Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

De besprekingen die minister Van der Stoel in Parijs heeft gevoerd met zijn Franse ambtgenoot Jean Sauvagnargues en, gedurende bijna een uur, met president Valery Giscard d'Estaing zijn, volgens de minister, „bijzonder nuttig" geweest. Maar zij lijken geen concrete resultaten te hebben opgeleverd over onderwerpen die in de tweede helft van dit jaar, wanneer Nederland het voorzitterschap van de EEG bekleedt, aande orde zullen komen. Voornaamste onderwerpen van gesprek waren de zetelverdeling in een rechtsstreeks gekozen Europees Parlement en de vertegenwoordiging van de Europese Gemeenschap als zodanig op de topconferentie van Porto Rico, eind deze maand, waarvoor president Ford de regeringsleiders van de vier grote EEG-landen heeft uitgenodigd. In antwoord op een vraag, of in de Franse hoofdstad ook over de komende Italiaanse verkiezingen was gesproken, verklaarde mr. Van der Stoel dat „alle actuele problemen" aan de orde zijn geweest. Ook de toestand in zuidelijk Afrika • maar niet de levering van kerncentrales aan Zuid-Afrika - is ter sprake gekomen, met name een eventuele erkenning van Transkei, een der „thuislanden" of Bantoestans van Zuid-Afrika. Er bestaat geen plicht tot erkenning, en Nederland staat „zeer gereserveerd" tegenover erkenning van Transkei, aldus minister Van der Stoel. De Nederlandse regering is in het algemeen gekant tegen de schepping van Bantoestans en zal in haar besluitvorming de opvattingen van de landen van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid zwaar laten wegen.

De, Luxemburgse premier, Gaston Thorn, zal naar alle waarschijnlijkheid als huidig voorzitter van de EEGministerraad met de vier „grote" EEG-landen aan de komende economische topconferentie met de Amerikaanse president, Gerald Ford, op Porto Rico deelnemen en de EEG vertegenwoordigen. De naaste medewerkers van de ministers van buitenlandse zaken van „de negen", die in Luxemburg bijeen zijn, werden het eens over het zenden van Gaston Thorn. Tot de EEG-delegatie zal ook de voorzitter van de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EEG, behoren.

lARIJS — De Noord-Zuid dialoog, Pjesprek tussen acht gelndustriali- Fde en negentien ontwikkelingswen, zal zich weUicht gaan bezigden met twee problemen die op de in Nairobi niet, of F tot tevredenheid van de ont- Idtelingslanden, zijn opgelost, na- PJk de prijzen van grondstoffen en •schuldenlast vu de arme landen. e afgelopen week zijn de vier Fmissies waarin wordt gesproken w energie, grondstoffen, ontwikke■Rshulp en financiële problemen in FVS opnieuw bijeen geweest, voor f v'erde maal sinds het begin van de £loog in februari. Werden tot nu toe Problemen voornamelijk geanaly-2™ thans is naar Westelijke opvat• de werkelijke onderhandelings- J?* aangebroken, die moet leiden tot .gesprek op hoog niveau (bijvoor- J"ia staatssecretarissen) in juli, nieuj. commissievergaderingen en een ■^ustersconferentie half december.

HAAG - Op zijn verzoek is met [«ang van 1 februari 1977 eervol ont- P 8 verleend aan de vice-president F» het gerechtshof in Arnhem, mr. r- vriesendorp. lw Haag - De douane van tn v £Utoweg heeft biJ controle van ■ volkswagenbusje dat op een treiler Ün rLervoerd 42 k« hasJ »«•««*--• Ue chauffeur is aangehouden.

LONDEN - In het Britse Lagerhuis is een socialistische motie voor de afschaffing van het Hogerhuis met 168 tegen 153 stemmen verworpen. De motie was ingediend door de linkse labourafgevaardigde Dennis Skinner, die de Anglicaanse bisschoppen en edelen met een erfelijke en niet-erfelijke titel die het Hogerhuis vormen, op één hoop gooide als „vechtersbazen in hennelijn". Wat Skinner vooral leek dwars te zitten was dat het aantal conservatieve lords groter is dan dat der socialistische, waardoor het Hogerhuis wetsontwerpen van de Labourregering weliswaar niet kan verwerpen maar wel ophouden.

Zwarte Zuidafrikanen rennen in grote groepen door de straten van Soweto, waar een demonstratie van hen tegen de verplichte invoering van het Afrikaans op scholen op bloedig verlopen rellen is uitgedraaid, waarbij zeker 8 doden en tientallen gewonden vielen.

Wat ook een heet hangijzer bleek te zijn, was het realisme in de roman van Lambregtse „Het scharlaken koord". De heer Balkenende beklaagde zich erover dat dit boek wel besproken en aangeprezen was door een recensent in een reformatorisch blad, terwijl zijn roman „Blij op het puit" niet in aanmerking kwam voor bespreking vanwege het verbondsmatige karakter. In dit verband gebruikte de heer Balkenende het woord „antithese", dat volgens hem op deze manier doorwerkte in de kring van protestantse auteurs. Deze uitspraak diende zelfs tot kop van het verslag in het N.D. van 14 juni. Ik kan tussen haakjes meedelen, dat de betreffende recensent en de heer Balkenende de zaak op de bijeenkomst hebben uitgepraat, waarbij bleek dat de kwestie grotendeels op misverstanden berustte. De weigering om het boek te bespreken had andere gronden zodat het woord „antithese" hier niet meer ter zake is.

Wat de beschrijving van seksuele zaken in een christelijke roman betreft, wilde de heer Balkenende zich zeer beperken. Een deel van de aanwezigen kon zich daar goed in vinden. Anderen (en ik deel hün mening) vonden dat Lambregtse toch wel binnen de perken was gebleven. De Bijbel zelf spreekt immers ook open over seksualiteit, niet alleen in het Hooglied, ook als het gaat over seksuele zonden. De uitdrukkingen „hij lag bij haar" en „tot één vlees worden" zijn zeer beeldend.

Bovendien: overtredingen van alle andere geboden mogen blijkbaar beschreven worden, terwijl die tegen het zevende zoveel mogelijk verdoezeld zouden moeten worden. Natuurlijk moet een christen-auteur zich hier meer beperkingen opleggen dan in andere gevallen, maar het komt mij voor dat de angst om over seksualiteit te praten en te schrijven een late vrucht is van het Victoriaanse tijdperk^ Lambregtse heeft die angst willen doorbreken; misschien heeft hij dat voor het publiek dat met graagte zijn eerste roman las, al te drastisch gedaan, met het gevolg dat zijn tweede roman erg verguisd werd.

Het is echter opzichzelf verheugend, dat „dergelijke vragen en ook de problematiek rondom de christelijke roman aan de orde gesteld worden in kringen waarin men altijd weinig aandacht aan de roman heeft besteed. Als dan maar niet alleen over het christelijke aspect gepraat wordt, maar ook over het romantechnische. In Christus zijn immers hemelse èn aardse dingen geheiligd. We mogen nooit tevreden zijn met een christelijk boek, dat verhaaltechnisch slecht in elkaar zit.

WATMAAKTeenchristelijkeroman tot een christelijke roman? Rondom deze vraag cirkelde vorige week de discussie op de vierde bijeenkomst van protestantse auteurs en belangstellenden. De heer W.P. Balkenende benaderde het onderwerp sterk theologisch, door te stellen dat een christenauteur moet schrijven vanuit de Schrift, de belijdenis en de dogma's der kerk (in het N.D. van 14 juni gaf de redactie geestelijk leven een weergave van de door de spreker ter beschikking gestelde toespraak). De heer Balkenende las daarbij enkele gunstige recensies voor, die rijn romans als verbondsmatig aanduidden. In dat verband gaf hij een aantal zeer behartenswaardige opmerkingen, waaruit bleek hoe ook een romanschrijver antithetisch bezig moet zijn.

De ongeveer 40 aanwezigen deelden dit standpunt, maar toch kwam er in de discussie nog heel wat meer aan de orde. Graag wil ik daarom bj deze bijeenkomst nog wat kanttekeningen plaatsen.

De heer Balkenende haalde met instemming een zin aan uit een artikel van C. Bregman in Radix: „Vanuit een levende geloofsverbondenheid met de Christus der Schriften is christelijke literatuur een mogelijkheid en ... een opgave!"

Het komt mij voor, dat juist op dit punt de zaak niet uit de verf kwam. Het is namelijk opvallend, dat de eisen die de spreker stelde aan de christelijke roman, ook gelden voor een preek, een christelijk artikel over willekeurig welk onderwerp, een inleiding op een studieclub, enz. Jammer genoeg bleef volkomen in de mist, wat nu een christelijke roman is. Vanuit de discussiegroepen werd daar dan ook op gewezen. Het is noodzakelijk te spreken van antithese en verwording der wereld, maar ook romantechnische zaken moeten aandacht krijgen. Het oude manco, waar al jaren over gepraat is, bleek ook hier weer.

Het taalmateriaal komt van God; de auteur mag het gebruiken, maar hij moet het goed doen. Als een roman voldoet aan eisen van christelijke levensbeschouwing, maar tekort schiet in compositie, psychologische uitbeelding, taalgebruik, stijl, enz., dat een auteur geen houten klazen en al te vrome, snel bekeerde zielen neerzet, dat hij ieder persoon psychologisch aanvaardbaar maakt en niet een figuur uit zijn reservoir grabbelt omdat hij hem nodig heeft om tot een bepaalde probleemstelling en oplossing te komen. Om het met Heinrich Böll te zeggen: „Hoe meer een christen zich als kunstenaar concentreert op stijl en expressie, des te christelijker wordt zijn werk. De taal is een geschenk van God."

Nog al te veel wordt dit veronachtzaamd. Dat bleek ook weer op de bijeenkomst van de protestantse auteurs, èn in de rede en de eigen romancitaten die de spreker voorlas, èn in de discussie. Er moet een volwaasen christelijke literatuur komen. Auteurs als B. Nijenhuis, Jac. M. Vreugdenhil en P.J. Risseeuw hebben getoond dat dat kan.

Het is ook zeer de vraag of dan altijd de oplossing gevonden moet worden binnen de kerk en het verbond. Wie dit als voorwaarde stelt, schrijft m.i. de christelijke roman een te stijf corset voor; het werkelijke leven biedt zoveel geschakeerde oplossingen!

Op de luchthaven Schiphol zijn gisteren vier Nederlandse hasjsmokkelaars uit Rusland teruggekeerd, waar zij gratie hadden gekregen na eerst wegens hun smokkelpraktijken tot langdurige gevangenisstraffen veroordeeld te zijn geweest.

De standpunten in deze rubriek vertolkt Behoeven niet noodzakelijk de instemming van de redactie te hebben. De redactie behoudt zich voor bijdragen te weigeren die zich naar haar oordeel bewegen buiten de confessionele basis van de krant. Inzendingen dienen voorzien te zijn van naam en woonplaats en liefst niet meer dan 300 woorden te tellen.

Uw commentaar op de gebeurtenissen in de Provinciale Staten van Groningen die tenslotte leidden tot de afwijzing van de Eemshavennota behoeft een aanvulling wat betreft de opstelling van de GPV-fractie.

Inderdaad hebben de fracties van CDA en VVD politieke winst trachten te behalen uit de aanvankelijke onenigheid in het PvdA-kamp en de dwang uit de PPR. Het GPV was echter tegen de nota omdat daarin van een wadwaartse uitbreiding van de haven geen sprake was; de daaruit volgende landinwaartse uitbreiding bracht een onoverkomelijk bezwaar met zich mee.

Per motie trachtte de GPV-fractie dit bezwaar op te heffen, doch deze werd verworpen.

Toen de PvdA-fractie haar gelederen sloot, de motie van het CDA werd verworpen en partijen zich opmaakten om over de hoofden van de Groninger bevolking heen tot een politieke beslissing te geraken, heeft de fractievoorzitter van het GPV, de heer Hamming, voor deze fractie een haastig en goed heenkomen uit deze draaikolk geopend door te elfder ure elke verantwoordelijkheid voor welke politieke beslissing ook af te wijzen en het principiële uitgangspunt van het GPV te handhaven.

Uiteraard is dit voor de pers tevergeefs, vandaar dat u in alle kranten leest dat VVD, CDA en GPV samen een politieke beslissing hebben geforceerd met behulp van de PPR. Het GPV staat, dank zij de distantiërende manoeuvre van de heer Hamming, hier geheel buiten. Als iedereen vóór was geweest, had het GPV nóg tegengestemd. Politiek gekonkel achten wij onze fractie onwaardig. Beter is het linkse programcollege tot besturen te dwingen, hoe dan ook. H.P. de Roos, lid Prov. Staten.

AMSTERDAM — De vier Nederlanders, die deze week via een zelf gegraven tunnen wisten te ontsnappen uit de gevangenis in het Spaanse Cadiz, blijken in Nederland te zijn aangekomen. De vader van de 30-jarige M. Beerendonk, die in Udenhout woont heeft dit meegedeeld.

Marinus Beerendonk bevond zich al twee jaar in gevangenschap maar zou de hem opgelegde veertien jaar niet hoeven uit te zitten omdat hij zou profiteren van de amnestie wegens de troonsbestijging van de Spaanse koning Juan Carlos.

Alle vier ontsnapte Nederlanders waren destijds onafhankelijk van elkaar in Spanje gearresteerd en veroordeeld wegens het smokkelen van hasjiesj.

NOORD-SCHARWOUDE - Op de snelverkeersweg Schagen - Alkmaar in de Noordhollandse gemeente Langendijk is bij een botsing tussen twee personeneauto's de 67-jarige beer Chr. Bergen uit Zuid-Scharwonde om het leven gekomen.

De bestuurder van de auto waarin de heer Bergen meereed heeft volgens de politie blijkbaar de andere auto, die uit de richting Alkmaar kwam niet opgemerkt. Een vrouwelijke passagier van deze auto en de bestuurders van beide auto's werden zwaar gewond overgebracht naar een ziekenhuis in Alkmaar.

- Het Europees !i!meiit heeft de regeringen van de P' Üdstaten welke deel uitmaken Europese gemeenschappen in katsburg een laatste schot voor de gegeven. De ministers van Ülandse »l"n nebb«n nMr de 'ing van het Europese Parlement D1*n oenoeg het besluit, hoeveel zetels n narlement na de directe verkiezinin 1978 nu zal gaan tellen, voor Lolt geschoven.

m een unaniem aanvaarde resolutie ld het Europese Parlement dat de plaats zullen hebben op l datum vastgesteld door de reringsleiders (dus juni 1978) en herinnert het zowel de ministers van itenlandse ais de regerings- Lders er aan dat zij zich aan de offi•ieel gedane plechtige gelofte zullen leten houden, want de voorbereidingstijd is nog maar kort. rje Luxemburgse minister-president Gaston Thorn verzekerde het parlement in Straatsburg optimistisch te ajn jn die zin dat het besluit genomen al worden op de eerstkomende verkering van regeringsleiders op 12 en 13 juli in Brussel (onder voorzitterjjhap van minister-president Den Uyl), omdat „niemand de verantwoordelijkheid voor een mislukking op zich zal willen nemen".

Het parlement dat nu direct gekozen wordt - de diverse parlementen wijzen uil de gekozen parlementariërs de afgevaardigden aan voor het Europese Piriement - zal in juni 1978 door alle inwoners van de negen landen welke it(\ uitmaken van de EEG gekozen worden. Het grote probleem is het iantal zetels [en dus hoeveel afgewrdigden ieder land apart zal hebben]. Op het ogenblik telt het Europese Parlement 198 zetels, waarvan er veertien door Nederland worden bezet [socialisten, christen-democraten, de VVD en de CPN]. Het Europese Parlement nam een resolutie aan waarbij gesteld wordt dat het aantal zetels tussen de 350 en de 400 zal moeten liggen.

MINISTER VAN DER STOEL

NEW VORK — De grootste kansebber voor de democratische kandiituur bij de Amerikaanse presidentverkiezingen, Jimmy Carter, heeft eer enkele nieuwe successen geboekt.

)e 153 leden tellende programmammissie van de democraten werd t eens over het programma dat otendeels is gebaseerd op de standmten van Carter. Slechts op het mt van de amnestie voor de Vietin-bezwaarden nam de commissie 1 verder gaand standpunt in dan de d-gouverneur van Georgia. bed nieuws voor de pindateler rter was ook dat zijn tegenstander de voorverkiezingen senator Henry ptson hem zijn volledige steun toeple en er bij de 247 afgevaardigden Ihij voor de conventie kreeg op fidrong Carter eveneens hun stem te flenen. korge Gallup, directeur van het V hem genoemde bureau voor Wie-onderzoek, verklaarde tijdens I lunch in New Vork dat Carter een Wldige overwinning zou behalen ide verkiezingen vandaag plaats Wen vinden.

De Westduitse regering en partijen hebben ter gelegenheid van de volksopstand van 17 juni 1953 in Oost- Duitsland verklaard dat zij zullen blijven streven naar de eenheid van Duitsland. De opstand was destijds begonnen met een proteststaking van de Oostberlijnse bouwvakkers tegen zwaarder en langer werken. Oostduitse politie en Russische troepen sloegen de opstand neer, waarbij minstens 2367 demonstraten, 116 functionarissen van de Sed en 18 soldaten gedood werden. Meer dan 100 Oostduitsers werden standrechtelijk doodgeschoten.

BONN — De gespannen verhouding tussen Oost- en West-Duitsland is aanzienlijk verscherpt door de arrestatie van de twee Westduitse grenswachten in de DDR. De chef van het bureau van bondskanselier Helmut Schmidt, Manfred Schüller, heeft bij de DDR-vertegenwoordiger in West- Duitsland, Michel Kohl, een protest ingediend en verlangde de vrijlating van de beide arrestanten.

Het Westduitse kabinet, dat volgens regeringswoordvoerder Klaus Boelling de zaak „hoog opneemt" was bijeen om zich over de zaak te beraden. Vooral de CDU/CSU-oppositie vindt de hele kwestie erg belangrijk. Bondskanselier Helmut Schmidt zei dat de Oostduitse interesse in goede verstandhoudingen met de Bondsrepubliek in de eerste plaats bij de grens tot uiting moest komen.

Het protest van Schüller richtte zich ook tegen een incident dat eerder deze week heeft plaatsgevonden bij de stad Fulda. Een jongerenorganisatie van de CDU had een krans gelegd bij de grens ter gelegenheid van de zeventiende juni, de dag waarop 23 jaar geleden „Oost-Duitsland in opstand kwam". Oostduitse grenswachters zouden de krans hebben weggehaald.

Het protest van de Westduitse regering moet volgens Boelling „zeer ernstig genomen worden". Hij ging er van uit dat de DDR geen verdere moeilijkheden wil en dat de twee grenswachters vrijgelaten zullen worden. De Westduitse minister van binnenlandse zaken Maihover zei dat ze met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid door de Oostduitse grenswacht ontvoerd zijn. Hij sprak de DDR-lezing tegen als zouden zij zich zeker 60 meter op Oostduits grondgebied hebben begeven.

Eén van de grenswachten heeft voor de Oostduitse t.v. gezegd dat hij zich op het moment van zijn arrestatie op Oostduits grondgebied bevond. Hij zei dat hij en zijn collega hun dienstauto hadden verlaten om Oostduitse arbeiders gade te slaan.

SCHMIDT

STOCKHOLM - Het Internationale Instituut voor Vredesonderzoek Sipri in Stockholm heeft dringend gewaarschuwd voor een nieuwe wereldoorlog.

Het zegt in zijn gisteren gepubliceerde jaarboek 1975 dat de vooruitgang in de militaire technologie, de over de hele wereld verbreide zeer ver gevorderde conventionele wapens en de eveneens ontstane mogelijkheden voor vervaardiging van kernwapens dit gevaar in zich houdt. „Wanneer niet spoedig ingrijpende ontwapeningsmaatrégelen worden genomen is moeilijk in te zien hoe de catastrofe kan worden vermeden", aldus het boek.

Een van de gevaarlijkste aspecten vindt Sipri de internationale wapenhandel. Volgens zijn berekening importeerden vorig jaar 95 landen zwaar materiaal zoals raketten, vliegtuigen, schepen en tanks. De waarde van dergelijke wapeninvoer in de Derde Wereld steeg in 1975 met 20 procent (in 1974 met 40 pet). Meer dan de helft daarvan is naar het Midden-Oosten uitgevoerd, volgens Sipri het sterkst gemilitariseerde gebied ter wereld.

Het aantal landen dat kernwapens kan maken zal volgens het instituut snel toenemen. Voor 1980 rekent het op een jaarlijkse produktie van 80.000 kilo plutonium - genoeg voor 10.000 kernwapens.

Sipri is teleurgesteld over de tot dusver verrichte pogingen tot ontwapening. Niet één van de verwachtingen die SALT, de onderhandelingen in Wenen over troepenvermindering in Europa en de conferentie van Genève hadden gewekt, is vervuld. In plaats daarvan gaat de bewapeningswedloop van de twee supermogendheden onverminderd voort. Het risico van het uitbreken van een atoomoorlog is sterk vergroot door „de huidige officiële campagnes die de vrees voor de gevolgen van een atoomoorlog moeten verminderen", aldus het jaarboek.

Sipri zegt dat vorig jaar in de wereld ongeveer 280 miljard dollar aan bewapening is uitgegeven. Alleen al in de V.S. werken volgens het instituut 125.000 zeer deskundige geleerden en technici aan de ontwikkeling van nieuwe en betere wapens. In de S.U. zijn het er 400.000, die met geringere produktiviteit tot bijna dezelfde resultaten komen.