De tijd : dagblad voor Nederland

Wie de Biesbosch alleen kent van een tocht met de rondvaartboot, zal het allemaal niet erg missen, want de grote schepen bevaren alleen de grqtere kreken, bij een gemiddelde tot hoge waterstand. Pas wie met een klein bootje het laag water heeft getart in het hart van de delta: het geweld van de wegkla-' terende stroom heeft beleefd en op het droge heeft opgekeken tegen de onvoorstelbaar hoge muren van het ' door het tijverschil ' opgejaagde Biesbosch riet; zich heeft vastgezogen in de blauwe " blubber van „droog" gevallen slikplanten en geworsteld heeft met zwiepende wilgetakken; het gerinkel van het ijs heeft gehoord waarmee vorst en tij het liet en de takken versieren en de uitbundige bloei van de dotters heeft gezien in de eerste lentewarmte; hij zal voor altijd weemoed blijven koesteren om wat verloren ging. Natuurlijk zullen er veel rijkere moerasvegataties komen; maar die hebben we al in het Naardermeer en op de Wieden. Er zullen méér broedkassen komen voor zangvogels, maar vogelbosjes kun je nieuw bouwen. Misschien kunnen de zeldzame kwakken zich gaan uitbreiden en ontwikkelen zich bij een goed beheer kolonies van purperreigel* en lepelaar, maar dat is nog speculatie. Natuurlijk komen er recreatiestranden voor een groot publiek en je bent a-sociaal als je daar tegen bent..., maar toch kun je met een paar zandzuigers en een goed landschapsplan op bijna elk punl maken wat jc maar \ wilt en doe het dus maar liever dicht bij de steden die het hard nodig hebben. Nee, bij het afscheid van een van de weinige gebieden in West- Europa die een volstrekt eigen ka- Piikter hebben, is het ccht misplaatst over' detailwinsten te praten. Maar gegeven de onontkoombaarheid van het verlies mogen we ons een klein beetje getroost voelen met wat er dan uiteindelijk nog van overblijft. VIC LANGENHOFF

RECREATIE en natuurbescherming hebben behoorlijk inspraak gehad in de plannen tot herindeling van de Biesbosch en er zal dan ook in de toekomst voor vissers, zeilers, oeverkruipers en vogelkijkers veel te genieten blijven. Zelfs zullën méér mensen dan vroeger kunnen doordringen in de jungle van slik en biezen, riet en kreken, platen en grienden, dan nu nog het geval is. Maar... ze zullen minder junglè vinden. De Biesbosch van straks wordt een zeer beangrijk natuur- en recreatiegebied, er zullen niet alleen meer mensen komen, maar ook meer planten en vogels: soorten die zich nu nog niet kunnen vestigen omdat ze te weinig pioniereigenschappen hebben om zich in de wilde - Biesbosch te kunnen handhaven, kraaien straks victorie. Maar wat dan definitief verdwenen zal zijn is de unieke, eigen identiteit die het gebied sinds de befaamde Elisabethvloed van 1421 gekenmerkt heeft. Land van levend water; de ongetemde elementen, bouwend en brekend; eb- en vloedstromen, met elkaar slaags, sleurend met zand en slib; biezen en andere pioniervegetaties, zich vastklampend aan* elk nieuw stolsel aarde{ harde natuurmensen, listig doende mot hot maken van kaden, het poten van griendhout, het afsluiten van het veroverde land bij hoog water en het afvoeren van kwelwater bij eb; vissers en rietwerkers, vertrouwd met alle bewegingen van de stromensen tenslotte de avantgarde van moderne recreanten, droogvallend en overtijend in absolute stilte.

ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1970 126 e JAARCANC No. 40620

Van onze speciale verslaggever P. VAN DER EIJK DRIMMELEN, 8 aug. — De biezen, halmen, pluimen en rieten van de Biesbosch wuiven duizendvoud in de wind, een poëtische aanblik, al moet fel de bittere waarheid erachter worden geweten: zij doen dat ten afscheid aan de voorbijvarende bezoeker. De Biesbosch, het voor Nederland en Europa unieke stuk land- en waterschap, het enige door de getijden van de zee geregeerde zoetwatergebjed staat als Zodanig op het punt te verdwijnen.

Het zal een sterk veranderd, genormaliseerd stuk Nederland worden nu in het najaar het Haringvliet voorgoed wordt 'afgesloten waardoor de rechtstreekse verbinding met de zee wordt afgesnoerd. Sinds de St. Klisabethvloed, «en desastreuze overstroming van 550 jaar geleden, is dit stuk delta onder heerschappy van de zee gekomen. Die heeft er, in samenwerking met de elementen een uitheems ogend, vreemdsoortig gebied gewroeht van slikken en zandplaten, rietgorzen en grienden, kreken en vloedbossen, voor de stadsmens vreemdklinkende benamingen met een zweem van onbekend avontuur. De sluiting van het Haringvliet gebeurt in het kader van het voor de veiligheid noodzakelijke Deltaplan; in de wetenschap dat het vermetel vertrouwen is Gods water nog langer over Gods akker te laten lopen. De zee zal dan haar verstrekkende in- en uitvloed op dc.- Biesbosch verliezen en het gebied niet langer twee keer per etmaal verrassend snel en met grote kracht volporjjpen om het daarna weer gulzig leeg te* zuigen, de waterstand 'twee meter' lager "brengend crT steeds weer opvarenden. met hun scheepje hulpeloos in het te ondiep geworden water achterlatend; zelfs vissen op deze manier overvallend, zodat ze blaaskakend op het droge de dood ingaan. De onophoudelijke beweging van het water en de daarmee gepaard gaande aanslibbing is bepalend geweest voor de ooeiendt. haastwel onnederlands wilde vegetatie, die straks een heel ander aanzien zal krijgen. Het verschil in waterhoogte zal voortaan meestal niet meer dan twintig centimeter zijn, te weinig om het gebied zijn karakter te doen behouden. Tegelijk hiermee staan de Biesbosch veranderingen te wachten door inmiddels .al begonnen, ingrijpende werkzaamheden die voorzien in de aanleg van enorme waterreservoirs voor de drinkwatervoorziening van Rotterdam, Den Haag en Zeeland. In tijden waarin de kwaliteit — als daarvai, nog gesproken mag worden — van het aangevoerde rivierwater relatie* goed is zal het worden opgeslagen om het te distribueren in perioden dat de waterstand laag en de vervuilingsgraad dus hoog is. Om de bekken heen komen acht meter hoge dijken en taluds die het aanzien van de Biesbosch aanzienlijk rullen wijzigen, en niet ten goede, zei de pessimist. Nog is er gelegenheid de Biesbosch te zien voordat het water stilvalt; de rondvaartboten in Lage Zwaluwe en Drimmelen liggen te wachten. Ze varen de toerist enkele uren rond. _al krijgt hij daarmee ü'ög geen indruk' van de Amazone-achtige sfeer die "de Biesbosch hier en „daar heeft,omdat, alleen de kleine bootjes de verborgen kreken en groene sleuven in kunnen komen. Er zijn plekken die soms worden aangeduid als „de groene hel", vanwege de tropisch aandoende wirwar van groen en water, waarin het tijdens de bezetting zelfs mogelijk bleek in een soort guerrilla bijna tachtig Duitsers krijgsgevangen te maken. Wat hii wel kan zien is dat de Biesbosch. hoe fraai op vele plaatsen ook, landschappelijk toch al aanzienlijk is aangetast door de menigte hoogspanningsmasten en -kabels die vanuit de elektriciteitscentrale in Geertruiden berg het gebied als in een vogelkooi Kevangen houdt.

De foto's op deze pagina zijn van Kees Rijbroek uit Zwijndrecht, een keuze uit de platen van zijn in eigen beheer uitgegeven boek „De Biesbosch niet langer een bos van biezen", waarmee hij zo'n succes had dat er binnenkort een tweede fotoboek zal verschijnen.

Vreemde noot: de boerderijen in de Biesbosch — zonder kinderen, waar moeten die op school? en zonder melkkoeien, want waar moet ie met de gift heen? — mogen dan met het hoogspanningsnet omspannen zijn, dat betekent nog niet dat ze zelf ook van stroom worden voorzien. Ze zijn in de distributie overgeslagen en de schaarse bewoners moeten met een aggregaat zelf elektriciteit opwekken of terugvallen op olie gas en batterijen. Op de waterkaarten staan de boerderijen, als blijvende markante punten in een door de getijden steeds veranderende omgeving, heel nauwkeurig omschreven: Wit huis met geglazuurd pannendak cn met brievenbus. Bomen aan de oever, heet het dan. De namen van de polders, platen en gaten, zoals die op de kaart voorkomen, duiden op een woelig verleden. Er ls de polder Dood en er is de Moordplaat. De Nathalspolder en de Doktershoek. Toontjesplaat en het Gat van de populieren: het Zijkgat en de Ganzenwei, Oud Boerenverdriet en Nieuw Boerenverdriet. Met dat v

Wat de Biesbosch de Biesbosch maakt: griendhout, net, een griendkeet, een rietaak.

Griendland, waarvan het de vraag is of het na de sluiting van de Haringvliet nog exploitabel is.

Een armada van riet met zeilen van alg

Riet wuift naar de bezoeker ten afscheid

Weer, wind en getij hebben 550 jaar lang vrij spel gehad in de Biesbosch.

Het „Gat van Honderddertig" bij avondlicht, een beeld dat mag blijven

Een lang geleden gestrande rietaak, door de natuur dankbaar ter decoratie van het landschap benut.

Het rijshout gaat voor de bijl