Het Parool

Bijzonder voordelige reisaanbieding Droom vakantie maat. Overdag nooit te warm, 's nachts nooit te koud. Zij liggen Florida. De eilanden zijn van vulkanische oorsprong. Majestueuze bergen en prachtige uitgestrekte, gezellige stranden. U logeert op het eiland Gran Canaria te Las Palmas, een stad van interna- mmmWKmmWmWÊmmmmßsmmmßËmwm tionale allure. Ook 's avonds zwemmen op het verlichte strand van Las Canteras. Vlak bij vindt u de 'zwarte markt' (vrijhaven), waar u van allerlei kunt kopen. Appartementen Pueblo Canario Deze liggen in de Ciudad Jardin (tuinstad) ca. 10 minuten van het strand van Las Canteras. Uitgaanscentrum ca. 10 minuten Inlichtingen en aanmelding lopen. De luxe appartementen zijn geriefelijk ingericht met sa- ~.'.. . , • lon/woonkamer, slaapkamer, volledig ingerichte keuken met Voor inlichtingen en boeking kunt u koelkast, badkamer, slaapkamer. zich wenden tot onze kantoren: Vertrekdata en prijzen Amsterdam: Wibautstraat 131 en Rokin 15-daagse reizen 110, tel. 020-914400. Vertrek 29 september ƒ 585,—. Rotterdam: Westblaak 9—ll, tel. OJO- Vertrek 13 oktober ƒ 470,— iQd_.9n Vertrek 26 oktober, 9 en 23 november ƒ 485,— IMm Inbegrepen in de reissom zijn: vliegreis Amsterdam/Las Pal- Utrecht: Korte Jansstraat 3, tel. 030--mas v.v., busvervoer naar appartement, 14 overnachtingen met 11241 ontbijt, bedieningsgelden en plaatselijke belastingen, diensten ***• van een vertegenwoordiger ter plaatse. Niet inbegrepen en wel voor u verzorgd zijn: een reisverzekering f?V'W''?V-?'?F___Pl''lflfTBTI,IT'P (ƒ 13.-) luchthavenbelastingen (ƒ 11,70). _____•_!.v\.*'*J ■__! M"f W A 't C Ons reisprogramma wordt op aanvraag toegezonden.

Gisteren werd het overlijden bekend van Ludwig Mies van der Rohe, de laatste directeur van het Bauhaus in Dessau, voordat die school door de nazi's werd gesloten, en een van de grote architecten van deze eeuw. In Duitsland waar hij was geboren (Aken, 1886) staat zijn laatste schepping, de Galerie des XXten Jabrhunderts, in 1968 voltooid in Berlijn. Hij is tevens de grote man van de Weisserthof Siedlung in Stuttgart, een door hem in 1927 geleid project waaraan zestien architecten uit vijf Europese landen (uit Nederland: J. J. P. Oud en Mart Stam) deelnamen. Zijn grote betekenis voor de bouwkunst van deze tijd bewees hij sinds 1938 vooral in de Verenigde Staten. Daarom hiernaast een Amerikaans oordeel over deze pionier van de nieuwe zakelijkheid.

Jafit*' J ' (Van onze kunstreaa1- DEN HAAG, dinsdag. mers aan de Kinetische O») die in Haarlem is gehouden . naar Schiedam, Groningen de zou gaan, hebben minis* er in een brief op gew€^fajii'. ƒ hun niet mogelijk is de & p .( door te laten gaan, aangezie >. bruiikleenvergoediing krijge?' iffi ' De tentoonstelling m;j omdat het rijk deze te?l MQ niet zelf heeft samengestclo-J_diyi?f den dat een principe regel zou moeten J een woordvoerder van het „Maar die vergoeding m<>eiev ' door de organisatoren vf° / ven." _/_<

(Van onze correspondent) LEEUWARDEN, dinsdag. — De acht uitgevers van Friese boeken hebben in een adres aan Gedeputeerde Staten geprotesteerd tegen plannen tot vérgaande vereenvoudiging van de Friese spelling. Wanneer er voor 1 januari niet een officiële uitspraak komt, dat de plannen van de baan zijn, of dat er slechts een beperkte spellingswijziging zal komen, zullen zij met ingang van die datum de uitgave van romans, dichtbundels en kinderboeken in het Fries staken. De uitgifte van Friese boeken is financieel altijd al een riskante zaak geweest, zeggen zij. Een geringe spellingswijzLging zou hun al een verlies van 200.000 gulden opleveren. Wanneer de spelling van het Fries aanzienlijk zou veranderen, zou vijftig procent van de bestaande voorraad Friese uitgaven ter waarde van 650.000 gulden onverkoopbaar worden.

Het besluit van de Friese uitgevers treft niet de uitgaven van de Fryske Bibleteek of de Kristlik Fryske Bibleteek, die duizenden leden hebben, waardoor de uitgevers bij uitgaven van deze organisaties slechts een beperkt risico dragen. Het bestuur van de Fryske Bibleteek heeft maandagavond, in een brief aan GS, bepleit, dat er rust zal komen rond de spelling van het Fries.

(Van onze kunstredactie) J)E 21-jarige pianist Leo Cuypers uit Maastricht, die zondag het Loosdrechtse Jazzconcours won, is eerst jarenlang alleen drummer geweest. Als kleine jongen begon hij al te experimenteren met een zeer primitief drumstel: een vuilnisbak met een varkensblaas erover gespannen. „Ongeveer vijf jaar geleden ben ik min of meer bij toeval aan de piano geraakt, doordat ik het bekende Moanin' van Art Blakey trachtte na te spelen. Sindsdien is dit instrument mij blijven bezighouden. Ik heb ook drie jaar muziekschool gehad, maar ik werd weggestuurd — onder andere omdat ik liever niet van muziek wilde spelen en vanwege een onorthodoxe vingerzetting," zo vertelt hij.

„De jazz-tmusici waardoor ik in het begin het meest beïnvloed werd, waren Charlie Parker en pianist Lennie Tristano. Vooral van die fugatisohe lijnen van Tristano was ik de eerste keer helemaal ondersteboven. Je kan wel zeggen, dat ik een tijdje „getristaniseerd" was. Later ben ik daar door Eric Dolphy en ook door Ceoil Taylor vanaf gekomen."

Cuypers zegt ovex zijn speelwijze, dat hij niet uitgaat van thema's, maar van „een soort platforms, klankpodiums, en van daaruit spring ik als het ware de ruimte Ln. Het gaat mij vooral om het laten exploderen van sfeertjes," aldus deze 21-jarige pianist In Maastricht zijn er volgens hem vrijwel geen musici met wie hij in zijn stijl kan samenspelen. Daarom kwam hij als solist naar Loosdrecht.

Dat Cuypers vrij duidelijk voor ogen staat wat hij wü bewees hij :ijdens de voorronde van het Loosdrechtse concours. Toen het publiek tijdens zijn solo naar zijn zin teveel geruis maakte, stapte hij resoluut van 't podium en verklaarde geen zin te hebben onder deze omstandigheden door te spelen. Het hielp, want na zijn terugkeer bleef het stil in de zaaL

Leo Cuypers ...„exploderen van sfeertjes"

door TOON VAN SEVEREN

Jan Juffermans (24) vindt dat de kunst de straat op moet. Volgende maand, van 15 tot 27 september, zullen de Utrechters merken wat dat voor consequenties kan inhouden: de organisatie van het experimentele festival, „Motton Weeks", is aan Jan Juffermans toevertrouwd.

Deze buizen-structuur zal haar rustpunt vinden op het grasveld van het Lucasbolwerk en met twee enorme vleugels aan de ene kant over de Nbbelgtraat en aan de andere kant over het parkeerterrein bij de Stadsschouwburg heen reiken. In totaal honderd meter breed, maximaal acht meter hoog. In het centrum komen op versohiöentie hoogten vier podia van roosterplaiten, doorzichtig dus, zoals trouwens het hele bouwwerk. Geen zijwanden. „Plafonds" van wit zeildoek. Langs alle kanten open en voor iedereen toegankelijk. Het verkeer er onderdoor.

Het experimentele festival, dat zich in en om de buizenconstructie gaat afspelen, kost 45.000 gulden, een bedrag, dat .geheel door subsidies wordt gedekt.

„Ik heb veel gepraat met de subsidiënten — rijk, provincie en gemeente — en hun altijd beloofd, dat, als ze gaven, ze een erg fijn festival zouden krijgen. De subsidies zijn bijzonder vlot losgekomen," zegt Jan Juffermans. Wie is hij?

aver de hervorming van het kunstonderwijs, een opdracht die hem werd gegeven op grond van zijn artikelen in De Nieuwe Linie — en die tussendoor nog bezig is met het schrijven van een roman. Een man, die, om dit alles gedaan te krijgen, in zijn Utrechtse flat, — sober als een monnikencel, met enkele zuinig aangebrachte kunst- en pop-versierselen — elke ochtend om zes uur opstaat („geen fabeltje") en werkdagen maakt van .gemiddeld vijftien uur.

„Toen ik hoorde wat de Motion Week vorig jaar is geweest — een paar avondjes muziek,'dat heeft toch niets met motion te maken? — heb ik mijn opdrachtgevers geantwoord, dat ik de zaak best wilde organiseren, maar dan op een heel andere manier. Ze gingen akkoord. Ze hebben me ook helemaal vrij gelaten."

„Ik had toen net kennis gemaakt met de Mass-Moving-Group, een groepje jonge Belgen, die cultuur als een ludiek element op straat willen brengen. In het Laboratorium-theater van de Leuvense Universiteit had ik een structuur-decor van de architect in de groep, Jef de Groote, gezien en ik dacht: dat is het. Utrecht is een slapende stad, terwijl het de vierde stad van Nederland is, gek is dat. Hier is behoefte, zoals in elke stad trouwens, aan een theater, dat door de stad zelf gebruikt kan worden. Theater is voor mij een concentraat van alles wat in ons leven voorkomt. Die buizen-structuur De 24-jarige, zich publicist noemende oud-leerling van de Haagse kunstacademie, ex-schilder en exgaleriehouder (in Terneuzen). Een man, die, toen hij in december vorig jaar in Utrecht kwam wonen, daar nog geen mens kende, enkele maanden later hoofdredacteur werd van Uiit In Utrecht. Vast medewerker aan ontelbare andere bladen. De man, die het eerste boek schrijft, dat de Raad voor de Kunst zal uitgeven — moest in het centrum van de stad komen, als een deel van het verkeer en als een ding, dat. het leven van de stad meeleeft. Daarom zal het ding ook geluid maken, aangepast aan het moment van de dag. Het zal de tonen van de omgeving opnemen en op zijn eigen manier vervormd weergeven, 's Nachts bijvoorbeeld maakt het een heel gek geluid, net het .gebruik van het structuur-decor voorstelt. Het valt nog te bezien of het mogelijk zal zijn om, zoals eigenlijk de bedoeling is, het verkeer doorgang te laten vinden tijdens de voorstellingen. Maar in ieder geval komen de leden van de Mass-Moving-Group er aanrijden in een vrachtauto, worden in kisten uitgeladen en op de stellage gebracht. Zij verzamelen het publiek, leggen er m.sligordijnen rond, laten er (60 zakken) zwarte confetti over neerdalen bij wijze van radio-actieve neerslag. Op de witte muren van de Stadsschouwburg worden inmiddels polaroid-foto's van het publiek geprojecteerd.

Jan Juffermans hoopt, verwacht en is er bijna zeker van, dat dit gebeuren en de andere programmaaunten maar een gedeelte van de activiteiten in het structuur-decor zullen zijn. „We zijn bezig allerlei jeugdverenigingen zo gek te maken. dat ze zelf wat gaan doen," zegt hij. In dit „gesublimeerde Hydepark", zoals hij de constructie ook wel noemt, dat volgens hem een smeltkroes moet wórden van alle creativiteit, die in Utrecht potentieel aanwezig is. „Ik heb mensen hier gehad, die in de structuur demonstraties willen houden. Ze kwamen mij om toestemming vragen. Waanzin, natuurlijk, en dat heb ik ze ook gezegd: dat ding is niet van mij maar van hen."

Achter dit alles zit een hele filosofie over onze huidige schouwburgen als ivoren cultuurtorens en symbolen van een status-cultuur en over de hypocrisie van het avondie protesten kritiek-kijken vanuit de pluche stoel. Maar men blijft er reëel bij: de „kwetsbare" voorstellingen — de concerten, de acht eenakters, die Centrum brengt — worden in zalen gegeven. Voor de kleinkunst van de Werkwinkel zouden de hal en de vestiaire van de Stadsschouwburg wel eens een aardig compromis kunnen blijken: open en toch beschut.

alsof het slaapt." De Mass-Moving-Group — die overigens de volle twee weken in Utrecht present blijft — zal in „eigen huis" laten zien hoe men zich ~Oh ja, en dan zijn wij ook het eerste festival, dat boekjes uitgeeft. Een serie van tien „Motion-minipockets", geschreven door Nederlandse en Vlaamse auteurs, die door Motton-meisjes met sigarettenhakjes op straat zullen worden verkocht. Het hele pakket kost 3.50 gulden en dan zit er nog een elfde boekje bij waar alleen de titel op staat: „Moet de kunst de straat op?" We willen later een bloemlezing uitgeven over wat de mensen in het elfde boekje schrijven."

JAN JUFFERMANS .. buizen-constructie in het centrum van de stad

door ADA LOUISE HUXTABLE New Vork Times

J)E glazen wolkenkrabbers en gladde gebouwen, de trots van onze moderne steden en het symbool van ons hedendaagse leven, hebben meer te danken aan Mies van der Rohe dan aan enige andere architect van onze tijd. In dit ingewikkelde en verwarrende tijdperk wist Mies van der Rohe precies wat hij deed: dat was in wezen'niets anders dan deze tijd zijn eigen gezicht en zijn eigen stijl geven. In bijna elke belangrijke straat van elke grotere stad staan gebouwen die regelrecht afstammen van de elegante structuren die zijn persoonlijke bijdrage tot de architectuurkunst vormen. Van der Rohe heeft het landschap van de glinsterende en rechtlijnige toren, die onze bewoonde wereld vandaag de dag is, tot zijn eigen wereld gemaakt. Meer zelfs dan de architecten le Corbusier en Frank Lloyd Wright — met wie hij het driemanschap vormt dat aan de twintigiste eeuw zijn vorm heeft gegeven — drukte hij het stempel van zijn kunst en zijn filosofie op veel van wat er aan bouwwerken in de wereld staat. Mies' kunst en filosofie waren uitsluitend gebaseerd op de hedendaagse techniek: het dragend metaalskelet, de niet-dragende muren en de moderne materialen die het traditionele gemetselde bouwwerk verouderd doen zijn. Hij gebruikte deze materialen — zowel glas, staal en aluminium als marmer en brons — met een verfijnd gevoel voor orde, verhoudingen en schoonheid. Er is niets goedkoops of vulgairs in wat hij tekende of bouwde.

Dat is zijn vele navolgers niet altijd gelukt. Maar belangrijker dan het oppervlakkige epigonisme dat te „ri' zich met zijn stijl poogde f f> het feit, dat er eenvoudig 0$ t> tische „Miesian" elementen den, met als resultaat e&n J volle, mooie en tot eenJüfii goed" geworden arcbit-*^ onze dagen. Hoewel de architecten * ƒ meer gaan bezig houden & j taal van de omgeving 'lS Rohe zich steeds bUjvcn op het ontwerpen van le gebouw. Zijn leven 131 iftj belangstelling gericht pen van het meest gepen produkt dat een verfijn* f 1 j de moderne techniek ü iflo°i brengen. Zijn enig doel w" . efficiënte ruimten onWeTi> a, Mies van der Rohe aS ƒ vernieuwer met het talen Michelangelo, en mens: .(jsPj' massieve figuur, stil en taal als zijn werk. ZiJ'o «i> zijn grootse symbolen vafl perk. Vandaag de dag eco grotere gebouwen dan * p kleinere mensen dan bi) * Verbazend weinig t>evsr deze door Mies van der , vormde wereld weten h° dat uitmaakt en hoeveel ve

(Van onze kunstreek 1 AMSTERDAM, dinsdag Prins Bernhard Fonds ?M overleg met de Ry^sunllrfß in Utrecht een plan voor een gastdocentöC*%,H een beeldende zijn besprekingen g^o6 kunstenaars Peter Constant Nieuwenhuys- studenten zullen in het den betrokken door hearings. Het Prins Bernhard Jjo flm hiervoor al een jaar geferfjgtj drag .gereserveerd. Het is ,J _t_| schijnlijk dat a.l het ■kom«1 4M een begin met de uitvoer»» JM plan kan worden gemaakt. $Fm De heer H. van het Prins Bernhard ƒ weten nog niet precies ."* aoö doen. We hebben primair BA Vm van de B-faculteiten ged historici, sociologen enzoVYjgj«| ben meestal al een brede jjcifll ling voor kunst. De &'. \ejL\ schijnen er verder van a* £M Maar het ligt anders al n' ntVJfl kunstenaar die als gastdocei <0m treden. Als het Struyoken * zou hij vermoedelijk on 4?.eu*_sl oulteiten gaan vallen, voelt meer voor de n kant. Het beste zou ik vio« jtfJJ gastdocenschap geïntegreerd m den in het normale curricu' jjjjjjj universiteit. Maar als het _tjl huys zou worden zou het e\p[CrA generale moeten zijn. hebben we iets meer aan d%-ij jfl schappen gedacht. Maai' -FM open voor alles. De hierin meespreken. Het is1?eii'!!|_| wij iets willen opdringen, ■ brengt waarschijnlijk een blematiek ter tafel. Pas 0»* nen we gaan kijken of 'e baar is." .j fjl „Voor het Prins zelf iets ondernemen een f novum. Dit is een eerste V een initiatief te nemen. Ik over gezeurd bij het bestuW.ö te is beslist: laten we het P1.'. we nog meer initiatieven % hangt af van de resultaten penumerat en van de koste».> . voor wat we doen afhankel fondswerving." , , Van het beschikbare gelon:. af hoe lang het experime' doorgaat, eventueel zal w"0 « voerd. Peter Struycken zou M(| oriëntatiejaar willen. De 'li_=C'VI burg: „Zijn plan is nogal dus is de mogelijkheid er' ■$ kunnen worden uitgebreid een jaar."

(Van onze muziekredacteur) DEN HAAG, , - De muziekafdeling van het Haags Gemeentemuseum organiseert ook dit seizoen weer een serie diidaktische muziekavonden. August Wenzinger en Eugen Dambois (beiden uit Zwitserland) belichten de viola da gamba, luit en theorbe. Dr. J. de Hen (uit Brussel) spreekt over doedelzakken en Armer Bijlsma bespeelt de cello. In de reeks „Concerten op oude instrumenten" wijdt het Alarius-ensemble zich aan de 17de en 18de eeuwse muziek, laat Narciso Yepes 19de eeuwse gitaarmuziek horen, speelt Godelieve Smets 18de eeuwse Belgische cemhalowerken en demonstreert Piet Swinkels de contrabas in kamermuziek rond 1800 Twee lezingen door de heer A. W. Ligtvoet en één door drs. A. B. M. Brands belichten Beethoven, die tweehonderd jaar geleden werd geboren. In zeven matinees op zondagen vraagt dr. C. C. J. von Gleich aandacht voor composities en stromingen van de laatste tien jaar.

(Van onze kunstredactie) RIJSWIJK, dinsdag. — Minister Eompé (cultuur, recreatie en maat«ehappelijk werk) heeft opdrachten verleend aan Koen Wessing, voor een fotoreportage van de deltawerken en aan Henk Huig, Hens de Jong en Pierre van Soest voor een schilderij, aquarellen of gouaches van de deltawerken.