Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij

lil. Over 418 299 arb.l.l. r*.. werkzaam in sabrlo !<

Aan tal per»ouen. .Vork lijd per dag. : ¦ Ab.aluut In percenten 9 uur of minder 40.932 9.78 1 ?^ . _*...1 9.32U4.«9 ,o , ' 107.021 21..1..») ,0^ . 97471 23.1i0,,,«» XX " 77.1..7 IH,MJUW HU , 17>_. 4.2Ü ,-.' 22.111 5.29 12!. . 4.Ü.19 1.19 ?,.n IS ' s.!Mi'2 1.4_ ,J4B l!-»^ , Li>4.- 0.3? 14 , of meer a...0 0.95

-tleor dan de helft der .irb

' Van 100 BEDBIJFÖGOOEP. JSL 10.„r^^'";1 meerdan , I. Aardewerk, gist, knik. ent. . . 38.158 32.J*9 63 10 14 01 111. Uoek- eu ste.-i.drukkerij. . . . 17.350 81..*8 ll",'*) 1 .r>2 VI. Houibewerking 27.6«*3 32.28 4J-.91 I».fcl VIL Kleediug en reiniging .... 33.418 6«.63 29.50 3.87 XL Bewerking van tnetnlen. . . . 25.314 41.89 43.KÖ 14.31 ML Stoom- en andere werktuigen. . 33.052 52.01 39.12 8.87 XIIL _-uheep_Louw, rijtuigfabrieken. . 26.126 21.29 65.11 20.30 XV. TejiiieJindiwtrie 55 557 19.69 75.03 5 28 XVII. a. Bakkerijen 24.301 31.44 18.74 4.'.**2 d. Tabaks- en s.f-arenfab.iekea - 22U91 69.26 Wi.o4 4.70 e. Overige voedingsmiddelen') < 41.632 63.31 31.86 14.83 j"°r. -n".n'uu"'l"uur. °LDM.rnno__l.. 01 38.158 . glas. 152 81.98 Heek» . 4-..91 32.28 erklng 3.8? Kleeding en reiniging 8.87 «toom- werktuigen. . 20.30 55.11 . _.uheep_l..uw. 7503 XV. 18.74 Bakkerijen _.'**_!XVIL 4.70d. en 21.86 41.632 voedingsmiddelen .»)

Van oen algemeen zijn van den IN urendag is »ij de hior guuootlide groepen alleen sprai.o voor de !ypo>-i_l.n. Meer dan de helft werkt 10 uur of korter in do gro_i»«.n lvlcetlitig en l.eiiiiging'), Talrak en Sigaren, overige voudin^s» mi«1<1,.1,11, Stoom- en andere werktuigen. Van do 1 tukker, daarentegen werkt do helft meer dan 11 uur r*_.r dag. l»rwij| de textielarbeiders bel slechts vertegenwoordigd zijn in do kolom „10 uur of minder". De hier gegeven g"lallen Itelreffen alleen de„ officiuelen werktijd. Van bel overwerk v>olxlt nog niet veel geltoekl. Er is evenwel <*eu begin mee gemaakt aan «Ie band der kwarlaaisopgaveti van hot overwerk van mannen, dio de wet.gevers .„.booren bij U» houden on in te zenden. Omdat dl« opgaven «an volledigheid en duidelijkheid zeer veel te -->!-,«-->-*.- over. ie zijn ze all-v.n voor liet .« kwartaal gepubliceerd. t>lr*ar dl» onvolledige opgaven voor dat céne -.wartaal lievatbn loch al l3.ll»l wor lullig» n van L. iitil* en meer. Hierbij lijn niot inbegrepen de t>ll>u.>.u. voor v.io op do arlx-idslijst een w..!-«lag van IS • uur of meer is ingevuld. bu.gt._n bij wissel» n__t: , pio-gun in conliuul»edrijveu voorkomt, (In 10-iO was voor 4 i» 5000 dergelijke arbeiders do langste werkdag meet* dan 18 uur.) 110-? x.er overwerk soms >c*gel ls, toont do opgave betreffende d» drukkerijen met 1.ï.7 arbeiders, wier elluktieve werkdag guiniddold-, V* uur langer was dan «Ie olliciu..e. Enkele lielangrijko m.Kleduelingun be'refsentl» do werl.lijdrege.lilg in co nti nu bed rij vo n geeft bel verslag n.l. over de gasfabriek lo Tilburg, waar door liet invoeren van kamer-* oven» ter vet vat.«ing van retorteuove». do tiaclilarl-eid tol oen minimum is li> per.-t, en over de -.««'ovens op sleelüahlielo:,, |, Ilaaflti.. en Xederht liierl, waar d«» Zondags ..«o stook» uil^itl slilslaat.

Gier den werktijd in do textiel» ill dustrio worden mevr uilvoii'e labellen gt^-vt-n. waaraan we hel volgend.' Oiillt-.nul!, b-'.i

Werktijd lip de eerste _ d»_en tier « .ek In k«>_enc!l_.ll'.l_!-'l'Ll-: we-enlei, «n .»,.„.,!-.,!<*>.: 10 uur! 10'/. uur ! 11 uur . __ '_ . _.n_i 11 m __!!*>ohi tlee en Ltutnukor KW lllt/_ 8426 Dtuiptlo 22 2!».i9 2!' l Aluielo — 2«.-.'B 145 Ultlen/.aal — 551 l-"7 15 „me — 42 .i>4 Ilij^en (.in.!.) .... — — '201 Helleudiitiru — 1598 -» Goor . — •— ü!'l overij>«.el, katoen . . 678 1014? 11566 „ gebeele t«----..ii.di_..»-«-- ... 831 10872 14264

In de katoenspinnerij de 11-urend,!!? algemeen behalve voor llotlgelo, naar de 361 _piituen» 10'<, uur werken. l_nsclldo en Lonneker houden dus zoowel aan den «ll»ur,*ndag a!s aan «luit vol!, n Zator» «lag zoo lang mogelijk vast. Do mi«ldn g r u s l is, voor UI» pt_t. «ler le^l!u'.a,l»<.iders I'/, uur, tegen 73 pt,-. in 1911. loo» nog 216 pt_t. I'/. uur hadden. D« verlenging l-clrolt se la-de.

in op J uur of, 6V--6 6'/,»7 7'/t-8 8-/,»9 9 korter, 6280 14 . 401 136 ..'fielt, 1758 olb--.__.t-l 73 1! ->ie ! 1 I llellenduorn 1 j ' ! ! j ! 2131 . ', '^

Over dun werklijd van jett.tlige p-t-stot, i, ,*n vrouwen vindt n w. in hl a,n de n^l: >iüf der Arbeidswet gedijde Hoofd* tuk IV. velu 'n> - laugr.k-. m<,>..l!Ug. «lal 1912 '*..! ovui laugsj-iar zou zijn, waarin -o. a. do werkdag nog II uur motlil zijli, bad er nog niet veel -rerl-tijtlver-.oiirig pli-ils. Want h-«t overgangsjaar werd niet ge't'tui.l out gu» 1,.-i!<..ijl. dun werktijd p-r v>>*,-_! van Cd «p 53 uur terug te brengen. Waar nog langer d,,n 56 uur gewerkt werd, wachtte muil e^livtindg den uitersten termijn af vóór met vutl-Orling te lxiginneli. Ue koniio'o kon tllans evenwel belangrijk b tor zijn, «lattk v, .e vet b...ring.n op dal gebied in du wet. ..laar de l>u!.le wel we,-., ilog niels uit als de handhavers haar niel willen bul-Ullen on «lal is helaas nog voor outi groot deel. van politie en justitie zonder knus op tegenspraak le zeegen. Luister slechts: „Gmtr nt «en modsler.' werd veiliomett, dut do l*-*id«. ou«l*.lo wur.is!t!is 4 ma il don nacht van Zaterdag op Zondag l.a

Van bet verbod van nachtarbeid voo jongen» in glasl-tbriokeu zegt hul verslag o. a.:

„Do g.a.'abrit.l.en, die zich plotseling voor bet f ril g,:ste-.d lagen, guen jongens !-..!-.«_«.-- 17 jaar moer in tle naclilp.oeg te nu/gen la lon werken, kwamen vooral den •. i-sten lijd in gruo.»' ongelegenheid. Voor hut -vork toch, dal «Jour dezo jongens in hoofdzaak verricht wordt, n.l. liet brengen van «lo g-->-<,rillil'- f!'!,-dien naar de koel» ovens, waren niet dii'ultl andere krachten lo -!„<-<.*!- en zelfs nu nog moet men zich «laarvoor in hoofdzaak van oude en invaliuoo ai b :td_rs lru«li< tien. Wel werden door enkele fabrikanten pogingen iv bet werk gesteld om, in navolging v.m euliele builelilantlsclie fal»7->el.> n»), «hl werk «loor maclnutü. lo «lot-n richt,.n. doch tol nu loc taalden al d.zo *-og.ng».n." Lvv anti^il* oplossing zon zijn, _>!_!_>> uteon ibn at.li'tiligeu wer««l.>g in te voeren, zooals thans op vet» viertal bulten te Delft en Sein .dam l„j wijze van proef geschiedt *) on das in 2 plotgon le laten werken vau 5 v. tn. tot IV, <«. m. en van I'/, n. m. lot 10 n. m. mot d-iartuss. heu »/, uur rust. welke regeling dan tevens bet voor» dool hooft, dal men ook weder jongens bij d^olldo glasblazers als aanval»».-' kau laten werken en zoodoende dus Nieuwe werk» kracbloii kan kweoken.

Door oonigo glasblazer:, werd- aan den minister gure«iues!ot*rd om ook voor jou» geus van 12 on 13 jaar do gelegenheid te o>-t-ii«_ 's morgens om 5 uur te beginnen of tot 10 uur 's avouds te kunnen laten «.verken. Dij onderzoek bleek dit request verzonden te « ij nopaan» dringenvan de fabrikanten, die op deze wijze beter aan jongens hoopten te komen; er waren zelfs enkele der onder» It-ukeiiiiars met den inhoud onbekend >

lln ander bedrijf, waaraan ditmaal bijzonder, aandacht is gewild ziju do modislurijuu, spe» ciaal lcng-vo.go vat» «Ie nieuwe bepaling, die verbiedt, dal modisle,, die overdag op liet arloli-f gewerkt b.hlten, 's avonds in den winkel bedi*t, *t». De iuspektie te Deventer kreeg kennis, van UU dergelijk? gevallen.

Na do invoering dezer bepalingen bleek, t.'^il >. van deze ecu sp -•:.,!<. hulp iv «len .vt' 'K-I ll dd n gu,,o neu- 2, die r o Is wink, I:*.;_ f rouwen hadden, hol wiiikulpursom el Illldtlüi iiilgeliluid. l_lt.u vond hulp in hul '-i/oen vau cc» vro >^^r.: werkster. Drie .V'-txlen in I.'t sei/.0-u door lamiltuletlun "holpen en twee aueete huilden een zoo» tiliigo regeling ?'elrt,!! .-n, <1., l s<>!!'!>!r over» wgemlo le-z'v.il *u du hulp ds avonds Kon worden gemijt, wat ook voor ? anderen nog mogelijk was. vlocht deze l» paling tengevolge hebben, tlal culi eind werd g'uiaak! nan heli u» v on c n tier eerste modi _ len. die lot nt»t< toe in den _>>._<>,>„.ijd etn on_>e!i» milet itien werkt ltitltien, zot. -^t>,i^,jke gt-vt,|-.t*n niet boog genoeg ge» suii.it knnuuti w_!tlen.

Ili'-rria ge,'f| !'>s*>^ld'*tlr r>s>_l staal!je, l>n_ dit* j«'il>:': ..'.tuwt-tl g -tl-.i-li.ilu. rt| Woed-u lle«In-'g tl W'rd f-n ge, l,; 1,1- w >|-^|^ I t"l 10 .1 11 iui,- '.-_,--.>,<_!- Eo /<>_ iio.llig do.l werken 10l 2 it 2 uur '» na. h. _ l

Over do vorgunn ingen voor over» woril, die thans door do d!sti*iklslio«sden dT al beid .illspoklit» worden verleend vindun we in liet verslag oen drietal slali-',!,'(.u en o_n ..<-_* spaarzame opnaai «l'*r t'i>!., , tt. V.-»*i wuigeringen lazen we ditmaal ni.,.. 1,-lialve dat dt»»!' den mini.lt-i* aau een mtuiisto g-'Weigerd werd om een viertal Zaterdagen achtereen over t«» werken, op grond dal d- wel er juist u.mr streelt om op Zat.rd..g dun werktijd to verkorten.

In hel lde distrikt (L'ltxch» i^ er dil jaar naar gestreeld van bovenl, i^ ¦•¦ Itlu lm» vo>gtll,-ld eui- spaarzaam gulirnl.. >o lmiket», als mud. hul overwerk zooveel :-¦¦>. lijk ts beperken tol persoueu van 10 j >i >»> ouder.

Dal dit streven mot succes I» •¦¦ • > l is w.j.t do statistiek duidelijk aan, v. >> » terwijl b.v. in 1910 Ziiidll«»ltt»ud (te U.*...!'..'.) Ril* amlero dlslriklon verre «le baas was nl t do gunningen voor overwerk (381 door den Koiumis*..'! is der Koningin en 489 door «lo l--»,-i'.*-!-.t'e..*-.s. zijmie ongeveer •/, van alle in bel ltljk vflluentle vergunningen), kreeg hut in 1911 al 2.^11 meerdtiuu iv Zuidllollautl (3_ Distrikt — r-ollerdam) en Noord-Holland (.>• Distrikt — Haarlem). Maar In 1912 is Zuid» Holland 3p Dislrikt allen vor de baas. llet flotlt-f-i.ltu.fi.. l)t-Iriklslioofd gaf 3 maal l!t*er vergunningen dau zijn Am^lerilaiiisclie kolleg» van Utln>.o <*<_ haalt nu de eer naar ziet. too van ongeveer •/» van alle vergunningen eu bijna «le huilt van hel totaal auul.tl over» uren voor _,tiu rekening te n, ?> u. Schaper l„*efl hier in de Kamer 's >l!ui*turs aandacht al op gevestigd. ..'ij achten het diens a,nd«eh» ter d.go waard on wachten tuut bu-laug-lut» ling op bet resultaat- In 't geheel werden 1431 vergunningen voor overwerk verleend, waarvan llöl iv «lo groep lvloedittg ou lleiniging (381 lo l-olterdal». 76 lo A»ls!er«lam). lb, vergunningen, uitsluitend voor verschuiving van «lui» werktijd .-.rleeiill betroffen 44.376 personen maal dagen (10.231. lo llotlefdatu. 13^1., te Amsterdam;; die voor verlenging lretrolfen 8108 personen maal uien (389.» to Ilotturdain, lik)'/, to Amsterdam).

t) Zonder brood, meel, zuive. en labak **) De kleermakers zijn niet meugult.O, „mtln. liet «Ilcun fabrieken en werkplaatsen bulreft, valletille onder de Veiligheidswet. ») In eon afzonderlijk hoofd-luk word-*,, die transportinrichtingen van een driotal buiten» bmdsche fabrieken beschreven.

») Onzo lozen, kouiluü hut treurig verloot» «lezer prooi.

De huiseigenaars en hunne vrienden zijn teil»*uv.oordill wèl roerig. Geen enkele gel.-^euheul laten zij passeeren om te trachten een of andere verslapping van de Houw» et» Woon» verordening doorgevoerd te krijgen. Werd bet voor veertien dagen bij een voorstel tot oubo» »««,nbanrverkllirii»lt beproefd. gisteren bad de vroedschap weer een paar andere pogingen van dien aard al te slaan. De eerste betrof een verzoek van den Ver» huurdersbond „Onder!!,,,, Heian'»", om ..«Ie kosten der ktint»tvci lichting vat» niet aan de uemi-eüto toebt hoorende openbare straten in liet vervol» voor rekening der gemeente te nemen", minder deftig gezegd: De hofje,-eikena irs wettsehten ue v>,riielitin^ iiinaer eigendommen door de 8etne>,>nte to doen aan* leunen en bekos! ii^en. Thans legt artiiiel 1.N der Ponv. en Woon* verore'«-n>ni/ dezen «ii-enaars zélf d,*n pli'ht op. voor behoorlijke verlichting hunner ttici^koet^, te lorl.eii. ten plicht «lie. dunkt ons. ui' t te ontkennen en niet onbillijk is. Klaar d-»^ in-i»» jesiiKüketl! in optima lui ma, die " <*1 u doel» niet de lasieu van hun ei-lendoititue.» ,enselien te draden, tracht *l, ziel» tiitui- Juut »*r» dis» anti dez,* verplichtan!» te onttiekketi. Zij zijn zelf» <•••!' proces met do K«>i„e> ule -ruige» »?.i.iti, tril* inde oncehliirheidsverklrlniii.* van bu Oi.>*l nti.ar weer cv»*, Vii>i» den Kaad lied-,,,!, t» krijgen, «lat bij door hein zelf vastel »t( 'de vo> i>« hriftei, eri'.ed.iat, zon maken. Natuurlijk vaten er in onze vroedschap vree»

-_»«.«.. die bereid bleken bet voor de dui,ei«e» «aar, op te nemen. Allereerst natuurlijk Ue beer Oevers De/noot, wien zulks «en tweede natuur is geworden. Maar naast hem. schaarde sicb de katholieke ?de_nokraat" wessellng, die ook bij de onbewoonbaar» ve-i-laringe,» reeds getoond beeft. . i.b it» niet» van eer» gewonen reaktionair • onderscheiden. Hij wes zoo ziel_b.dr.efd over de in de hofjes l-..r.-h.!id. duisternis, was zoo doordrongen v»n d*, noodzak-üjkbeid van m^-t-!t!, tiitig te handhaven, eu dat boven» dien de I > >v>,ners door gemeentelijke Verlichting t«ioh uiet gebaat zouden zijn; die moeten dan toch meer buur betalen. De Voorzitter ten slotte, merkte nog op dat de Gemeentewet bed g,-!-.*.«.ntc.»..tuur machtigt tot ingrijven, indien |>a> tiknlieren hun verplichting Krachtens bc.taande verordening niet niko- Q'eu ; dit tb-, d hum verwachten «lat «le botjeseigenaars nu relt wel s--oe.li>_ «is noodzakelijke Verlichting z»Ii»» aanbrengen. Het deoat was hiermee geëindigd, donder hoofdelijke -lemming kre«en de bofjc-Melkers nul oo hitn rekwest. Zelfs misten de opj,t>,nn» ten bbj'^oa-ir den moed om stemming te vra»en. l-l> n tweede poging tot verslapping der Bouwen Woonveror-i'ninft was c«-l«>,en in een adres run de firma Smits van Wae.i»er«he, met verzoek om vergoeding van fC-K.de «oor haar geladen, ten gevolge van de onbewooubaarverk-ar ng v.m een harer perceelen. Het betrof hier een eigenaardig geval, en ds bc '.nd-elinj. der arm de B. en W. overgelegde .slikken l.-f in'l'-ll'/'.id den indruk dat de/er firma bil!ij!_ha!ve schadevergoeding tl-ekvr.n,. H*»t stheen n.l. dat de onb, woonbaail>e!t, iv..>*!.ell perceel, welke in strijo met de bon-, .«'o.'>>. tiiog door B. en W. zou ziin to i*-.taari. Dit gaf onzen nartnoot, De Kleef nauvnnk-iijk aanl-iuing te verklaren d't bij. ho?*.»—l natuurlijk in 't algemeen g>»en .ei^f-dii>.'.-!i voor geleden schade ter uitvoering van de Woningwet willende toekennen, in dit A->v«l co-ar»'.in nt willende zijn. mit« inderdaad Werd aangetoond dat de onbewoonbaarheid uit» sluitend door ambtena^ 1-sverzuim veroorzaakt was. Maar toen de Voorzitter daarop ln een overtuig, nd betoog aantoonde dat bier niet in strijd met de verordening was ge» band-ld, dat, ..angenomcn zelfs dat een forma» liteit verzuimd was. langs anderen weg dezelfde toetend zou verkregen zijn ; dat een andere muur, st-t-ind? at-der de menw-opgetrokkene, op zichzelf reeds door onderschepping van licht eu lucht aanleiding was tot onbewotmbaarverklaring — en dit alles met de stukken in de i-_>t-d onweersprekelijk toelichtte, toen begreep on.e partijgenoot dat hier van eei»!ge tegemoet» koming «teen sprake mocht zijn en betreurde bij h"t alleet, maar dat «b.ze overtuigende stuk» ken niet eer aan den l.aad was bekend ge» «naakt.

ï_n inderdaid na kennisname van die nadere m>_ dut toekenning va„ een schadevergoeding a! ! is een eerste slap op een gevaar- Kik pad zou zijn. Want dat» _.>u bet gemeente» l*e. tuur, teruggehouden door de groole .ten, er te ir en op zie», tle bepiiü't^en tier I'.,awveroit!->.!il!t toe t_ passen en zon <•.!<*. .voningverbetering in de binnenstad, tot groote schade vo ir de volkshuisvesting, wordt stop gezet. IllttK-cben was tüt natuurlijk voor oe reik» tionair.u als de heer Anl.er rn n n es. geen r«den. de oppositie t» 2<*n h. t altv ij/end prae ad» vies van B. «n W. te stuiten. Eer kon men het t»>_te.>deel vervaehlen. En met ltroo!-* li tidnekkilheid blief !,!>*.! uit t!i, o !,, >d: ook vot>r toekenning v.-.n schadeloosstelling pleiten. Et-liter kregen «!>t/e ',i>e>en nirt '^ teven tl, kb ril.tle, stetotne» — *v.o. natuurlijk weer de heer Wess«-!ing! —de kous op den kop. E, tweede poging tot vers!,». 1,1, ring der bt-ii-weiordening was ald ', verijdeld.

Do/e >,e>d>- j.i.ten vormden «Jen hor.fdüeliolel van het raat! ..'oeini. Deelen wij thans noc- met een erk,*! voord ni-e, dat, tl ng enh<> 1 t z d? „alan/s in, ons blad >>,*--> lirev,-,» toe-tant>. der gemeentevvooin^eü in > Lage _.!»>, raat ter spr-»t« bracht, da.. de heer Kop n e 1 betere Verlicht ir,;; van liet 'tio'.l'.r-lein IL 8. vroelt. Dat de lieer Va _ Dias door v, el!,onder l>e Wilde g-,r»>stge«te!tl wen! t.^n aanzien "an de bewaking der P._mk van I.i-enintt en zijn motie inzake tl, verbreiding tl> r l,elt*irae.t ->*> t al .e» rneene sten,uien iveiili'sen Z..''. om ten si ,'.te nog \s vermelden dat ll o ejenbos en 11 uge nboltz bij li-»., adr-'S d, r bouwvakt». grnisat inzake de l>e»t *ksb"p.a!mgen ..anilri',"en op spotdige beafiidelin^. ian de desbel i effende motie, .et ds uit lü'2 dat >errml en d.-t in ver» b.ar.t! hiern »-c de laat.'e er tic aandacht van den v.<-.hontler op vestigde boe de i'elr.ni-riik hoosere *i<,rn door de gemeente voor het vit* werk uitbetaald, i»i< t a.»» de stra-.tn-,k< rs ten, goede 10t,,!, «lot b geheel it» den zak van d_u _-_.uneli.er verdwijnt.