirs in de rivieren eenige stroom in het kanaal wordt aangetroffen, doch die is niet van zoodanigen aard, dat daardoor de scheepvaart belemmerd wordt; integendeel acht hij dien si room hei'zaam, daar hij de diepte van het kanaal over het grootste deel zijner lengte in stmd houdt en vooral de water ver vei sching der haven in het belang van den algemeenen gezondheidstoestand bevordert. De onmogelijkheid, dat het kanaal den waterstand der ïivieren in de benedenstad te Batavia ge durende den drogen moesson verlaagt, wordt nu t-wgetoond; de heer De Gelder geeft bovendien a's zijn gevoelen te kennen, dat al ware df ?e!ijks bij eb zulk een verlaging van den waterspiegel dier rivier dcor het kanaal te weeg gebracht, deze uitwerking zelfs bevordelijk voor den gezondheidstoestand in de benedenstad Batavia zou zijn, daar een dagelijksche waterverveisohing nimmer schadelijk werken kan. De conclusie van den heer De Gelder is daa ook, dat bij de beoordeeling der ha,ven, d ie veel belangen van bjjiondere personen aantwt, t.lmjns M,n gelijke atiijd ontstaat nis die, 4

welke vroeger tusschen de trekschuiten en spoorwegen gestreden is, doch dat Let scheepvaartkanaal nimmer het onderwerp van dien strijd mag zijn, daar deze waterweg volkomen aan zijn doel beantwoordt. Nadat het lid Post de redenen had medegedeeld, welke hem zullen weerhouden aan een later te wachten technisch debat over dit onderwerp deel te nemen, bracht de President ook namens de Vergadering het lid De Gelcer zijn dank voor diens uitnemende voordracht Toen stond de oud-president van het Instituut en tegenwoordig bestuvslid de Boref.s op en zeide : „Het is een schande voor let Instituut, dat dit verlaagd wordt door de persoonlijke aanvallen van den heer Post, en 3it wel tegenover iemand, die een groot werk net zooveel succes heeft uitgevoerd. Ik stel voor, het debat te sluiten." Algemeen applaus.

Dat de Heer Joan Bohl zich dezen zomer uitermate geërgerd heeft, kan blijken uit het« geen deze dichter rechtsgeleerde schrijft in uo4951 van het Weekblad van het Regt: „Men weet, hoe dezen zomer te Amsterdam huis gehouden is. Nauwelijks vertoonde een vreemde hansworst zijn tronie, of de horde, door het volk in zijn schilderachtige taal „de stadhuissnoepers" genoemd, schoot toe om mst hem te gaan dansen en schransen. Menig arne slokker maakte zich op uit het buitenland, 011 te gaan smullen bij die zonderlinge Hollanden, die zoo blij waren, dat men hen opzocht. Er zijn toen heel wat riemen gesneden van andermans leer, en het is meer dan tijd, dat ie benadeelden hun recht doen gelden." 9 Is het werkelijk zoo bar toegegaan? De Heer Bohl is er van overtuigd. „Amsterdam wordt onveilig gemaakt door een bende, welke in het geheim haar aanslagen smeedt en met vertrapping van recht en wet geld afperst, om dat vaak te verteren met zingen en springen, met zwieren en tieren in d»g- en nachtgelagen. Zoo gewonnen zoo geronnen. Die woestelingen hebben zich ook van mijn geld meester gemaakt en ik ga, gehoorzaam aan art. 14 Strafvord., een aan» klacht indienen. Dat zal heel wat zorg vereischen, want ofschoon het niet te hopen valt, is het mogelijk, dat hooggeplaatsten tot de schuldigen behooren. Nu leert de ervaring, dat leden van collegiën als b. v. de Staten' Generaal, de gemeenteraad, enz., het vermogen bezitten, zich voor de justitie onzichtbaar te maken. Daaraan immers zal het alleen toe te schrijven zijn, dat men een pover ontvangeitje uit het hart van Amerika haalt, en allerlei arme drommels aanhoudt vóór zij de grenzen bereiken, terwijl aanzienlijke misdadigers doodbedaard hun biezen pakken, f'isch en gezond in het land van belofte aankomen en daar rustig blijven wonen, als eerzame renteniers, die een welverdiende rust genieten." Ons dunkt, hier is meer de dichter dan de bezadigde rechtsgeleerde aan het woord. (Jmst.)

— In het dorp W. wonen in een enkel boerenhuis: één overgrootmoeder, twee groot» moeders, drie moeders, diie dochters, twee kleindochters, één achterkleindochter, één zoon, één broeder, één zuster, één com, één oudoom, twee nichten, drie weduwen en vier vaderlooze kinderen, en toch bestaat het gansche gezin uit slechts Mjf personen. Hoe kan dat? — Op het eiland Trinidad (Britsch WestIndië) bestaat een eigenaardig meer op den top van een borg, een meer van asphalt. De nard genoeg óm een menscE 'te" dragen. Wanneer men er een gat in graf ft, wordt die van zelf weder aangevuld. Duizenden tonnen zijn reeds uitgegraven, maar nog schijnt de voorraid onuitputtelijk. Een paar jaar geleden heeft men dit asphalt te Washington gebezigd voor straten, waar het in alle opzichten beter werd bevonden dan het gewone mengsel van teer, zand en asphalt. — Een Italiaansch blad verhaalt van een zonderlingen, reusachtigenvisch, die dezer dagen aan de kust van Genua gevpugen werd. Dit dier moet 400 kilogram wegen. Zijn rug heeft veel overeenkomst met dien van een ezel; de visschers die het zeemonster vonden noemden het daarom ciuco di Mare, d. i. zee-ezel. Zijn vinnen hebben ter weerszijden een omvang van 10 meter; zijn staart is twee meter lang en aan het uiteinde voorzien van twee zeer harde stekels, die de visschers voor vergiftig hielden. Het zonderlinge dier werd eenige dagen te Genua tentoongesteld en daarop naar een museum gebracht.

De World noemt de verschillende wijzen waarop een sterfgeval in onderscheidene landen gewoonlijk wordt beantwoord. In Frankiijk vraagt men: „Hoe oud was hij?" — In Duitschland: „Wat heeft hem eigerlijk gemankeerd?" —■ In Ameiika: „Is hij eindelijk dcod?" — In Italië: „Arme drommel!" — In Rusland: „Hij is gelukkig; hij behoeft niet meer te werken." — In Nederland: „Hoeveel geld laat hij na?" — In Engeland: „Was hij in een levensverzekering?"

Simakang, 21 December. '1 morgens 8 uur therm. Fahr. 77 Barom. 768 '* namidd. 8 » „ „ 81 „ 767 GoDVEEMEyüNTBESLuiTFN. Den 10en is goedgevonden en verstaan: Te bepalen als volg': Art. 1. Inlandeis, i n de militaire jurisdictie onderworpen, die door den militairen rechter worden veroordeeld tot de s<-af van mili= faire gevangenis of van dw»vgf-beid in of buiten den ketting, met de bijkomende straf van vervallenverklaring of van ontzegging, vermeld in art. 4 en omschreven in de art. 11 en 12 van het Koninklijk tesluit van 13 October 1882 no. 26 (Indisch staatsblad 1883 no. 54), ondergaan die hufdslraf ter plaatse, die voor ieder hunner vóór de tenuitvoerlegging zal worden aangewezen door den D 'ectsur van Justitie, op aanvrage van het Hoog-M ; litiir» Gerechtshof, dat hem daas toe de processtukken en 's Hofs arrest of sententie-dei 'uitief doet toekomen. Is een andere vrijheidstraf van het gemeene recht opgelegd, of is geen ontzegging uitge-i sproken, dan wordt de hoofdstref ondergaan ter jlaatse, waar het arrest of de sententie-defini» tief wordt ten uitvoer gelegd. Art, %, D p lijfsdwang, voor inlanders, aan i

de m ;lta i re juiisdictie onderworpen, door den mili»iren rechter bepaald wegens het niet vol. dosn eener opgelegde geldboete, wordt ondergaan ter plaatse, wasr de veroordeelde zich bevindt op het oogenblik, waarop de lijfsdwang wordt ten uitvoer gelegd. ( Staatsblad no. 280.) — Bij Staatsblad N. 282 is de societeit Pj - malang te Pemalang als rechtspersoon erkend. — Bij Staatsblad N. 285 is een nieuwe verdeeling van de residentie Cheribon in districten en onderdistricten vastgesteld. — Bij Staatsblad N. 287 is de indeeling van het gebied der voormalige residentie Banjoewangi in districten en onderdistcicten na» der gewijzigd. — Bij Staatsblad N. 281 is bepaald, dat in de residentie Ternate aan den op Batjan geplaatsten Controleur bij het B. B. en aan de posthouders te Senana (Soela-eilanden) en te Mendono (Bangaai) het ambt van havenmeester wordt opgedragen. — Bij Staatsblad N. 288 is de gewone contributie aan het Weduwen-en Weezenfonds der officieren van de Landmacht voor 1884 vastgesteld op vijf procent.

Offici rfele berichten . — Aan het door den Resident der Lampongsche Districten over November j., ingediend maandrapport, omtrent den stand van zaken aldaar, wordt het vol gende ontleend: Rust en orde werden nergens verstoord. De bevolking der door de vloedgolf op 27 Augustus jl. geraseerde kampongs, had zich op de meeste plaatsen onder haar respectieve hoofden hereenigd. Het bouwen van woningen ondervond nog steeds beletrmering door gebrek aan atap voor dakbedekking. Te Menanga was er wel reeds atap aangevoerd, maar het transport van daar naar de plaatsen, waar gebouwd moet worden, kon geen gelijken tred houden met de bestaande behoefte. In de afdeeling Katimbang vorderde het oplichten van nieuwe woningen beter dan in de andere geteisterde afdeelingen, doordat ér nu en dan te Kaliand a atap gelost werd. Meer en meer bleek, dat de gevallen asch geen schade aan den bodem heeft toegebracht. Alles wat aangeplant was, stond zeer welig, vooral de peper. Daarentegen moeten de vele in de bosschen aanwezige damarboomen van de aschregens veel geleden hebben, zoodat ongeveer -j gedeelte dafvan moet zijn gestorven. Hetzelfde was het geval met de doerianboomen. De kofif aanplantingen in de Ommelanden van Telok-Betong, die mede zwaar geleden hebben, begonnen weder uit te botten. Voor het vee was weder voldoend voedsel te bekomen. De landbouw werd overal met kracht voort gezet. In Katimbang, waar men daarmede achterlijk was., werden de handen flink aan het werk geslagen. Op verscheidene plaatsen in Semangka werden tweede gewassen aangeplant. Aan het schoonmaken van het terrein op de hoofdplaats en het weder in orde brengen der waterleidingen werd steeds voortgegaan. Voor het hersteHen der communicatie werd het noo dige verricht. — Veeziekte. Ten vervolge van zijn bericht, voorkomende in de Javasche Courant van 14 dezer no. 100, deelt de Gouveinements-Com missaüs in zake -Veepest mede, dat van 30 November jl. tot en met 6 dezer, zich geen gevallen van veepest hebben voorgedaan in de 5 residentiën van West-Java. — Door tusschenkomst van den Directeur van Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid zijn ontvangen:

le. De missives van den Gouverneur van Sumatra's Westkust: a. Van 1 dezer, daarbij aanbiedende een afschiift van het aan den Resident der Padangsche Bovenlanden gelicht schrijven van den Gouveiaement>Veearts Klein van 26 November tfien aestundigè ' ingesteld onderzoek bewezen heeft, dat de ziekte onder 'het vee in de negorij Ajer Loea, ondersfdeeling Soepajang, vee» pest is. Dientengevolge werd voor het volkomen isoleeren van de besmette negorij en voor het maken van een veelooze streek daaromheen het noodige verricht. Alle toegangen tot Ajer Loea zijn dubbel afgesloten' en bewaakt, zoowél van den kant van Soepajang als van de laras IX Kofa. Met het oog op het uiterst berg- en rotsachtig terrein wordt verdere afpaggering on noodig geacht. De Controleur van Soepajang, aan wien de noodige mant'i's zijn toegevoegd, is belast met het toezicht over de behoorlijke nakoming der verbodsbepalingen op den in-, uit- en doorvoer van vee, enz. in de afgesloten negoiij. b. Van 3 dezer, mededeelende dat volgens bericht van genoemden Resident de veeziekte is uitgebroken in de negorij Paroe, behoorende tot de laras Sampar, onderafdeeling Tanah Datar. — Van den Resident van Palembang is onder dagteekening van 14 dezer het telegraphisch bericht ontvangen, dat volgens rapport van den Assistent Resident van Tebirg» Tinggi op 5, 6 en 7 te voren in de onderafdeeling Redjang vrij zware hoiizontale aardschokken werden waargenomen in de richting van N. O. naar Z. W. — Bij een besluit van 16 dezer, is door de Regeering bepaald, dat tijdelijk door de schepen der Nederlandsch-Indische Stoomvaartmaatschappij, welke den 14daagschen dienst tusschen Batavia en Atjeh langs Sumatra's Westkust onderhouden, op de heen- zoowel als op de terugreis Menanga (Rateh-baai) in stede van Telok-Betong, zal worden aangedaan. Examen . In de maand Januari 1884 zal te Batavia, Semarang en Ljerabaja gelegenheid bestaan tot het afleggen van het landmetersexamen volgens het programma, vastgesteld bij Staatsblad 1866 no. 46. Zij, die tot dat examen wenschen te worden toegelaten, moeten zich vóór 1 Januari a. s. door tusschenkomst van het Hoofd van Gewestelijk Bestuur in het gewest, waar zij zijn gevestigd, tot den Directeur van B. O. W. wenden bij behoorlijk gezegeld verzoekschrift, onder duidelijke opgaaf van naam en voornamen en van de plaats, waar zij het examen wenschen af te leggen. Staatsspoorwegen . De opbrengst der exploitatie was op de Oosterlijnen per dag-kilometer in October f 26.18; op de Westerlijnen f 11.31£. Op de Oosterlijnen dus f 5.60 en op de Westerlijnen f 2.39£ minder dan in de vorige maand. De prijscourant voor de aangifte gedurende het eerste kwartaal 1884 is als bijvoegsel van N. 101 der Javasche Courant verschenen. De punten van verschil met de vorige zijn de volgende: De rubrieken: Sardijntjes; Emmers, gewone, water, enz. én Komforen zijn gewijzigd ten aangien der omschrijving. I>e rubrieken; Agax -Agarj Mule twietj C*mbries,

Madapollams en Ongebleekte katoenen zijn gewijzigd ten aanzien van de waarde. De rubiieken: Kain pandjang, Sarongs, enz. Adrianopel en Alizsrine rood zijn gewijzigd ten aanzien van de omschrijving èn de waarde. De rubrieken: Haakgaren op kluwen van katoen; Leder, schoen, Austrrlisch; Doeken, gedrukte, katoenen; Papier geglaceerd voor visitekaartjes, en Lijnolie in vaten kwamen vioeger niet voor. De ïubiiek: Tjindi's komt nu niet meer voor. Personal t a . De eerste klerk Hendriks, ter Algemeens Secretarie, is voorgedragen voor ontslag uit 's lands dienst wegens langdurige ziekte. — Aan den algemeenen pakhuismeester te Padang Weller, wordt het voornemen toegeschreven in het begin van het volgende jaar 's lands iHenst met pensioen te verlaten. — Aan den controleur der le klasse op Java en Madu^a P. C. Vrijberghe dp Coningh, is door de regeering een gratificatie van ƒ 500 toegekend voor de uitstekende behaitiging van 's lands belangen bij gelegenheid der inning van de door den inlander Mas Reksa dirdja te Tegal verschuldigde landrente van 1880 t/m. 1882. — De terbeschikkingstelling cin den Di* recteur van O. E. en N. van de ambtenaren op wachtgeld A. Regensburg en P. F. Ver» duijn Lunel, is, naar men ons mededeelt, door de regeering tot Maart 1884 verlengd. — De tweede commies bij het Departement van BinnenlandschBestuur Maas, zal wegens ziekte op wachtgeld worden gesteld. (B. E.) — De Secretaiis van het Departement van Financiën, bij afwezen van den titularis, krach' tens Staatsblad 1871 no. 137, waarnemend Di'ecteur van genoemd departement, maakt bekend, dat het teekenen van Ordonnantiën en Bewijzen van verevening door hem is opgedragen aan den Referendaris bij het departement J. Jonker.

In de meeste inlandsche staten van Sumatra vindt men naast den radja een radja moeda of rijksbestierder. De hieiuit voortvloeiende ges zagsverdeel'ng leidt vaak tot oneenigheden en tot belemmeiing in de afdoening van zaken, zooals o. a. in Siak en Deli het geval is. De regeeiing heeft zieh daarom verklaard ten gunste eener opheffing van het ambt van radja moeda. Ontegenzeggelijk zal de toepassing van dit beginsel de oorspronkelijke instelling in die inlandsche staten nog meer uit haar verband rukken dan reeds door de vestiging van ons bestuur het geval is geweest, zoodat die instellingen van lieverlede onkenbaar zullen worden, hetgeen, wanneer zij niet eerst grondig bestudeerd en aan de vergetelheid ontrukt worden, uit een ethnographisch oogpunt zeer te bejammeren is, daar bij het eigenaardig conservatisme van het Maleische ras, de regeeiingsvormen, onderling vergeleken, verschillende vingerwijzingen voor de afstamming moeten opleveren. Voor zoover ons bekendis, zijn van de inlandsche staten van Sumatra tot dusverre slechts de instellingen der inlandsche lijkjes, uitmakende de afdeeling Laboean Batoe ter Sumatra's Oostkust, het onderwerp van grondig onderzeek geweest. Het is de controleur Ueumann, die zich daarmede heeft bezig gehouden en de resultaten van zijn onderzoeken door den druk heeft openbaar gemaakt. Zij zijn te vinden in het Tijdschrift voor Ind. Taal-, Land- en Volkenkunde van 1881, en wie daarmede, en met de mede zeer belangrijke in de Indische Gids verschenen, bijdragen van den controleur P. J Koorneman, over de staatsinstellingen der Boegineesche en Makassaarsche rijken heeft kennis gemaakt, zal ons toegeven, dat het onderweip van genoeg belang is om de aandacht der regeering te trekken. (B. H.)

Wetenschappelijk onderzoek . Den 233ten jacfit Marcfiesa met den efgenaar aan boord, M r . Kettlewell, benevens nog eenige andere heeren, die een wetenschappelijke reis om de wereld deden. Vijf dagen zijn zij daar verbleven, en toen werd de reis vervolgd naar de Aroeeilanden, Ternate, Australië, enz. om in Maart a. s. terug te wezen in Engeland. Een moord te Soerabaja . Maandagmiddag, ongeveer kwart over vijven, had er in de Sociëteitsstraat een verschrikkelijk voorval plaats, dat de geheele buurt in rep en roer bracht. Een vijftil koeli's, die zich, zooals uit hun levendige bewegingen merkbaar was, aan toewak hadden te buiten gegaan, bevonden zich tegenover de apotheek van de firma Hellendooin en & Co., in de Bibis tambangan, waar deze uitmondt in de Sociëteitsstraat. Er bestond onder hen een geschil, naar men zegt ontstaan bij de verdeeling van koeliloon, waarmee een hunner zich verongelijKt achtte. Plotseling trok een der mannen zijn mes en wilde hiermee zijn tegenpartij te lijf, doch deze kreeg gelegenheid te ontvluchten, daar de anderen den woesteling, die met opgeheven mes, buiten zich zelf van razernij, stond te gesticuleeren, tegenhielden. Een derde trachtte hem daarbij tot bedaren te brengen, waarop de woestaard, dien men losgelaten had, uitroepende: apa kowé maoe djoega marah rnarah? op dezen t ïesprong, steeds met het mes in de hand. Hij ontving twee slagen met een pikolan op het hoofd, die de koeli," op wien^hij het thans begrepen had, zich verwerende, hem toebracht, doch toén ontviel dezen de pikolan en hiervan maakte de door den drank opgewondene gebruik om den man met zijn mes een vreeselijke wonde toe te brengen in het bovengedeelte van de linkerdij. Onmiddellijk schoot een straal bloed te voorschijn, waardoor de kleederen van den getroffene in een oogwenk rood werden gekleurd. Waarschijnlijk had het mes een slagader getroffen. Op het oogenblik dat de slagen met den pikolan werden toegebracht, schoot de apotheker Van der Wiel, die het geval had waargenomen, toe, doch kon niet meer beletten dat de messteek werd toegebracht. De getroffene zonk dadelijk bewusteloos neer, terwijl de moordenaar op de vlucht sloeg. Hoewel de heer Van der Wiel de wond, die later bij onderzoek een vinger diep en 3 a 4 centimeters wijd bleek te zijn, zoo spoedig mogelijk met den vinger slot en er een verband om legde, waardoor het bloed werd gestelpt, tei *ijl den patiënt tevens opwekkende middelen werden toegediend, mocht deze menschlievende zorg niet met den gewenschten uitslag worden bekroond. De inwendige veiwonding veroorzaakte, dat de man een ha'f uur na den moord op de stoep >óór de deur van den heer Ohlenroth stierf. De moordenaar was inmiddels nog steeds met het blanke mes in de vuist geklemd, de broodbakkeiij van de fuma Lêroux, drie huizen verder, birnengestormd, en had door zijn woeste gebaren en het bebloede wapen in zijn hand een politie oppasser, die was komen tooloopen, zoo verschrikt, dat deze hem niet binnenshuis durfde *olgen, doch buite» staan bleef,

Een menigte volks was weldra loopen, waaronder ook eenige noHf 8 ho °P e* die den bcoswicht daarop in j let ,' u "°ppa8s e .' heer Lerovx gingen zoeken, doch T * n < Eenige oogenblikken lat er er «»"heer Ohlenroth, die in z ;; n in een luierstoel zat en van nog niets veraomen had, i D tusschen zijn huis en de °ntty ; '«cce Si '"arde achte"Ne, de *!j menschelijk wezen, dat zioh trachtt^' 6 ^ gen en plat in de goot lag, doch V6r V werd 8 «at df "«goot doordien zijn eene Ir^iie, die een . 611 opgetrokken, van beneden zichtbasr De heer O., die nu ook hoorde dat*"'' iets gaande was, sprong op, H ep et , bu iteii vernam ef de toedracht der zaak en moordenaar aan, die blijkbapr bij (j e Wee ® dea Roux op het dak geklommen en zich ,lrDU ** over de daken vf ï het huis der ^ ^ Duren en Co. en de ijsfabriek had verwijderer, tot hij zich op het hui 8 Wetei te heer O. bevond. Hier had bij het m T&1 ^ worpen en zich in de goot aan den t de ijsfabiiek neergevlijd. De politie oppasseu, door den heer O gelicht, plaatsten nu een ladder t T °° r " muur en klommen met ontbloote /fff ^ boven, wair zij den moordenaar bond werd veuolgens door den schout ft e , tt ' weldra ter plaatse bevond, en reeds 'o T ^ geven bad om het lijk te laten wegdr' " verzekerde bewring genomen. rv, Ê ^ e ?' ül («oer. (x.) etjoepartij . Weder werd teerd dat er in den loop van de vorige een ketjoepartij moet hebben plaats 't, het Bantoolsche, in de desa Bodowaloeh j -'" trict Srandaksn, en wel ten huize ' ♦iroeno Dezen keer hebben T »n Iro. de jjoovii awi u,ju " uu ketjoes ongestoo.j aan hun roofzucht kunnen beuieren, d I er g me helpeis kwamen opdagen! Beh I verscheidene goederen v i waarde, hebben' ? roovers nog de belangrijke som van f aan contanten buitgemaakt. Door den h ~ heer werden f's vei moedelijke dadeis van d'~' ketjoepartij genoemd: Soerosentono, Soepod'" kromo, Wongsojoedo en Kei.owidjojo, die d ook door de politie voorloopig ingerekend werden, tei w ijl verscheidene personen yan d e omliggende desa's, die vande ketjoepartij a f wit e ten, maar geen hulp wilden verleenen, reeds l »strpft zijn met het in orde brengen van dè weger. ( Mataram.)

Ter poi-tt 1 brol werden heden veroordeeldTorenggo, tot vijftien dagen d. a, wegens het 's avonds lijden met een grobak zonder lichtBok Rikimak, t >t \ijf„ien d»gen d. a, wegens een opirmzaak; The Seng Lim, tot vijftien dagen d. »., wegens een opium zaak; Tj»n Tik Soei, Tan L^m Soei, Ong Lim Bi, Ni Yeek Nio en Yabman, ieder tot een boete vs ti f 5, omdat hun goten vuil en verstopt waren. De Boegineesche soldaten doen weer v*n zich hooren. Eiken avond zwerven er tegenwoordig eenige rond het telegraafkantoor, stellig niet met de beste bedoelingen. Javanen en Chineezen maken liever een omweg dan dat zij er zich aan blootstellen in handen dier biutale gasten te vallen. Een krankzinnige Vrouw , Mbok Warilah, maakt het den bewoners van de desa Ngawoor, Siugen Lor nog al lastig, met het werpen m steenen en het gebruiken eener vocabulaire, die alles behalve fijn is, Ook voor Mbok Wa» rilah zelf zou het misschien niet kwaad sijn, dat zij een weinig onder toezicht kwam. Een Chinees , Nio King Jan, die Katjang verkoopt, ging gisteren naar passer Goeboek en kreeg het dasr te kwaad met twee inlanders, Morokerto en Sodjojo. Toen het tot vechten kwam, sloegen deze beide heeren hem met een pikolstok zoodanig op bet hoofd, dat hij nee. tuimelde. Hij werd nas* het stadsverband 4-«-—j»«l»4»o v nu OuoÜUCk Jo beide aanvallers inrekende. "Desaklachten . Den 13en Augustus 1888, heeft de Javaan Pak Sopal, wonende in de desa Gawook-Lor, Oenarang, den Besident van Semarang een verzoekschrift aangeboden. Hij dringt darrin aan op de wenschelijkheid om een onderzoek te stellen dp -"- de handelingen van Soemotroeno, den loerah zijner desa. Deze zou namelijk den kleinen man twee en^ een halven bouw sawahgrond onthouden en ze voor f 70 ten eigen bate van de hand gezet hebben. Ook blijfi die loerah in gebreke rapport te maken van diefstallen welke in zijn desa gepleegd worden. Vervolgens houdt hij, nrsr beweerd wordt, ten opzichte van karbouwen niet altijd het mijn en het dijn in het oog. Pak Sopal wacht nog pltijd eenig bewijs dat zijn request in goede aarde viel, hoewel hij meent te weten, dat de zaak door den resident in handen van den regent en door den regent in handen van den wedono gesteld werd.

De weg van de Oosterwalstraat naar den grooten weg laat in den tegenwoordigen tijd zeer veel te wenschen over. — Deze weg toch wordt bij den minsten regen in een waren modderpoel herschapen, waar men tot over de enkels toe inzakt, terwijl er geen smal paadje te vinden is, waar men eenigszins droogvoets pas* seeren kan. Verlof . Het aan den opzichter-machinist bij de staatsspoorwegen M. H. C. Baron du Tour, voor den tijd van een maand wegens^ ziekte verleend verlof naar Sinagar, is om de reden met een maand verlengd. Veepest . De regeering heeft goedgekeurd, dat de Gouverneur van Sumatra Westkust, ter bestrijding der in de afdeeling Tanah -Datar, Padangsche Bovenlanden, heeischende veepes, tot een vermeerdering van personeel is over» gegaan. Boven het vroeger toegestane getal van twintig inlandsche beambten, zijn er nog een tiental bij aangesteld op het gewone dagge van f 1. De klatensche kindermoord, waarvan wij reeds in ons nummer van 25 Augustus eenig bijzonderheden mededeelden, werd gisteren e heden door den Raad vpn Justitie met geslo e deuren behandeld. . j De beklaagde, Ferdinaudus Deuning, nu door bet Openbiar Ministeiie beschu ig^> het kind wasr van in den avond van den Augustus 1882 zijn ongehuwde schoonzus Dientje van der Beijde beviel, terston^ hbben geboorte door wurging moedwi'fig te he ^ gedood, en vervolgens het lijkje, in een gewikkeld, door zijn staljongen Kahidjoj den pagger vj-n zijn erf te hebben yer .. graven, vanwaar het later nas- een meer wijderde plek werd overgebracht. ^ er Op de terechtzitting heriiep Mej- v ^ B c jj te r Heijde gisteren hr?r vroeger voor den e ^ Commissaris Mr.«Lion afgelegde verklaring' ^ legde nu een verklaiing af, geKj^uiden die van wijlen de kokkin der familie 1> ^ die den Rechtér-Commissatis mededeel ' zij bij de bevalling van Nonna Dientj e ^ woordig was geweest, en dat beklaagd^' j eerden schreeuw yan het kin4 PP :

, , t zijn ir d op 'Va mond legde, ^ «r cU! de d aksa en.Cteisiw» v ' r Heijde. prei m „, p ,, s verklaart dat uit t endereu ' r kan worden opgemaakt, of he. d geleefd " j . Hit het kind inwendige geb eken kan haft] da , b die al'e levensvatbaarheid tfL uitsluiten, wat echter het leven voor oógenbHk en ook het scb-eeuwen met on^fteTen^deskundigen houden hun vroeverklaringen vol, maar erkennen dat zij blondere studie maken v»n vergelij^/.natomie en osteologie, dus hun gezag nl beneden dat van bekend goede hand ,'teUe» beneden Van in die . b0 l e werden de apothekers Polak en Meine boord. Zij bevestigden hun vrc jgere verklaringen.

tutf onmogelijke verantwoord elijkheït) . j; e welke dezer dagen den chef van het 1( „.kantoor Buitenzorg door den hoofdinspecP r is opgelegd. Er w?ren namelijk eenige ÏTchten ingekomen over het niet of niet Cjdig ^oreen van enkele, meest aan inlanders of „dere Oosterlingen gerichte blieven onder den r;. 2 van dat kantoor. En daarop is den chef ; e t, meer of minder aangezegd dan dat hij, 1 kantoorchef, perse jnlijk aansprakelijk geteld zou worden voor de nalatigheid of verben der bestellers. En wat doet nu de chef? Ven di r eeteur van een Nederlandsch postkan' 0 r zou zoo'n onbestaanbare verantwoordelijk' he id beleefd hebben afgewezen. Hier _ in lndië ga» 1 dit niet, des heefi de BuitenorgBche kantiorchef zich ondei worpen. Hij houdt tegenwoordig aanteekeniög van alle blieven voor die Oosterlingen of inlsndsche hadji s, we lke aan de bestellers worden ter hand gesteld en den volgenden ochtend gaat de lijnwrehter buis aan huis ; nfotm< jren of de biieven ook b e jorgd zijn. De klagers hebben dus wil van hun klachten, en de eerwaarde badji's beneTer9 heeren A'abieren worden t? BpitOT*org jecui'rder bediend dan de Eu-opeaceo. Uit de Pb^anger werd ons geschoven: Be landraad te Soekaboemi hf 3i0 den len December jl. opnieuw uitsprr-.k gedarn in zake de civiele vordei : ng van Ks>ua Goena conta Bs. Nassinah. Velen zullen wel"cht de treurige geschiederis vergeten zijn; zij komt in hoofdzn k hierop neer. Genoemde Kfta Goena werd op zekeren nacht ; n de mamd Ment 1882 nit zijn brd gehaald, gebonden en n»r ? )ekaboemi gebracht, en zes da^en later teekende bij drie no f -t ■ rieële aktes waarbij bij dtie stukken sawabs, welkeKj gedurende 12 jaren lang ïdstig bad bezeten, verkocht of afstond b 5 eromtrent zijn de sites zeer duister — ten behoeve van d- ie inlanders Ba. Nassinah, Moenawi en Ba. Imbram. t motief van zijn gevangenneming werd opgegeten, dat Karta Goena wegens knevela-ij wai aingeklctgd door Mh Hadjio Ewoh — m ere noblevan beroep—, doch K p 1 i Goena is nooit voor dat misdüjf vewolgd geworden, en de instructie der zaak is gestaaki en hem is zijn vrijheid teruggegeven, toen hij aangenomen had rostand te toen van die eigendommen. Eenige maanden daaiaa wendde Kava Gc ma tieh cont'a Nassinah tot den landrari van Soekaboemi, en eischte op grond van t „. 1323 B. W. vernieling van de not^ iëele aktes benevens tel uigave der sawahs. Be Landraad besliste daarop, den 19en Frbruari 1883, o. a. dat vermoedens in c."u geen wettige bewij'middflen Wï'en. en liet niet aangaat een not?riëele akte, dop' - ee A- istentEïsident opgemaakt, te vei •ietige < op ^ond dat er vcor het opmaken geweld g \l< d zon zijn, zoolang dat geweld riet door strafrechter geconst teerd is. Dus we .Ce eisch ontzegd. Karta Goeni kwam daarna, door tusschen komst van zijn praklizijn, iu cassatie van dat vonnis bij het Hooggerechtshof van Ned. Indie. Dit hooge college besliste bij arrest dd. 1 November jl. o. a., dat veuioedens in casu wel wettige bewijsmiddelen zijn, en vei «vees de z?ik laar den Landrcsd tuug. om alsnog, met inachtneming van 's Hofs aire3t vooiuoemd, de daadzaken en reebtspunten, welke onopgelost w»ren gebleven, te behandelen en beM^sen. Bientengevolge hee^ de Landraad dan ook bij vonnis dd. 1 December jl. beslist, dat het geweld is bewezen, en de notavleële akte is vernietigd, en Karta Goena is weder in het lustig bezit van één stuk sawab hersteld. Nu moet nog t>-ang gemaakt worden, wie het geweld gepleegd heefi. Bovendien moeten 4 Januaiinog twee andere zaken cont'a Moenawi en Imbran door rfen Landraad behandeld worden, en reeds worden •He intiiges aangewend om de zaak, die feitelijk daghelder is, zoo ingewikkeld en duister mogelijk te maken. Zal ten slotte het recht zegevieren ? —