De tijd : dagblad voor Nederland

Q Meyerbeer: Les Husuenots (compl.); Joan Sutherland, Martina Arroyo, Huguette Tourangcau, Anastasios Vrenios, Gabriel Bacquier, Dom in ie Cossa, Nicolai Ghluselev e.v.a., Ambrosi.in Opera Chorus cn New Philharmontc Orchestra 0.1.v. Richard Bonynge; Dccca SET 460/3, t 98.

DE PLATENINDUSTRIE heeft, de boot gemist. Jaaaren geleden heeft een van de opperbonzen mij op handslag beloofd dat wij „spoedig" een Hugenoten opname zouden kunnen genieten met Callas, die toen nog in topvorm was, en Sutherland, als de twee hoofdsopranen in dit werk van Meyerbeer dat alleen sterren vraagt om het ade-

quaat op de plaat (en in het theater) te brengen. Ik ken minstens al drie Duitse (natuurlijk!) intendanten die ieder jaar weer proberen een Meyerbeerrenaissance in te luiden, maar dat uit gebrek aan sterren moeten opgeven. Nu hebben we het dan eindelijk op de moderne plaat: een uitstekend album maar niet met Callas doch Martina Arroyo, die ook niet mis is.

Sutherland coloreert dat het een lieve lust is. Huquette Tourangeau is een werkelijk uitstekend en opzienbarend zingende page, maar Anastasios Vrenios als Raoul, noch Dominic Cossa als de Nevers, noch Ghiuselev in de naast de vrouwen derde sterrol van de Hugenoten-houwdegen Marcel, zijn eigenlijk van de vereiste kwaliteit. Dat Bonynge vol goede bedoelingen steekt weten we zo zoetjesaan wel maar een waarachtige grandioze greep op dit grandioze werk heeft hij niet. Hij is een fijnslijper maar mist de zin voor een in grote vlakken geconcipieerd werk dat echter geenszins het groot gevoel voor structurele nuances kan missen, die vooral de dirigent geen ogenblik uit. het oog mag verliezen. Hèt zwakke punt echter blijft de rolverdeling. Alleen Gabriel Bacquier is als de Saint Bris preees op zijn «plaats; hij is dan ook de enige die Frans spreekt. Voor de verdere medewerkers geldt de oude jiddisje uitspraak: een vreemd woord is een tref! Het is niet om te harden zoals de Angelsaksen, de Griek en de Rus tekeer gaan! Maar in ieder geval is nu iedereen in staat de Hugenoten met alles d'r op en d'r an te horen en dat is al veel. Dat muzikaal gesproken voor mij l'Ajricaine veel boeiender is en dat ik dus hoop dat die opera ook eens aan de beurt komt om te worden vereeuwigd, is een andere zaak. Koor en orkest weren zich uitstekend. Wat de primadonna betreft: Sutherland heeft deze keer veel minder last van de vocale holpijp die zij zo vaak placht te gebruiken dan in andere opnamen.'Ook dat is een winst. Maar een „echte" Marguerite wordt zij nooit. Enfin, we hebben eindelijk de Hugenoten weer. Wie zijn wij dat we dadelijk met Marcel: Piff Paff!! zou den roepen?

Een scène uit het vijfde bedrijf van ~De Hugenoten": dodelijk door een kogel getroffen valt Valentine neer. Illustratie uit ~Les Beautés de I'Opéra", overgenomen in het tekstboek.

0 Dontzrtti: Anne Bolena (compl.); Klena Soullotis, Marllyn Home, Nico!ai Ghiaurov, Johïi Alexandor c.a., Weens Staatsoperakoor en Weer.s Opera-orkest 0.1.v. Silvio Vurviso: Decca SF.T 44G/3, (DS.

ANNA BOLENA is een van Donizetti's meest dramatische opera's, in die zin dat iedere scène de handeling vooruitbrengt en de intrige niet nodeloos opgehouden wordt door welke lieflijke of tierige aria dan ook. Niet dat die niet voorkomen in dit eigenlijk zeer bijzondere werk! Integendeel, want de melodiestroom vloeit onafgebroken voort. Wat de opera echter zo bijzonder maakt is de geniale manier waarop Donizetti hiei de cantabile scènes aan de recitatieven reidt, zodat men eigenlijk van een volstrekt „moderne" aanpak zou kunnen spreken van dit werk uit nota bene 1830. De componist had maar één maand nodig om het libretto van Felice Romani van muziek te voorzien en het was niet voor niets dat hij na de première op tweede kerstdag van dat jaar aan zijn vrouw schreef: „Succes! Triomf! Delirium! Het was alsof het publiek gek geworden was van geestdrift!" Ik wou dat ik net zo enthousiast kon zijn over de Decca-produktie die net verschenen is (Apropos, wie is eigenlijk de producer? Zijn naam blijft onvermeld. Niet voor niets, zou men zoggen). Wat moet men met een Anna Bolena met een onvoldoende Anna in de stem van Suliotis en een bas, Ghiaurov, die niets van het perfide van Hendrik de Achtste heeft dat de rol eist? Suliotis, in bepaalde kringen een zwaar overschatte zangeres, heeft de techniek noch het feilloze belcanto dat voor deze sterrol absoluut noodzakelijk is. Het timbre van de stem is niets bijzonders en zo staat men dan weer voor een van de vele raadsels die de plantemarkt de criticus voorlegt. John Alexander zal zeker een heel goede Mattheuspassie zingen maar is allerminst de gedroomde echt-Italiaanse stem voor de Percv. Alleen Marilyn Horne is geweldig in vorm. Dèt is de stem die ik mij voorstel dat Paulinc Viardot-Garcia gehad heeft: een mezzo met formidabele omvang, een zeldzaam timbre en een uiterst geslepen coloratuurtechniek. Ook qua expressie maakt Horne van de rol van Jane Seymour precies dat wat het wezen moet. Haar intelligentie staat buiten kijf en het is alleen maar te betreuren dat zij plompverloren naast Suliotis gaat staan. Of was het een kwestie van: hoe slechter zij, des te beter ik? Varviso heeft het geheel goed in de hand en weet met het orkest en zeker ook met het koor heel veel moois te doen. Janct Coster als de travestierol Smeton is heel goed: een mooie alt die zelfs temperament vertoont. En dat voor een Engelse! Alleen al om Horne (in E quell'ara è a me vietata) en het werkelijk heel mooie en interessante werk moet men deze uitvoering beluisteren. JAN WILEM HOFSTRA

O HaNDEL: Messiah (compl.) Elizabeth Harwood, Janet Baker, Paul Esswood, Robert Tear, Raimund Herincx. The Ambrosia» Singers, The English Chamher Orchestra 0.1.v. Charles Mackerras: HMV HQS 1052/54, tijdelijk f 32.40 (normale prijs £44.70).

DEZE OPNAME uit 1966 verschilt in menig opzicht van vrijwel alle andere opnamen van het werk. De uitvoering is namelijk gebaseerd op de uitgave van Basil Lam, een Engels musicoloog die geprobeerd heeft de Messiah te reconstrueren zoals hij in Handels tijd geklonken moet hebben. Vanaf de eerste uitvoering heeft Handel met de Messiah altijd veel succes gehad. Hij heeft het werk vele malen zelf uitgevoerd, telkens onder andere omstandigheden en afhankelijk van de mogelijkheden die hem geboden werde heeft hij de partituur herhaaldelijk herschreven. Rond 1900 begonnen de reconstructiepogingen. De uitgevers gingen daarbij uit van een of andere bron die ze zo nauwkeurig mogelijk weergaven, eventueel met vermelding van een aantal varianten. Ze zagen hierbij over het hoofd dat vele dingen niet in dc partituur werden opgeschreven omdat ze in de achttiende eeuw vanzelfsprekend waren, zoals uitgebreide en virtuoze improvisaties op een fermate, en gecompliceerde versieringen. Ook het ritme werd lang niet altijd exact genoteerd: veel werd ook hierbij aan de executanten overgelaten. Wat heeft Basil Lam nu gedaan? Hij heeft alle bronnen, zoals handschriften, drukken, directiepartituren, partijen, lijsten van medewerkers bij uitvoeringen, naast elkaar gelegd en hieruit een zorgvuldige keuze gemaakt, daarbij gebruikmakend van alle kennis die wij hebben betreffende uitvoeringspraktijken in de achttiende eeuw. De musicologen zullen over deze gang van zaken misschien nog wel wat te kibbelen hebben maar het klinkend resultaatisin elk geval verrassend. Ten eerste wat betreft de instrumentatie: naast een strijkorkest van 26 man spelen maar liefst zes tol acht hobo's mee en vier fagotten. Daarbij een klein koor van slechts 38 man. Opmerkelijk is, dat er zowel vrouwelijke als mannelijke alten (eigenlijk contra-tenoren) in het koor zingen. Dankzij het numeriek sterke aandeel van de hobo's is de klank van het geheel fris en feestelijk. Ook wat het koor betreft is de sterkteverhouding anders dan we gewend zijn: het wordt nooit een dikke brij, zelfs niet op de meest polyfone momenten. Het stemmenweefsel van het koor blijft doorzichtig en goed verstaanbaar, het is me ook wel een superieur koor, The ■ Ambrosian Sinyersl Dan is er het ritme. Rejoice yreatly wordt hier niet in vierkwarts-maat gezongen maar in de oorspronkelijke twaalf-achtste. De aria wordt hierdoor veel lichter, gigue-achtiger. Zeer opvallend is de overdaad aan dubbel gepungeerde ritmen. De opmaten worden korter en het geheel klinkt energieker; heel duidelijk is dit te horen in hel begin van de openings-symfonie. Het meest opmerkelijk is echter de wijze waarop versieringen worden uitgevoerd. Basil Lams partituur staat vol met trillers, mordenten, virtuoos opgedirkte appogyiatura's en noem maar op. De zangsolisten moeten soms hele stukken improviseren. De bezetting van dc solostemmen is uitstekend. Elisabeth Haricood is een verrukkelijke lichte sopraan. Jancl Baker leed in 1966 nog een beetje aan Kathleen /•'errier-imitatie maar haar stem is helderder en minder plakkerig; ze realiseert de meest virtuoze versieringen glashelder. Een deel van de alt-aria's wordt gezongen door de contratenor Paul Esswood. In het middenregister klinkt zijn stem sorns een beetje mat maar in de hogere regionen zweeft hij vrijuit over alle moeilijkheden heen; zijn versieringen en improvisaties zijn wat log en nadrukkelijk. Robert Tear heeft een sterk expressieve tenor, met een teer geluid in de laagte. De Engelse uitspraak van de bas Raimund Herincx laat wel wat te wensen over; zijn stem is prachtig vol en warm, zijn vibrato doot sorns gekunsteld aan. Charles Mackerras leidt het hole ensemble trefzeker. Hij neemt, de tempi vrij hoog maar het klinkt eerder pittig dan gejaagd. Hij heeft veel aandacht voor de expressie van het koor: nu eens feestelijk en vrolijk, dan spottend (nr. 26!) of vol deernis. JOS VAN LEEUWEN

CONTEMPORARY brengt tegenwoordig de ene zinvolle hei-persing na de andere op de markt. Van gitarist Barney Kesael kwamen liefst twee LP's uit: Let's Cook (S 7603) en The Poll Winners (S 7535, beide f 19,90), opnamen uit de jaren vijftig toen Kessels onweerstaanbare swing zo ongeveer het einde was waartoe een eerzaam jazzgitarist in staat was. Op de Cook-plaat treft men de namen aan van super-westcoasters als Hampton Hawes, piano, de humoristische Frank Rosolino, trombone, Shelly Manne, drums en zowaar ook die van de Engelse vibrafonist Victor Feldmann (een eeuwig onderschatte muzikant) en onze „eigen" Ben Webster. Wie aan deze LP geen plezier beleeft (Ticjer Rag en het titelstuki behoort tot het leger der kniesoren. Op de Poll Winners-release maakt men kennis met een van de meest gave trio's uit de vijftiger jaren. Barney Kessel, gitaar, Raii Brown, bas en Shelly Manne, slagwerk weten ook in deze dagen nog te boeien, al moet men naast een overvloed aan soepel swingende classics (Jordu. Satin Doll) wel erg lang wachten op werkelijk inventieve dingen. Alleen in Green Dolphin Street gebeurt er soms iets wat onder de noemer „niet alledaags" valt.

Bond, bas en Frank Butler, slagwerk Onder de titel Smack Up (S 7602 f 19,90) werd de plaat onlangs opnieuw

Op 24 en 25 oktober van het jaar 1960 maakte de veelbesproken, doch uiterst begaafde altsaxofonist Art Pepper een plaatopname In de Contemporary Studio's in Los Angcles met een kwintet bestaande uit Jack Shel• don, trompet, Pete Jolly. piano, Jimmy uitgebracht en de vele liefhebbers van Peppers aanstekelijk altspel zullen dat een aangename verrassing vinden Pepper toont zich in zijn verbluffend knappe improvisaties een heel grote persoonlijkheid, niet in de laatste plaats dankzij zijn uitzonderlijk warme loonvorming en prachtige fraseringstechniek. Van de zes stukken boeit Ornette Colemans Tears Jnside het meest. De wijze waarop vooral Joll.v zich hier solistisch onderscheidt, is ronduit indrukwekkend. Verder zijn het Pepper en Sheldon die deze compositie ver boven haar betrekkelijk geringe kwaliteit uittillen. In Haro!d Lands Smack up is Pepper helemaal terug in het vroege bop-tijdperk; zijn snelle, virtuoze soli monden tenslotte uit in een aantal heerlijke chase-chorussen met Sheldon en slagwerker Krank Butler.

DE VIERDE LP in dt Contemporaryreeks is een solo-plaat van Benny Carter waarin hij op alt en trompet enkele hoogtepunten uit de roaring twenties onder handen neemt, bijgestaan door Earl Hines> piano, Leroy Vinncgar," bas en Shelly Manne slagwerk (Swingin' the '20s, S 7561, i' 19,90). Carter is natuurlijk weer geweldig op dreef en ik geloof dat deze LP ais een van de highlights uit zijn gehele platenoeuvre zal worden beschouwd. Wie daarvan nog overtuigd moet worden, adviseer ik eens te luisteren naar zijn vertolking van stukken als Sweet Lorraine, My Blue Heaven en .411 Alone. FRANS BOELEN

DE TEGENSPELERS zijn soms in de beklagenswaardige positie dat hun zeker lijkende slagen in het niets verdwijnen. zoals op dit spel gebeurde Gever: Zuid, N—Z kwetsbaar.

Zuid opende 1 schoppen, waarna West 2 s.a. bood. Een storingsbod dat. lengte in de lage kleuren belooft. Noord bood nu 4 schoppen en dat werd het eindcontract. West kwam uit met ruiten 10 en daar hij door het biedverloop gemarkeerd was met de heer nam Zuid de snit. Schoppenaas werd geïncasseerd en de slechte distributie bleek. Het lijkt nu of Zuid één harten, één schoppen en twee klaveren moet verliezen, maar er gebeurde iets vreemds. Zuid speelde drie maal harten en Oost kwam aarj sl,ag en zat in een hopeloze situatie.

Hij kon geen klaveren spelen, daar Zuid die slag naar de boer laat lopen. Oost speelde daarom schoppen, maar stelde daarmee het moment van de waarheid slechts uit. Zuid nam in zijn hand en ecarteerde een klaveren op zijn laatste harten. Als Oost nu troeft cn met zijn laatste troef vervolgt, kan Zuid een klaveren afgeven cn dan een klaveren aftroeven. Zuids laatste klaveren verdwijnt dan op ruitenaas. Oost troefde daarom niet. Nu kon Zuid echter een klaveren op tafel troeven en er een afgooien op ruitenaas. De tegenspelers konden aldus niet meer maken dan een klaveren, één harten en een schoppen en het spel was binnen. De tegenspelers staan niet altijd in de hoek waar de slagen vallen. Op het volgende spel dachten Zuid en de toeschouwers dat hij zijn spel zou maken, maar toen gebeurde er iets. Gever: West, O—W kwetsbaar.

Zuid speelde 4 schoppen en West kwam met harten uit. Zuid nam en speelde naar schoppenheer, Oost nam en speelde harten na. Zuid wenste de schoppensnit niet op te geven en Ring daarom naar klaverenaas en sneed op schoppenboer en West kwam aan slag .en de positie was:

De toeschouwers waren nu van oordeel, dat Zuid zijn spel zou maken. Als West klaveren speelt geeft hij het contract meteen. Als West ruiten 7 speelt duikt Zuid en Oost moet nemen met de vrouw. Zuid deblokkeert nu door de boer onder te gooien en snijdt op ruitenheer cn kan zijn verliezende klaveren kwijt op ruitenaas. ledereen was het er over eens dat hartenvrouw Wests beste voortzetting was en Zuid had dan twee kansen het spel te maken. Hij kon de klaverensnit proberen of klaverenheer en klaveren na spelen in de hoop dat de klaveren 3—3 zaten of dat de vrouw sec zat. Deze laatste speelwijze geeft iets meer kans en was gelukt. Zuid had dit alles ook al beredeneerd, maar hij kreeg geen kans zo te spelen. West speelde nl. ruitenheer na en nu moet u maar eens proberen hel spel te maken. Achteraf vond men dat Zuid beter schoppenvrouw had kunnen spelen in plaats van de snit te nemen. Als de boer niet valt zou Zuid dan nog de kans hebben op een gunstig zitsel in klaveren, waardoor hij een ruitenverliezer kwijt kan, maar dat is niet juist. Zuids speelwijze was de beste en hij ging alleen down door Wests zeer goede tegenspel. Dat was trouwens nodig want in de andere kamer hadden N—Z 3 s.a. geboden te spelen door Noord. Oost kwam met ruiten uit en Noord nam Wests heer met de aas en speelde schoppenheer. Oost moest wel nemen en speelde nu een kleine ruiten, genomen met de boer. Noord ging nu naar klaverenaas en sneed op schoppenboer. West nam cn speelde ruiten na, één down.

Op de tekening hiernaast, *ie ie vier voorwerpen. Drie ervan hebben iets gemeen, het vierde voorwerp heeft dat niet. Kun ie ontdekken welk voorwerp er niet bi j - hoort en .wat de andere drie gemeen hebben? Schrijf de oplossing op een briefkaart en stuur die vóór 10 januari aan Do Tijd, postbus 348, Amsterdam. Zet in de linkerbovenhoek: kinderpuzzel en achter je naam hoe oud ie bent. Oplossing van 12 december: NOGA - OPEN - GEEN - ANNA. De prijzen zijn

gewonnen door: Adrie v. d Putten, 11 iaar (jongen). Oude Kruisweg 230, Vijfhuizen (Haarlemmermeer); Andries de Man, 6 jaar. Tulpenstraat 5, Kaalte (Overijssel); Ada Klos, 9 jaar, Dorpsstraat 33, Wormen Elserieke Stan daert, 11 jaar, Noordstraat 11, Axel Edwin van Tuyl, 8 jaar, Des>demonastraat 324, Hoogvliet.

OM NOG EVEN BIJ postzegels met schilderijen te blijven, waarover we in de vorige rubrieken al het een en ander hebben geschreven, ook ISRAËL en JOEGOSLAVIË horen thuis in het rijtje landen dat onlangs zegels met dergelijke motieven beeft uitgegeven. In ISRAËL kwamen deze maand drie schilderijenzegels in omloop. Op één ervan, de 0.85 pond staat een schilderij van de Nederlandse schilder Joseph Israels (1824—1910), „De Joodse Bruiloft". Daarnaast kwamen er nog zegels van een en twee pond uit. (zie afbeeldingen). Op de een pond „Landschap met brug" van de Frans-joodse schilder Camille Pisarro dat uit 1867 dateert en op de twee pond „Bloemen in een vaas" van Fernand Léger, een moderne Franse schilder die in 1954 overleed. De drie schilderijen zijn alle te zien in het museum van Tel Aviv. Behalve deze drie zegels gaven de Israëlische posterijen deze maand ook nog een zegel uit van 0.35 pond ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de HISTUADUT, de Israëlische algemene arbeidsfederatie. Het ontwerp: een symbolische voorstelling van een hamer, waarin ook de zevenarmige kandelaar is verwerkt, ia van de hand van A. Kalderon uit Tel Aviv.

KUNST 1970 is het motto van de vijf zegels met schilderijen die in Tsjechoslovakije uitkwamen. Op het exemplaar van een Kroon staat een Zittende Moeder van de hand van Mikulas Galanda uit 1938 (zie afbeelding. Het doek hangt in de Slovaakse Nationale Galerij. Het bruidsmeisje van Karei Svolinoky (1956) uit de Praagse Nationale Gerij komt voor op de zegel van 120 Kr. Daarnaast zijn er nog zegels van 1.40, 1.80 en 2.40 Kr. met pesp. de Nachtwandeling van Frantisek Hudecek uit 1944, de Markt van Banska Bystrica uil 1889 van Dominik Skutecky (Slovaakse Nationale Galerij) en de Code* uit Vysehrad dat uit 1085 dateert en in de Praagse staatsbibliotheek van de Tsjechische republiek te vinden is.

RONDEDANS. , Van de letters die rond de getallen staan kunt U woorden van 8 letters vormen. De omschrijving van deze woorden wordt gegeven, echter door elkaar. Bij juiste oplossing vormen de beginletters 3 kledingstukken. Omschrijving: vrucht - vergif in tabak - nieuwigheid - blöem - mestkever - ontharen - maand - grappenmaker * kwaadaardige steenpuist - woning van een pastoor - afgunst kostbaar bont vermaken iemand van uitgebreide studie in wetenschappelijke zaken - trekvogel - opperbevelhebber van een vloot - tandheelkundige - ontmaskering - plaats in Engeland - wolvet - asbestcementlei - werkelijk bestaand - door ondervinding geleerd - per telegraaf overgebracht bericht - boekbespreker. Oplossingen kunnen tot 10 januari per briefkaart worden gestuurd aan De Tijd, postbus 348, Amsterdam. Zet in de linkerbovenhoek: zaterdagpuzzel.

Oplossing van 19 december: Horizontaal: 1 stoelgang - 5 motel - 8 abdij - 9 thee - 10 erato - 12 trekpleister - 14 oehoe - 16 uitsloven - 18 galmgaten - 19 einde - 20 snipperdagen - 25 griet - 26 pose - 27 over - 28 negen - 29 rendieren. Vertikaal: 1 start - 2 oudje - 3 achteruit - 4 grens - 5 moederliefde - 6 trap - 7 loonronde -11 speelgenoten - 13 even - 14 ongenegen - 15 halm - 17 tendensen - 21 pijper - 22 gever - 23 noren - 24 wieg. De prijzen zijn gewonnen door; C. L. H. Weimar, Valkenboskade 62, 's-Gravenhage; mej. O. Dierick, Casper Fagellaan 32, Bergen op Zoom; J. V. Boon, Burg. Hogguerstraat 159, Amsterdam; C. J. van Reisen. Joh. Westerweelstraat 57, Vlaardingen; mevr. P. A. Schutter, Jac. van Campenstraat 20, Heemstede.