De tijd : dagblad voor Nederland

ECHT LEUK heb ik de KRO-televisiserie Rust noch duur nooit gevonden — nee, ik ben Réén TV-kriiicus, ik heb alleen nooit eens lekker kunnen lachen omdat ik bij het zien en horen van al dat burgerlijk gedoe steeds weer denken moest aan wat die ex- Lureleiers vroeger deden. En al begin je ze dan ook daarin te wantrouwen, hel verschil leidt dan alleen tot huilen. Naar aanleiding van de miskleun met de jongste aflevering is over liet programma ook in deze krant al meer dan genoeg ne/egd; aan de orde is nu alleen nog de langspeelplaat waarop Philips twaalf Nieuwe liedjes uil Itust noch duur heeft, uitgebracht <8-t!).ol7 PV. f 10,50). Ook niet (K'ht leuk dus, vind ik. Kvenmin als de negen maanden geleden verschenen eerste IVnD-I,P. al stonden daar tenminste nog l;jn dellerige liedjes op als Geketend en frkooid en /ij liep onschuldig in de val. Natuurlijk levert .lasperina de Jong — in Hel paranormale door Conny Stuart gesecondeerd — wel weer vakwerk van klasse maar daarmee valt de zaak toch niet te redden. I»" dood van mijn schat vormt een uitzondering maar ciat kenden we al van m»- L.p die van Japerina's optreden in de Rotterdamse» Doelen (Holland Festival) werd gemaakt. Voor verzamelaars die zich in Jasperina de Jong specialiseren. K-e.

DE ENGELSEN mogen al vroeg de heel speciale uitstraling van de Indiase muziek hebben ontdekt — Music from India is lang niet de eerste Britse serie in haar soort —, ook de eigen aantrekkingskracht van de Javaanse gamelan valt via de plaat te ondergaan, als is hier de belangstelling van de platenmaatschappijen (nog) veel geringer. Dat er toch voor deze muziek een markt bestaat blijkt onder meer uit het feit dat Phonogram in de Kaleidoscope-serie van Fontana Gamc- Uin Garland heelt uitgegeven, een verzameling opnamen die drs. Ernst Heins (cthnomusicoloog en medewerker van het muziekwetenschappelijk instituut van de Amsterdamse universiteit) in 1968 maakte in Soerakarta, in het paleis van sultan Mangkoenagara de Achtste, nog altijd een centrum van de klassieke Wajang- en gamelan-cultuur. De eerste plaatkant bevat achtereenvolgens een dramatische sterfscène uit een geliefd lOe-eeuws spel (l.angendrljan"), de uamelan-interpretatie van enkele kinderliedjes, een betoverende ce»dèr«improvisatie cn een stuk plechtige, gespeelde en gezongen hofmuziek, alles in het populaire (vijftoons) sléndrosysteem. Op de keerzijde staat een aantal fragmenten uit. een van de klassieke brdaya's, ceremoniële groeps.fansen (van soms meer dan een uur) op basis van krachtige, gedragen koorzang in de zeven tonen tellende pèlog-schaal. Heins zelf schreef achterop de hoes een beknopte triaar heldere toelichting, onmisbaar voor wie. onbekend met de muziek, al die intrigerende klanken enigszins wil kunnen plaatsen. (Fontana 838.(314 FPY, U2,DO).

BOVEMA BRENGT in het kader van de voorjaarsactie — extra voordelige tijdelijke aanbiedingen waarbij eindelijk niet meer over intekenen wordt gesproken: ieder kan er immers overal zó voor terecht — onder meer een vierplaats-cassette uit met Mozarts Don Giovanni, in een herpersing van «en tien jaar geleden verschenen Columbia-uitgave onder Carlo . Maria (iiulini. Op liet ook ln vrijwel alle andere plaatuitvoeringen (en op liet zonder uitzondering• weggelaten duetje van Zerlina en Leporello na een werkelijk complete versie, inclusief de vroeger meestal eveneens achterwege > gelaten finale na Don Giovanni's hellevaart. Giulini dirigeert het werk echt Italiaans en precies als het dranuna giocoso dat het •volgens Mozart moest zijn: met veel dramatische spanning maar toch ook met voldoende gevoel voor* humor om er geen loodzware zaak van te maken: ik kan me zelfs voorstellen dat zijn versie sommigen hier en daar wel eens tè levendig wordt, maar heb deze Don Giovanni toch altijd beschouwd als een der •terkste troeven uit wat inmiddels een heel ruim aanbod is geworden. Beroerd blijft dat uitgerekend de titelrol van Eberharci Wachter — anderen hebben die voor- en nadien beslist indrukwekkender gedaan — het gemiddeld hoog peil niet overal haalt maar verdere aanmerkingen zou ik nog steeds niet weten te» bedenken. Oiusrppe Taddel is een kostelijke Leporello, Anna, Klvira en Zerlina krijgen van fcutherland, Schwarzkopf en Sciutti gedroomde vertolkingen. Luixi Alva is een alleen al zangtechnisch onvergetelijke Don Ottavio en Gottlob Fricks commendatore is ook al door weinigen geëvenaard. De opname klinkt misschien niet op alle punten zo markant geprofileerd als we dal nu van sommige nieuwe platen gewend fijn maar die leeftijd van tien jaar is er toch onmogelijk aan af te horen. Een nog altijd bijzonder aanbevelenswaardige Üon Giovanni waarvan de herverschijning alleen maar kan worden toegejuicht. Mijn enige herwaar geldt de prijs: tot ;il mei betaalt men voor de vier platen (stevige cassette, volledig tekstboek met slechte foto's maar daar deugde ook destijds al weinig van) f 51,20. een typische herpersingsprijs dus, en terecht. Waarom dat bedrag dat straks toch weer maar bijna tachtig gulden moet worden opgeschroefd is me niet duidelijk. Er staat Bovcma maar één ding te doen: bij deze aanbieding de aanduiding „tijdelijk" schrappen en na 31 mei gewoon op de goedkope voet doorgaan. K-e. • Mozart: üon Giovanni (compl.); Eberhard Wachter, Joan Sutherland, Luigi Alva, Gottlob Frick, Elisabeth Schwarzkopf, Giuseppc Taddei, Picro Cappuccllli en Graziella Sciutti, Philharmonia-koor eri -orkest 0.1.v. Carlo Maria Giulini: HMV IC 063-00504/07 X. f 51.20 (na 31 mei f 79.60). O Brniamino Glgll: opera-opnamen uil ]ylB-'27; HMV E 053-01Ü20M. f 14.90. 9 Jussi Bjorling: liederen en aria's v. div. componisten; HMV 1 E 053-01948 M, f 14.90. O Nlrolal Gedda: „Berühmte Russische Arien" van Glinka, Tsjaikofsky, Rim*ky-Korssakof. Moessorsky en Rachmanmof; met Filharmonisch Orkest van Belgrado 0.1.v. Gika Zdravkovitsj: HMV IC 063-28 070. f 19,90.

NA ZON PLAAT komt dc Missa Javanlca op de Philips-LP 840.278 BY (f 19,50) als een anticlimax: een op klassieke gamelan-beginselen gebaseerde mis, vrucht van de gezamenlijke inspanning van een aantal priesters en leken en uitgevoerd door koor en

gamelan van de 11. Hartparochie in Poegeran, Djokjakarta. Ter plaatse zal dit soort liturgievernieuwende experimenten best in een behoefte voorzien maar ik kan aan de mis noch aan de al even zoet en braaf klinkende gezangen op de keerzijde kraak of smaak ontdekken. Overigens denken Javanen misschien wel net zo over het werk van onze Oosterhuizen en Huibersen. PAUL KLARE

VOOR HET EERST hoeft rif tenor Nicnlai Gedda — zoon van ren Russisch-orthodoxe cantor — een hele langspeelplaat vólgezongen met Russische aria's. Een magnifiek geheel, lijk aan contrasten maar dat ook de bedoeling van Gedda. Hij zelf, aldus de hoestekst, stelde immers het programma zó samen dat de luisteraar niet alleen de zwarte parels van het Russisch belcanto te horen zou krijgen maar bovendien zou worden geconfronteerd met het uitgebreide scala van verschillende stemmingen en muzikale karakters in de Kussiche opera. Zo staan tussen Glinkn (een aria uit Een leven voor de t.saar, met zes hoge C's en nog een Des daar overheen, vokale hogeschoolkunst, feilloos gedaan) en de zigeunerromanee uit Hachmaninofs Aleko, iascinerende bladzijden Tsjaikofsky (niet alleen

I«AAT NIEMAND na hot horen van Alwéér oen plaat met Indiase muziek donken: non weet ik 't wel, een sitar, tablas, soms nog wat andere instrumenten erbij, mooie en ook echt wel hooiende muziek hoor. maar nou maar 'd een ti.id.je niét. Het kan immers altijd toch nog wel weer even anders fn dé kans dat je dan voor dc zoveelste spannende verrassing staat is groot. Onlangs verscheen er nog zo'n — door deze rubriek al geestdriftig aangeprezen — langspoelplaat van Ravi Shankar maar dat deze meester op paraclijselijk-verbijsterend (en omgekeerd) sitarspel niet het monopolie heeft bewijst de elfde I.P uit de HMV-serie Mus ic front India (1 E 063—01!)7t>, f 19,00). Shankars naam mag ook en vooral door zijn betekenis voor de popmuziek wereldwijd bekend zi.in geworden, Ustad Vilayat Khan — de beel oplettende Toerentaallezers moeten ook zijn naam onderhand iets 7cggen — dient ongetwijfeld met liem op een hoogte te worden gesteld. Geboren in dat deel van Hengalen dat tui tot Oost- Fakistan behoort, leerde hij al jong de beginselen van het sitarspel van ziin vader, Ustad Knayet Khan, die ook nis surbahar-solist een grote naam had. Na diens dood — Vilayat Khan was toen pas dertien jaar — beeft hij alles op alles gezet om de muzikale familietraditie te kunnen voortzetten, met als resultaat dat hij nu algemeen wordt beschouwd als een der grootste musici die zijn land ooit heeft voortgebracht!. Op zijn nieuwste I.l' speelt hij twee iniddernacht-raga's, lange stukken van elk één plaatkant, die van begin 'tot eind een bijna obsederende belevenis vormen. De stijl is overwegend lyrisch, de uitwerking van de melodische, harmonische en ritmische gegevens met haar ongelofelijke overgangen van de eno naar de andere climax — waarbij de uitgangspunten toch dezelfde blijven — is één demonstratie van onbegrènse vindingrijkheid en fantasie, en alleen ihstrumen taal-technisch bezien al sensationeel. Tablarspeler Shanta Prasad, op zijn gebied al evenzeer een autoriteit, heeft een belangrijk aandeel in de overweldigende indruk die de plaat al bij de eerste keer beluisteren onmiddellijk maakt.

NOG KINDERVERJAARDAGEN in zicht? Dan alvast f 10,80 reserveren voor de Philipsplaat 826.611 QY: twee (al eens eerder verschenen) verhalen van Paulus de Boskcibuuter, verteld.' nee gespééld door alleszelf doener Jean' Dulieu. Voorop Paulus' belevenissen met een heel vreemd toverfluitje, achterop allerlei toestanden rond een toverdrank, natuurlijk bereid door Euealypta; heel de plaat lang is de heks met al haar slechtheid weer op haar best, al krijgt ze als vanouds tenslotte toch wel weer haar trekken thuis. In de platenwinkel meteen een iets laten draaien van Twee emmertjes water halen, de heruitgave van een plaat met door Malando tot tango's bewerkte en door zijn orkest gespeelde kinderliedjes (Philips 873.034 ÜBY, f 13,90). Véél aardiger gedaan dan James Lasts Onder moeders paraplu. Zo heette overigens ook die Malando-plaat toen hij enkele jaren gelèden voor het eerst verscheen; de wereld hangt van toevalligheden aan elkaar — zeggen ze. F.n voor wie tóch binnenkort richting Osaka gaat: meenemen die plaat, ie doet er op de Expo altijd iemand een plezier mee. De Japanners, toch al wild op al wat Malando doet, stonden destijds van deze plaat helemaal op hun kop.

NIET ALLEEN uit historisch oogpunt is een onlangs verschenen HMV-LP met opnamen van Deniamino Gigli de moeite meer dan waard, ook muzikaal valt er de ene na de andere band wel weer iels bijzonders te beleven. De opnamen dateren immers uit de jaren H)18-'27 (akoestisch en vroegelektrisch> en daarmee uit Gigli's in vrijwel elk opzicht beste tijd. Hij zingt aria's uit onder irieer raust, l.a Giot'onda en Mefistofele, en duetten als die uil 1/Amlro Fritz (met Nerina Baldisserri). I)e parelvissers (met Adollo Pacini) en La bohème (met Tita Rui'lo). Bovendien is hij te horen in liet Kigoletto-kwartet (met Galli-Curcl, Homer en de Luca) en het sextet uit Lucia dl Lamtnernioor (idem. plus Pinza en Bada). Veel van deze destijds in Milaan en New York gemaakte opnamen werden nog niet eerder op Ll' overgebracht. De wijze waarop dat nu wél is gebeurd, is zonder meer voortrefielijk. Hetzelfde geldt voor de presentatie: goed gedocumenteerde informatie achterop de hoes en alle teksten op een insteekvel. En dat allemaal voor de prijs van een middenklasse-LP — je kunt van de Engelsen zeggen wat je wilt maar ze wéten hoe ze dit soort zaken moeten aanpakken. ALS NUMMEII 17 in UMV's serie Golden Voices verscheen nog een belangwekkende plaat van een (alweer bi,jna tien jaar) overleden grote tenor: liederen en aria's door de Zweed Juxsi Björling. Opnieuw een uitstekende presentatie, mét teksten, tegen een schappelijke prijs, opnieuw opnamen die de liefhebbers ongetwijfeld naar de winkel doen snellen, al was het alleen maar omdat al dit materiaal hiermee voor het eerst, in langspeelgroeven is geperst. Als hoogtepunten noem ik Strauss' Morgen, dc Marta- en L'n hallo in tnaschrra-ana's en de fragmenten uit Rossini's Stabat mater en Verdi's Itequfein. Du vier Engelse liederen en Elgars in het Zweeds gezongen, oorspronkelijk als vioolsolo geschreven Salut U'amour maken niet bepaald een verpletttfrende indruk maar ik geef toe het. werd tijd dat ook deze curiosa aan het kwetsbare schellak Werden onttrokken.

DOORLOPER Omschrijving: Horizontaal: 1 heen en weei slingeren - tijdelijk geheugenverlies: 2 noodsein - zeer warm - roem - familielid; 3 taille - Europeaan - de dato (afk.) - geleerd; 4 maand - deel van de dag (mv.) - hert - bedorven - persoonlijk voornaamwoord; 5 vroeger - slecht - reeds - duw; 6 kort ogenblik - gravure (mv.) - vogel; 7 wetboek - meisjesnaam - dichterbij - kledingstuk; 8 inhoudsmaat (afk.) - kippeprodukt - bron - zoogdieren - plaats in Duitsland; 9 buitenstaander - kruk hirt ( V ÏO

- bid

- titel (afk.) - spil - geweldig - bijbelse figuur; 12 water in Friesland - toverheks - mop - soort - plakmiddel; 13 zeestraat - klein kind - weekdieren; 14 volkomen ontwikkeld insekt - stuur van een schip - boom - reeds - vrouwelijke dominee (afk.): 15 en anderen (afk.) - journalisten - oud mens - indien - titel (afk.). Oplossingen kunnen tot 23 maart worden gestuurd aan De Tijd, postbus 348, Amsterdam. Zet in de linkerbovenhoek : Zaterdagpuzzel. Oplossing van 7 maart: 2 a - 4 ar - 15 era - 8 rage - 10 lager - 12 langer - 14 eerlang - 16 prakken - 18 kraken - 20 krank - 22 karn - 24 nar - 26 ra - 28 a - 1 a - 3 an 5 nat - 7 tand - 9 stand - 11 strand - 13 stander - 15 streken - 17 resten - 19 steen - 21 sten - 23 net - 25 te - 27 e. De winnaars zijn: Zr. Thercsita Rijnhart, Dennenstraat 95. Nijmegen; mevr. C. Kan)p, St. Liduinastraat 74a, Schiedam; mei. A. S. M. Mascini, Eerste Oosterparkstraat 32111, Amsterdam- Oost; J. W. J. Timans, Parkstraat 4. Sappenneer: G. Molenaar, Caninefatenstraat 14, Haarlem.

HOEWEL BRIDGE als wedstrijdspel zeer fascinerend is, heeft robberbridge toch ook vele aantrekkelijke kanten. Vooral als men als goede bekenden speelt en biedingen zoals ceh klavertje, gevolgd door een hartentje (in vvedstrijdbridge uiteraard absoluut ongeoorloofd!) toch serieus worden genomen. Een vrij bekend bod in dit' opzicht is do „dan maar"-conventie;' een speler biedt bijvoorbeeld op een gegeven moment 2 SA of 3 schoppen en zijn partner zegt: dan maar SA of dan maar 4 schoppen. Kortgeleden zat ik met veel genoegen achter vier spelers van uitstekend formaat te kijken toen het manchbod op een dergelijke wijze bereikt werd. De leider had het niet gemakkelijk, maar wist op sublieme wijze zijn manche contract te realiseren.

Niemand kwetsbaar — Zuid gever.

Zuid opende een klavertje, waarop Noord een ruitentje antwoordde. Zuid vervolgde met 2SA en Noord zei: „dan maar 3 r.A, je speelt nog al goed! Dit laatste had Zuid wel nodig, toen de kaart openkwam na de uitkomst harten boer van West. Er liggen slagen genoeg in Noord, maar hoe komt de leider in Noord: de enige kans lijkt klaveren heer bij West. De eerste slag nam Zuid met de harten heer, speelde ruiten heer en ruiten 9 na. Zuid kwam met ruiten aas aan slag en de leider liet,, ruiten boer spelen, waarop hij haitenaas weggooide! Nu zat Oost in moeilijkheden, harten en klaveren kon hij niet spelen, dus bleef alleen schoppen 2 over. Zuid dook en West nam schoppen heer. West verdedigde uitstekend door klaveren boer voor te spelen. De leider liet klaveren vrouw leggen. Oost de heer en Zuid liet de slag lopen. Oost speelde klaveren na, die Zuid nam. Nu volgde schoppen aas en schoppen na, en Oost kwam aan slag met de vrouw. Oost had alleen maar rode kaarten over en moest naar Zuid spelen, die de resterende slagen voor zijn rekening nam. Het afgooien van harten aas op ruiten boer gaf de leider de e nige kans, zijn kontrakt waar te maken. Als hij dit niet doet, speelt de tegenpartij harten door en West kan drie hartenslagen incasseren als hij met schoppenheer aan slag komt.

VRUCHT Hier zien iullie elf zinnen. In elke zin twee - tekeningetjes. Kijk eoed wat elk tekeningetje voorstelt. Je begint nu bn de eerste regel. Daar staat: ik zit in „spin" en ook in „klos". Daar alleen de letter S in beide woorden voorkomt, is dit de eerste lettor die ie hebt gevonden. Vul deze letter in in het vakje achter de zin. Wanneer ie alle letters op deze manier hebt gevonden. krijs je de naam van een vrucht.

jfc zit in en ook in in de linkerbovenhoek: kindcrpu7.7»! ik zit in en ook in en vergeet niet te schrijven hoe oud ik zit in en ook in .ie bent. ik zit in en ook in Oplossing van 7 maart: ik zit in en ook in 1. neus - 2. klomp - 3. klok - 4. kat ik zit in , en ook in -5. honden. ik zit in en ook in De prijzen zijn gewonnen door: ik zit in en ook in Marca Bultink. 9 jaar. Jozef Israëlsik zit in en ook in laan 17. Hillegom: Pauline Dechessle, ik zit in en ook in SI jaar. Reigerstraat 32, Tilburg; Arik zit in en ook in nold v. d. Heijden, lö jaar. Runstra»»! 17, Schaijk; Mariene den Hartog, 10 Schrijf de oplossing op een brief- jaar. Goudenregenstraat 37, Doosburg: kaart en stuur die vóór 28 maart aan Jacqueline Derckx, 8 jaar. Hobbenn. De Tijd. postbus 348. Amsterdam. Zet straat 11, Zwarlewaal (Z.-H.).

HOEWEL DE Nederlandse posterijen wat hun bijzondere uitgiften betreft aan het feit voorbijgaan, zal het niet aan de aandacht van de Nederlandse filatelisten kunnen ontsnappen, dat wc ons in het Europese natuurbeschermingsjaar bevinden. Een aantal landen heeft bij die gelegenheid al zegels op de markt gebracht. Ook Noorwegen voegt zich bij de landen, die er een serie aan wijden. Op 10 april komt er daar een serie uit van vier zegels, resp. 40, GO, 70 cn 100 ore, naar ontwerpen van de kunstenaar Hans Normann Dahl.

Do motieven zijn geïnspireerd op de Noorse flora cn fauna cn het landschap niet zijn onuitputtelijk fraaie natuur. De 4U ore draagt de afbeelding van de wolf, die in Skandinavië practisch is uitgestorven. Op de t>o öre staat de Mogop (pulsatilla vernalis), een in Noorwegen veel voorkomende plant. De waterval Voringfössen (18U meter hoog), die een nationaal symbool voor hel behoud van de natuur geworden is, staat afgebeeld op de 70 öre. Op de 100 öre vindt men de afbeelding van een grote zeearend (haliaeëtus albicilla), die in West- Europa practisch alleen nog maar do Noorse kustlijn als zijn levensgebied heeft. België gaf al op !) maart twee zegels (3.50 en 7 francs) met afbeeldingen van resp. beuken en berken ter gelegenheid van het natuurbeschermingsjaar. Op 23 maart komt een Franse zegel van 45 centimes met een rosé flamingo (zie afbeelding). Van rit' Luxemburgse, lerse en Finse zegels, gewijd aan de natuurbescherming hebben wij al eerder in deze rubriek meldingen gemaakt en afbeeldingen getoond. Ook Turkije kwam (op 9 februari) met een toeslagserie, van vier zegels en op 30 april zal Liechtenstein de aandacht op de natuurbescherming vestigen met de uitgifte van vier zegels met verschillende inheemse bloemen. Voor specialisten in bloemen dicrenmoticvcn wordt het een aantrekkelijk jaar.