De tijd : dagblad voor Nederland

ADVERTENTIE

ADVERTENTIE

DE VVV DEN BOSCH organiseert tot 15 augustus iedere dinsdag-, woensdag en vrijdagmiddag bustrips door Brabant. In de routes zijn als attracties onder meer opgenomen bezoeken aan een klompenmakerij, een mini-dierentuin, een manege en een dia-vertoning over het oude vestingstadje Heusden. Vertrek steeds om twee uur 's middags vanaf het.VVV-kantoor op de Markt.

In ZIERIKZEE wordt donderdag 31 Juli en vrijdag 1 augustus het feest van de mossel gevierd. Het wordt georganiseerd door de Zierikzeese vissersvereniglng „Helpt Elkander". Hoogtepunten zijn vrijdag 1 augustus het versieren van de vloot (van 7 tot 9 uur 's morgens) in de Nieuwe Haven, een ontvangst van de Mosselprins door burgemeester en wethouders (om 10 uur), een gratis rondvaart (vanaf de Nieuwe Haven) op de Oosterschelde, waarbij zeegod Neptunus de eerste mosselen van dit seizoen uit zee zal ophalen, een feestavond in de „Graanbeurs" (9 uur) en natuurlijk, niet vergejfn: mosselen eten, vermoedelijk niet gratis.

DE GELDERSE Achterhoek is een kampeergelegenheid rijker. Dezer dagen is in VORDEN. niet ver van de rijksweg Zutphen-Winterswijk. het eerste deel van het 7,5 ha metende bungalowpark en kampeerterrein ~De REEHORST" in gebruik genomen. Dit seizoen is er plaats voor tachtig tenten en caravans op van elkaar door bos gescheiden perceeltjes van het in een ongeschonden natuurgebied gelegen terrein.

Op het terrein is het vereiste sanitair aanwezig, verder is de aansluiting op het waterleiding- en elektriciteitsnet voltooid. De plannen voor volgend jaar voorzien in een capaciteit van ca. 150 tenten en caravans. Dit najaar zal voorts worden begonnen met de bouw van een cantine, nog twee toiletgebouwen er de eerste bungalows. Er komen twintig bungalows in totaal.

„De REEHORST" is gelegen aan de Enzerinkweg, te bereiken vanaf de rijksweg Zutphen-Winterswijk, even ten Noorden van Vorden. Het terrein wordt, behalve door kampeerders en caravanncrs bevolkt door reeën, konijnen, fazanten en talrijke zangvogels.

Op de eeuwenoude Vischmarkt tej Middelburg, waar vóór de oorlog de; vissersvrouwen uit het dorpje Arm- ' muiden luidkeels hun waren, die ze te voet — de vis in emmertjes aan het iuk — naar Middelburg brachten, aanprijsden, staat dit seizoen iedere donderdag de kunstmarkt. Op het rustieke pleintje, waarover tussen de middag het carillon van de Lange Jan zijn vrolijke klanken strooit, treft men bonte stalletjes met kunst, folklore en antiek. | terwijl onder de eeuwenoude galerij, ■ waar in 1559 voor het eerst vis werd j verkocht, nog enige oude, bijna uitgc-1 storven ambachten worden uitgeoefend | In een hoekje maakt de heer A. \V i de Klerk uit Arncmuiden klompen. Al vijfenveertig jaar zit hij in dat vak, zij het dat hij de laatste jaren zijn klompen machinaal vervaardigt. Op de kunstmarkt doet hij het echter nog met de hand, zoals hij dat vanaf zijn jeugd i heeft gedaan. Zijn met oe hand vervaardigde produkten, staaltjes van vakmanschap, zijn óp de kunstmarkt te koop voor dezelfde prijs als machinaal vervaardigde klompen. Midden op het kleine pleintje spint een Zeeuwse boerin in originele Walcherse klederdracht schapenwol op haar spinnewiel. Zonder op te kijken' van haaf werk verschaft mevrouw: Suus Wondergem aan haar spinnewiei; beminnelijk aan iedere belangstellende alle informatie over haar werk. Voorts j kan men er een koperslager en een: pottenbakker aan het werk zien. Wie eens lekker wil snoepen kan i terecht bij een boerin in Middelburgse' klederdracht (langzamerhand een zeld-l zaamheid) die de befaamde Zeeuwse; babbelaars en Zeeuwse moppen ver-j koopt. In diverse kraampjes vindt menl er antiek en Zeeuwse curiositeiten. Tussen dit alles treft men de moderne kunstuitingen, waaraan de markt: zijn naam ontleent. Zo zijn in een' gedeelte van de oude visgalerij moder-i ne plastieken en schilderijen tentoon-; gesteld. Op het terrasje van de kunst-: markt kan men op zijn gemak ondei , het genot van een versnapering de sfeer van het rustieke markt je op zich; in laten werken. Als speciaal evenement organiseert de Stichting Kunst-: markt-Vischmarkt Middelburg op 26 juli en 9 augustus een kunstmarkt voor; amateurs.

Na een bezoek aan de kunstmarkt mag men zeker niet verzuimen even door te lopen naar de Markt met zijn gotische stadhuis. Op de Markt wordt iedere donderdag de weekmarkt gehouden, waar nog vele boerinnen in fraaie klederdracht hun wekelijkse inkopen doen. In het stadhuis is in deze maanden een exposjtie van etsen en litho's van Picasso.

Een Walcherse boerin spint schapewol in de schaduw van de eeuwenoude waterpomp op de Vischmarkt in Middelburg.

MEN HEEFT IN DE VORM van thiothixecn een nieuw wapen gevonden tegen psychosen, dat zijn zware geestcsaandoeningen zoals bijvoorbeeld schizofrenie. Thiothixecn is een afgeleide verbinding van thioxantheen, grondstof voor kalmeringsmiddelen waarvan taractan en Iruxal wel de bekendste zijn. Het kan nuttig zijn bij hel reduceren van do vervolgings- en grootheidswaan bij psychotische patiënten. Ook is het in staat opgewondenheid en apathib sterk terug te dringen. Dit hebben de geleerden Gallant. Bishop en Steele van de Amerikaanse universiteit van Tulane onlangs gerapporteerd. Wel traden bij do behandeling met het effectieve nieuwe preparaat enige bijwerkingen op zoals stijfheid, bevingen, rusteloosheid van dèvspicren en maskerachtige gelaatsuitdrukkingen. Van de onderzochte groep van 135 patiënten bleef de verbelering bij 31 procent aan het einde van de een jaar lang durende studie gehandhaafd. Op geen enkel tijdstip werd bij meer dan 10 procent een of andere vorm van verslechtering geconstateerd.

VERGELEKEN MET DE PLANETEN is de maan een licht lichaam. Ze , schijnt een zware kern te missen. Over het algemeen is haar scheikundige samenstelling gelijk aan dat van de zon, doch verschilt ze van de planeten, die zuaar beladen zijn jnet metalen. Een verklaring hiervoor is volgens dr.f Urey ven de universiteit van Calijornië, dat de maan een ouder hemellichaam is, opgebouwd uit relatief onyrgewijzigd zonne-matcriaal terwijl de plcneten jonger zijn en hoe dan ook niet-metallisch materiaal hebben verloren en zich zo met metalen hebben verrijkt. Dr. Orowan van het Massachusetts Institue for Technology denkt nu dat het best andersom kan zijn. De planeten zouden ouder üjn en het eerst zich hebben gecondenseerd uit een wolk van zonne-stof die de zon omringde. Zware metalen, zo zegt hij verder, zijn waarschijnlijk het meest geëigend om het eerst uit zo een wolk te condenseren. De smeedbaarheid en bewerkbaarheid bij lage temperaturen van zware metalen, in het bijzonder van ijzer, zouden deeltjes er van in de gelegenheid en in staat stellen aan elkaar te kitten op grond van een soort , koudelasproces. Wanneer een groot genoeg stuit ijzer zo is opgebouwd zouden andere substanties zich ook daarop . i WiyiAj gecombineerde, zwaartekrachtveld meer; 4 cn meer.materiaal iót zich tw-kkf-n. Hete stuk zou dan zo tot enorme afmetingen kunnen aangloeien met als gevolg dat de inwendige druk met het voortschrijden van de tijd al groter en groter wordt. Uiteindelijk zou deze druk de metalen kern doen smelten. Volgens Orowans zienswijze zou de maan zich pas later hebben gecondenseerd uit het overgeschoten materiaal na de vorming der aarde.

ADVERTENTIE Hoe vaak hoor je niet: Royal Club Tonic zal wel veel duurder zijn daii gewone tonic Begrijpelijk. Royal Club Tonic is 00k 20 9oed- En t°ch de PrÜs maar 75 cent voor een grote fles.

ADVERTENTIE

ADVERTENTIE Dr. M. Sluyser, Amsterdam de genetische code u teest het in: ■ ■ ■ natuur en techniek nederlands grootste informatiemedium over de natuurwetenschappen en de techniek abonnementen è f 18," verschijnt maandelijks verkrijgbaar: postbus22o — heerten — telefoon (04440)-12621 (4lijnen)

Onder redactie van JAN VAN HOOF Bijdragen: BER CROUZEN

In LICHTENVOORDE kan men tol en met zondag 17 augustus met auto, bromfiets of fiels een avondrit maken langs dertig feestelijk geïllumineerde monumenten, molens, boerderijen en woningen. Aan de tocht — 38 kilometer lang — is een puzzel verbonden. Routebeschrijvingen met toelichting verschaft de plaatselijke VVV, Rapenburgsestraat 30, hotel de Koppelpaarden en café Van Ooijen, respectievelijk Rapenburgsestraat 20 en 3.

SCHIJNDEL (In Brabant) houdt zaterdag 26 juli een speciale ontvangdag voor vreemdelingen. Zij zullen, om half elf. persoonlijk door burgemeester Van Tuijl worden begroet. Na een kop koffie met Schijndelse honingkoek bestaat de mogelijkheid tal van attracties te bezoeken: de klompen- en hoepelmaker, de schaapskudde van Jan van der Sarigen, aan de Doelen, en de St. Servatiuskerk. Er is1 daarvoor een route van 25 kilometer uitgezet. Daarvoor is een auto nodig. Maar ook wandelaars kunnen verschillende attracties gemakkelijk bereiken. Inlichtingen bij de VVV in Den Bosch (04100-30428)

MARKELO in O ver ij sol zet van 26 juli tot en met 17 augustus 200 boerderijen in feestelijk licht. De route er langs is 34 kilometer lang. In AALTEN (Gelderland) wordt 30 juli weer een wandeling, georganiseerd met Gelderse koffietafel en het optreden van een volksdansgroep tot besluit. In MARKELO is 31 juli een boerenbruiloft Anno 1830. In LOSSER in Overijssel is 27 juli een schuttersfeest met folkloristische optocht. Op dezelfde dag is in SEVENUM (Limblirg) een oogstdankfeesl. 30 juli z.ijn in Franeker (Friesland) kaatswedstrijden en in JOURE (Friesland) is dan een boerenbruiloft in Oud-Fries kostuum en in Friese sjezen. In MAASTRICHT begint 26 juli de Parijse week, die tot en met 3 augustus duurt.

DE SKÜTSJES, de oude vracht- en beurtschepen die de tand des tijds hebben doorstaan, gaan de komende tien dagen weer de Friese meren op om onder het oog van duizenden — Friezen en toeristen — te wedijveren in zeilmanskunst. Het programma ziet er als volgt uit: 26 juli Grouw, 28 juli Veenhoo, 29 juli Eernewoude, 30 en 31 juli Terhorne, 2 augustus Langweer, 4 augustus Staveren, ü augustus op de Fluessen, 6 augustus Woudsend, 7 augustus Lemmer en 8 augustus Sneek.

DE Heerenzi.ll bij Terhome is geopend. Deze nieuwe vaargeul tussen het Sneekermeer en de Terkaplesterpoelen. een watersportgebied in het hart van Friesland — meer dan 85 jaar door een dam van het Sneekermeer gescheiden — ontsluit niet alleen een zeer grote watervlakte maar biedt de zeilers en de plezierboten een rustige en minder gevaarlijke tocht. Tot nu toe moesten ze de route r.aar het Sneekermeer delen met de vrachtboten, nu kunnen ze dank zij de Heerenzijl het drukke Margrietkanaal links laten ligcen.

BIJNA DE HELFT van de kampeerterreinen (43,3 procent) wordt in beslag genomen door mensen die voor drie maanden een standplaats huren. Hoewel het aantal standplaatsen in het seizoen 1967-1968 met vier procent toenam, daalde het aantal doorgaande

toeristen. De groep mensen die op één terrein bleven zitten nam aanmerkelijk toe.

Deze verschuiving van dag- naar seizoenverblijf ts een van de opvallendste conclusies uit een onderzoek dal verleden jaar tn opdracht va>i de Nederlandse kampeerders werd uitgevoerd.

De seizoenkampeerders vormen na! enige tijd een eigen groep, met eigen! regels en fjewoonten. Omdat de door-; gaande toeristen die ongeschreven regels niet kennen ontstaan er vaak conflicten. Het verdient aanbeveling aldus het rapport van het interuniversitair instituut voor sociaalwetenschappelijk onderzoek deze groep op een gedeelte van het terrein bij elkaar te zetten. Het middelgrote terrein is bij de kampeerders het meest in trek. Dat is begrijpelijk wanneer men weet dat de prijs van een standplaats omhoog gaat met de grootte van het terrein. Bovendien hebben de middelgrote terreinen een redelijk goede sanitaire verzorging en is er veel aandacht voor diverse j vormen van groepsrecreatie.

De hoogste tarieven gelden op de Veluwe, de Urechtse Heuvelrug en in het Gooi. De laagste prijzen vindt men in noord- en oost-Nederland. Het gemiddelde etmaaltarief per persoon bedraagt f 1,35. Het gemiddelde seizoentarief voor tenten en caravans ligt bij 279 gulden.

Verleden jaar boden de 1807 geregistreerde kampoerterreinen ongeveer 185.000 staanplaatsen. In feite waren er volgens het rapport 250.000 standplaatsen beschikbaar. Tenslotte bleek dat de gemiddelde verhouding tussen het aantal personen en het aanti.l toiletten, het aantal wasplaatsen en het aantal douches respectievelijk 1 op 24. 1 op 10, en 1 op 115 kampeerders bedraagt. Het instituut voor sociaalwetenschappelijk onderzoek heeft in juli cn augustus 1968 ongeveer één vijfde van het totaal aantal kampeerterreinen doorgelicht. Het onderzoek wordt dit jaar voortgezet.

DE ZETEL van do typische „dierlijke" driften als honger, dorst en agressie bevindt zich in de hypothalamus, de bodem van de tussenhersens. Dit houdt in dat wanneer hel hongercentrum elektrisch wordt geprikkeld het dier honger krijgt. Als het agressiecentrum geprikkeld wordt, geraakt het beest tot razernij en agressie. Nu is onlangs uit de experimenten van prof. Flynn en zijn medewerkers aan het licht gekomen dat de hypolhalamus niet de enige plek is in de hersens waar deze centra te vinden zijn. Katten zonder hypothalamus kunnen toch nog tot agressie worden bewogen. Katten bij wie genoemd hersendeel grotendeels langs chirurgische weg werd geïsoleerd, bleken star en niet in staat te zijn te spelen en te ravotten. Er moeten sterkere prikkels aan te pas komen als de aanblik van een muis om ze ts activeren.

Toch gelukle het ook door het dier stevig in de staart te knijpen, het tot een goed gecoördineerde, gerichte aanval, compleet met uitgestoken nagels, te brengen. Dit wijst hierop dat de hypothalamus niet het monopolie bezit van „bewaarder" van het agressiecentrum. Katten met uitgeschakelde hypothalamus waren, zo bleek verder uit de proeven, eveneens in staat te drinken en te eten. Het meest opvallende kenmerk van deze dieren is het volledig ontbreken van spontaneïteit, zelfs weken na de ingreep. Men mag daarom er uit concluderen dat de hypothalamus niet ( zo noodzakelijk is voor de agressiviteit in het algemeen, veeleer voor het spontane aanvalsgedrag in het bijzonder.

SINDS 1964 WETEN WIJ dat magnetische velden bij levende organismen kunnen voeren tot vorm-, functie- en gedragsveranderingen.! Dit deed de vraag stellen of er soms een gelijksoortigheid bestaat tussen de werkingen van «Iress — druk. spanning — en die van een magnetisch veld en of het magnetisch veld wel eens een zwakkere. niet specifieke verwekker van stress kan zijn. Kortgeleden hebben prof. Barnothy van de universiteit van Illinois en prof. Suinegi van de universiteit van Stockholm proeven met muizen gedaan waarbij bleek dat het magnetische veld inderdaad duidelijke veranderingen in de organen teweeg bracht.

De proefdieren werden dertien dagen lang bloot gesteld aan een homogeen magnetisch veld dat bijna twintigduizend maal zo sterk was als dat van de aarde, waaraan waarschijijnlijk alle levend e organismen in de loop van de tientallen miljoenen jaren zich hebben aangepast. Daarna werden rte bijnieren, het beenmerg, de milt en de lever van de muizen onderzocht.

De meest opvallende abnormaliteit, ontstaan in de .bijnier,; was dc vernauwing en de desorganisatie van de middelste schorslaag terwijl de binnenste schorslaag normaal cn de buitenste schorslaag normaal of slechts heel weinig gestoord was. De cellen van de middelste laag zijn de gevoeligste en die waren ook het meest beschadigd. In het beenmerg vertoonde zich een uitgesproken afneming van het aantal moeder-rode bloedcellen, terwijl in du milt precies het omgekeerde gebeurde. In de lever kwamen cellen voor met zéér grote kernen en er trad hier en daar versterf, op. Dc resultaten doen vermoeden dat door het magnetische veld het hormonale evenwicht van de as tussen de middenhersens en de hersenklier gestoord wordt.

Een v3n de opdrachten aan de astronauten van de Apollo-11 was het maken van c!ose-up stereo-opnamen in kleur van het maanoppervlak. Tevens zijn foto's gemaakt van karakteristieke onderwerpen die niet mee teruggenomen kunnen worden - rotspartijen, kloven of kraters. De close-up stereofoto's moeten de sleutel vormen om te komen tot de beantwoording van ve!e vragen: waaruit bestaan de maanrotsen? Hoe ontstonden de kraters - door meteoren, door vulkanische werking of door/ welke combinatie van de twee? Waar komt de maan vandaan? De Eastman Kodak Company ontwierp speciaal voor de Apollo-11-vlucht een un.eke close-up stereocamera. Tal van beperkingen moesten overwonnen worden: de astronaut immers droeg een drukpak met helm en volumineuze handschoenen. Zijn gezichtsveld, bewegingsvrijheid en behendigheid werden hierdoor in ernstige mate belemmerd. De camera moest zeer eenvoudig te bedienen zijn. De technici zijn daar volledig in geslaagd. Als de camera niet gebruikt wordt heeft deze de omvang van een flinke sigarenkist. Om zonder bukken een opname van de maanbpdem te» d» camera voorzien van een uitschuifbare tat maken van de opname rustte de onderkant, waar abiectievep.en.flitser.zijnTaangebrpcht*£p.jda.firQad»jQp,deLhandgreepjtjja, He ontspanknop en opnametel'er aangebracht. De film bevond zich op 24,8 cm van het te fotograferen oppervlak. De foto's moeten wetenschapsmensen in staat stellen details te bestuderen waarvan de omvang ligt tussen de 30 en 40 micron (1 micron = 1/1000 mm). ledere stereo-opname bestaat uit twee naast elkaar liggende foto's (ieder 28,5 x 24,8 mm) van hetzelfde stukje maanbodem. De objectieven waren zodanig gemonteerd dat een 9' stereohoek bereikt werd. De camera heeft een vaste sluitertijd en diafragma-instelling: 1/100 seconde bij f/ 22,6. Het maanoppervlak werd verlicht met èen elektronenflitser waarvan de'flitstijd 200 microseconden bedraagt (200 miljoenste seconde), hetgeen scherpe foto's garandeert; zelfs als de astronaut-fotograaf de camera tijdens de opname niet stilgehouden zou hebben. De flitser was 162 mm boven het maanoppervlak gemonteerd en het licht maakte een hoek van 30° ten opzichte van de beide lenzen. Flitser, automatisch filmtransport en de andere elektrische onderdelen werkten op vier nikkel-cadmium batterijen, die totaal 12 volt opleverden. In totaal zijn er honderd clo3e-up stereo-opnomen gemaakt. De stereocamera is achtergelaten op de maan, de film is meo teruggenomen naar de aarde. Op de foto wordt da camera door een astronaut op aarde getest.

STEEDS 'SUBTIELER en preciezer ioorden de instrumenten. Dit betekent niet alleen een uitsparing van ruimte en gewicht, maar eveneens een subtielere bewerking t>an de nbjekten. Ook het onderzoek kan steeds minitieuzer u-orden. Het is gelukt een veelzijdig instrument te ontwikkeien dat in staat zou zijn een subtiele analyse van de scheidkundige samenstelling van een enkelvoudige cel door te voeren. Men heeft gerapporteerd dat het apparaat, rpn soort spcctrometer, ten minste een tien tncal zo grote gevoeligheid aan de dag legt als dc conventionele toestellen. De weg i.ï hiermee gebaand naar een betere kennis van dc fysiologische processen in levende cellen. ,

DE IN PARAGUAY voorkomende tamengesteldbloemige Stcvia Rebaudiana Bertoni bevat stevioside, een glycoside-achtige natuurlijke zoetstof. Dc plant wordt door artsen in Paraguay als middel tegen verminderd bloedsuikergehalte voorgeschreven. De Indianen uit dat land gebruiken haar evenwel als een middel ter voorkoming van zwangerschap. De „thee" getrokken uit droge verpxdverde bladeren en stengels vormt dus hun „pil".

Nu hebben prof. Mazzei Planas uit Montevideo en prof. Kuc uit Lafayetle in Amerika, de werking van deze planten op volwassen, vruchtbare witte ratten onderzocht. De onderzoekers bereidden een bepaald aftreksel van de plant, dat ze de dieren dagelijks toedienden. Tien milliliter. De vruchtbaarheid van de ratten bleek toen !V7 tot 79 procent geringer te zijn dan die van de dieren, die alleen maar zuiver waren bij hun eten te drinken kregen. De werking van.de „thee" hield vrij lange tijd aan. Vijftig tot zestig dagen nadat gestopt was met de behandeling bleek de vruchtbaarheid toch nog met 50-57 procent verminderd te zijn. Het extract oefende geen bijwerking uit op de eetlust en blijkbaar ook niet op de gezondheid van de dieren.