Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad

\Jfiio ft"»**"^jfliD

/'duinrelV\ I i ( daai kikker ) 1 V Inwkteßshow | Kikkershow | Lte1.01751-19212 (*&J

ROTTERDAM - Een warme dag in Rotterdam. Ontzettende zin in een koele duik.' Maar is het zwembad eigenlijk wel open? Je pakt de telefoon, zet de kleurentelevisie aan en drukt net zo lang op de toetsen van het kleine doosje in je hand totdat de gemeente Rotterdam het jevertelt.\. i}:^ïZy^n^:-^Ti^u^y- . :'■'■' <■':,,. ■;. i Vanaf 7 augustus wordt dit technische sprookje werkelijkheid. De buis als naslagwerk is geen droom. Daar zorgt een flinke PTT-computer voor. Die staat in Leidschendain en wordt samen met telefoon en televisie Viditel. !,„■.,.;•;,;.;

Abonnee van het eerste uur wordt de gemeente Rotterdam. Op drie plaatsen in de stad komen televisietoestellen met bijbehorende apparatuur te staan, en daarmee kan de gemeente de computer alles laten' "uitspugen" wat het apparaat weet.. ,; Naast afnemer van informatie wordt de gemeente Rotterdam ook verstrekker van informatie. Wat de PTT-computer weet,' moet er eerst worden ingestopt Tegen betaling mag iedereen meedoen. Zeker na de proef pe-. riode van één jaar, die de PTT heef t ingelast, --.vajj VS? ':"•. ' Wat bezielt een gemeente om via.de buis teksten huiskamers en kantoren in te sturen? Ze schaart zich daarmee ,in een bonte rij klanten. Ook Albert. Heijn en de Nederlandse Bond van Makelaars doen mee. "We zijn er inderdaad vroeg bij," zegt hoofd van de afdeling Voorlichting Gerrit Schilder. "Het zal nog wel jaren duren voordat er in elke Rotterdamse huiskamer Viditel te vinden is. Het is zeker niet goedkoop. Een nieuwe melkkoe van de PTT, waar je een speciaal tv-toestel voor nodig hebt. Voor elke minuut kijken naar een tekst moet je betalen.

Een druk op de knop en Rotterdam verschijnt in beeld. Viditel, vanaf 7 augustus te bewonderen in het Hulpen Informatie Centrum in hét postkantoor aan de :|

ROTTERDAM - „Wat mij frappeert in een kwestie als die gifzaak in Lekkerkerk is, dat we in Nederland jarenlang de mond vol hebben gehad van: het zou hier niet kunnen gebeuren, dat we steeds spreken van volledige openbaarheid van bestuur, van deelneming van de bevolking in dat bestuur en van inspraak. Maar als je dan hoort en leest hoe het in bijvoorbeeld Lekkerkerk is gegaan en nog gaat, dan heb je sterk de indruk dat er wordt gemanipuleerd en gemarchandeerd met informatie". * V; ,'c

Prof. dr. ;u. Rosenthal, hoogleraar politicologie aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam, mag een kenner van crisissituaties worden genoemd. Al jarenlang doet hij onderzoek naar overeenkomsten en verschillen in het voorkomen van, vooruitlopen op en beheersen van explosieve situaties door besluitvormers-onder-druk. Met name heeft hij een wat hij zelf noemt „beetje ziekelijke interesse voor rampen en rellen. Hij kijkt wat in situaties als Watersnood, de' Telegraaf rellen, de Maagdenhuisbezetting, de Nieuwmarktconflicten en de gijzelingen wordt gedaan door de verantwoordelijke gezagsdragers. En hoewel Lekkerkerk en de kniktanker Energy Concentration op een heel ander vlak liggen, nebben de gebeurtenissen daar omheen ook zijn volle aandacht. . , Jarenlang gaf hij in; het Studiecentrum voor Hogere Politiefunctionarissen "lessen" in besluitvorming-onder-hoogspanning. » Hoe kan men ondanks de druk van het moment tot een bevredigende oplossing van probleem komen? Rosenthal zal de laatste zijn die daar een pasklaar antwoord op geeft Wel distilleerde hij uit •zijn onderzoekingen een aantal vuistregels die per situatie op toepasbaarheid moeten worden getoetst: bij direct ingrijpen bij een overval of gijzeling is er veel kans op slachtoffers, slaap een nachtje over elke beslissing, hou altijd een mogelijkheid open om het besluit te wijzigen, hoed u voor besluiten-van-een-groep.

17. Rosenthal: ... draaiboeken geven alleen beperkt : houvast...-'

Wat stopt de gemeente nu eigenlijk in de computer? En waarom? Schilder: ."Neem detarieven die een gemeente rekent Daarover komen veel vragen binnen. ? Telefonisch 5 of schriftelijk tot nu toe. Die telefoontjes houden ambtenaren van het werk. Het is voor veel burgers moeilijk de kortste weg naar de informatie vinden. Het gemeentelijk apparaat is ingewikkeld en daarom wordt het steeds ontoegankelijker." Viditel biedt. de gemeente Rotterdam in de toekomst de mogelijkheid burgers snel van gevraagde informatie te voorzien. Om te beginnen tikt de gemeente Rotterdam dan ook op 'de afgehuurde ruimte in de ■ computer de zaken in'waar het meest naar gevraagd wordt. De tarieven bijvoorbeeld. Hoe duur is water, hoeveel betaalt iemand het GEB en wat kost een trouwpartij? .. ;"; -.. 'T'"~ ' •' Maar PTT-klant Rotterdam biedt via Viditel meer. Hoe komje bijvoorbeeld aan een „huurhuis in Rotterdam." Wat zijn de regels, waar moet je zijn? Welke recreatiemogelijkheden zijn er in Rotterdam? Is het zwembad open? Welke musea zijn er in de stad en wat voor, tentoonstelling gen zijn er op een bepaalde datum te zien? Viditel zal bovendien enige opheldering ..verschaffen in het doolhof onderwijs. Welke opleidingen zijn er?

Toch zit er volgens Schilder zeker voor de gemeente Rotterdam muziek in Viditel. De Rotterdammers overstromen hun ambtenaren met vragen.'Daar kan een afdeling Voorlichting en dat is in Rotterdam geen kleintje, niet tegenop. Komen folders, komt de Stadskrant wel op het moment dat mensen behoefte hebben aan informatie?: "Het zou ideaal geweest zijn als we een jaar lang zon vijfhonderd Rotterdamse gezinnen Viditel hadden kunnen geven. Dan zou je na de proefperiode weten hoe informatie overkomt, of mensen die informatie nodig hebben, of ze de informatie ook gebruiken. Helaas is dat te duur. We moeten het doen met drie toestellen. Eén in de gemeentebibliotheek, één op het Marconiplein en één bij het Hulp- en Informatie Centrum aan de Coolsingel." f;..>>

Eens een keer ongestoord experimenteren met de beeldbuis is; er voor de Rotterdammers voorlopig nog niet bij. Viditel is nog te nieuw en te duur. Maar eens gaan kijken hoe je je Viditel nou moet Voorstellen, kan binnenkort dus wel.

Rosenthal: "Autoriteiten zijn niet erg bereid deze gegevens te omhelzen. Ze leven over het algemeen van dag naar dag en dan blijft er nauwelijks ;; ruimte i . voor "dingen die zouden' kunnen gebeuren". Het indekken tegen extreme, grootschalige gebeurtenissen doe je niet aan de hand van een draaiboek. Dat biedt een beperkt houvast Maar je hebt ook te maken met de reacties van de bevolking, competentiestrijd tussen verschillende diensten en bedrijven, irritaties van ambtenaren, lieden die zogenaamd de zaak moeten leiden".: Terug naar Lekkerkerk. Noemt • Rosenthal dat.- een ramp? Met alle crisissituaties vandien? , "Als je het hebt over grote, tijdsdruk waaronder snel beslissingen moeten worden genomen,: nee. Dat zijn gebeurtenissen als de benzinewolk boven de Nieuwe Maas en de breuk in de tanker Energy Concentration wel. Er zijn onderzoekers die voor een crisis het uitgangspunt "collectieve stress", spanning van een grote bevolkingsgroep nemen. .En dan kun je denken aan Lekkerkerk. Schijnbaar kan ieder op zijn gemak nadenken." -?'•!':'

Het pas na een maand (door Het Vrije Volk) bekend worden van gegevens uit een onderzoek naar stoffen in de grond vindt, hij laakbaar. "De minister van Volksgezondheid en Milieu- hygiëne is komen kijken, maar heeft niets concreets gezegd.

De burgemeester regelt (overigens prima) snelle noodoplossingen, maar ik heb dé indruk ( dat die bestuurders geen van allen het achterste van hun tong laten zien."Als de nood aan de man komt, is openheid naar de bevolking toe een lege doos." . •

Houden bestuurders bewust gegevens achter of doen ze dat onbewust omdat ze bang zijn met hun eigen uitspraken geconfronteerd te .worden? Rosenthal: "Dat weet je niet Ze zullen zeker bang zijn om aangesproken te worden op schadeloosstellingen. Daarbij is het soms net als bij de dokter die een patiënt al dan niet moet vertellen dat hij kanker heeft Je komt al gauw op de moralistische toer terecht: moet de waarheid altijd worden verteld? En wat zijn de effecten? Daar doe ik geen uitspraak over".

Hij onderkent. dat er in Lekkerkerk wel het gevaar van collectieve spanningen bestaat Mensen die te lang aan het.lijntje worden ge-, houden, die niet weten waar ze precies aan toe zijn, wanneer ze terug kunnen en hoe. Prof. dr. Rosenthal: "Het gevaar dat de zaak alsnog onder druk.komt te staan, is wel aanwezig. Hét borrelt langzaam op en dan krijg je een explosief geheel, '.'n -v» Anderzijds moeten we met beide benen op de grond blijven staan: veel bewoners praatten al jaren over de gifstortingen, voordat het probleem werd aangepakt". Dat feit boezemt hem als politicoloog grote belangstelling in: "Dat het kon gebeuren en dat: er, pas zo laat , maatregelen werden: genomen, heeft sterk; te maken met de kwaliteit van de gemeentepolitiek in al die jaren. Maar ook het buiten schot blijven van de werkelijke daders in zulke gevallen (door verjaring of mazen in de • wetgeving) is. hoogst opmerkelijk.". HHBmfIMI

Van een onzer verslaggevers ;'. GORINCHEM - Een ongeveer 30-jarige man heeft gisteravond in Gorinchem bij de ABN-bank ƒ 20.000 buitgemaakt Hij kwam tegen sluitingsuur binnen en eiste van de kassier, onder bedreiging van een wapen een bedrag van ƒ 40.000. Met de helft nam hij genoegen, waarschijnlijk omdat de tijd drong. De man verdween in het winkelcentrum 'Piazza. De politie is hem nog niet op het spoor. . "'S!"

De man, vrij fors, ongeveer 1,90 meter lang en:met zonnebril, kwam binnen onder het mom van het afsluiten van een lening. Hij schoof de kassier een briefje toe met daarop "dit is een overval". • > ■-■•'•■'.■.

Veel meer dan mensen wat wegwijs maken en dus op weg helpen, zal het nieuwe communicatiemiddel afnemers van informatie echter niet. "Ik zie niet dat Viditel in de verre toekomst folders helemaal overbodig maakt Het is het verspreiden van keiharde | basisinformatie. Per beeld is er ruimte voor een bepaalde, hoeveelheid tekst Die tekst kan \ redelijk uitgebreid 1 zijn en heeft het > voordeel aat iemand de informatie kan laten staan of nog eens terug kan halen", aldus Gerrit Schilder.

Viditel is volgens Schilder zeker geen bedreiging voor de kranten, radio en televisie. "Viditel heeft beperkte mogelijkhe-" den. Dat hebben kranten, radio en tv ook. Toen de tv kwam, zou de radio afsterven. Het is niet gebeurd.' Integendeel, het medium radio staat weer.volop in de belangstelling." ;: Dat grootwinkelbedrijven. in Viditel; nieuwe, mogelijkhedenvoor reclame zien, betekent volgens Schilder zeker niet dat de gemeente Rotterdam uit is op propaganda. "Propaganda| maken we in folders ook niet Hoogstens in folders van Sport en Recreatie. Daar gaat inderdaad een wervende werking van uit. Zwem mee, of tennis mee. Maar dat zijn geen politieke zaken. Nee, ik zie niet gebeuren dat de gemeente Rotterdam via de beeldbuis gaat verkondigen dat het toch zo fijn is om op erfpacht te .■' wonen.' Viditel' ! wordt gebruikt voor het geven van zakelijke informatie aan burgers en die kunnen de informatie in hun luie stoel op hun gemak trouwhartig aanstaren."

Elf ambulances en vele personeelsleden van de GG en GD vormden gisteren een bijzondere erestoet voor een medewerker, die ter aarde werd gedragen. Jan Snoek ging met al zijn collega's op bijzonder vriendschappelijke manier om en kwam vaak bij hen aan huis, een van de redenen waarom er zon belangstelling was voor zijn laatste tocht :' '"iïl~J':i:\;t:'-.,t\i ;.;i-r;> ■. ■■ : ,■■ .; , ';. y. ;,•'.■;'~ ' '

(Van een onzer ''. ' verslaggevers) ROTTERDAMr - Pas gistermiddag heeft de politie de naam vrijgegeven van de 81-jarige vrouw die tussen zondagavond 20 uur en maandagavond 28 juli in haar woning om het leven is gebracht Het is mevrouw M. Reitz, weduwe van G. F. van der Bend, uit de Bellevoysstraat. De politie heeft met het bekend maken van deze gegevens gewacht totdat de naaste-familie van de vrouw was ingelicht. ■ •*, j Het levenloze lichaam van mevrouw Reitz werd maandagavond voor haar bed aangetroffen door brandweer en politie. Deze waren het huis binnen gegaan nadat ongeruste kennissen alarm hadden geslagen. Sectie op het stoffelijk overschot wees uit dat de vrouw was gestikt en dat er verwondingen waren aan het strottehoof d. i Mevrouw Reitz stond in haar buurt - bekend als 'omaatje'. In de Bellevoysstraat had zij goede contacten met de buurtbewoners, onder wie vooral veel gezinnen van gastarbeiders. Ze ontving veel bezoek. Of zij zelf regelmatig. uitging,. is nog niet bekend. Uit een buurtonderzoek dat de politie inmiddels heeft gehouden, is naar voren gekomen dat zij zondagavond rond tien uur voor het laatst is gezien. : ■■' Over de dader van de moord tast men nog in het duister. De politie weet nog niet of zij hier te maken heeft met roofmoord. Ook de manier waarop de dader is binnengekomen is' nog niet bekend. In het huis' in de Bellevoysstraat zijn geen sporen van verbreking gevonden ' zodat mag worden aangenomen dat de vrouw de dader vermoedelijk zelf heeft binnengelaten; Het Bureau Zware Criminaliteit van de Rotterdamse politie onderzoekt de moord. Zij verzoekt een ieder die het slachtoffer na zondagavond om ongeveer 20 uur heeft gezien of wie meent over informatie te beschikken die voor de politie van belang kan zijn, contact op te nemen met de politie.

Mevrouw M van der. Bend-Reitz

i . ; (Van een onzer verslaggevers) V ROTTERDAM -De 57-jarige meubelmaker Jan T., die in de nacht van 1 op 2 januari brand stichtte in het pand Oleanderstraat 14 waarbij elf mensen om het leven kwamen, is vanochtend veroordeeld tot een gevangenisstraf van 5 jaar. Officier van Justitie, mr. H. de Doelder, eiste gisteren dezelfde straf, terwijl Jan T.'s advocaat, mr. W. Amesz, vrijspraak wilde. „De straf is twijfelachtig. Mijn cliënt is onschuldig," aldus de ":-

Onder voorzitterschap :■ van mr. L. F. D. ter Kuile besliste de Rotterdamse . rechtbank ïop 15 april dat T. schuldig was aan het stichten van brand in de benedenverdieping van het pand. De meubelmaker werd daarna opgenomen in de rijkspsychiatrische; observatiekliniek i Pieter Baan in Utrecht waar men een onderzoek; naar, hem > instelde.' Dit op verzoek van De Doelder die zijn strafeis pas wilde stellen als het rapport; klaar zou zijn.', ', ;

De belangrijkste' conclusie hieruit: „Jan T. is in geringe mate minder toerekeningsvatbaar". Op grond van deze stel-; ling krijgt de brandstichter geen tb.r„->?;-' xk ■;■-:■;.. '-.->'.«>;. , Het rapport gaat verder: „T. is geen pyromaan.' Hij kreeg geen lustgevoelens toen de brand uitbrak. De kans dat hij in de toe-*' komst zijn daad zal herhalen, is dus vrij gering.".:; ; ï■*; Ook het verleden van de meubelmaker is uitgespit T. komt uit een verscheurd gezin waar-' uit hij is weggelopen. In de oorlog is hij onder meer te werk gesteld in Duitsland. Na de bevrijding trouwt Jan T. maar het huwelijk loopt even later stuk. Hij besluit te gaan varen. In Bemen ontmoet hij zijn tweede vrouw. Ook dat huwelijk' loopt op de klippen. / < Hij wordt uit Duitsland gezet' als ongewenste;. vreemdeling. Terug in Nederland wordt hij, timmerman,' later meubelmaker. Al geruime tijd heeft Jan T. nu geen baan meer. Echte vrienden heeft T. niet, alleen oppervlakkige drankkennissen in het café. ■ •..- v , ■;.-..■ Mr. De Doelder vond dat het rapport weinig . houvast bood voor het bepalen van de straf. „Ik heb het er héél moeilijk mee gehad," begon hij zijn uitleg tegenover de rechtbank, „ik moest kijken naar de daad, het gevolg, de aard van de persoon zelf, de wraakgevoelens \ van ■ de buurt en van de nabestaanden van de slachtoffers, de geringe kans dat Jan T. ooit weer brand zal stichten en het feit dat de straf niet kanvoorkomen dat een ander j nooit brand zal stichten, het zogenaamde schrikef f eet. Dat zijn allemaal elementen die hebben meegespeeld bij mijn 1 eis vijf jaar," aldus de officier. ;• „Als je praat over het peukje dat T. naar binnen gooide - de X daad," aldus mr., De Doelder.C „heb je heel andere dan wanneer je het hebt over de 5 elf mensen die in de vlammen-1 zee omkwamen - het gevolg. De t nabestaanden vinden vijf jaar» te weinig terwijl de straf voor gj Jan T. zelf te hoog is. Daaronv, moet men die vijf jaar zien alsj een symbolische straf. Het is een_j, kwestie van afwegen,. ik had - maximaal elf jaar eisen." ' J De raadsman van Jan T. gingl ging gisteren nog een stap ver-"; der. „Ik wil vrijspraak," betoog-;"* de hij. „De straf neemt de ; in de buurt niet weg. Ook bevre-j \ digt het niet de naaste familieleden van de slachtoffers. Om nog maar. te zwijgen over het I nut s van de straf voor mijn cliënt" El J . ,T. .Tenslotte: „Ik voel mezelf, wel aan de dijk gezet doordatg mijntweede vrouw, mij'heeft* verlaten. De drank heb ik zworen en de vrije tijd die door j> . het verlies van mijn baan is orit-> staan, weet ik zelf wel nuttig te'■* vullen," zei de meubelmaker.,» C-'