Amigoe

V A ST "7 / REFINERIA \v ISLA (CURAZAO) S.A. -^

DE WEG naar de bank van de toekomst stelt het bunkmanafement voor grote uitdagingen: van de traditionele geldbank naar de moderne informatiebank en wellicht daarvandaan Jaar de teledienstenbank. Het bank- en verzekeringswezen 's het meest technologie-intensieve deel van de dienstensector op de Nederlandse Antillen en Aruba. Net zoals in de 'est van de ontwikkelde wereld steekt de bank- en verzekeringswereld qua software-intensiteit boven alle sectoren uit: w wordt per werknemer meer geïnvesteerd in software dan Jn enige andere sector. De groeiende belangstelling van Weidmakers, onderzoekers en het bedrijfsleven zelf voor de is dan ook vanzelfsprekend. Termen als Curagao distributiecentrum' en 'Curagao financial gateway' "lustreren het toenemende belang van de dienstensector als onderdeel van de (intern-)nationale economic.

De omgeving van het bankwezen op de Antillen kenmerkt zich door een groende dynamiek, zowel door jtotwikkelingen op de markt •Joor financiële diensten als jjoor technologische ontwikkelingen. De traditionele eilan- grenzen vervagen jtoo-r het proces van interna■Jonalisering, maar ook door Penetratie van nieuwe con- en brancheleemde factoren op de markt oor financiële diensten in jje vorm van nieuwe aanbieders. Omgekeerd verbreden j^Pken het dienstverlenings- Pakket naar pseudobanking activiteiten die niet behoren r°t financiële dienstverlening l$ enge zin. oorbeelden zijn inhouseanking als gevolg waarvan grote) P^rijven een deel van hun aan financiële dienst,erlening in eigen beheer h°uden.

nieuwe technologieën zoals betaalautomaten en elektronische betaalsystemen om de front office meer aanzien te kunnen geven. Zo kunnen produkten op de markt worden gezet waarin bijvoorbeeld rekening-courant faciliteiten, credit card, verzekeringen etc. zijn verenigd.

Daarnaas+ hebben bedrijven meer aandacht gekregen voor de factor werkkapitaal en liquiditeiten (geld) en de kosten die gepaard gaan met het verplaatsen en het in voorraad hebben hiervan: deze worden voor de directies van strategisch belang. Dit vindt men onder meer terug in het GRENSVERLEGGING vaarnaast wordt een deel jan het dienstenpakket niet anger in de bankkantoren angeboden, maar uit de {^Uur> buiten, via betaalaun>aten. Ten slotte verleggen , k de cliënten van de bank n grenzen: zij onderhouden genwoordig contacten met verschülende financiële -1 t- in binnen- en buiniand. Dit patroon is eveni;.,er waarneembaar bij zake"•^e relaties. Bel ?aënt wordt mondiger, en beter geïnforjj rd en stelt hogere eisen, lm '°kale financiële instel,gen onvoldoende tegemoet aan deze eisen, zal de 2^nt zjjn nejj e](jers zoekeri. de cliënt het hedeneen e onaanvaardbaar dat rek afscbrift van ziJn lokale lat en.m£-courant een dag af e* *n de bus valt dan het la„j ift van zijn Nederjj^sebank. is vVerscberpte concurrentie ljn °or de financiële instelde " een stimulans bestaaschr'^üenzen verder te overstijg Maar door kosten- oDK gen en verminderde marlengsten staan de °ndp jln toenemende mate tojhpt k' in het biJzonder verk particuliere betalings- banker- /arenlang hebben 'nfor s geïnvesteerd in middl!?atietechnoloBie als niBtrafV°°r de (vooral admivan ■ tleve) automatisering swJf .manciële gegevens- S^mdeback-omce. niet njfveer lijken daarbij °verwe°Zeer rendementsstratepPlpll maar vee,eer in>itati SC , overwegingen en te hjuf^ag de overhand daara»„?n gebad. Voeg dat de Neder" tiefo7P^tl len en Aruba relat at r°°n*edzijn. Hetresul- 1S cc" geringe Omdat de chipkaart veel veiliger is dan de magneetkaart, kunnen veel transacties offline plaatsvinden wat veel goedkoper is dan de relatief dure dial-up verbindingen naar de clearing-organisatie. Op Curacao zijn vandaag de belangrijkste telematicatoepassingen die ingezet worden voor de financiële markt die voor effecten portfolio-management, debet- en creditcard-verificatie, het clearen van betalingen door de Centrale Bank en de netwerken voor de effectenbeurs. Juist voor de effectenbeurs is het van eminent belang dat de meest moderne technologie een veilige papierloze, eerlijke en transparante handel waarborgt tegen lage kosten. De telecommunicatievoorzieningen vormen een cruciale factor in het ontwerp van de marktstructuur waar iedere participant gelijk moet worden behandeld qua tijd en kwaliteit, onafhankelijk van plaats en afstand. Zon uitgangspunt stelt hoge eisen aan de levering en het operationeel beheer van de spraak- en data-verbindingen. Transacties binnen de finan-

banken ,gers van de lokale ?al>iie t«irugen het in de keli)k nek?mst niet gemak- Sempr,". er druk van de slinkenH de c°ncurrentie en °o>»>me£?-ïn7,rBeB zoeken de UitbreiHi c banken naar een portin, g van het totale 1 Van financiële k°sten egen relatief lage Va» een!oOrJde consument: Bteneenvoudige betaaldieni^iezJ; sPecialistische hyPoth" ZOals financieel en Bet>sbJrair advies, vermo- Cor>ceDtr^r etc- (All-finance aarbiJ wordt koorts* geïnvesteerd in

feit dat financiële functionarissen grotere invloed hebben gekregen op het totale bedrij f sgebeuren. Met de opkomst van deze functies groeit ook de behoefte aan tijdige en accurate informatie alsmede aan onde; - steuning met modellen. Het onderscheid tussen gelden kapitaalmarkten vervaagt. Mede door de rente-en valutaschommelingen worden nieuwe financiële instrumenten (derivaten) in een steeds hoger tempo op de markt gebracht. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de informatievoorziening en voor risicomanagement binnen organisaties. Voor banken sluit de traditionele wijze waarop met informatietechnologie wordt omgegaan niet meer aan bij de eisen die de commercie stelt. De laatste jaren is de aandacht voor de rechtvaardiging van de investeringen in informatietechnologie sterk toegenomen. Diverse mislukte projecten hebben ertoe geleid dat veel topdirecteuren automatisering als een noodzakelijk kwaad zijn gaan beschouwen. Vanuit integraal oogpunt zou het verstandig zijn de kostbare informatietechnologie toe te passen vanuit een doordacht beleid in nauwe samenhang met andere beleidsterreinen. Helaas staat het inform atiserings-proces in financiële instellingen overwegend in het teken van de technologische mogelijkheden. Voor zover er al een expliciet automatiseringsbeleid als geïntegreerd onderdeel van de ondernemings-strategie bestaat, blijken echter vaak door hobbyisme prioriteiten te worden vastgesteld. De ontwikkelingen binnen de banksector lopen daarbij achter op die in bijvoorbeeld de industrie. Volgens prof. dr. R.A.M. Pruijm, adviseur van de directie ING Bank rendeert de automatisering in de financiële wereld slecht. "Niet alleen bij de ING Bank maar ook bij andere Nederlandse banken is uit de jaarverslagen hetzelfde te constateren. In het algemeen valt dan ook te constateren dat de manier van aanpak niet deugt. De financiële industrie gaat een periode tegemoet waarin zeer grote investeringen moeten worden gedaan in renovatie en herbouw van bestaande systemen". Volgens mr. M.M.A. Prop, directeur Mees Select Banking, zullen niet de diensten zelf, maar de middelen waarmee de bankdiensten gerealiseerd worden, de waarde van de bank in de nabije toekomst bepalen. Volgens Prop verklaart dit ook waarom financiële instellingen meer en meer marktstrategisch over distributienetten voor informatievoorziening nadenken. Een goed voorbeeld hiervan is het recente ontwikkelde ANS (ABN-AMRO Network Services), dat overcapaciteit op haar landelijke datanetwerk aan derden aanbiedt in concurrentie met PTT-T. Informatietechnologie wordt op dit moment nog vooral toegepast voor de interne automatisering. Nu de mogelijkheden op dit vlak vrijwel zijn uitgeput, ontstaat steeds meer belangstelling voor de externe integratie. Hiervoor is de ontwikkeling in de telecommunicatie (telematica) belangrijk. Daarmee is het mogelijk informatie op een veilige en efficiënte manier met andere pariüjen uit' te wisselen. Hiermee is het begrip financiële telematica geboren. Als we kijken naar toepassingen van financiële telematica, is aan de ene kant sprake van een market-pull. Aan de andere kant zien wij de technology-push: de mogelijkheden op het gebied van datacommunicatie leiden tot diverse nieuwe diensten zoals electronic banking, elektronische marktinformatie, elektronische effectenhandel, etc. Wij denken dat de financiële telematica sterk gedreven wordt door de technologie en in veel mindere mate door de markt. Een significante ontwikkeling die wij in de nabije toekomst van de techniek kunnen verwachten, ligt in de back-office van banken: de huidige produktgeoriënteerde informatie die veelal in batch draait, zal worden vervangen door real-time systemen waarbij de cliënt centraal staat. Door toepassing van objectgeoriënteerde tools wordt het mogelijk nieuwe bankprodukten in extreem korte tijd toe te voegen. Voor elke klant kan een nieuw produkt( pakket) worden gedefinieerd.

In de front-office van de bank zal sprake zijn van een

bank-supermarkt. De gebruikersinterface voor alle produkten zijn identiek. Als eerste zullen deze produkten aan de huidige diensten voor elektronisch bankieren worden toegevoegd. Voor de uitwisseling van gegevens tussen bank en cliënt zal gebruik worden gemaakt van standaarden. Wij verwachten dat Edifact wordt gekozen voor de formaten. Voor de standaardisatie van de datacommunicatie ligt de standaard X.400 voor de hand. Maar ook X.25 en videotex zijn niet meer weg te denken standaarden voor financiële berichtuitwisseling.

In de zakelijke sector zal steeds meer gebruik gemaakt gaan worden van Value Added Network Services. Er zal een portaalfunctie' worden gecreëerd waarlangs alle financiële informatie passeert. Deze gateway (of message handler) vormt als het ware de interface tussen het bedrijf en de buitenwereld. Hier vindt conversie plaats van de externe financiële informatie naar het interne formaat en vice versa. Een voorbeeld van een Value Added Netwerk netwerk in Nederland dat gebruikt wordt voor het automatisch clearen van betalingen, debet- en creditcard-verificatie is het Transpos-netwerk. Dit netwerk zal het BEA-netwerk (het Betaal Automaten Netwerk), het grenswisselkantoren-netwerk en de bankgiro-centrale gaan vervangen. Het beheer van het Transpos Netwerk - een noncore activiteit voor de banken - wordt uitbesteed aan de PTT-T. Het netwerk

voldoet aan alle internationale normen met betrekking tot de beschikbaarheid, veiligheid, bereikbaarheid, kwaliteit en tarifering.

In de particuliere sector zal naast de opkomst van home banking ook een sterke uitbreiding van elektronisch betalen te zien zijn. De chipkaart technologie zal gebruikt gaan worden als elektronische portemonnee en elektronisch chequeboekje. ciële sector brengen een hoge risico-factor met zich mee. Als er transacties verloren gaan dient de beheerder van genoemde faciliteiten rekening te houden met enorme schadeclaims. Na dit betoog is het interessant na te denken over de rollen die de verschillende partijen kunnen gaan spelen bij de financiële telematica. Deze markt is zeer omvangrijk, maar vergt ook aanzienlijke investeringen. De huidige leveranciers van Value Added Services zien een interessante markt in de uitwisseling van gegevens tussen bank en cliënt. Daarentegen stelt het traditionele bankinstituut zich ook op als VANSleverancier. Gezien de omvang van de netwerken bij VAN-leveranciers zoals IBM en GEISCO lijken de huidige VAN-leveranciers het meest kansrijke voor de markt op Curacao. De banken hebben in het buitenland weliswaar veel geïnvesteerd in netwerken, maar deze zijn vooral nationaal opgezet en daardoor minder geschikt voor de internationale marktstructuur waar de Antilleiv en Aruba deel van uit maken.

De volumes aan telecommunicatieverkeer die op de Antillen en Aruba door de financiële sector worden gegenereerd rechtvaardigen niet altijd de hoge investeringen die gemoeid zijn met de voor deze branche vereiste telematica-faciliteiten. Internationale partners geven de mogelijkheid bestaande faciliteiten in te zetten (b.v. het Transpos-netwerk) hetgeen een optimalisering van de betreffende dienstverlening bewerkstelligt. Uiteraard dienen de internationale verbindingen van en naar Curacao van hoge kwaliteit en de tarifering concurrerend te zijn. De vraag blijft over, welke rol voor de banken is weggelegd. Door hun invloed in het economische verkeer kunnen zij een belangrijke bijdrage leveren aan de sturing van de ontwikkelingen. In ieder geval zullen zij nodig blijven voor een aantal schakels in het economische verkeer, waaronder de afhandeling van het betalingsverkeer en de kredietverlening. Het is noodzakelijk dat het management van financiële instellingen zich gaat verdiepen in de kansen en bedreigingen die financiële telematica hun opdringt. Net zoals de telematica in de logistieke sector een dwingende invloed heeft (gehad) op de bedrijfsvoering en tot grote verandering van de interne processen heeft geleid, zo ontkomen ook de financiële bedryven niet aan de effecten van telematica.

ing. Jan de Wit

ir. Barend Houtsmuller

BIOLOGEN hebben in een grottenstelsel bij de Zwarte Zee een bijzondere ontdekking gedaan. Tientallen meters onder de oppervlakte, aan de rand van de Zwarte Zee bevindt zich een mysterieuze wereld met vreemde, nooit eerder waargenomen diersoorten. Spinnen, bloedzuigers, grote vleesetende insekten, wormen en slakken. Deze complete wereld van schijnbare buitenaardse wezens heeft in ondergrondse grotten miljoenen jaren- liggen wachten op ontdekking.

Het is voor het eerst dat een complete levensgemeenschap is ontdekt die zich gedurende miljoenen jaren, volledig afgezonderd van de buitenwereld heeft geëvolueerd. De inventarisatie van nieuwe soorten is nog maar net begonnen. De grotten van Movilé zijn gelegen in het zuidoosten van Roemenië, onder de oppervlakte van kalkplateaus en halfwoestijnen van Dobrogea. JJe eerste aanwijzingen voor hun bestaan kwamen in 1986 toen bij een proefboring voor de winning van kolen de boorkop plotseling terecht kwam in een hermetisch van de buitenwereld afgesloten rotskelder. Door het boorgat ontsnapte een misselijkmakende lucht van rotte eieren. Voor het eerst sinds vele eeuwen drong een vleugje atmosferische lucht tot de geïsoleerde grotten door.

De lucht in de grotten is voor menselijke bezoekers ongeschikt. Naast een grote hoeveelheid waterstofsulfide, dat zorgt voor de onwelriekende lucht, bevat de kelder-atmosfeer gassen als methaan, stikstof en koolzuurgas. Een heel klein beetje zuurstof is alles wat er over is van de lucht die ooit in de kelders werd ingesloten. De zuurstofrijke lucht die via boringen naar binnen sloop is voor de aanwezige levensvormen fataal.

De voor mensen giftige lucht is niet het enige probleem voor de onderzoekers van het Roemeense Speologisch Instituut in Boekarest, die samenwerkten met het Franse Centre National de Ia recherche 20scientifique en de Universiteit van Paris- VI. De grotten zijn ook buitengewoon moeilijk toegankelijk: ze hebben de vorm van een grote gatekaas, met gaten van tien tot twintig meter doorsnee. Onderling zijn die verbonden door nauwe en gevaarlijke gangen, gevuld met water vol waterstofsulfide, een bijtende vloeistof die samen met zure gassen metaal doet roesten en kleren razendsnel doet verslijten. Het hele stelsel strekt zich over misschien wel honderden vierkante kilometers uit. Inmiddels hebben de onderzoekers 27 nieuwe levensvormen beschreven. Sommige zijn nauw verwant aan diertjes die in zuurstofrijke grotten in de omgeving leven, of boven de grond. Andere lijken familie van tropische soorten, die boven de grond al lang zijn verdwenen door het veranderde klimaat. Er zijn zelfs enorme vleesetende waterschorpioenen gevonden, levend onder het wateroppervlak en ademend door een buisje in hun buik. Alles wijst erop dat de dieren al miljoenen jaren in de grotten zitten opgesloten. Dat de grotten inderdaad hermetisch van de buitenwereld zijn afgesloten, werd op een opmerkelijke manier bewezen. Na de kernramp in Tsjernobyl zijn in heel Europa minieme concentraties van het radio-actieve element cesium-137 te meten. In de Roemeense grotten is er echter geen spoor van terug te vinden. Het water in de grotten is afkomstig uit dieper gelegen lagen in de rotsbodem. Op een diepte van vierhonderd meter wordt het water verzadigd met zwavel. Nadat het via een doolhof van spleten, kloven en ondergrondse meertjes een weg naar boven heeft gevonden, komt het met een temperatuur van ongeveer twintig Sraecht iUS 'n de grotte" De soorten die zich in de Vervolg op pag. 8