Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

Openhaarden-bezitters opgelet! Zaterdag bazar in de MAVOARNHEM. Een verjaardag, verloving of" familiefeestje in eigen sfeer bij u thuis vieren met een exclusief verzorgd KOUD BUFFET van de ambachtelijke vakmensen van WILLEM DE BOER PARTY-SERVICE, URK. Tel. 05277-4000, b.g.g. 3942.

nnt V^^^k^nfc ' 2.45 per regel. 1 woord vetge- H drukt toegestaan, minimaal 3 re- ML II#U gels.

Opgelet, RPJO-JEUGDMANIFESTATIE op D.V. 16 nov. 10.30 uur in de Evangelische Hogeschool, Grote Haag 23 te Amersfoort. RPF-Eerste-Kamerlid prof. E. Schuurman zal spreken over 'de vooruitgang in de techniek en de inbreng van jongeren. Worden jongeren aan de kant gezet bij vooruitgang in de techniek? Wat doet de christelijke politiek hiermee? Hartelijk welkom. BAZAR in de kerk van Meppel. Com. de Vos v. Steenwijklaan 30. Veel speelgoed, lekkere hapjes, a.s. vrijdag 19-23 u., za. 12-19 u. WIM veel plezier met de bokken, je vrouwtje. Na 230 jaar komt er een integrale herdruk van de grote Concordantie van ABRAHAM TROMMIUS: 3 DELEN, SAMEN ZON 2700 PAG. Dit is de meest complete concordantie op de Statenvertaling. Met vermelding van de hebreeuwse, chaldese en griekse (grondtekst)woorden. De prijs: ± ƒ 495, - . Wanneer u vóór 1 nov. '85 uw bestelling opgeeft dan geniet u een intekenvoordeel van ƒ 45, - . Evt. prospectus is op aanvraag verkrijgbaar. Betaling in termijnen is - na overleg - mogelijk. G. RIEMER, BOEKVERKOOPER TE ERMELOO. TEL.: 03417--52405*.

Verlegen jongeman zoekt langs deze onsympathieke weg TAFELDAME voor de dies natalis van de v.g.st. op 29 nov. 1985 om samen een gezellige avond te hebben. Kosten bedragen ƒ 55,-. Reakties Bert Kroek, Emmastraat 210-210 te Enschede. Tel. 053-314115, tst 32. *eoebkl« «*■va: gasfit°,>"«^iWs,'ee"l'

WINTERSPORTVAKANTIES v.a. ƒ 550,-even bellen... gids bestellen. GRV-reizen. Tel. 038-219506. ACTA CONTRACTA. De Synode van Heemse in kort bestek ƒ 19,95. VAN RIETSCHOTEN'S Boekhandel, Prinsenplein 54, Keizerswaard 8 en 73, Rotterdam. Tel. 010-820488.

Vakantie ST. MAARTENSZEE BUNGALOW nabij zee en zwemparadijs Kerst vanaf f 295,- Tel. 02246-3109

J.W. COENEN EN ZOON Complete woninginrichting en Meubelstoffering AMERSFOORT Tapijtafd. E Meysterweg 17, tel. 033-1 07 70 Gordijnen enz. Leusderweg 88, tel. 033 -1 67 02

Aktieve VERKOPERS(STERS) gevraagd voor Groningen, Friesland, Drenthe voor kalenderverkoop voor gehandicapte kinderen. Goede bijverdienste. Geen eigen risico. Tel. 05909--1526 (na 19.00 uur). Ds. Joh. Francke, LICHTENDE VERBINTENISSEN. Gods verbonden met mensen. 225 pag.,/ 21,-.

Zaterdag 2 november is de landelijke vergadering van de STUURGROEP JEUGD EVANGELISATIE. Deze dag is belangrijk voor hen die iets doen, of willen gaan doen in het jeugdevangelisatiewerk! Programmapunten: uitwisselen ervaringen, video(gebruik) propaganda, materiaal, programma's enz. Plaats: Kandelaarkerk in Amersfoort. Tijd: 10.00-16.00 uur. Ook belangstellenden zijn van harte welkom.

CONCERT Zaterdag 2 nov. concerteert het Geref. Kamerkoor Amersfoort 0.1.v. Jannes Munneke. Uitgevoerd wordt kerkmuziek uit 20e eeuw. St.- Joriskerk, Amersfoort om 8.15 uur. 405 meisjes van 14 tot 94 Joop is JARIG. He,Le,Pe,Jo, Bau.Sjo.

Unieke aanbieding B Klassiek OMEGAN orgel, model 7900 met Nieuwprijs f 7595,-. S[ NU SLECHTS f 5595,--aa-Jlj DvJVj I Orgel-en pianohandel Kerkstraat 2 - BODEGRAVEN "!^^^^^^ Tel. 01726-12541

ADVERTENTIES WORDEN GELEZEN, ZIET U WEL.

Het grootste deel van de opslag bestaat echter uit tienduizenden netjes opgestapelde metsel- en straatstenen. 'Ouwe troep' in de ogen van een leek, maar voor de kenner spul om van te likkebaarden. Want wat is mooier bij huis: een pad bestaande uit steriele en keurig afgemeten grindtegels öf een mozaïek van allerhande oude steentjes in geel, rood en grijs. Zoals het geelbakkend boerentegeltje' uit de 17e eeuw of een 'handvorm, rijnformaat straatsteen', om maar wat namen te noemen. Het Groningse boerengeeltje blijkt overigens rood te zijn. Samen met de blauw-grijze kinderhoofdjes, waarover automobilisten zich altijd razend hebben gemaakt, krijg je zo een uniek stukje sierbestrating. We staan stil bij een hoop stenen. „Hier, een koninklijk steentje, afkomstig van paleis Noordeinde". En verderop staan tegels opgetast, die eens de pieren van Scheveningen hebben bekleed. Dat het oude bouwmateriaal niet per se

eeuwenoud behoeft te zijn, blijkt wel uit de stapels tienduimers van om en nabij de vijftig jaar oud. Toch worden ze tegenwoordig niet meer gemaakt, en de steen die nu voor een tienduimer doorgaat is veel zachter gebakken. Over het bakken van stenen gesproken. Vroeger stonden de steenfabrieken langs alle Nederlandse rivieren. Vandaar dat de tientallen soorten stenen worden onderscheiden als het Vecht-, Maas-, Waal- of Rijntype. Al in de 13e eeuw werden in met hout gestookte veldovens de bekende kloostermoppen gebakken. We hebben dan wel de duurste steen te pakken, want deze kosten een tientje per stuk! Andere steentjes kosten 'slechts' 70 cent.

Maar ook in de stenenbranche spelen tijd en geld een overheersende rol. Een baktijd van drie weken voor een straatsteen - zu als vroeger -

duurt nu te lang. Verhitting door aardgas heeft een korte bakduur als resultaat en een hoge produktie. Het gevolg daarvan is een confectiesteen, die in de verste verten niet lijkt op zn eeuwenoude soortgenoot. „Kijk eens hoeveel kleuren deze straatsteen bevat: geel, paars, rood en blauw", merkt een medewerker op. We moeten toegeven dat we een steen nog nooit zó bekeken hebben. Een ander wijst erop dat niet alleen de bakmethode veranderde, maar dat ook de klei inferieur is geworden vanwege allerlei zware metaalafzettingen. „En tegenwoordig wordt er ook veel met kleurstoffen gewerkt". Toch zijn er veel 'handvormstenen' in de handel, die machinaal vervaardigd zijn. Maar een échte handvormsteen valt niet machinaal na te maken, daar zijn de mensen die dagelijks vele honderden stenen door hun handen laten glijden, zeker van.

„Voor elke oude steen die we redden, heb je dezelfde hoeveelheid klei niet meer nodig". Een uitspraak van Martien Mol uit het Noordhollandse Schoorldam, handelaar in oude bouwmaterialen, waaronder gebruikte straatstenen, gebikte metselstenen, dakpannen en plavuizen. Hij pleit voor (her)gebruik van authentieke bouwmaterialen bij restauraties, maar moet - hoe vreemd ook - vaak opboksen tegen onwil en gemakzucht bij de restaurateurs. Niet winstbejag is zijn drijfveer, maar vooral liefde tot antiek bouwmateriaal, dat in feite niet meer gemaakt kan worden. Echter, het meeste bouwmateriaal - afkomstig van sloop - komt op de schroothoop terecht.

„Op hout na, hebben we hier alles", vertelt een medewerker van de heer Mol onder het stenen bikken door. Het opslagterrein van de handelaar heeft soms iets weg van de decorafdeling van de NOS, vanwege tientallen zandstenen ornamenten. Hoekstenen, bogen, leeuwekoppen, vensters; ze zijn allemaal afkomtig van het voormalige hotel Suisse aan de Amsterdamse Kalverstraat. Bij de ingang van het terrein staat een grote uit steen gehouwen uil 'op wacht'; een ornament dat Mol heeft weten te redden uit het gesloopte Handelsbladgebouw in Amsterdam. Maar er is nog meer: geweldige molenstenen liggen te wachten op een klant. En wie zn afwas zou willen doen in een blauwgranieten aanrechtgootsteen uit de 17e eeuw, kan er voor circa honderd gulden één meenemen.

teopsl^ Maaien V a-s

Deze uil heeft Mol weten te redden uit het gesloopte Handelsgebouw in Amsterdam.

Dat de idealistisch ingestelde Martien Mol een steenharde strijd heeft te voeren, bewijst de tegenwoordige slooppraktijk. Tijd en geld speelt ook daar een grote rol. Als een pand gesloopt moet worden, wordt in het contract vastgelegd hoelang de sloper daarover mag doen. Voor iedere dag extra moet een 'boete' betaald worden, want de projectontwikkelaar staat ongeduldig te wachten. „Het spreekt vanzelf dat we zon pand niet voorzichtig uit elkaar kunnen peuteren. Met kerkgebouwen gaat dat precies zo. Voordat de (slopers.kogel door de kerk gaat, moet je redden wat er te redden valt". Zo konden vorig

jaar nog net enkele glas-inloodramen uit de Amsterdamse Bonifatiuskerk gered worden. Martien Mol vindt het overigens onbegrijpelijk dat er zo weinig coördinatie is. Tegelijk met de sloop van de St.-Dominicus van Alkmaar, wordt dit jaar in Amsterdam de eveneens 19e-eeuwse Vondelkerk gerestaureerd. Maar in plaats dat het glas-in-loodwerk van het gesloopte kerkgebouw wordt benut, wordt alles nieuw gemaakt. De ramen van de Dominicus werden aan gruzelementen geslagen, inplaats van serieus gedemonteerd... Met diverse voorbeelden kan de heer Mol deze praktijk onderstrepen. Zo wordt in Schiedam een molen gesloopt om tien meter verderop weer opgebouwd te worden. De oude stenen worden als stortsteen voor de kade gebruikt. Een week later komen van een pakhuis 300.000 IJsselsteentjes beschikbaar. Hij geeft deze tip door, maar deze wordt niet opgepakt. „Ja, maar die aannemer heeft al nieuwe stenen besteld", is het enige antwoord dat hij krijgt.

(van onze correspondent)

RIDDERKERK - Kan het opvoeden tot geweldloosheid met het accent op afwijzing van fysiek geweld ('vredesopvoeding') en het onderwijs over het legitieme verzet tegen de bezetting door het nationaal-socialistisch Duitsland wel samengaan? Deze vraag speelde duidelijk op de achtergrond mee bij de discussie over het voorstel van B en W van Ridderkerk om de doelstellingen van de Initiatiefgroep Vredesopvoeding Ridderkerk te onderschrijven, maar de concrete voorstellen te amenderen.

Met name het VVD-raadslid A.P. Zeef, voormalig marineofficier, vroeg om een strakkere standpuntbepaling. Zeef hield in de commissie van onderwijs staande dat „als we de doelstellingen van de Initiatiefgroep Vredesopvoeding onderschrijven, diverse werkgroepen er verdergaande consequenties uit zullen afleiden dan thans door het college van Ben W gebeurt".

Voor de CDAer J.B. Apon was het college-voorstel overbodig. Het openbaar onderwijs blijkt het zonder de bemoeiing van de Initiatiefgroep Vredesonderwijs ook wel af te kunnen. De socialist Hilgers was het met B. Stolk (SGP) eens dat de formuleringen van de Initiatiefgroep Vredesopvoeding eenzijdig aandoen. Maar met de democraat Kroeze gingen ze akkoord met het voorstel om de visie van de Initiatiefgroep Vredesopvoeding te bespreken met de directeuren van de basisscholen van het openbaar onderwijs.

Het college stelde ook voor om in plaats van vredesonderwijs of mondiale vorming te spreken van samenlevingsonderwijs'.

De heer Mol, die deze handel

in oude bouwmaterialen als hobby naast zijn meer rendabele activiteiten in de steen-en houthandel uitoefent, weet van meer excessen in de restauratiewereld. „Aannemers, die volgens het bestek oude

bouwmaterialen moeten gebruiken, lappen dit aan hun laars en gebruiken nieuwe stenen. Onder het mom van 'die hebben ze niet' worden goedkopere stenen aangekocht. Van restauratie, zoals Van Dale erover spreekt, is dan natuurlijk geen sprake". Die oude stenen zijn uiteraard wèl voorradig, benadrukt Mol, die voorzitter is van de eind 1984 in het leven geroepen 'Vereniging van handelaren in oude bouwmaterialen', waarbij zes firma's zijn aangesloten. Op deze manier staat men samen sterk. Totaallijsten van beschikbaar materiaal worden rondgestuurd, maar dat deze het hergebruik van stenen doen groeien, kan nauwelijks gezegd worden. Restaurateurs vinden het veel gemakkelijker alles kant en klaar in plastic verpakking aangeleverd te krijgen, dan stenen te moeten afbikken en sorteren. Gemakzucht dus.

Het hergebruik van oude bouwmaterialen zou via nieuwe regels bij sloopvergunningen en restauratiesubsidies geregeld moeten worden, legt hij uit in de houten keet die op het opslagterrein staat. Het toegangspad moet klanten op ideeën brengen, want het is bestraat met allerlei mozaïeken, waartussen mos groeit. Hij lanceert het idee van een centrale opslag ergens in het al jarenlang braakliggende westelijke havengebied van Amsterdam. Een centraal depot dus, dat niet meer in particuliere handen wordt gegeven, maar dat beheerd wordt door de overheid. Samen met

de nieuwe regels (bijv. afna meverplichting) zou dat kvn] nen leiden tot een vermindering van het afvalprobleem Dit'scheiden bij de basis' zoals Mol het noemt, zoube. halve veel geldbesparing ooi nogal wat werkgelegenheid kunnen opleveren. De heer Mol: „We zijn echt niet oppesoonlijk winstbejag uit. Ik ' ben bereid alles in een stichting onder te brengen, ener zelf belangeloos aan mee te werken".

Maar bij Monumentenzorg vindt men dat de opslag, reg. stratie en distributie van oud bouwmateriaal in particulie-. handen moet blijven. Het verplicht stellen van oud materiaalgebruik acht ze helema.; niet tot haar taak behoren. Dan zou de monumentenwet veranderd moeten worden, meent men in Zeist, ook almdersteunen ze de filosofie van de heer Mol en consorten wèl.

ENSCHEDE (ANP) - De PTT, Philips, de TH Twente, de Overijsselse Ontwikkelingsmaatschappij (OOM), de gemeente Enschede, de luchthaven Twente en andere Twentse bedrijven hebben het initiatief genomen voor een onderzoek om de noodzaak van een zogenoemde teleport in Twente aan te tonen.

Het gaat hier om een concentratienet van geavanceerde communicatietechnieken, dat het mogelijk maakt voor bedrijven en instellingen onderling en met de rest van de wereld razendsnel te communiceren via bij voorbeeld computers.

Blijkt over een half jaar - wanneer het haalbaarheidsonderzoek wordt afgesloten - de door de initiatiefnemers verwachte behoefte aan zon Twents teleport te bestaan, dan gaat de PTT een net van glasvezelkabels aanleggen in deze regio. De verbindingen met de rest van Nederland en de wereld hoeven volgens de PTT geen probleem te zijn omdat de telefooncentrale van district Hengelo een belangrijke plaats inneemt binnen het landelijke communicatienet en daarom voldoet aan de allernieuwste eisen. Deze optimale infrastructuur heeft te maken met de strategische ligging van Twente ten opzichte van de Bondsrepubliek Duitsland. In 1987 zal de PTT een glasvezelkabel tussen Twente en de Duitse grensplaats Gronau leggen.

Nederland kent op dit moment een teleport in Amsterdam en één in Rotterdam. Om economische redenen is er volgens de PTT tot de jaren negentig in ons land ruimte voor vier, hooguit vijf van dit soort communicatiecentra. Voor de vestiging van de vierde teleport wordt gedacht aan de regio Eindhoven. Den Haag zou mogelijk de vijfde kunnen krijgen. Essentieel voor het creëren van deze centra is dat er voldoende bedrijven en instituten behoefte aan hebben. Anders is de aanleg van glasvezelkabelnetten te duur. De belangstelling voor een teleport lijkt in Twente naar de mening van de initiatiefgroep in beginsel groot genoeg gezien de concentratie van technisch hoogwaardige industrie en instellingen op dat terrein. Potentiële klanten voor Teleport Twente zijn onder andere de TH, Holland Signaal (HSA) in Hengelo, Ultra-Centrifuge Nederland (UCN) in Almelo en bedrijven bij de grensovergang Oldenzaal. De initiatiefnemers van Teleport Twente verwachten dat de aanwezigheid van een glasvezelkabelnet in Twente bedrijven van elders, waarvoor het snel communiceren in binnen- en buitenland van wezenlijk belang is, zal aantrekken.

ISLAMABAD (Reuter) - Afghaanse guerrillastrijders hebben een aantal raketaanvallen uitgevoerd op Kabul. Dit hebben westerse diplomaten in het Pakistaanse Islamabad gezegd.

Tussen 23 en 27 oktober voerde het islamitische verzet, dat tegen het door de Sovjetunie gesteunde bewind van Babrak Karmal vecht, zeker zes beschietingen met raketten uit op de hoofdstad van Afghanistan. Men bestookte onder meer het ministerie van defensie.

UTRECHT - De verkoop van de eerste jaargang van een nieuwe serie gouden dukaten overtreft de verwachtingen. Bij afloop van de besteltermijn werd de grens van 100.000 ruimschoots gehaald. De totale oplage is vastgesteld op 103.270 exemplaren. Van dit aantal werd dertig procent vanuit het buitenland besteld, voornamelijk vanuit Amerika.

Duidelijk is dat het oude bouwmateriaal in brede krir, gen niet die waardering geniet, die het eigenlijk zou mot ten hebben. Al blijven er altijd mensen bestaan die op zoek zijn naar een 19e-eeuwï marmeren schouw in hun woonkamer, of een tablauva: Jugendstiltegels in hun keuken. Mol heeft ze in allesooi ten en maten op een plank lij gen, tot middeleeuwse geglazuurde plavuizen toe. Zijjarenlange bemoeienis met slopers heeft geresulteerd!: een gevarieerde verzamel.;; oude bouwmaterialen. „Ik verzamel onder meer metsel stenen met daarop fabrieks stempels", aldus de heer Mc. die in Schagen een museum voor oude bouwmaterialen e: gaat zetten. „We hebben ook een gigantische dakpannenverzameling", vertelt hij verder. Daarbij gaat het niet om een paar soorten, maar om m 500. .

ZOETERMEER (ANP);' nister Deetman (onderwijs! wetenschappen) heeft me" centrales van overheids-1 onderwijspersoneel een < koord bereikt op hoofdlij" over een sociaal plan voor * hoger beroepsonderwijs W* Dat maakte het ministeries* teren bekend. Een sociaal plan was nod als gevolg van de STC-opf' tic (schaalvergroting, I verdeling en concentratie het hbo. Belangrijke P"»11 uit het akkoord zijn dat^ geen gedwongen ontslagen 1 januari 1990 zullen valW' dat door omscholing en » plaatsing voorkomen *° dat er ergens personeelsla extra zijn, aldus een woo voerder. Verder zal er een gemoetkoming in schold reis- en (eventuele) vern kosten komen. Voorts is overeengek"^ dat, met het oog op de aan kondigde bezuiniging va» miljoen gulden in het W» aanstelling van nieuw off wijzend personeel zovee\w gelijk wordt voorkomen een vacaturestop tot 11 * 1987. Personeelsleden va« jaar en ouder krijgen het op te houden met werken-, een uitkering overeenKon^ het wachtgeld, als bh]* het overschot aan Perrj| vermindert. Het sociaa^r strekt zich uit over de pc. 1 augustus 1986 tot 1P , 1990 en heeft betrekW», zowel onderwijzend ais^ onderwijzend personeel. de woordvoerder. y . .iJ

OUDEKARSPEL-1* gil rige G. Piket uit Ut reen Oudekarspel (gemeen^ | gedijk) door een ver* geval om het leven ge»( i Hij kwam met zijn pc é I auto in botsing J»^ vrachtwagen. De d» ~ ( van dit laatste voertuw ~ leende geen voorrane 4 slachtoffer overleed vt naar het ziekenhuis, 3' i mededeling van de n»J tie.