Algemeen Handelsblad

Op het juist te Amsterdam gehouden World Social Economie Congress" is geen woord Nederlandsch gesproken. Het negeeren van onze taal is niet kwalijk te nemen, daar de talrijke vreemdelingen ze niet kunnen verstaan Maar toch mag de vraag gesteld worden waarom geen enkel Nederlandsch econoom (behalve dan dr. Wibaut, die echter niet «ls srewone inleider optrad) is uitgenoodigd nm. ook opvattingen uit ons land naar voren += -hrene-en over dingen, die ook ons maar al te zeer aangaan. Wel had de voorzitter de ■buitengewone toegevendheid om een Rus toe tp iaan in zijn eigen taal te spreken, waarna Hfons rede door een ander lid der Sovjet-dele.».««? in het Duitsch werd vertaald; dit kostte dus dubbelen tijd en gaf (ook naar inhoud) alleen maar een bepaald idee over de Russische manieren. ~*„,, Overigens moet erkend worden, dat de le - *• V7,it

Ook alles, wat de Russische deleeatie tP berde bracht in woord en geschrift, wit eren dat ten slotte de centrale macht in sterke handen een uitgebreide „planning" mSk zal moeten maken. Wel werd veel p-p^l !3 met het enthousiasme der arrl^fs £e ™e productie van fabrieken veel verder A~ dan de leiders mogeiijk oordelfdl m^arTet bleek wel, dat het grootste deel v*„ w bliek, gewend aan critische besoh^n PU" ook dit cum gran o s a 1 i, bes*°uwingen was de Russische reclame ook r,?,P? ' -t stekend in elkaar gezet, zeer aaJ£ Z^l ?*" hooren, hoe een nuchtere Schot er™ ™ hft *5 vele anderen) hoe p 1 a nrT°n JP Wees,(met Russen dan doen met hun vift? rJ,ZOOaIS de kapitalistische maatschappli3™3-*3,1*11-) ln de gedaan en hoe het heelema*! ITIV^ -Werd te vertellen, dat men nog veS pT 1S T lioenen kilowatt meer clplciteit XeKe zou construeeren, maar dat hPt Rusland dienste was van de Engelschen L?00*61* -!6r" ten tijd in Gr.-Britannië &plf .*? ln kormilhoen kilowatt werkelhk hfftot m„et Z6,S n- , ... UJK hadden verhoogd, handige voorzitter belette puten tusschen de heeren vane"eQverdere dis" tegenstanders, door voor + d! Sov*-et en hun cussie buiten het eigenlLp6 len een dis" Plaats vinden tijdens^een LT8?* te,d°en We hoorden over die rt* h of een diner' alleen opmerken, dat d??^6, niets en WiUen was, dat allen met groote £ ,gemeene opinie naar Rusiand eTnfar <£tltrf^fI^'^ï is en bereikt 7n„ «rw. aat«?eile wat er bereikt sterk g'et'wiS^^o^' *^aar dat voorloopig natuur"" die d^rHp, aan de „heilstaatwerd geposeerd Ton-,reClame makende heeren stellinl voor dit pp Was er enorme belanSreuzenschaal dat b^TiSChe exPeriment °P geval belaneVifke's-pLfl^6ll of falen' in elk VermoedPi«*E *?evolgen zal hebben, net kiezen ~ Zaa, een der argumenten voor congres^ dat rf ederland als plaats voor dit hebben 'hiprh„ 6 ilussen geen bezwaar zouden met Zwitsert^ % komen' in tegenstelling gres ondpti! ,d- °f hun bezoek aan het convan allen * keun£ uitgevoerde documenten geweest « aard' werkelijk van voordeel is Ichter le°°l het verbelderen der begrippen, is ■«■■eer de vraag.

Duit-i^6 Vrees voor den komenden winter in meest*tT? sP°okte op het congres rond. De bii dp\ Ultscne sprekers konden niet laten er topqtL^e^prekingen °P te wijzen hoe erg de vppl and is en hoe die naar hun oordeel nog ter erS:er ZOU worden in den komenden winknrt opzeggen van tal van credieten op «wrien termijn zoovele zaken te gronde deed gaan, zoodat een verder ontslag van enkele muiioenen arbeiders wel niet zou kunnen uitblijven. De magistrale rede van prof. Pal y i uit ■oerlijn muntte uit door keurige uiteenzettingen over het functioneeren van het internationale tinancieele systeem iD de economische wereld m vroegere en moderne perioden. Een weg, om uit de tegenwoordige moeilijkheden te geraken, werd echter ook door deze uiteenzettingen niet aangewezen. . Natuurlijk kregen ook het werk van den volkenbond, het Internationale Gerechtshof en de talrijke internationale overeenkomsten een beurt bij de besprekingen, maar juist hierna werd door de reeds genoemde heeren te berde gebracht, dat ten slotte de politieke macht ontbreekt, om werkelijk ingrijpende veranderingen in korten tijd te kunnen bewerken. Voorstanders van hooge loonen en tegenstanders daarvan hebben onderling gediscussieerd over de voor- en nadeelen en zijn het natuurlijk met eens geworden. Een rondetafel-conferentie over een „code" voor de houding inzake industrieel werk (Indus trial employment) had ook groote belangstelling en juist het bespreken der voorloopige ™n ST? heeft ziia groot nut- om te sporen tot het overdenken der principes, die de verhouding van werkgever tot werknemer moeten kenmerken. Men mag we Zleender resultaten van dit congres beschouwen dat duidelijk naar voren is gebracht, dat de oüderwetsche opvatting, dat werkkracht een koopwaar is, vrijwel verdwijnt, ondanks het feit dat er nog steeds stemmen opgaan voor het mogelijk maken van het „vrije spel der krachten". De welsprekendheid van Albert Thomas wiens aanwezigheid wel wijst op het groote belang, dat aan dit congreswerd gehecht, was noodig voor den strijd tegende meening, dat alleen verlaging van het welstandspeil van den arbeider (want dit beteekent toch in vele gevallen de verlangde loonsverlaging) een oplossing van de crisis kan geven; zijn hartstocht en welsprekendheid zullen menigeen tot besef hebben gebracht, dat het hier werkelijk gaat om buitengewoon urgente belangen van practischen en moreelen aard. Van belang was ook de quintessence van de rede van den Duitschen socialist Nap hth a 1 i, die ook op zn minst even scherp opkwam voor het behouden van het hoogere welvaartspeil voor den arbeider en die duidelijk liet uitkomen, dat niet van een revolutie, maar van een evolutie het heil verwacht moet worden voor den socialist. Evenals het kapitalisme langzaam groeide in de feudale en gilden-gewoonten der productie, evenzoo groeit langzaam een nieuwe orde van zaken in de thans verouderende kapitalistische, tot men op een keer zal merken, dat die nieuwe werkmethode en orde de overheerschende is geworden. Duidelijk heeft dit congres getoond, dat er een algemeen verlangen bestaat naar een zoodanige organisatie, dat vooruitgezien zal kunnen worden, waar adjusteering in de productie noodzakelijk is, opdat crisissen (en zeker die van zulken ingrijpenden aard als de tegenwoordige) vermeden kunnen worden, terwijl dan bovendien kan worden gezorgd, dat het welvaartspeil van het overgroote deel der wereld regelmatig verhoogd wordt. Een nieuw middel tot het bereiken van dit doel werd echter niet gegeven. Al of niet bewust was de overtuiging algemeen, dat alleen door verbetering van de politiek, door het zich stellen van de politieke nationale leiders op een veel hooger plan, iets bereikt kan worden voor het verkrijgen van een gelukkiger toestand voor de groote menigte, waarvan thans nog zoon overgroot deel leeft in zeer slechte omstandigheden en in vreeze voor het dagelijksch brood.

Het verloren paradijs.

EEN vage herinnering van de schoolbanken: Andorra, de vrije herdersrepubliek in de Pyreneeën 7nmets als het verloren paradijs dus. Het begin leek er verdacht veel op. Zoodra we onze neuzen boven den 2500 m hoogen Col d'Embalira uittilden, waar Andorra begint zagen we den eersten os. Hij stond tien meter achter de Andorraansche grens, net als een echte douanebeambte, maar hij had een treurige opvatting van zijn functie: zoodra mj ons zag, snoof hij verachtelijk, draaide zich om en tilde zijn staart op. Tweehonderd meter verder lagen de herders. Ze waren donker en baardig, lagen janguit in 't korte gras en hadden stokken om kluitjes te gooien. Tot zoover was alles normaal. Maar inplaats van breikousen hanteerden ze ijverig een grooten geiteleeren wijnzak, waaruit we ons duchtig te goed deden. pc derde Andorraan dien we zagen, had twee wilde anjers achter zijn oor gestoken; de vierde had een vliertak met knalroode bessen rond zijn aftandsche sombrero gewonden en liefkoosde zijn ezel met een doornstok; de vijfde zat breed op zijn muildier, en zijn hemd was blauw als de middaghemel waaronder jjH zes melkwitte ossen voortdreef. Hun schonken deinden op "en neer boven de muurtjes van het muilezelpad; hun horens vlogen omhoog naar het koren daarboven alsof ze het af wilden sikkelen; wij lagen in een weitje op bijna tweeduizend meter, vlak naast een waterval, lieten de wolken over ons heenwaaien, en dachten nu echt dat Andorra 'net paradijs was. Maar toen hadden we de wegwerken nog . t gezien, en evenmin het verloop van de geënte revolutie gehoord We daalden. Ineens geen kudden meer. Niets dan een afgeblakerd berglandschap met irwavelgroene steenstortingen; huizen als in dT buitenwijken van Londen, zwart van den ook en groezelig als de ongewasschen varen de vuile kinderen die overal rondscharrelden. Midden in een weitje stond een ezel treurig naar een theodoliet te staren Toen kwamen de roodwitte paaltjes. En daarachter dreunden de revolverboren. Fordson Chicago Pneumatic Tooi Co norsche bestoven arbeiders Andorra legt wegen aan" Weg paradijs! Onder een onweerslucht togen we het tweede dorp, Canillo, binnen. We namen de wijk in de herberg, waar een rondtrekkende klokkemaker de kapotte horloges van de heele dorpsbevolking uit elkaar schroefde, en ze door een gebarsten vergrootglas betuurde. Het waren er zes, en we zagen onmiddellijk, dat hij de onderdeelen verwisselde. Na het constateeren van dit schokkende feit wou ik het nHjne hebben van de revolutie, en bestelde een rondje „anis", den nationalen lijf drank, voor drie jongelieden, die met veel hoofdbrekens en inktvlekken gedrieën een brief aan de geliefde van den diksten jongeling schreven, die cigarettenmaakster was in Santa Julia. Natuurlijk was ze mooi als Carmen (alla cigarettenmaaksters zijn mooi als Carmen), kuisch als een heilige en hing nooit uit het raam; hetgeen in Andorra een nationale ondeugd schijnt te zijn; want wanneer er ergens bloemen voor een donker raamgat groeiden, dan hoorde daar onverbiddelijk een nog donkerder vrouwenhoofd bij. Onderwijl deed de anis zijn werking. Ze brandden alle drie tegelijk los.

„De Spaansche arbeiders wilden ons uitplunderen! Tweemaal staking en toen een oproer!" „Wat heeft de politie toen gedaan?" „Politie?" Ze lachten dat de glaasjes ervan schudden. „Wij hebben geen politie. Wij zijn een vrij en eerlijk volk. We hebben het leger gemobiliseerd!" „En de wapens? De uniform?" Ze waren nu ineens ernstig, en zaten met gebalde vuisten rechtop tegen de tafel vol tabaksdraadjes, horlogeveeren en koffievlekken. „Niet noodig! Drie man reden stilletjes drie valleien af, en den volgenden morgen stonden tweehonderd boeren met hun geweren op de groote markt in Andorra-la-Vieille, onze hoofdstad. Mijn oom uit Ordino heeft een repeteergeweer," sprak de dikste, „en hy is dus generaal. Toen de wijnzakken gevuld waren, besloten we de arbeiders naar Spanje terug te drijven?" „En werd er gevochten?" „Weineen! Het leger wandelde over den weg, en de arbeiders slenterden voor ze uit. Wanneer de arbeiders met steenen gooiden, stond het leger stil; de voorsten velden de geweren, en de achtersten dronken uit de wijnzakken. 's Middags laat waren ze aan de Spaansche igrens. De patroontasschen waren nog vol, maar de wijnzakken leeg en ook het brood was op, en dus was 't maar goed, dat de revolutie zoo afliep. Het heele leger bleef in hooiischuren slapen, en den volgenden morgen gingen ze op tien man na weer terug. De burgemeester van Andorra liet anis uitdeelen op 's landskosten, en toen ging iedereen weer imaaien." „Maar de arbeiders, die nu werken ?" „Dat zijn andere, misschien ook wel dezelfde " Het werd met zooveel ernst verteld, dat we in de herberg niet dorsten lachen. Maar 's avonds schudden onze schaduwen zoo lang tegen de wanden van ons witte tentje naast den waterval, dat we met leverkramp insliepen. E>en volgenden morgen, na een bad in de stralende beek, besloten we tot een pelgrimstocht naar de revolutieoorden.

Vlakbij de „hoofdstad" (honderd zwarte huizen) schetterde de muziek.van fluiten en trompetten ons tegemoet. Op het lichtende marktplein danste de jeugd een statigen rondedans onder wildwapperende slingers van roodgeel-blauwe papierfranje, de kleuren van de vrije republiek. Het was 5 Augustus, en begin Augustus, een goeie duizend jaar geleden, trompette Roland over de Pyreneeën heen, won Karel de Groote den slag bij Ronceval, dank zij den herdersgidsen, en kreeg Andorra zijn onafhankelijkheid. En daarom stonden nu de donkere wangen der muzikanten bol tegen het blakende koper, daarom schrilden de fluiten en cirkelde de schaduw der dansers over het stoffige plein, een schaduw, rond als een rozenkrans, en elk hoofd een dikke kraal aan den draad der dozijnen armen; want de zon stond hoog. We vroegen naar Ordino, in een klein winkeltje, waar de muren vol vliegen hingen, en de zoldering nog voller met witte zakjes en zwarte worsten. Terwijl de baas de vermicelli en olijven afwoog, verklaarde hij ons, dat Ordino de mooiste plaats van Andorra was, „licht als de blaren van een lenteboom". Ook ried hij ons aan bij hem zes kilo worst te koopen, want 't was er wild en eenzaam. Zou het verloren paradijs toch nog bestaan ? We togen met kloppende harten op weg, want de rugzakken waren zwaar, en het muilezelpad sloeg korte steenige haken in den wand van een somber ravh"n. Opeens een kreet: de zon barstte de canyon binnen. Wrj zwoegden tegen een heuvel op en stonden aan den ingang van het herwonnen paradijs: golvende weiden, gloeiende rogge, donker klepelende koebellen. Vlak naast de blakerende smidse liepen twee klaterende stralen in twee holle boomstammen. We hadden dorst van de opwinding,, maar wat was het drinkwater? De smid kwam" naar buiten hollen en toonde ons een derde pijp, met nog kouder water; en de pastoor wees ons met zijn parapluie-parasol den verderen weg naar Ordino, de woonplaats van den generaal. Ordino sliep zwaar en blokkig op een heuvel, tusschen tuinen met spersieboontjes. Na lang zoeken vonden we het dorpsmagaztfn-telegraaf kantoor: een stal, waar een telefoonhoorn tusschen een geslacht schaap en een stapel sardienblikjes hing. Boven dezen winkel, waar het brood drie dagen oud was, en d* suiker uitverkocht, woonde de generaal met het repeteergeweer. Hij was in de velden, en haalde koren binnen. We tuurden de gele stoppelvelden af. Daar! door de dansende middaghitte, tusschen de driehoekjes der schooven, kropen twee blauwe figuurtjes. Er op af! Toen we den generaal vonden, lag hij met zijn knecht in de schaduw van twee muilezels. De muilezels hadden een vierkant van balken op hun rug, waaraan een verblindend wit laken hing, vol gouden garven. Hij grinnikte tevreden toen we hem cigaretten aanboden, maar begreep even weinig van ons Spaansch als wij van zijn Fransch. Het speet ons ontzettend, want ik had het historische repeteergeweer willen fotografeeren, waarmee hij de revolutie won. Toen we hem op de lens wilden nemen, joeg hij ons weg met vreeselijke vloeken, waarvan „Madre de Dios!" de minste was. De pastoor verklaarde ons het raadsel: de generaal geloofde aan het booze oog! Over zwarte bergen met lappen sneeuw verlieten we in langzame dagmarschen het groene Andorra. Toen we een week later voor het eerst weer in een hotel sliepen, kropen er drie insecten uit den rugzak: een oorwurm uit Canüio, een kever uit Andorra en een rups uit Massana. We mikten de menagerie in de vensterbank en sliepen in, droomend van Andorra, het verloren en herwonnen paradijs. Eerst dreunden de revolverboren; Toen verzoop de techniek in de diepe bergbeek. De generaal met zijn trouwpantoffels en een geruite pet op zijn witte krullen, zag grinnikend toe. Daarna togen de zes witte ossen voorbg, die hun koppen opgooiden naar het gouden koren. De blauwe ruiter dreef ze met heftige kreten aan. We werden wakker. Een locomotief floot vlakbij. We vlogen het bed uit. Over een half uur ging onze trein naar Marseille! A. DEN DOOLAARQ, (Nadruk verboden.)

Volksdans in Andorra.

Uitzicht op Ordino.

Het 23e retourvliegtuig, de P. H. A. G. R., gezagvoerder Duimelaar, is gistermorgen uit Athene gestart en heeft een tusschenlanding te Boedapest gemaakt. Duimelaar telefoneerde toen met Schiphol, meedeelend dat hij van plan was Amsterdam nog te halen en ongeveer te 10 uur op Schiphol te landen. Later werd evenwel een radiobericht opgevangen, dat hij te Praag zou landen. Naar we gisteravond nog vernamen is Duimelaar inderdaad te Praag geland. Hij start hedenochtend 8.20 uur (Ned. tijd) naar Schiphol, waar hij tegen half twee wordt verwacht.

Het Centraal Stembureau van de verkiezing voor leden der Eerste Kamer heeft gistermiddag in de vacature, ontstaan door het nietaannemen van zijn benoeming tot lid der Kamer door mr. P. J. Reymer als opvolger van wijlen den heer J. N. Hendrix, benoemd verklaard den heer M. Visser, te Leeuwarden sedert 1 Juli 1919 lid van de Prov. Staten van Friesland.

De Nederlandsche Bond van Werkgevers in hotel-, restaurant-, café- en aanverwante bedrijven „Horecaf" houdt van 24—26 September a.s. zijn bondsdagen in Maastricht. Op die dagen zullen de volgende onderwerpen worden behandeld: le. De gevaren verbonden aan een te sterke prijsverlaging, zoowel voor het hotel-caférestaurantbedrijf als voor den geheelen middenstand." Inleider: de heer J. P. de Haan, Amsterdam, bondsaccountant. 2e. „De wenschelijkheid van nauwere samenwerking der plaatselijke middenstandsvereenigingen." Inleider: de heer M. Kropveld, te 's-Gravenhage, directeur van de Middenstandsbank.

Heden om 10 uur zal te Amsterdam op het Parkschouwburgterrein een landelijke protestmeeting worden gehouden, georganiseerd door de Internationale Anti-Militairistische Vereeniging, Sectie Holland, tegen de gevangenhouding der dienstweigeraars in Nederland. Op deze meeting zullen het woord voeren de heeren Rud. Rocker uit Berlijn en de secretaris van de I.A.M.V. Gé Nabruck, (Den Haag).

Voor het open raam van zgn werkkamer ten stadhuize stond dr. Wibaut, — te laatsten male. Beneden, op de binnenplaats van het oude Prinsenhof, defileerde rood Amsterdam, — ten afscheid, 't Moet voor den grijzen wethouder een ontroerend uur zijn geweest, gisteren tusschen vier en vijf, en de hulde, die men hem bij zijn heengaan bracht, droeg dan ook het kenmerk van waardigheid en weemoed. Wèl weerklonken muziek en zang, maar er was geen feestvreugde. Van hartelijke en dankbare gevoelens kwam men getuigen....

Te ruim 3 uur werd op het Waterlooplein de stoet opgesteld en te 4 uur 5 minuten bereikte de kop het stadhuis, waar de gracht door de politie onder leiding van commissaris P. Harrebomée geheel was vrijgehouden. Ook de waarnemend hoofdcommissaris, de heer J. W. Haarman, bevond zich ter plaatse, terwijl de betooging zelve door den heer Kl. Toornstra geleid werd. In vlot tempo marcheerden de verschillende groepen de binnenplaats over: de middenpoort in en de zijpoort weer ui t. Men maakte dus een rondgang over den binnenhof en men groette er met gewuif en gezwaai van hoeden dr. Wibaut. Ook mevrouw Wibaut was in de kamer bij haar man en voorts zagen we de wethouders Ed. Polak en S. R. de Miranda onder degenen, die daar op het eeuwenoude Prinsenhof het voorbijtrekken van den modernen stoet volgden. Tal van vlaggengroepen en een paar muziekkorpsen stelden zich op beneden vóór Wibaut's bureaus. Honderden roode vlaggen en ook vele bontgekleurde doeken en banieren van Federatie-afdeelingen en vakbonden werden meegedragen in den stoet. Het aantal deelnemers zal in totaal 10 a 12.000 bedragen hebben; het voorbijtrekken duurde precies 55 minuten, zonder onderbreking. Voortdurend groette dr. Wibaut allen die hem voorbijgingen. Hij wuifde met de hand, — men juichte hem nu en dan toe Aan en af marcheerden de muziekkorpsen met hun trommelslagers-legioenen. In 't bijzonder trokken de in wit en rood gekleede sportgroep, de meisjes met bloemen in 'het haar gevlochten, en aan het eind de A.J.C, en Roode Valken de aandacht. Zij brachten dr. Wibaut den internationalen turnersgroet en riepen hem „heil" toe. Tot slot kwam dr. Wibaut naar buiten op den binnenhof, waar de plechtigheid met een vlaggen-défilé, kleurrijk in den milden zonneschijn, besloten werd. De groepen marcheerden van het stadhuis naar het Beursplein. Op den O. Z. Voorburgwal en in de Damstraat stond het publiek rijen dik om den stoet te zien, — de schuiten in de gracht droegen talrijke kijkers. De politie, versterkt met vele ruiters, zorgde voor een goede afzetting van den weg, van Waterloo tot Beursplein.

Een hulde van de Federatie Amsterdam der S.D.A.P. en van de „moderne" vakbeweging. — Een stoet van 10 a 12.000 personen op de binnenplaats van het Prinsenhof. — Redevoering van de heeren De Miranda en dr. Wibaut.

Na afloop van het défilé hebben in een der stadhuiszalen de heeren S. R. de Miranda als voorzitter van de Federatie Amsterdam der S. D. A. P., E. Boekman voor de raadsfractie der S. D. A. P. en B. d e V r i e s, voorzitter van den Amst. Bestuurdersbond, dr. Wibaut toegesproken. De heer De Miranda zeide 0.a.: Uit de Federatie Amsterdam van de S. D. A. P. is het dringende verlangen tot ons gekomen, u hedenmiddag* een afscheidsgroet te brengen, in diepte en breedte overeenkomende met de taak, welke gij vele jaren in het belang van de arbeidersklasse van Amsterdam hebt volbracht en waarvan gij nu scheiden gaat. Wij kenden geen beteren vorm, waarin dit verlangen tot uitdrukking kon komen,' dan u den afscheidsgroet te brengen daar, waar gij een groot en belangrijk deel van uw leven in dienst van het socialisme hebt doorgebracht. Hoezeer dat verlangen uit het diepst van het gemoed der arbeidersmassa voortkwam, mocht gij hedenmiddag aanschouwen. Behalve als een blijk van aanhankelijkheid aan uw persoon, moet gij het défilé als een uiting van socialistisch vertrouwen in de gemeentepolitiek, zooals die vele jaren achtereen in u den krachtigsten verdediger heeft gevonden, beschouwen. Beter dan velen onzer hebt gij het verstaan, de staatkundige beteekenis, welke de gemeenten in ons land hebben, uit te bouwen met belangrijke sociale bemoeiingen, aangevuld met economisch ingrijpen, voorzoover de machtspositie van de gemeenten thans nog reikt. Met groote voldoening mogen wij aan u verklaren, wat hopelijk van elk uwer opvolgers zal mogen worden verklaard, dat de verhouding tusschen u en de socialistische beweging, zoowel als met de moderne vakbeweging, steeds eene is geweest van wederzijdsch vertrouwen. Daarmede hebt gij het bewijs geleverd, volkomen te beseffen, dat een socialistisch bestuur van stad of van land, hoe sterk de figuur ook zijn moge, niets beteekent zonder het volle vertrouwen van het socialistische proletariaat. Gij hebt aldus met de daad getoond dat een socialistisch bewindhebber zijn taak slechts dan volledig volbrengen kan, wanneer, en zoolang hij de verpersoonlijking is en blijft van hart en ziel der socialistische beweging. Gij moogt dus vandaag met groote voldoening op dit deel van uw levensweg terugzien. Men zal den dag niet prijzen voor de avond is gevallen, maar gij hebt het recht, uw levensavond te prijzen, nu de roodgekleurde hemel ook uw levensavond aankondigt. Wibaut! Onze dank en onze hulde! Dr. Wibaut zeide in zijn antwoord o.m. het volgende: De Federatie Amsterdam der S.D.A.P. heeft de dringende behoefte gevoeld, om te getuigen voor geheel de partn', voor geheel het land van haar tot vastheid gegroeide overtuiging, dat de gemeentepolitiek, gevoerd door sociaaldemocraten, een bij uitstek krachtig middel is om bij de massa's, die reeds achter haar staan, het inzicht te versterken dat deze gemeentepolitiek bij uitstek aangewezen is om. velerlei gemeenschapsbemoeiingen, die in het socialisme volledig zullen zijn, reeds thans meer of minder onvolledig door te voeren. Ook om de massa, de massa in de politieke beweging en in de vakbeweging, die nog achter haar moet komen te staan, tot zich te trekken. De Federatie Amsterdam geeft zich daarbij rekenschap, dat de gemeentepolitiek, thans gedragen door sociaal-democraten in den gemeenteraad en in het dagelijksch bestuur der gemeente, geen socialistische politiek kan zijn, maar een politiek moet zijn die zoovee] socialistische strekking moet brengen in het geheele gemeentebeheer, als op elk gegeven oogenblik reeds mogelijk is. De drang tot zulk een betooging, zoo grootsch, zoo machtig en zoo prachtig als onze Amsterdamsche beweging die vermag voort te brengen, vervult mij met vreugde, want het inzicht, hier door de federatie Amsterdam beleden, heeft mij geleid bij mijn werk van zeer veel jaren. Spr. herinnerde vervolgens aan het voorgangerswerk van Tak, om dan te vervolgen: Vrienden, de vijftien jaren van mijn wethouderschap zijn mooie jaren voor mij geweest. Jaren van groote voldoening, omdat het eerst den eenigen wethouder, later aan de twee en de drie, steeds in goede samenwerking met elkander, in goede samenwerking met de raadsfractie en in allengs versterkte samenwerking met de partij-organisaties, vaak mogelijk was om forsche stappen te doen op het gebied van gemeentelijke voorziening in de veelvuldige behoeften, die in het kapitalisme voor arbeiders individueel wel dringend vervulling behoeven, doch als gevolg van hun economische positie onvervuld blijven. Mooie jaren, omdat groeiende ervaring mijn overtuiging steeds versterkte, dat de gemeente is en steeds meer wordt het orgaan bij uitnemendheid voor deze voorzieningen, het orgaan bn' uitnemendheid voor gemeenschapszorg. Het orgaan dus voor propaganda, niet enkel met het woord, maar ook met de daad. Ik onthoud mij niet te zeggen, dat deze propaganda voor het socialisme, door het aandeel, dat de sociaal-democraten in het gemeentebeheer hebben genomen, steeds sterker is geworden. Een aantal personen heeft tot mij gezegd: deze dagen, de laatste dagen van uw wethouderschap en uw werkzaam aandeel in het beheer van Amsterdam, moeten voor u wel weemoedige dagen zjjn. Vrienden, dat zijn zij niet. Zooals het komen tot een nieuwe en belangrijke taak wel overwogen moet zijn, zoo moet ook het overlaten van die taak aan anderen wel overwogen zijn. Dat is het.voor mij. De sociaal-democratische invloed in het dagelijksche gemeentebeheer van Amsterdam zit niet vast aan mijn persoon. Reeds sedert veel jaren wordt daarin een krachtig aandeel genomen door De Miranda en door Polak. De nieuweling, die de nieuwe derde moet zijn — ik veronderstel, dat wij toch uiterlijk Dinsdag zullen te weten komen wie het is — vindt in het dagelijksch bestuur ervaren menschen, gedreven door precies denzelfden drang om onze zaak te dienen, als mij dreef. Heelemaal niet weemoedig dus is dit heengaan. Dezen dag, niet een dag van afscheid tusschen ons, maar een dag waarop ik in het tijdperk, dat De Miranda als mijn levensavond aangeeft, overga tot ander werk, ook voor de beweging, maakt gy voor mij tot een gelukkigen.

Spr. besloot aldus: Beseft, dat indien de tijden moeilijker worden dan zij waren, de taak van uw raadsfractie en uw vertegenwoordigers in het dagelijksch bestuur in sterke mate moeilijker zal zijn. Wij kunnen maar hopen, dat de slechte jaren weer spoedig door betere zullen worden gevolgd. Langs den weg van dit vertrouwen, van uw steun voor uw vertegenwoordigers zult gq de macht van de sociaal-democratie in het gemeentebeheer allengs grooter maken, zult gij de gemeente allengs meer maken tot gemeenschapsorgaan.