Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad

Het pauperisme en de voorwaarden, waar» door het wordt bevorderd en in stand gehouden, behoort niet alleen tot de moeilijke sociale vraagstukken, doch vormt tevens een onder» werp, dat de belangstelling van den psychiater In allengs toenemende maté heeft getrokken. Het onloochenbare feit dat ér — vooral waar» schijnlijk in de stedelijke kringen der samen» leving — ta! van gezinnen voorkomen, met in staat zich op té werken tot een hoogere sociale eenheid, welke in harmonie met de buitenwereld in staat is tot zelfhandhaving in den „struggle lor life", dwingt tot beantwoording van de vraag, of bier hét toeval zijn werk heeft ge» daan, dan wél of er Speciale maatschappelijke of psychisch -biologische oorzaken voor dit verschijnsel vallen aan te wijzen. Dat deze vraag van gewicht is, zal zéker niet ontkend worden door hén, die inzien, dat het antwoord daarop van belang moet worden geacht voor de bé» sUssing omtrent de reclasseerbaarhrid, van de hier bedoelde, z.g. ontoelaatbare gezinnen.

Van de praemisse der reclasseerbaarheid zijn de gemeentebesturen uitgegaan bij hun opzet, om deze „ontoelaatbaren" onder te brengen in speciale woongemeenschappen, waar ze, mét be» houd van een zekere gezinsmatige zelfstandig«beid, onder de opvoedende controle va» gemeentewege kunnen leven. leder Hagenaar kent in dit verband den naam van de stichting Controle» woningen; den Amsterdammer zijn de woning» complexen Asterdorp en Zeeburgerdorp bekend. In deze „dorpen" — aldus B. en W, der hoofd stad in hun voorstel tot stichting van genoemde complexen — „zullen gehuisvest worden gezinnen, welke blijk hebben gegeven niet geschikt te zijn voor een behoorlijke bewoning, doch waarbij de kans bestaat, dat door nauwkeurig toezicht en bijstand met raad door een woning» opzichtéres de leefwijze dermate gunstig is te beïnvloeden, dat zij na een tijdelijk verblijf i n de reclassèeringsinrichting ' (spatleerihg van ons. — Red.) wederom in tzëwOné bouwblokken kunnen worden toegelaten." Onmiddellijk zij hierbij opgemerkt dat dé door het college veronderstelde réclasseerbaarheid «et bizonder is meegevallen. Van dé . tweede helft 1926 tot en met de éérste helft 1929 toch werden in Aster- en Zeeburgerdorp 232 gezin» nen opgenomen, terwijl in dit tijdvak 19 gezin» hen zijn géréclasseerd en 60 op andere wijze vertrokken zijn. De beide dorpen dienen dus, behalve als reclassèeringsinrichting, in de prac» tijk tevens tot woongelegenheid voor gezinnen, die op geen andere wijze aan een onderdak te helpen zijn. Hier wonen dus sociaal „ausrangierte" gezinnen, die inderdaad „uit de sociale structuur zijn gevallen". Zóó althans worden ze aan» geduid door dr 'A. 2u er id o, die aan de bevolking van het Zeeburgerdorp een belangwekkende studie heeft gewijd, waarover wij bier het een en ander willen mededeelen. 1)

Na een beschrijving te hebben geleverd van de inrichting van het Zeeburgerdorp, verstrekt dr Q. ons allereerst eenige statistische gegeven, omtrent de bewonende gezinnen, waaruit wij Aanstippen, dat de groote meerderheid uit Am» Sterdam afkomstig blijkt, zoodat bij de bezetting van 't Zeeburgerdorp niets blijkt van de aantrekkingskracht, welke, naar men wel beweert, de groote stad op minderwaardigen zou uitoefenen. Met de stelling van H. Postma (Mensch en Maatschappij, jaarg.VH), dat onmaatschappelijk gedrag in groote gezinnen meer dan in kleine voorkomt, stemt bet feit overeen, dat véle ouders uit het Zeeburgerdorp uit «eer kinderrijke gezinnen afkomstig zijn. Ook het aantal kinderen in bet dorp zelf is groot De gezinshoofden zijn grootendeels ongeschoolde arbeiders (40, tegen 7 geschoold), terwijl 34 (waaronder 5 geschoolde arbeiders) ondersten» ning genieten en 25 (waaronder 3 geschoolden) reeds jaren zonder werk loopen. Zegt dit laatste bij de huidige ongunstige conjunctuur misschien niet veel, het feit, dat

Is, geelt toch omtrent de waarde van hun ar» heidskracht geen gunstigen indruk.

Wat den psychologischen habitus betreft komt men soms voor verschijnselen te staan, die moeilijk onder woorden te brengen zijn. Zoo 't begrip achterlijkheid, zich hier veelal openbarend als een complex van eigenschappen, welke tezamen vormen de g e este lij keH ouding van den imbeciel. Maar, zoo "voegt dr Querido er direct aan toe, «het blijft voor mij de vraag, of een voortdurende, nooit al» latende, nijpende zorg, een voortdurend gemis van he» allernoodigste met de daaruit voortvloeiende algemeene verwaarloozing, niet tot herzelfde eindresultaat leidt." Wat den zoo vaak gebezigden —en wellicht even dikwijls misbruikten! — term psychopatbie betreft: de bewoners van 't Zeeburgerdorp vertoonen verscheiden trekken, die in algemeen-psychiatrischen zin psychopathisch genoemd kunnen worden, maar ook thans blijft de mogelijkheid "l>«"' meent de schrijver, dat wij bier te doen hebben met karakter-degeneraties als gevolg van slechte levensomstandigheden. „De vraag

wordt bier van buitengewone gecompliceerd» ne«l. omdat eenerzijd, de maatschappelijke omstandigheden en het daaruit ontstane milieu in een groot aantal gevallen ongetwijfeld niet «eer normaal mogen heeten. anderzijds de indi▼iduen wil afwijken, zich echter niet zöover ▼an de norm bevinden, dat scherp omschreven Hanteerbare pathologische eenbeden ontstaan.' «.«^ "Jn ondera-*k heeft dr Querido ge«eend. de gezinnen, die 't onderwerp zijner mr?! mdcn' die groepen te mo•en «pbtsen en wel l»» div waarin scherp ótn«ohroveo oom» ken bulten de individuen aan te wijzen rijn, welke 't gezin ontworteld hebben: de voor» waardelijlr maat s c bappelDlrenl

2e. die, waarbij de oorzaak der mislukking te zoeken valt in een tamelijk scherp omschreven geestelijke afwijking in bet gezin, doch waar de verhouding tnsschen afwijking en mislukking meestal niet verder kan worden ontleed: de voorwaar» delylc onmaatsebappelijken: 3e. de groep met een algemeen geestelijke en lichamelijke degeneratie, zoodat naar alle waarschijnlijkheid ook bij de gunstigste omstandigheden 't gezin zich niet zou hebben gehandhaafd: de on v oorwaardélijlr onmaatschappelijken.

Deze indeeling is vastgehouden b? se 46 zorgvuldige gezinskarakteristieken, waarop wij hier ter wille der beknoptheid vrijwel niet kunnen ingaan, doch waaruit een sterk sprekend beeld van grauwe geestelijke en sociale ellende voor den lezer oprijst

echter willen we aanhalen, die ons sterk getroffen hébben. We hebben ons veroorloofd, van de verdeeling der door dr Q. opgesomde eigenschappen over 't aantal gezinnen het frequentie-percentage te berekenen ta.v. bet totale aantal besproken gezinnen (46) en deze percentages te vergelijken met de gemiddelde percentages, voor' dezelfde eigenschappen opgegeven in de tabellen der z.g. herediteits» enquête van prof. dr G. Heymans en dr E.D. Wiersma. Dan blijkt allereerst, dat wellicht aan de luiheid niet die groote invloed mag worden toegekend als factor van 't pauperisme, dien 't algemeene leekenoordeel daaraan toe» kent: van de gezinnen in het Zeeburgerdorp toch noteerden we voor luiheid en ijver beide 41,80 pet Vergelijkt men echter met de alge» meene gemiddelden der herediteits-enquêté (lui 12,9, ijverig 56,4), dan springt niettemin het luiheidspercentage der Zeeburgers als abnormaal hoog naar voren. Dat wij in 20,65 pet der gezinnen dronkenschap kunnen noteeren; krijgt wederom vooral beteekenis, als we bedenken, dat het gemiddelde hiervoor bij Heymans-Wiersma slechts 8.05 pet. beloopt (we namen hiervoor 't gemiddelde der percentages voor „dronkaard" en „regelmatig gebrulker"), terwijl ook bet percentage voor oneerlijkheid (28,26) bij de Zeeburgers bedenkelijk boog moet worden geacht tegenover een normaal gemiddelde van 1.1 pet ; Dat 45.65 pet der gezinnen als slordig, cq. vuil, wordt gekwalificeerd tegenover 21.74 pet als netjes én zindelijk, «s al evenmin rooskleurig vooral, waar netheid, blijkens dé enquête van HeymansWiersma, een overwegend voorkomende eigenschap bij ons volk mag worden geatiht H. en W. vonden dan ook voor netheid bet percentage 65.4, voor slordigheid slechts 262. Belangrijk is tenslotte nog, dat bepaald omschreven psyschische storingen slechts bij 13.04 pet der gezinnen in het Zeeburgerdorp voorkomen, een cijfer, dat zelfs lager is dan bet algemeene gemiddelde van H. en W. (17.4 pet). Rekenen we echter de gevallen, waarin psyschische afwijkingen niet alleen bij vader en/of moeder van 't gezin, doch ook bij kinderen en/of voorouders aanwijsbaar zijn, dan maakt dit percentage een grooten sprong omboog en loopt op tot 53-26. Ook met

der Zeeburgers is het meerendeels niet zeer gunstig gesteld. Wij geven toe, dat dit laatste bij gezinnen als die in 't Zeeburgerdorp moeilijk nauwkeurig te bepalen valt: dr Huerido erkent zelf, dat men met methoden als die van. Binet e^d. niet veel kan uitrickten. Wanneer we echter een ruwe berekening maken, waarbij als „dom" worden beschouwd de gevallen, waarvan de gezinsbeschrijving gegevens meedeelt, die daarop ondubbelzinnig wijzen, terwijl zij, die b.v. ken» nelijk als bekwaam vakman te boek staan, anderzijds als „normaal verstandig" worden aangemerkt dan vinden we reeds de ongunsflge verhouding: 20.65 pet dom (enquête H. en W. 5.6 pet) tegenover 11.95 pet normaal verstandig (enquête 422 pet.). En bet feit dat iemand een bruikbaar vakman kan zijn, zonder in alle opzichten over een normaal ontwikkeld intellect te beschikken, doet vermoeden, dat de werkelijke verhouding eerder nog minder gunstig «al blijken, dan onze globale schatting.

Bij de beantwoording der vraag,

moeten worden geacht, keert dr Querido zich met beslistheid — en o.i. terecht — tegen de meening der eugenisten, die zich hoofdzakelijk baseeren op de statistieken van bet Britsche Mental Def iciency Committee en van E. J. Lid» better en die de oorzaak van bet pauperisme allereerst in erfelijke eigenschappen zoekt De redeneering der eugenisten t.a.v, de z.g. „so^ cial problem group" is ongeveer aldus: wij vinden generaties van dezelfde families, die allen armlastig zijn; in deze families komen veel geestelijke afwijkingen en asociaal gedrag voor; ergo zijn asociaal gedrag en pauperisme erfelijke eigenschappen. Deze conclusie leidt dan tot propaganda voor bet streven, om deze asocialen en paupers te steriliseeren en dus voortwoekeren van het euvel te beletten. Niet ten onrechte merkt dr Q. hiertegenover op, dat op deze wijze zéér lichtvaardig met het begrip erfelijkheid wordt omgesprongen en dat men geen rekening houdt met den invloed der omgeving op bet — in aanleg normale — individu. De (ongunstige) veranderingen, welke langdurige en nijpende zorgen in de psyche teweeg brengen, zijn nog slechts sporadisch bestudeerd. De schrijver wijst op het onderzoek van A. Kronfeld (Soziale Not und Psychotherapie) en stuit zich aan bij diens conclusie, dat sociale nood de onmiddellijke oorzaak kan zijn van «en reeks geestelijke ziekteverschijnselen, terwijl een ziekelijke aanleg van 't individu geheel kan ontbreken. Hij meent dan ook, dat de groep van de lichtere en twijfelachtige gevallen van psychische al» wijkingen, welke bij de Zeeburgers te consta» teeren vallen, in Kronfelds geest te beschouwen zijn als symptomen eener min of meer ver voortgeschreden vervalspsychose. „Het blijkt dus" — zoo luidt zijn conclusie — „dal erfelijke lectoren geen rol behoeven te spelen...-» Wanneer sociale nood psychische veranderingen te voorschijn kan roepen, die tot onmaatschappelijkheid leiden, tot een onvermogen een gezin in stand te houden en kinderen op te voeden, zoodat de volgende generatie hiervan het slachtoffer wordt, dan is dat

Voetbalnederlagen der Haagschele klas«er»; HHH. verliest van DJ.C en V.U.C van It.QH, beide met I—2; A^».O. met 2—3 door B.D.V.S. geklopt Quiok wint met 7—o van Vnltase» H.V.V. «laat c.V.V. met 2— Vio, verUest weer, mi van Alpben met I—3. — Ven Haag wint ongeslagen bet districtskampioenschap lawntenn». .— Een mooie Nederlandsche golfoverwwmng op Duitschland met s—<*.

Naar het Hbkl. verneemt heelt gistermiddag te Amsterdam op den Dam inspecteur Reyinga op last van den hoofdcommissaris van politik proces-verbaal opgemaakt tegen een gron? i.g.n. Roode Valken, een onderafdeeling dei! A^J.l!, wegens het dragen van bij de wet ver» boden uniformen en het meevoeren van eveneens bij de wet verboden roode vlaggen en vaantjes, die op bet roode veld een valk vér» toonen.

Dit proces-verbaal geldt een proef, daar im^ mers de reebtér heeft uit te maken of een bepaald costunm of uniform van ' een bepaalde organisatie al dan niet volgens dé nieuwe wet geoorloofd is. Hetzelfde geldt voor dé vlaggen. Het „bekeuren" van den troep A^J>Q.-ers heeft dan ook tot geen enkele moeilijkheid aanleiding gegeven, in volkomen harmonie van beide kanten beeft zich het geval afgespeeld, want uit den aard der zaak is men ook in de kringen van de A. J. d. benieuwd naar een rechterlijke beslissing ia deze quaestie, waar» over in dé Kamer en erbuiten reeds zooveel te doen is geweest

Nadat het proces-verbaal was opgemaakt, kon de stoet mèt „uniformen", vlaggen en vanen rustig verder trekken.

op 82» jarigen leeftijd is te Groningen overleden prof. dr J. W. Itoll, oud-hoogleéraar van de Groningsche universiteit Prof. Uoll werd op 3 Juni 1851 te Amsterdam geboren. Hij bezocht aldaar het gymnasium en werd in 1870 als student aan het nthenaeüm ingeschreven. Na den 13den Juni 1876 té Leiden tot doctor in de wis- én Natuurkunde te zijn bevoMerd op. één próefschrittr 'dé invloed van céldée^en én celstrekking op den groei, werkte bij van Juni tot November 1876 op het instituut van plantenfisiologie van prof. Sachs te Würzburg. In November 1876 werd hij benoemd tot leeraar in de natuurhistorie aan de Rijks H.B.S. te Utrecht en in Juni 1878 ook tot leeraar aan de H.B.S. voor meisjes aldaar. Van Augustus 1885 af was hij directeur van eerstgenoemde school. Den 20sten September 1890 aanvaardde hij het hoogleeraarsambt in de botanie aan de rijksuniversiteit te Groningen met een redevoering over den invloed van Darwins afstam» mmgsleer op de botanie. *

Van zijn hand verschenen vele geschriften. Prof. MoU bleef tot 1917 gewoon hoogleeraar. In dat jaar trad hij als zoodanig af en werd benoemd tot buitengewoon hoogleeraar, welk ambt hij op 30 September 1921 neerlegde. In hem verliest de wetenschap een man van oorspronkelijke _ denkbeelden, een onderzoeker met breeden blik en groote bezonnenheid. Zijn invloed zal zich nog lang doen gelden, zoowel op bet gebied van de zuivere wetenschap, o.a. in de micrografie van het hout als in de nota» nisch wetenschappelijke methodiek.

Zijn stichting, het botanische labaratorium in de Groote Rozenstraat te Groningen draagt in bijzondere mate den stempel van zijn geest en heeft als model gediend voor tal van andere instituten in binnen- en buitenland.

Prinses Juliana, die 8 October a.s. de fees» ten der Alkmaarscbe Ont«et-Vereeniging zal bijwonen, beeft zich bereid verklaard bet 1 Februari j.l. geopende Christelijke Kolonie» huis „Prinses Juliana" te Egmond aan Zee te bezoeken.

Door onverwacht opgekomen reisplannen naar Zwitserland was zij toen verhinderd bet nieuwe huis te openen. Na de plechtige kransleggeing bij het Victorie-beeld en bet concert in de Groote Kerk te Alkmaar te hebben bijgewoond, zal de Prinses zich ongeveer 4 uur in den namiddag naar Egmond begeven.

Vanmorgen te 9 u. 25 is Minister Colijn van Waalhaven naar Londen vertrokken per K. L. M.-vliegtuig De Valk.

Wij moeten echter ook niet vergeten, dat erffactoren tot milieufactoren kunnen worden". De therapie voor de „so6al problem group", zooals deze zich in het Zeeburgerdorp voor» doet, moet dan ook gezocht worden op maat» schappelijk gebied. Men moet den vicieuzen cirkel verbreken en wel le. door oplossing van 't gezin en onttrekking der kinderen aan den fatalen invloed van ouders en milieu; of 2e. door genezing der ouders van hun vervalspsychose. Het was deze laatste gedachte, die geleid heelt tot bet stichten van woongemeenschappen als Zeeburger» en Asterdorp en de Haagsche controlewoningen. Maar ook dr Querido geeft toe, dat de practische uitvoering der conclusie waarschijnlijk even ingrijpende consequenties medebrengt, als het door hem verworpen program der eugenisten. In een volgend artikel nog iets over een tweede belangrijk aspect vnn het vraagstuk.

5. A. V.

1) Dr A. QuerUei Nrl se,»«V*trd»«,' een «eriaal-psyelilstrlsclie stadie. l-llden-Anisterdam, bü H. E. Stcafert Kroes» Vi_. Mij. N.V. 1933.

Voor de Rechtbank. 2e kamer, hébben bedenmorgen mr O. B. W. de Kat en mr A. F. Visser van IJzendoorn gepleit in een kwestie uit bet faillissement Scheurleer, waarvoor groote belangstelling bestaat omdat de reebten niet vaststaan en in de litteratuur dan ook verschil» lende standpunten worden, ingenomen. Omdat bet bier een feitelijke zaak betreft valt zij niet onder cassatie. De zaak is in zijn finesses zeer ingewikkeld. Het toelichten der pleitnota's nam bijna 2 uur in beslag. Populair uitgedrukt gaat bet hierom: blijkt «mand, die effecten aan een bankier verpandt onder de gebruikelijke clausules, daarvan eigenaar of niet? De gebruikelijke clausules luiden nJ.: 1. Slechts van premieloten behoeven se gedeponeerde nummers te wórden verantwoord: 2e. De bankier is tot herverpanding bevoegd. 3e. Hij ïs bevoegd om de effecten in rijn algemeenen effectenvoorraad. op te nemen. Mr de Kat stelde om. dat bet woord verpan» den alleen al aangeeft, dat dé betreffende persoon niet aan eigendomsoverdracht denkt Daartegenover wees de tegen-pleiter op bet gebruik van het woord 4 deposito, wanneer men verpanden bedoelt Bovendien vroeg bij wat er van bet eigendomsrecht overblijft, wanneer de bankier met de stukken kan handelen, alsof ze zijn eigendom zijn. Waaróp mr Telders interrumpeerde (hij heeft een dergelijke zaak): bet recht om de stukken óp te eisenen bij faillissement een recht, dat mr de Kat nader preciseerde. Maar daartegenover stelde de curator van Scheurleer, dié mr Visser van IJzendoorn is, dat noch de bankier, noch de pandgever bij hét teekenen der overeenkomst aan faillissement hebben gedacht Mr Telders zeide, dat dit de zaak op den kop stellen was. Mr O. B, W. de Kat beeft over deze kwestie een lezing gehouden voor de Vereeniging van Fondsenhouders, welke in druk verschenen is dij de Beursdrukkelij, Warmoesstraat 117, Am» sterdam.

Uitspraak: 26 October.

IN DE DECA-BODEGA Lange Houtstraat 2 GOULESCO VAN s—B uur. —■■■-' Aparte opgang;

Voor de civiele Kamer van het Gerechtshof te 's-Gravenhage zijn beden pleidooien gehouden in de door de VARA tegen den Staat aanbangig gemaakte procedure, naar aanleiding van bet afbreken van de rede van den heer Zwertbroek, secretaris der VARA, welke op 8 October 1930 te Leiden voor de microfoon werd uitgesproken, in welk afbreken de VARA een onrechtmatige daad zag. N Voor den Staat trad op mr J. H. Telders, voor de VARA mr M. van der Goes van Naters uit Heerlen.

Ter aanvulling van zijn schriftelijke conclusie zeide mr Telders, dat de radio omroepcontrole commissie moest aannemen, dat er geen bespreking zou zijn over besluiten der Regeering. Ware dit wel het geval geweest, dan zou immers de volledige tekst moeten zijn ingezonden, krachtens brief van de Commissie van 11 Augustus 1930. Pleiter betoogde voorts, dat wanneer een orgaan belast is met de uitvoering van «en besluit, het tevens bevoegd is politiedwang uit te oefenn.

Dit behoeft niet uitdrukkelijk in de wet te zijn neergelegd Pleiter verwees ten deze naar het op 1 November 1932 uitgekomen werk van mr dr H. Vos te Leiden, genaamd: Het Nederlandsche Bestuursrecht. Wanneer in een wet deze bevoegdheid speciaal wordt genoemd, is dit alleen om vast te stellen, dat de kosten dezer uitvoering van politiedwang ten laste komen van een bepaald individu. De recht» bank zegt, dat er geen sprake is van afwijking van een toegelaten tekst, omdat die tekst niet is ingezonden. Pleiter betoogde biertegenover, dat «onder de overlegging van den tekst het onderwerp niet behoorde tot het toegelaten programma. De Vara wist dus, dat een rede als deze niet zonder meer kón worden uitgezonden. De afbreking is dus niet onrechtmatig geweest

Mr van der Goes van Nat wees er op, dat hij reeds in zijn schriftelijke conclusie uitvoerige beschouwingen gaf over de kwestie van den polilied wang. Pleiter deelt ten deze bet oordeel van mr Vos niet Hij geloofde ook, dat dit niet ter zake dienende is en ging uit van de omroepmachliglng van den Minister van Waterstaat, die ook inhoudt uitzendingen van politieleen aard. De uitgezonden rede lag op dit gebied. In 1930 werden als regel alle teksten van redevoeringen voor de VARA gehouden (108) opgevraagd tegen 49 van alle andere groote omroepvereenigingen te zamen. De Commissie vroeg de rede niet te voren aan, hoewel wetende, dat de heer Zwertbroek in Leiden op een vergadering zou spreken. En na» tuurlijk zou hij spreken over omroepaangelegenbeden.

Pleiter betoogde, dat de Staat onderscheid maakt tusschen het ingezonden programma en het onderwerp waarover gesproken wordt Artikel 8 spreekt echter alleen van programma's. Op Regeeringsbesluiten heeft de heer Zwertbroek geen critiek geoefend. Hij sprak alleen over de wenycbelijkheid een niéuwen zender te bouwen. Men heeft echter ruwweg de uitzending verbroken toen men iets hoorde van „Regeering" en „Minister". Pleiter wees er voorts op, dat begrippen als in bet artikel genoemd, n.l. veiligheid van den Staat, openbare orde en goede zeden niet in het geding zijn. Het betoog van mr Telders in zake de beschouwingen van de commissie Kooien bestreed pleiter. Wanneer men het oordeel over de genoemde vage begrippen aan den Slaat overlaat, slaat de weg open voor alle mogelijke detournement de pouvoir en vervalt iedere idee van den rechtsstaat. De president bepaalde na rê» en publiek de uitspraak op 30 October,

Naar aanleiding van den Zaterdag 11. té Amsterdam gehouden Partijraad van de Liberale Staatspartij De Vriiheidsdoud hebben wij den voorzitter van het hoofdbestuur, minister van Staat mr D. Fock, gevraagd of hij ons een en ander over deze bijeenkomst en het daar be» sprokene kon mededoelen en hij verklaarde ach gaarne daartoe bereid. De vergadering was zeer goed bezocht en zeer geanimeerd. Er zijn inleidingen gehouden door prof. dr B. v. Eerd» mans, mr G. A. Boon en prof. Mr Cl. V?. de Vries, over de duurzame waarde van het liberalisme tegenover fascisme, nationaal-soclaltsme, autocratie en dictatuur. Mr Fock heeft daarna als leider, der vergadering de inleidingen geresumeerd, waarna zich een opgewekte discussie daarover heeft ontsponnen, waaraan velen heb» ben deelgenomen en die tot des avonds ruim half elf heeft geduurd. Algemeen wa« men van meening, dat de liberale partij haar standpunt en houding scherp moet afbakenen, zoowel tegenover communisme en socialisme als tegen» over fascisme en nationaal-socialisme, en dat de liberale partij, die alle vormen van autocratie en dictatuur verwei wijl deze altijd gepaard gaan met rechteloosheid en willekeur, daarmede op geenerlei wijze samenwerking mag zoeken. Ook de liberale jongeren hebben zich in dien geest uitgesproken. De Bond van Jonge Liberalen was ter vergadering vertegenwoordigd cehoud vangnet vertegenwoordigend stelsel. Daar dit stelsel echter niet alleen in het geschreven recht moet zijn gegrondvest, maar ook moet leven in het hart der natie, acht men het noodzakelijk dat het parlement de hem toekomende plaats — maar ook niet meer — in ons staatsbestel innemé. Ook het parlement behoort bij de uitoefening van zijn rechten te erkennen, dat in Nederland het regeeringsgezag berust bij de Kroon. Zoowel derhalve tegen »Noht««l»p«tle der volksvertegen» woonmglng al» tegen gezagsaanmatiging van groepen der bevolking past verzet der liberale partij. Het parlement heeft zijn aandeel in de wetgevende macht en recht van controle, maar geen uitvoerende macht. De eisch is geformuleerd, dat de bezoldigde vertegenwoordigers van vakvereenigingen en van daarmede gelijk te stellen organisaties tot verdediging van bepaalde belangen uit de vertegenwoordigende colleges zullen worden geweerd. Men was intusschen algemeen de meening toegedaan, dat met dit weren van de «vrijgestelden" ott vertegen» woorcUgende lichamen niet kan worden volstaan. Ook zij, die hun eed of belofte ontrouw zijn, behooren. niet langer thuis in de vertegenwoordigende colleges. U zult u herinneren, zei mr Fock, dat de leider van 'de liberale Tweede Kamer-fractie, mr Knottenbelt, te dezer zake reeds een interpollarie had aangevraagd. Inderdaad is de hand» having van een'zuiver parlementair stelsel niet mogelijk, tenzij getrouwheid aan «eden en beloften, door leden van vertegenwoordigende colleges afgelegd, op den voorgrond staat. Ook voor de ambtenaren is getrouwheid aan eed of belofte de hoogste plicht in den Staat. Ontslag van revolutlonnalre ambtenaren is in het belang van den Staat noodzakelijk. Hieromtrent bestond geen meeningsverschil in den Partijraad. Voorts wilde men zien onderzocht, of het mogelijk zou zijn. ook te komen tot eventueele ontbinding van een gemeenteraad, die van zijn bestuursmacht misbruik maakt. In elk geval achtte men dwang tegenover het lager gezag onmisbaar, indien het niet wil medewerken aan de door de Regeering gestelde doeleinden. Sterkere controle van de Regeering op de besluiten der gemeenteraden beschouwde men als een middel, niet om de autonomie te vernietigen, maar juist om haar op den duur te redden. Ter vergadering is voorts opnieuw stelling genomen

tegen den klassenstrijd.

Er werd aan herinnerd, dat bestrijding van den klassenstrijd het aloude doel is der liberale politiek. De door baat en afgunst geleide klassenstrijd heeft de harmonie van belangen gestoord ten nadeele van allen, die aan het productieproces deelnemen. Het liberale systeem, gebouwd op gemeenschappelijk belang van alle bedrijfsgenooten, sluit overleg en samenwerking van de leiding der onderneming met bet personeel volkomen* in. Nog zijn in den loop van de besprekingen p. a. de volgende wenschen naar voren ge» «omen. Vereenigingen, die rechtstreeks of zijdelings tot ongehoorzaamheid aan de wet» ten van den Staat aansporen, moeten worden ontbonden. Ophitsing van de bevolking moet strenger worden bestreden door verscherping van de desbetreffende strafbepalingen^ Het artikel van het Strafwetboek, waarin straf» baar gesteld wordt het opzettelijk storen van een geoorloofde openbare vergadering door bet verwekken van wanorde of bet maken van gcdruisch, moet krachtig worden toegepast, zoo noodig verscherpt om verstoring van de openbare orde, zelfs door gedruisch, te voorkomen.

Bbi. De onloêlaatbarén als maatschappelijk dn psychiatrisch probleem ....-«. »A Partijraad van den Vrijbeidsbond ..«. IA Opening van den afsluitdijk -»-» 2A! De Katb. democratische partij. m 2A Het internationale Pooljaar ...... 2A) Kon. Ned. Landbouwcomité -.....».«««. 2A Dr Eckener wil in 1935 een luchtscbeepsdienst openen op Noord» Amerika —.—mm 2A Over de rechtspraak te Léipzig -. 1B Dimilrofs zuster komt getuigen; Torgler . betuigt zijn onschuld ..«..^.....».»«^«. I B Volkenbondsvergadering geopend mm———. 18. Russische ambtenaren van den Oost-lübi» neescben Spoorweg gearresteerd, Rus» . siscb protest .♦••....*.•.•••.••••»•»»••••••••»».•*. **» MnssoUni over bet verdrag «et Rusland 1 B Mededeelingen van bet Syndicaat en een brief aan de Vereeni^ng van 6 pet oblig.-houders der Holland' Amerika Lijn —.„_—, 2B De adviseur der theerestrictie . ......««. 3D vit nummer bertaat nit 16 b«R. de post» t-We uit 12 bladzijden. '.

Tegen terreur. Werkwilligen en hun gezinsleden dienen ie worden beschermd tegen mishandeling en bedreiging daarmede (en tegen andere vormen van terrorisme) zoo noodig 'door verscherping van artikel 284 Strafwetboek. Om onder alle omstandigheden bemoeilijking van werkwilligen te voorkomen moet samenscholing ook bij den aanvang van de staking worden verboden en het beschimpen van werkwilligen zoowel vóór, tijdens als na een staking, worden strafbaar gesteld. Eindelijk !s nog gepleit voor

ook in Ned-Indiê^ Suriname en Ouracap, mede tot het krachtig tegengaan, ook daar, van elk revolutionnair streven en voor instandhouding van een voldoende weermacbt, daar de verdediging van het grondgebied in Europa en over» zee hooge plicht is. Na de discussie heeft .mr Fock medegedeeld, dat het de bedoeling is van het hoofdbestuur om 15 October a.s., daags na de algemeene vergadering, waarop de nieuwe voorzitter zal worden gekozen, een plan voor te leggen voor de actie, welke in het geheele land door de partij moet worden gevoerd, ten einde het standpunt der partij overal in* den lande aan het Neder» landsche volk voor te dragen en krachtig pro* paganda te voeren.

, Mededeelende dat, gelijk we hebben medegedeeld, dé Partijraad algemeen als den nieuwen partijvoorzitter mr.W. G. Wendelaar, burgemeester van Alkmaar^ den aangewezen man acht zei mr Pock: „Ik ben nu bijna zeven jaar voorzitter geweest In 1926 kwam ik terug uit Indië; in December van dat jaar ben ik tot voorzitter benoemd en begin 1927 als zoodanig in functie getreden. Met groote voldoening zal ik mij altijd de aangename wijze 'herinneren, waarop ik met de verschillende instanties en groepen van de partij heb samengewerkt"

De Haagsche correspondent van het Alg. Handelsblad meldt: De Tijd van Vrijdagavond bevat een opzien» barend artikel over de aanwezigheid van zeven Russische heeren, die hier te lande den scheeps» bouw zouden komen bestudeeren. Het . katholieke blad vraagt zich evenwel af, of deze Rus» sische heeren niet naar Den Haag zijn gekomen om hier spionnage te verrichten. Het trekt daarbij de aandacht, dat de Russen hun intrek hebben genomen in de Paleisstraat nabij het Koninklijk Paleis aan het Noordeinde. Hun werk zouden de Russen, nog steeds volgens De Tijd, verrichten op de kantoren van de N.V. Ingenieursbureau voor Scheeps» bouw, dat gevestigd is aan den Kneuterdijk 8, in het gebouw van de Rotterdamsche Bank» vereeniging. Aan het hoofd van dit ingenieurs» bureau staat een voormalig Duitsch marine» officier, die een aantal Duitschers in zijn dienst heeft Dit bureau zou ook de plannen hebben gemaakt voor den nieuwen Nederlandschen kruiser, welke op het oogenblik bij Wilton» Fevenoord voor de Nederlandsche marine on» derhanden is. Naar aanleiding van deze mededeelingen hebben we in bevoegde kringen ons licht eens opgestoken en vernamen daar, dat de mede» deelingen van De Tijd op de feiten vooruit loopen. Inderdaad heeft het departement van Bul» tenlandsche Zaken een aanvraag voor verblijf» passen voor zeven Russische ingenieurs bereikt. De heeren zijn nl. nog niet in ons land. Of hun een verblljfpas voor ons land al dan niet zal worden verleend, is nog in onderzoek. Het betreft hier zeven Russen, die voorgeven allen ingenieurs te zijn en in opdracht van de Russische Marine naar Nederland wenschtcn te komen, teneinde in de gelegenheid te zijn de ontwerpen voor Russische onderzeebooten, welke door bet Duitsche ingenieursbureau, waarvan hiervoor sprake was, worden gemaakt, te kunnen controleeren.

Zooals gezegd, op het oogenblik wordt door de bevoegde instanties nog onderzocht, of aan de zeven Russische heeren een verblijfpas voor ons land zal worden verleend. In hoeverre men hier inderdaad met Russische ingenieurs te doen beeft, zal uiteraard ook een deel van het onderzoek uitmaken. Het is overigens juist, dat de» Russen tijdens hun verblijf in Den Haag in de Paleisstraat zouden wonen.

Naar aanleiding van de mededeeling van De Tijd, als zou meergenoemd ingenieursbureau ook de plannen hebben gemaakt voor den in aanbouw zijnden Nederlandschen kruiser, ver» klaarde men ons pertinent, dat deze mcdedee» ling van het blad volkomen onjuist is. Het ware bovendien ook onlogisch, immers het de» parlement van Defensie beschikt over een eigen afdeeling scheepsbouw, ressortccrende onder de afd IVA (Materieel Marine). Hier» mede is intusschen niet gezegd, dat het bedoel» de ingenieursbureau voor zich zelf geen ont» werp voor den Nederlandschen kruiser beeft gemaakt

— Tot voorzitter der Schoonheidscommissie voor de gemeente Delft is benoemd prof. N. Lansdorp, hoogleeraar in de Afd. Bouwkunde aan de Technische Hoogeschool, in de plaats van prof. ir M. J. Granpri Molière, die als zoo» danig zijn ontslag beeft genomen.