Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

au,..n schriftelijke vragen steUen. Een -"rf^pEr slechts aan één kant beschrij- V!n rn niet meer dan één vraag per vel. Sl£ "n adres vragensteller bij de Ü-l* vermelden üuenden aan redactie "jEf raad en daad' ND. postbus 241. jjW AE Amersfoort

Na de verhuisperikelen beginnen we in het nieuwe jaar met frisse moed aan wat een nieuwe reeks afleveringen van 'Met raad en daad' moet «orden. In deze eerste aflevering in 1985 is een dankwoord op zijn plaats voor alle lezers jje gereageerd hebben op de vraag naar twee ontbrekende bladzijden van het boek 'Jo van Straten' van Idsardi. De vraagstelster heeft het boek inmiddels compleet, tot haar jn-ote vreugde. Een andere vraag van haar komt hieronder aan bod:

Ik heb in het bezit van het boek 'Jo van Straten', geschreven door Idsardi. Wie Was dat? Schreef hij nog méér? Zo ja, wat dan?

Idsardi was de schuilnaam van Gerben Ids van der Ploeg. Hij werd in 1869 geboren in Menaldum en overleed in 1931. Onder de boeken die hij schreef waren: 'Renske de Freule', 'Als door vuur', 'Mooie Marie' en 'Jo van Straten. Ook was hij de auteur van enkele detective-romannetjes. Idsardi schreef uitsluitend in het Nederlands, maar er is wel werk van hem in het Fries vertaald. Zo verscheen in 1948 van hem Oarlochswinst' (Osinga, Bolsward). Zijn bekendheid was en is beperkt.

In mijn jeugd (ik ben nu 79 jaar) las ik de boeken van Van Diermen de Jel, zoals 'De vrouwe van Hoinink', 'Olde Harmen van 't Grootshof', 'De boer van 't Grootshof' enz. en ook 'De roep van het bloed' van Hendrikshane, pseudoniem van J. Waterink'. Hoe kan ik deze boeken nu nog vinden?

Dat wordt zoeken in bibliotheken, in uw geval te beginnen met die van Hardenberg. Ook worden zulke boeken vaak te koop aangeboden op rommelmarkten en in tweedehandsboekwinkels. Nu zal het voor u, gezien uw leeftijd, wel bezwaarlijk zijn om zon speurtocht te gaan ondernemen. Daarom maken wij er een open vraag van: wie bezit deze boeken en wil ze afstaan of uitlenen?

Hij of zij neme schriftelijk, (s.v.p. niet telefonisch), contact op met de redactie van deze rubriek. Voor de goede orde nog even het nieuwe adres: Postbus 111, 3770 AC Barneveld.

Kan ik een oude diepvrieskist, die niet meer koud wil worden, gebruiken om er aardappelen in op te slaan zodat ze tegen vorst beschermd zijn?

U kunt er wel aardappelen in doen en als u de kist goed sluit of afdekt, zal de geïsoleerde wand de vorst lang buiten houden. Maar er vindt geen ventilatie plaats en de aardappelen zullen dus snel gaan rotten. Neem daarom een houten kist voor aardappelen, groenten en fruit, en gebruik de afgedankte diepvrieskist voor frisdranken enz.

Uit gesprekken met hier in de buurt werkende Marokkanen leid ik af, dat zij op heel andere tijden van het jaar hun jaarwisseling vieren en ook niet eens op een vaste dag. Hoegdütdat dan?

Voor de Marokkanen geldt een door de profeet Mohammed ingevoerde kalender met maanden, waarvan het begin wordt bepaald door de terugkerende maansikkel aan de westelijke hemel. Dat levert maanden op van wisselend 29 of 30 dagen. Hun jaartallen beginnen te tellen vanaf Mohammeds vlucht naar Medina en dat moet op 16 juli van ons jaar 622 geweest zijn. Dat is hun Dag van de Hedjra. Maar u kunt geen 622 van onze jaartallen aftrekken om hun Islamitisch jaar te krijgen, want hun jaar telt niet 365 en een kwart dag, maar 354 en een derde dag, zodat hun achterstand steeds groter wordt en de jaarwisseling op wisselende data wordt gevierd. Daarom valt hun Ramadan, de maand waarin overdag gevast moet worden, telkens in een ander seizoen. Een aantal Mohammedaanse landen, zoals Turkije, is daarom al overgestapt op onze christelijke kalender. De Islamitische feestdagen zijn daarin veranderlijke feestdagen geworden, omdat die wèl naar oude trant worden vastgesteld.

NIET DE ARCHITECT maar de toekomstige bewoner van een nieuwbouwwoning zou moeten kunnen bepalen hoe de woonruimte moet worden ingedeeld. Dat vindt maar liefst 83 procent van de 18.000 Nederlanders van boven de vijftien jaar, die deelnamen aan een opinieonderzoek over dit onderwerp. Het onderzoek werd uitgevoerd door het bureau Interview van drs. M. de Hondt. De resultaten werden bekendgemaakt tijdens een bijeenkomst over een in ons land nog maar mondjesmaat toegepast systeem van woningbouw, het zogenoemde 'open bouwen.

Driekwart van de mensen die met verhuisplannen rondlopen, heeft zijn zinnen gezet op een

nieuwbouwwoning. Zon woning is volgens hen ruimer dan een oud huis. Ook meent men dat kinderen beter zouden kunnen opgroeien in zulk een omgeving. Van deze groep geeft 80 procent de voorkeur aan een koopwoning.

M'n moeder zegt steeds, dat ik geen eieren in de koelkast moet doen, maar in de deuren daarvan vind je altijd eierrekken. Die zitten daar toch niet voor niets?

Voor eeteieren is het bewaren bij 10 graden Celsius het beste. Bij wat hogere temperaturen zullen de eieren minder lang bewaard kunnen blijven en omdat de keukens en kasten van heel wat huizen (te) warm zijn, deponeren velen hun eieren in de koelkastdeur). Maar de lagere temperatuur van de koelkast, die zo tussen de 2 en de 5 graden moet zijn afgesteld, kan de eierschaal doen barsten als u eieren gaat koken. En bovendien nemen eieren al heel gauw iets van de smaak en de geur van sterk riekende spijzen over. Dergelijk voedsel moet dus wel in goed gesloten pannen, of luchtdichte zakjes of hermetisch sluitende dozen worden bewaard in de koelkast, maar in de praktijk komt er toch wel eens een uiesmaakje of iets dergelijks aan de eieren. Daarom bewaren ervaren huismoeders hun eitjes op een andere koele plaats, waar ze van zulke geurtjes geen last hebben.

Het nog betrekkelijk jonge systeem van 'open bouwen' laat de consument nadat fundering, dragende muren, plafonds en dak voltooid zijn de vrije keus voor wat betreft de indeling van de ruimten. In gezinswoningen is slechts de piaats van de trap en de leidingkoker van tevoren oepaald. Rond die koker met bedrading en buizen moeten keuken en badruimte worden ingedeeld. Met behulp van verplaatsbare wanden kan de bewoner zelf vaststellen hoe groot het woonvertrek en de diverse slaapkamers moeten worden en waar ze komen te liggen.

Uit het onderzoek van Interview blijkt ook dat 80 procent van de ondervraagden mét verhuisplannen bereid is zelf aan de voltooiing van de nieuwe woning steentjes bij te dragen. Van iedere tien huishoudens verklaarden zich er twee bereid 'grote klussen' zelf op te knappen. Dat kan een prijsdrukkend effect hebben op de huur of eigendomslasten. Volgens degenen die voorstander zijn van het 'open bouwensysteem is dit systeem zelf trouwens ook al goedkoper dan de traditionele bouw.

Als belangrijk voordeel van het 'open bouwen' noemen de voorvechters de mogelijkheid om bij verandering van de gezinssamenstelling - een kind gaat elders op kamers wonen, oma komt bij het gezin inwonen, om maar enkele voorbeelden te noemen - de woning daaraan aan te passen. Een oorspronkelijk grote slaapkamer kan bijvoorbeeld met een losse wand in tweeën worden gedeeld. Nieuwe bewoners kunnen de indeling van het huis op hun beurt aan eigen

wensen aanpassen

Eigenlijk is het vreemd, dat de SL-lamp niet allang in alle huizen is aan te treffen. Toch begint de SL-lamp nu, enkele jaren na de introductie, aardig ingeburgerd te raken.

Maar lang niet iedereen weet hoe voordelig zon moderne lichtbron met het model van een jampot wel is; er kan veel energie mee bespaard worden. Mooi meegenomen.

De grote winst zit in levensduur en verbruik. Méér licht voor minder stroom want de lichtopbrengst van SL-lampen ligt veel hoger dan bij de bekende gloeilampen. Om dezelfde lichtopbrengst te bereiken kan - om maar eens iets te noemen - een gloeilamp van 75 Watt vervangen worden door een SL-lamp van... 18 Watt. Die winst is meteen afleesbaar van uw elektriciteitsmeter.

Maar die nieuwe SL-lampen zijn in de winkel toch veel duurder? Ja, dat is zo. Maar daar staat tegenover dat ze veel langer meegaan. Cijfers?

We nemen 1000 branduren voor een 75 W gloeilamp en een vergelijkbare 18 W SLlamp. Een gloeilamp kost ca. / 1,75. Omdat een SL-lamp gemakkelijk aan 5000 branduren komt, rekenen we voor 1000 branduren één vijfde van de nieuwprijs van circa dertig gulden:/ 6,-. Uziet het, de SLlamp blijft duurder. Maarrr... Nu de stroomkosten tijdens die 1000 branduren. Gloeilamp/ 18,75. SL-lamp/ 4,50.

Duizend uur gloeilamplicht 'inclusief' kost dus / 20,50 en duizend uur SL-licht komt inclusief' op f 10,50.

Winst per lamp / 10,- per duizend uur, dat is dus mooi meegenomen.

En juist SL-lampen zijn prima geschikt voor die plekken waar het licht lang brandt.

Het 'open bouwen'-systeem is twintig jaar geleden in Nederland 'uitgevonden. Het wordt echter pas de laatste tijd in praktijk gebracht. Architecten en bouwondernemers hebben namelijk jarenlang onenigheid gehad over standaardisering van de bouwelementen. Die standaardisering is beslist noodzakelijk, wil men het

systeem op grote schaal gaan toepassen. Rotterdam was de eerste Nederlandse gemeente die het systeem in praktijk bracht. Ook in Utrecht en Enschede worden er op dit ogenblik proeven mee gedaan De gemeente

Haarlemmermeer, met kernen als Hoofddorp en Nieuw Vennep, is van plan in een uitbreidingsgebied tweehonderd woningen te gaan bouwen met de toekomstige bewoners naast de architect achter de tekentafel.

De gemeente mag hondebezitters, desnoods op straffe van een boete, dwingen de uitwerpselen van deze huisdieren zelf op te ruimen. Dat vinden vier op de vijf Amsterdammers, inclusief de eigenaars van honden onder hen. Een opruimdoosje voorhondepoep (dat in West-Duitsland al in gebruik is) wordt over het algemeen positief gewaardeerd.

Dit zijn enige resultaten van een enquête van het Bureau Bestuursinformatie van de ge-

meente. Deze dienst vraagt Amsterdammers geregeld naar uiteenlopende zaken.

Ruim de helft van de circa 500 ondervraagden in de hoofdstad vindt het verder een goed idee, loslopende honden te laten vangen door een hondenvanger. Een verdubbeling van de hondenbelasting vinden Amsterdammers een minder goede gedachte. Van de niet-hondebezitters zegt de helft daar neen tegen en van de hondebezitters is tachtig procent tegen. Bij één op de zeven ondervraagden was een of meer honden in het gezin aanwezig.

Wie zich slecht voorbereidt op het skiën, loopt grote risico's. Goed schoeisel, degelijke bindingen en soepele kleding zijn noodzakelijk om geen ongelukken te krijgen. Het is een bekend feit dat veel armen beenfracturen aan het gebruik van ondeugdelijke materialen te wijten zijn. Minder bekend echter, maar even belangrijk, is de kwalijke uitwerking van de sterke ultraviolette straling op de ogen van skiërs. Deze straling is hoog in de bergen vele malen sterker dan normaal, en wanneer de ogen te lang aan dit licht worden blootgesteld, ontstaat de zo gevreesde sneeuwblindheid. Dat is doorgaans een tijdelijk probleem, maar wel één van pijnlijke aard. Want bij sneeuwblindheid verbrandt de W-straling het hoornvlies, ofte wel de buitenlaag van de ogen.

Naast sneeuwblindheid kan veelvuldige blootstelling van de ogen aan deze onzichtbare vijand blijvende schade tot gevolg hebben. Sommige medici maken zich bezorgd over het effect van W-straling gedurende langere tijd; het zou wel eens tot ernstige gezichtsproblemen kunnen leiden.

In de uitrusting van een wintersporter mag een goede zonnebril dan ook niet ontbreken. En dat is een zonnebril die zoveel mogelijk de schadelijke UV-stralen wegneemt. Het is trouwens ook belangrijk dat de zonnebril van een skiër de hinderlijke schittering wegneemt, die door de sneeuw kan ontstaan. Een goed zicht kan ongelukken voorkomen.

Er worden in ons land, veelal nét niet lukraak, systemen aangeschaft om bejaarden gemakkelijker alarm te kunnen laten slaan. Daar is veel geld mee gemoeid. Of de hulpverlening na alarm goed werkt, is niet zeker. In de werkelijke behoefte van de gebruikers bestaat weinig inzicht. Hoe de verschillende toestellen in de praktijk voldoen is nauwelijks bekend.

Dit is opgemaakt uit een inventarisatie van bestaande alarmeringssystemen en van onderzoek naar alarmering door het Instituut voor Revalidatievraagstukken (IVR) in Hoensbroek en de Nederlandse Federatie voor Bejaardenbeleid (NFB) in Den Haag. Steeds meer fabrikanten hebben nieuwe systemen voor alarmering op de markt gebracht. De NFB besteedde er eerder aandacht aan op een studiedag, waar de behoefte aan inventarisatie duidelijk werd. Aan de ontwikkelingen op het terrein van de alarmering door bejaarden zitten behalve positieve ook negatieve kanten. Fabrikanten willen verkopen en bemoeien zich niet met de hulpverlening. Van die kant zal er ook weinig aandacht zijn voor mogelijke maatschappelijke en morele gevolgen, aldus de NFB.

De inventarisatie is bedoeld om onderzoek en doordenken op dit terrein te stimuleren. De samenstellers van het rapport 'alarmering' stellen vast, dat het dringend geboden is de alarmeringssystemen eens met elkaar te vergelijken. Gebleken is, dat ondanks de stijgende belangstelling ook de fabrikanten weinig inzicht hebben in de werkelijke behoefte.

De onderzoekers concluderen verder dat er nog te weinig bekend is over bijkomende, maar wezenlijke, maatschappelijke aspecten van aanschaf van alarmeringssystemen voor bejaarden. Hierbij wijzen ze op de mate van bevordering of verarming van de contacten en op gevoelens van angst en onveiligheid.

Gemiddeld 73 procent van de tweedehands gaskachels die ouder zijn dan zes jaar vertoont gebreken. Van de 1100 tweedehands gaskachels die het gemeentelijk gasbedrijf van Groningen onderzocht moest tien procent onmiddellijk worden afgesloten wegens een acuut gevaarlijke situatie. Slechts 25 procent vertoonde geen gebreken. De rest van de kachels was in meer of mindere mate defect. Dit is de uitkomst van een onderzoek naar tweedehands gaskachels dat het gemeentelijk gasbedrijf van Groningen in oktober van het afgelopen jaar deed. Inwoners van Groningen konden voor dat onderzoek een gratis controlebeurt van hun kachels aanvragen. De meest voorkomende mankementen waren volgens het gasbedrijf ernstig vervuilde branders (26 procent), lekke binnenwerken (23 procent) en verstopte of foutieve aansluitingen op de afvoer (18 procent). Vooral het eerste mankement kan tot levensgevaarlijke toestanden leiden in verband met mogelijke kolendampvergiftiging.

UTRECHT - Ruim twee jaar geleden toonde NS zich minder ruimhartig tegenover vergeetachtige abonnementhouders. Werden deze laatsten sindsdien zonder geldig abonnementin de trein aangetroffen dan betekende dat zonder pardon de aanschaf van een kaartje voor de reis die op 't moment van controle werd gemaakt, of men kreeg van de hoofdconducteur uitstel van betaling. Sinds 1 januari a.s. geldt een soepeler regeling. Reizigers die hun algemeen- of trajectabonnement, ofwel hun NS- of OV-jaarkaart vergeten hebben krijgen van de hoofdconducteur vijf dagen uitstel van betaling. Binnen die tijd is kwijtschelding van de vordering mogelijk indien men (persoonlijk) het vergeten abonnement aan het loket toont, het bewijs van uitstel van betaling inlevert en bovendien / 2,50 aan administratiekosten betaalt. Het te tonen abonnement moet blijken geldig te zijn geweest op de dag van vergeten èn de dag die daaraan voorafging. Van de nieuwe regeling zijn uitgesloten zij die met reductiekaartje enkele reis of retour hun vastrechtkaart niet bij zich hebben. Dat vindt zijn oorzaak in het feit dat men het vastrechtbewijs moet tonen aan het loket bij het kopen van het kaartje.

adas

jila.^ggï|flH^

LEIDSCHENDAM-Slechts cc" °P de vijf 'alcomobilisten' valt bij de politiecontrole met oiaaspijpjes door de mand. "at blijkt uit de resultaten van een onderzoek, dat de stichting Wetenschappelijke Verkeersveiligheid (SWOV) eeft opgezet en begeleid en "at werd uitgevoerd door de P'enst Sociaal mc,e.?schaPPcliJk Onderzoek Leiden. Het Verzoek vond plaats in °P<»racht van het ministerie van verkeer en waterstaat.

**« blaaspijpje voldoet niet »Ueen niet als het om automobilisten gaat met 0,5 i^omille alcohol in het bloed "£ een ietsje meer), ook de gaardere gevallend u°mille of hoger) gaan veelal en onrechte vrijuit, omdat •l?lP.IJPJe faalt- Bi3 de ncntere' gevallen is de Pakkanslop 6. Bij de Daktardere' Bevallen is de oc^ rS tweei"aal zo groot: 1 noD dan gaat het alleen w BJ?aar over degenen die arJ ?n onderworpen aan de ha^est-°e meest voor de n° eggende oplossing van J Pr°bleem is de e«tronische ademtest, aldus de SWOV. De politiekorpsen zijn druk bezig elektronische ademtestapparaten aan te schaffen, meldt de SWOV.

De kans op proces-verbaal of arrestatie is voor aangeschoten mannelijke bastuurders drie maal zo groot als voor vrouwelijke. Waarschijnlijk komt dit doordat in het verleden weinig vrouwen achter het autostuur werden aangetroffen. Maar langzamerhand verandert dat. Het aantal autorijdende vrouwen neemt toe en sinds ongeveer tien jaar stijgt ook het aantal vrouwen dat autorijdt met te veel alcohol op.

Omdat er vermoedens zijn over fors alcoholgebruik in sportkantines is in 1983 voor het eerst bijgehouden of er onder de staande gehouden automobilisten ook waren die van een sportkantine kwamen. Op het tijdstip van onderzoek was dit slechts met 5% het geval. Maarniet minder dan 217 c van hen had te veel gedronken. Het onderzoek vond plaats tijdens de weekwisselingen. Gemiddeld had ongeveer 12% van de staandegehouden automobilisten een te hoog promillage alcohol in het bloed. Vóór de invoering van de Alcoholwet in 1974 was dit percentage circa 15. Vlak na de invoering was het alcoholgebruik in het verkeer vrijwil nihil. Vervolgens is het gaandeweg gestegen, maar nog steeds is de gunstige invloed van de wet merkbaar. Opmerkelijk is, dat in het zuiden thans evenveel beschonken automobilisten worden aangetroffen als in

het midden van Nederland. Nog bij SWOV-onderzoek in 1977 was dat aantal anderhalf maal zo hoog. In Groningen, Friesland en Drenthe, waar het aantal automobilisten onder invloed al in 1977 onder het landelijke gemiddelde lag, hebben de onderzoekers een verdere afname geconstateerd. Ligt het percentage in het midden en zuiden op ongeveer 12, in het noorden ligt het op circa 5. Een alcoholpromillage in het bloed van meer dan 0,5 verdubbelt de kans op een verkeersongeval; een promillage van meer dan 1 maakt de ongevallenkans vier maal zo groot. In de Verenigde Staten heeft ongeveer een derde van alle verkeersdoden alcohol in het bloed. Voor Nederland is het niet bekend omdat onderzoek op verkeersdoden niet is toegestaan. Ook over de 'omgevingsschade' - zoals bij onschuldige betrokkenen - bij alcoholongevallen is te weinig bekend. Maar wel is duidelijk dat alcohol in het verkeer een enorm probleem is, dat de politie moet bestrijden met te weinig mankracht en met ontoereikende middelen en methoden. De 50.000 gevallen die Justitie jaarlijks behandelt zijn een fractie van het werkelijke aantal strafbare 'alcoholritten'. De SWOV heeft in 1983 een basis tot verbetering gelegd met een studie naar het politietoezicht en het gedrag van verkeersdeelnemers. Als gevolg daarvan voeren SWOV en DSWO thans drie onderzoeken uit om de effectiviteit van activiteiten tegen rijden onder invoed te vergroten. Het betreft gedragsonderzoek, zowel onder automobilisten als onder politiemensen, en studie naar de beste tijden en plaatsen voor

alcoholcontroles. Daarnaast doet de SWOV onderzoek naar de aanwezigheid van alcohol en medicijnen bij verkeersslachtoffers die in een ziekenhuis terechtkomen. Rapportage van al deze onderzoeken aan de directie verkeersveiligheid van het ministerie van verkeer en waterstaat is in 1985-86 te verwachten.