De Sumatra post

Hot aaten-reekt Tan dea Uloud ran de ondenol^nde telegra » mm «rfTrerMkelura volgen 4e wet vaa 21 Dee. 191» (Imdi. » Staatablad Ne. WB.] 28 Juli.

De Ja va-B ode meldt, dat in antwoord op een verzoek van den Landvoogd om inlichtingen omtrent den toestand van den heer Einthoven, de Minister van Koloniën heeft gemeld dat de heer Eiutaoven een operatie heeft ondergaan er- dat zijn spoedig volledig herstel wordt »erw»cht. Hetzelfde blad meldt, dat de herbenoemde directenr «an Binnenlandsch bestuur, de heer Tollenaar, Zaterdag is aangekomen en Maandag zrjn functiëa heeft aanvaard.

Benoemd is met ingang van 8 Augustus tot chef van den Post- Telegraaf- en Telefoondienst in Ned.-Indië de oud-directeur van de Ned, Posterijen G. J. C. A. Pop, thaes gesteld ter beschikking van den directeur van GouvemementabedrijveD. Verleend is wegens ziekte een jaar verlof naar Europa aan den oioier van gezondheid der tweede klasse L. C. E. Victor. Ontslagen is met ingang van 4 Augustus op verzoek uit den militairen dienst de officier van gezondheid de eerste klasse E. D. Otken.

De militair resident van Timor seinde dd. 19 Juli: Bij verdere actie in Jantar is zwaar gewond een inlandsch mindere.

N&ar de Java-Bede berient, gaat de heer Gobee, adjunct-inspecteur voor de visscherrj bg het Departement van Landbouw, Zaterdag e. k. op dienstreis naar Japan tot het instellen van een onderzeek naar deu toestand op visseherijgebied aldaar. Brand in kampong Kwitang (Batavia). De Java Bode melat dat er gistermiddag een hevige brand woedde in kampong Kwitang. Oorzaak vermoedelijk onvoorzichtigheid. De vrouw, iv wier woning de brand ontstond, is aangehouden. De brandweer deed haar best. Militairen hielpen -tak mee. 800 Inlandsche woningen, 4 steenen woningen en een mooie Chineesche woning verbrandden. Tot zeven uur 's avonds duurde de brand. Volgens het Pat. Ml. is de schade geschat op f 150.000.

Het Bat. Nieuwsblad verneemt uit Soerabaja dat de karrevoeraer, die door de politie verwond werd, weigerde bjj de opbrenging geld te geven aan een agent, die er om bedelde. Daarop werd de karrevoeder gebonden, waarbij hij zich verzette tegen de politie. Deze diende hem toen klewanghouwen toe.

De hygiëaiscue commissie uit aen gemeenteraad van Semarang heeft voigens de Lo c, een voorstel ingediend om ep een terrein Westelijk en Oostelijk van Sompok en Maritjan—gezond, vlak bij de tram gelegen, gemak* keirjk droog te leggen en te houden—een model-k-mpong te bouwen van 100 woningen van veiscüiiiend type, indien dal terrein gemeente-eigendom zal zijn geworden. Gergaojih werd miinier g.scnikt geacht voor dat doel en het Heuvelterrein is, zonder tram, nog te ver van de «iad verwijderd. Ue commissie heeft het advies ingewonnen van de heereu Armedirouo en Nosingo. Laatstgenoemde heelt eeuige woningtypen ontworpen (ook van gekoppelde woningen), welke van f 7.66 tot f 9.80 per M 3 zouden kosten. Het privaat is begroot op f 126. De woningen zuilen dan ratten vrij zija volgens de voorschriften van den Uur _. G.neesk. Dienst.

Deze aa^eu keerde ui. j_._ic.i-, *a]uuct-inspet teur van oen burgerlijk geneeskundigen dieusi, van zijn inspectiereis ep Lombok, te Soerabaja terug. De N. Soer. Crt. verneemt het volgende omtrent den stand der epidemie, welke in net begm van dit jaar op Lombok woedde. Alleen in iN oord-Lombok komen thans, in de buurt van Tandjoeug, nog enkele vrij zeldzame gnvail&n voor. in het begin van Juli deden zich verder in desa Öuïotoug [Laboean Tïiug] nog een 14 gevallen voor : er zyn eènige «acciuateurs heengezonden. Z^oa.9 men wett, bevindt dokter Van Driesen?, speciaal voor de bestrijding der pokkenepidemie _a«r Louibu_ gezonden, zich nog op dat euand. -touitvnieei is bij nog op toat_ée naar Laüowtu (M uoru- Lom jokj, doch da_rmee is zija werk üa... _u_ viyivel algeioupen. V.iuioeueiij- -eert ueze, u.t West Java afkuuwuge »c_.e«Bü,er in den loop dezer week vat. Ltt-w<*k terug.

O ver dit onderwerp senrijft dr. M. Ker bosch in Teysmanma een belangwekkend artikel. Hij tuóut allereerst Ue groote beteekenis van rubber aan met een paar cijfers. De wereldproductie steeg van 55.348 tonnen i_. ibü9/190U tot 93.669 tonnen in i9li/i2, het weieldverbiuik in betzelfde tijdsverloop van 48.352 tonnen tot 99.564 tonnen. J aarujks wordt voor 3 miliiard Mark aan caoutchouc-artikelen bereid, waarvoor naar _cn_uing een muiiard mark aan ongevuloanistexde caoutchouc wordt verwerkt. Ean darde van de waarde van den invoer van Duusonl.nd — xüO milnoen mark vau 6üo millioan — kwam in 1910 Of rekening vaa de ingevoerde caoutchouc. .'*'_• Natuurlijk spant de chemiseke groot industrie hare krachten in om ook een deel van dien overvloed binnen te halen. De schrijver geeft dan een overzicht van de meest bekende methoden tot bereiding van isopreen, de grondstof, waaruit synthetische rubber kan worden bereid, 't Is te wetenschappelijk om daarop in te gaan. Maar uit zijn overzicht blijkt dat hier niet langer sprake is van kleine laboratoriumproeven. Het is de chemische grootindustrie met haar krachtig kapitaal en haar leger van intelligente werkkrachten —in de Elberfelder Earbenfabriken werken bijna 300 academisch gevormde chemici —, die dit vraagstuk voor zich geëntameerd heeft. Eo dat het haar ernst is, bljjkt o.a. wel uit het feit, dat dr. Duisberg in het „ neutseb.es Museum* te Müaehen een blok kunstmatige caoutchouc van 20 K. G. gedeponeerd heeft namens de Elberfelder Eabriken. En onlangs op het Internationaal Congres voor Scheikunde te Ntw-ïork, vertoonde Duisberg automobielbanden, uit svathetisehe caoutchouc vervaardigd, waarmede duizend mijlen waren afgelegd, zouder grootere slijtage dan voor prima caoutchouc te verwachten was. De vraag: „zal de synthetische caoutchouc er komen" ? wordt dan ook tegenwoordig door de «hemici zonder aarzelen bevestigend beantwoord. Eene andere vraag is: „hoe lang zal het nog duren eer de chemische industrie een coacurreerend product op de markt brengt?" Naar aller meening sijn er, bij het schitterende work, dat reeds verricht werd, nog tal vaa moeielijkheden te overwinnen. Ei dan, als na langen arbeid dase overwonnen zijn, behoeft nog geenssias de synthetische caoutchouc een deodelrjke concurrent te worden voor plantage en Para-rubber. De toepassing van caoutchouc kan sog enorme uitbreiding ondergaan. Bij eone duurzame prijsdaling mag men met reden sen vermeerderd gebruik verwachten. Daarbij kan de prijs der plantage-rubber nog sterk gereduceerd worden, alvorens het bestaan der Hevea-cultures bedreigd wordt. Ja, deze prrjs schijnt zoo laag te kunnen worden, dat eene ernstige concurrentie haast a priori schijnt buitengesloten. Het is dan ook wel merkwaardig, dat de ernstige pogingen der synthetische chemie dateeren van de jaren 1909 en 1910, teen ds natanrljjke rubbsr ongekend hooge prijzen haalde, Sehr. waarschuwt de rubber-surrogaten vooral niet to verwarren met synthetische rubber: Er is wel eens beweerd, dat de synthetische rubber slechts in de verte min of saeer op het natuurlijke product geljjken zou. lnderdsad is men dan ook wel eens wat voorbarig geweest met aan een of ander synthetisch product den naam van rubber toe te kennen. En vooral het reclameachtig bedrijf, rubber-surrogaten met den naam van synthetische rubber te doopen, heeft aan deze meening voedsel gegeven; in hare algemeen, heid is zij geheel onjuist. Niet alles wat synthetische rubber genoemd werd, verdiende inderdaad dien naam. Maar dit neemt niet weg, dat de echte kunstmatige «aoutchouc werkelijk •et het natuurlijke product geheel identiek is. Dj Elberfelder Fabriken zonden van hun product monsters ter keuring aan Dr. Gerlach, den Directeur der Continental Caoutchouc und Gattapercha Compagnie in Hannovar en aan Prof. Harries in Kiel. Deze laatste kwam tot de eonciasie, dat het syntactische product in chemische samenstelling met het natuurlijke volkomen identisch is, terwjjl ook Dt. Gerlaoh verklaarde, dat men hier inderdaad met echte caoutchouc te doen had. De mogelijkheid blijft bestaan, dat het synthetische product een geringereu polymerisatiegraad bezit dan de natuurlijke caoutchouc; daardoor zou dan verklaard worden, dat het de physische eigenschappen nog niet in dezelfde mate bezit a's prima natuurlijke rubber. Om den polynerisatie-graad (moleculair gewicht) van konoliale lichamen, als caoutchouc, vast te stellen, beschikken wy tot beien niet over betrouwbare middelen, zoodat deze questie niet proefondervindelijk is na te gaan.' Na de moeilijkheden van de kunstmatige caoutchoac>yatbese te hebben besproken, merkt dr. Kerboscn op: fin ééj opzicht is de syuthetische chemie in het voordeel, vergeleken bij de natuur. Niet alleen immers isopreen, de moederstof van de natuurlijke rubber, heeft men tot cautchouc kunnen poiymenseeren. Ook met homologen van isopreen is dit gelukt. Daarbij ontstaan caoutchouc-soorten met andere eigeusenappen ïan de natuurlijke. En zoo is het buitengesloten, dat mettertgd de chemie caoutcnoac-eoorten zal kannen leveren met zeer bepaalde eigenschappen, die voor speciale doeleinden boven de natuurlijke verkozen worden. la den laatsten tijd komt men meer en meer tot de overtuiging, dat de stoffen, die naast de koolwaterstof in natuurlijke caoutchouc voornomen, niet geheel zonder beteekenis znn. Zjo a.eft de bekende rva .««chemicus Weber op bet congres te New Vork eene mededeeling gedaan, waaruit bi\jkt, dat aau de uaisen eene su_siige werking moet worden toegeso&reven b£ net vuicamsatie-proces. Het was hem n.l. geoieken, dat de rubber, die te voren van hars oevrjjd was, na vmcanisatie ecu minderwaardig product opleverde daa de oorspronkelijke ruboer. In dit opzicht zou aus de natuurlijke caoutchouc weer in het voordeel zijn. Eü meu ueeft dan ook al voorgesteld, de syntuetiscae rubber voor de vulcauisatie met eem^e procenten hars te meugeo, of met een natuurlijke caoutchouc mei hoog narsgenalte. Onwiilekeutig denkt men hier aan het feit, dat Pararubber nog steeds betere prijzen maaki dan plautageruouer, en vraagt men zien af, ot uaaat net rooken, ook niet de bestanddeelen vaa het serum, die uit het plantageproduot verwnderd worden, hierbg eene rol spelen. ler oeanlwoording van deze en zooveel andere interessante vragen zal de ruoberplanter de nulp van den chemicus niet kunnen missen. Door ratieneele samenwerking van planters en so&eikundigen zullen tal van verbeteringen kuunen verkregen wordeu." Dr. Kerooscn eindigt zjjn beschouwing met . «ie samenvatting van het vraagstuk iv da voll gende stellingen:

1. Er bestaat kans, dat in de toekomst beperkte hoeveelheden synthetische robber als speciaal artikel een plaats op de markt zullen vinden. 2. Als ernstige concurrent voor de groote massa plantage-caoutchouc is synthetische rubber voorloopig niet te vreezen. 8. Chemische voorlichting is vcor den planter onmisbaar, wil hij zijn bedrijf in alle opzichten zoo productief mogelijk maken.

Inhoud vai dit nauaa,-. Eerste Blad: 1. Begeering en evolutie. Het Landbouwonderwijs in Nederlandsen en Eagelsch- Indië. Kol. Ztken. 2. Uit het Buitenland: Erankrijk en Engeland. 8. Mengelwerk: Nachtgedachten. Tweede blad: 1. Cultures en Nijverheid. Uit den Archipel. % Velerlei: Opoierkiakjas; Nieuwe coupletten naar aanleiding van 't f/ Indisch Hui;*; De Indische stembus. 3. Agenda. Postslaittn^en. Fan.'-bsrieateü Derd e f. la d : 1. Ambtelijke Mutaties. Finaaeieale Berichten : Tibakshaadel vaa Egypte in 1912; Mad, GutU-Pürehï Mij.; Sojaboonen; Wisselkoersen. i. Uit den Aichipe'. Oaa Da#}l Jpeji Niaa vs. Laatste 2.i.uws, 3. Uii 't Mqslerbn4, Vierde Blad: 4. Gemengd Nicm.

Men seint ons; Gesteld is ter beschikking vaa den president van den Baad van Justitie te Padang om met griffierswerkzaamheden te worden belast Mr. E. van Delden, thans gesteld ter beschikking van den Landraadsvoorzittar te Garoet. Gapiaatst is bij het korps marechaussee do eerste luitenant Weber, rau het derde garnigoensbataljon in Atjeh, gedetacheerd bij eerstgenoemd korps? De kapiteiu van het derde bataljon te Kota Radja A. C. Groeneveld is overgeplaatst naar bet tweede garaisoensbataljon, korpsgedeelte Seulimeum. De kapitein van het tweede garnizoensbataljon te Kota Bidja P. H. de Boer is overgeplant bij het eerste garnizoensbataljon, korpsgedeelte Tapa Tsa*9e De kapitein van het tweede garnizoensbataljoh J. C. A. Binniuk is overgeplaatst brj het derde garnizoensbataljon, korpsgedeelte te Panton Ladjoe.

indië te Fresco.

Zooals men weet, betuigde de Delische Kunstkring hg wege van rekest adhaesie met het verzoek van dan Ned.lud. Kunstkring te Batavia om het daarheen te willen leiden, dat op de in 1915 te San Erancisoo te houden Wereldtentoonstelling door Nederland en Ned.-Indië worde geëxposeerd in een, ia modernen stijl op te richten gebouw, althaas niet in een gebouw in oud-Hollandschea stjjl. Op dit rekest is nu van de R.geering ten antwoord ontvangen, dat het verzoek ter kjnnis wordt gebracht van de Voorloopigc Ned—lnd. Commissie voor deze Wereldtentoonstelling en dat de tusschenkomst van den Minister van Koloniën is ingeroepen om ook de betrokken tentoonstellingscommissie in Nederland daarmede in kennis te stellen. De Begeeiing endosseert das eenvoudig het verzoek en spreekt geen meening uit,

De ouue siui/ürLjcs_»lt3 möa 't iJteoies wil weten: die, ingesteld bij Ind. Staatsblad no. 62 van .... 1854 — worden op 1 Mei 1914 buiten omloop gesteld. Na zesip-jarigsu dienst met pensioen. De »zil veren V3o guldenstukken" — zooals ze officieel haetea •_» kuanen tot ca met 30 April tegeu de nominale waarde tegen wettig betaalmiddel worden inge wissel _,

In aansluiimg met, ____ eigen telegrafische mededeelingen, geven wij Hieronder weer hei officieels bencut, uit de Jav. Cri., van den Gouverneur vau Atjeü; Amokmakers verwonddeu station Bireuën zwaar sergeant Wiederhoidt, sedert overleden; zwaar fjuner Gratj*hn; ncht sergeant Kamper; station Jireunoea uoht treincontrolear Strand; bovendien licht gewond iniaudsch mindere en pradjoent. Aanranders é