Het Parool

(Van onze muziekredanteur)

AMSTERDAM, woensdag. —Naar aanleiding van de Nederlandse Opera manifestatie die gisteravond in Amsterdams Concertgebouw plaats vond. is namens 45 operazangers (essen) aan de minister van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk een adres gezonden dat een pleidooi inhoudt voor een ensemble-opera met een maximaal aantal krachten van eigen bodem. Het adres kwam tot stand in samenwerking met de journalist Wim Klinkenberg, die mede optrad namens cc groep Amsterdamse operaliefhebbers die zich in februari van dit jaar met een open brief tot de intendant van de Nederlandse Operastichting richtten.

Tot de 45 zangers die het adres ondertekenden, behoren Arjan Blanken, Hanneke van Bork, Caspar Broecheler, Cora Canne Meijer, Jan Derksen, Maria van Dongen, Nel Duval, Jeanette van Dijck, Anton Eldering, Paolo Gorin, Guus Hoekman, Henriëtte Klautz, Marijke van der Lugt, Karin Ostar, Chris Reumer, Sophia van Sante, Henk Smit, Erna Spoorenberg, Anton Trommelen, Lidy van der Veen, Chris van Woerkom en Johan van der Zalm.

Hoewel de adressanten de door minister Klompé aangekondigde uitbouw van de Operastichting een gunstige ontwikkeling achten, zijn zij toch bezorgd over de toekomst van het instituut als nationale opera. Het beleid van de Operastichting was tot dusverre immers niet op een eigen operacultuur gericht, maar op een stagione-systeem waarbij dirigenten, regisseurs en solisten „uit alle windstreken" incidenteel werden aangetrokken voor een korte serie opvoeringen van een werk. Dit systeem mist continuïteit en repertoire-vorming. Het leidt tot onvoldoende voorbereide voorstellingen en levert nooit een hecht ensemble op. Wil men de muziekdramatische kunst in ons culturele leven een plaats geven, dan is de vorming van een artistieke werkgemeenschap nodig, bestaande uit een eigen opera-orkest, koor, ballet en solistenteam die onder bekwame leiding een repertoire kunnen opbouwen. Zo een instelling een eigen gezicht verschaffen, kan alleen als primair Nederlandse kunstenaars voor dit doel worden ingeschakeld. Gastmedewerking van buitenlandse collega's van niveau binnen het kader van dit ensemble wordt in het adres van artistieke betekenis geacht. De minister wordt verzocht beslissingen te nemen die de Operastichting tot een dergelijke nationale opera zullen maken.

Los van dit adres is gisteravond in het Concertgebouw een enquête onder het publiek gehouden. Vijfhonderd formulieren werden verspreid voor deze opiniepeiling inzake de operapraktijk in ons land.

Sw (ADVERTENTIE) TEGELTAPIJT mm dik

| CONCERTGEBOUW | * donderdag 26-12 8.15 uur % X li Hif ' H (Amsterdams Philharmonisch Orkest) * * im mJmiM °'Lv antonkeßsjes J j ïamilie Kerstconcert * % * * -~ * * Programma: Met de solisten: £ * Suite uit Castor en Pol- Vera Beths (viool) ï * lux, J. Ph. Rameau. Frans Bruggen (blokfluit) * J Concert v. blokfluit en *■„._,, ,?„ t ~ „ . f $ orkest G gr. t., J. J. Frans Vester (dwarsfluit) + * Naudot. | J Concert v. blokfluit, + * dwarsfluit en orkest, e. £ * kl. t„ G. Ph, Telemann. + J Havanaise, C. Saint + * Saëns. * * Suite I'Arlésienne, G. * J Bizet. " * * i + Prijzen der plaatsen ƒ 4.— J * Voor Paroollezers ƒ 3.— J J bij inlevering coupon + >f + * Plaatsbespreken van 18 december af dagelijks van 10 t * —3 uur aan het Concertgebouw. Tel. 020-718345 (mee- ï J delen dat u van coupon gebruik maakt). -* if ->< * ; ■ * t COUPON , + * t J HET PAROOL-KUNSTMAANDORKEST * % J Naam: ! * * Adres: £ * X J wenst plaatsen. +

(ADVERTENTIE) iiiimimnm 10.00 uur gebracht gereed CAPI-UJX AMSTERDAM KALVERSTRAAT 115, NASSAUKAOE 361. P. C. HOOFTSTRAAT 60, ROKIN 1, ROELOF HARTSTRAAT 4, SCHELDESTRAAT26,WINKELGALERUREMBRANDTSPLEINI7. AMSTELVEEN: WINKELCENTRUM PLEIN 1960. VOOR POSTZENDING POSTBUS 3493 ■niniimmm (ADVERTENTIE) TEGELTAPIJT Rijk-kleurig

bij uw juwelier _ "yDTTTDDB cultivé parels gegarandeerd in Japan gekweekte oester parels

(ADVERTENTIE) TEGELTAPIJT Warm-kroezig

Ji Pp h « Sc'o£.et ttüeede Amsterdamse Stadto Pia»rert J°nQe Kunstenaars heeft r HarTy Voorren gisteravond ki te?w horen ot>er -u>elk een v&k T?Tarnent hij beschikt. Ditmaal Oh trolp echter ook een scherpere % «en poüer zVn sPel *e hebben, wat ven n*eutüe verheugende l'oee« ,l'lng in zijn artistieke groei- Vees. v?* het voorheen immers nogal AU, r- dat hij te emotioneel gela- erk ging om zichzelf nog tot ti 6*e kunin'en dwingen en de Huilen v,r• muzikaie voortgang te k?er ri: ."lijven volgen, nu wist hij V % ?-. antie °P te brengen en was laf bet*H?, ei£en verrichtingen bewus- C*> dat • en- Een win«tpunt van bewrt n» ln zijn Spaanse programma!&ii£-t e Pauze het duidelijkst tot v3'n j5ng kwam. zuidelijke slagschaduwen ri>W &are hevige dynamische conto .SloJ?1 onmiskenbare affiniteit met o~ hartstochtelijke en ook Aeri?e cantilenes van De Andaluza en Albéniz Triana Kf «m„lndrukwekkend. Dat Vooren, S^elon6 ljd biJ Alicia de Larrocha in eist ki3, studeerde, met deze toonla f 4 in vergroeid is geraakt bleek SN r! .f* Falla's veeleisende FaniJNs Aca' Verleende hij ook Beetliii' W^"cPpasslonata"-sonate opus 57 ei^fJhfS0?1* heftige accenten, Brahms' li &W? opus 119 kl(>nken daarentegsloos aardig genoeg nogal span"

ROGIER STARREVELD

NcAHAAG. woensdag (ANP). — v3ls~*"°kstra, die onlangs ontslagen 3 Medewerkster aan de musical ?Slo'an van La Mancha", heeft weer a!biW gevonden. Zij zal in januari, fj ren maart en aPril optreden met jDQf(j pertoire van musical-songs aan j?t VooVan de „Nieuw-Amsterdam" i'fy y r de HAL cruises maakt vanuit 1 «ia-i £• Zaterdag zal zij van Schip\~ ««r New Vork vertrekken.

(Van onze correspondent in Parijs) " heeft een nieuw theater gekregen, het Théatre de la Vils k (Stadstheater). Het staat op de plaats van het Théatre Sarah j.erttfiardt; maar van dit gebouw zijn alleen de vier muren overgesjeven - De rest, de gehele schouwburg binnen de muren, is weggeld ,°°Pt en vervangen door een andere, die ultramodern is. j. "leater behoort aan de gemeente Parijs dat daarmee een instel- geschapen heef die het midden houdt tussen het Volkstheater van Chaillot en een „Maison de la Culture".

06 leid Jean *' anmlateur noemt hij zich, is acte,, ercure> een der begaafdste Vert. s en regisseurs van Parijs. De *e f°UwinS heeft tien miljoen nieui "Hannes gekost maar het resultaat Oitetfj er wezen. MrJ- 's er wemië gebeurd: de ge-0v cue. een kopie is van het ertegen - et Théatre Chatelet heeft l Wv11 een P°rtico bijgekregen. Plaat is alles veranderd. % n Van de ou<^e zaal> die, met dmJ? Verhangende balkons en scha- waarTeken- 1284 Patsen had, Honl? net iets meer dan de nellt at™;, "Jk uitzicht gaf, is een groot to»cci ater verrezen dat vanaf het het * WeS- en omhoog rijst en met fiVotmt cc* een harmolusch geheel gOM rd zitplaatsen, maar alle zijn vPilar *ant er zijn geen balkons en 'ets j die net uitzicht breken. lesjS er aan versiering gedaan; al- s functioneel. De houten borden e wand regelen de akoestiek kW*, dienen, in hun warme bruine Deej ■ meteen als versiering. Het tokjjj ."-■ 22 meter breed, maar het is _ l°t de helft versmald worden — uit tientallen kubussen hujj min het vierkant, die elk hoefteiSen lift hebben en naar bek(,r e Van 6 cm tot 2 meter omhoog 511efje? rijzen. De vloer kan dus op e 1 h t manieren worden vervormd >>toneellandschap" in enkele Kt k g en totaal veranderd. Nen^n gordijn en er zijn geen cou'<% a^les °Pen en bloot. Het airju regelt de zichtbaarheid; en de rjefts geschapen duisternis verwijde». at niet terzake -doet. Door die ten v Van openheid, door het creëte, wan de ene al-omvattende ruimten n!,men het directe contact tus"keig en acteur versterken. SojjQ verdiepingen boven de ifjEep.wburgzaal is een repetitiezaal ?choi, £*• die even groot is als de Ze is volkomen ge- WCnt' zodat er gerepeteerd kan s'e])i„ terwijl beneden een voorst" ung Plaats vindt.

De acteurs hebben elk een keurige loge, met rustbank en douche; ze hebben ook een eigen foyer waar ze samen kunnen komen en de dag doorbrengen. Het theater moet ook hun gebouw worden, zegt Jean Mereure; ze moeten er zich volkomen thuis voelen. x Maar dat geldt ook voor de toeschouwer. Er is een bar en een gezellig restaurant ■— met plaats voor 280 mensen — onder de hall; waar men voor 10 of 12 francs een maaltijd kan gebruiken. Toegang hebben allen die een toegangsbiljet voor de schouwburg bezitten. De vestiaire is individueel; ze bestaat uit elfhonderd kasten, op toegankelijke wijze naast elkaar geschaard op de wijze van bagageloketten in een stationshal. U hangt uw kleren erin, neemt de sleutel en steekt die in uw zak. Na afloop haalt u uw jas weer op. Er is geen gedrang, geen rij wachtenden; alles verloopt vlot en ordelijk, zonder inmenging van derden. Bij alle afbraak is één ding gespaard: de loge van Sarah Bernhardt, met enkele herinneringen aan de comédienne, waaronder het befaamde tinnen zitbad. Eeven opmerkelijk als het theater is het werkprogram dat Jean Mereure ervoor heeft opgesteld. Er komen twee soorten voorstellingen per dag. Om half zeven begint een program dat ongeveer een uur duurt en waarvoor nu eens een chansonnier, dan weer een danser, een kamerorkest of solist, een ballet wordt uitgenodigd. Ze treden een week of twee weken op. De toegangsprijs voor deze vroege avondvoorstelling is 5 franc, dat is minder dan een bioscoopkaartj e. Na afloop van die voorstelling kunnen de toeschouwers naar huis gaan — ze zijn dan nog voor achten thuis. Dat is een regeling die, zoals een f opinieonderzoek heeft uitgewezen goed uitkomt voor een heleboel mensen, die, van hun werk komend, nog wel vóór het eten wat aan behoorlijke ontspanning willen doen. Ze kunnen ook in het restaurant gaan eten en eventueel daarna de tweede voorstelling bijwonen. Voor de „vroege avond"-serie heeft Jean Mereure Juliette Greco geëngageerd, die de voorstelling deze week opende met enorm succes. Ze wordt gevolgd door het „Instrumentale Ensemble van Frankrijk" dat een programma brengt van de ultramodernen Durante en Tisne, aangevuld met Vivaldi en Mozart. Daarna komt echtpaar Guy Bedos en Sophie Daumier, twee jonge acteurs die bijzonder geestige dialogen en komische maskerades spelen. Op het programma staat daarna het Nederlands Dans Theater uit Den Haag. Voor de avondvoorstellingen heeft Mereure een repertoire samengesteld van vier stukken; elk stuk zal drie maanden gespeeld worden. Hij begint met Pirandello's Zes personnages op zoek naar een auteur, stuk. dat, naar Mereure terecht zegt, aan de oorsprong staat van alle moderne toneel. Daarna komt Shakespeare's „Veel drukte om niets' ' gevolgd door een stuk van Sarlre, L'Engrenage, dat van 1946 dateert en een soort anti-imperialistische tegenhanger is van zijn anti-Stalinistische „Mams sales". Er komt geen vaste troep; elk stuk krijgt zijn speciale bezetting, maar op velen zal een beroep gedaan worden. Hoe denkt Jean Mereure zijn theater te vullen? Men kan om te beginnen „lid" worden; de lidmaatschapskaart geeft recht op twee plaatsen tegen een verlaagd tarief. Men kan een abonnement nemen voor vier voorstellingen; in beide gevallen heeft men voorrang bij het bespreken van de plaatsen en altijd toegang tot de bar en het restaurant Groepen-buurtbewoners of fabrieks en kantoorpersoneel kunnen een groepsabonnement nemen voor een bepaalde voorstelling.

Tenslotte kan men natuurlijk voor elke willekeurige voorstelling gewoon een plaats bestellen. Dat kan schriftelijk of telefonisch, zonder enige extra kosten. Als er tenminste plaats is. Want er zijn nu al 25.000 abonnementen verkocht, d.w.z. 100.000 plaatsen!

Straks als de Hallen naar Rungis verplaatst zijn en de buurt getransformeerd wordt in een cultuur- en woonwijk, zal de strategische positie van het theater nog mooier worden. Mereure heeft al een cafetaria laten inrichten voor de honderden bezoekers uit de buurt die hij beneden verwacht.

Tekening van de nauwelijks gewijzigde gevel van het Parijse Théatre Sarah Bernhardt,

1 lET concert dut hei Kunstmaand Orkest gisteravond de leden van ds Amsterdamse Kunstkring aanbood, is een overtuigende manifestatie van Nederlands opera-potentiëel geworden, die lowel op liet podium als \n de een ongebruikelijke atmosfeer verwekte. Dat de prestaties van de zeven solisten door het publiek met onstilbare geestdrift werden ontvangen, was begrijpelijk. Want men beleefde ervaringen die in de thans gangbare operapraktijk van ons land nauwelijks nog voorkomen.

Men hoefde niet doof te zijn voor vocale of andere gebreken (bij de meesten was daar echter geen sprake van) om toch te beseffen dat het gemiddelde van zeer hotte kwaliteit was ca meer dan eens naar grandioze toppen werd getild, zoals men hier laan niet meer hoorde. Dat Nederland over sopranen van verschillend stem tv pp beschikt, werd door drie zangeressen aangetoond. De felle kracht van Marijke van der Lugt contrasteerde met de ranke charme van Jeanette van Dijcks lyrische sopraan, die op haar beurt weer heel andere attracties had dan de fantastische expressieve innigheid waarmee Gerrie de Groot indruk maakte.

Cora Canne Meijer, wier verleidelijke mezzo een begrip is geworden, bleek ook tot een hier weinig bekende dramatische gloed vol hartstocht in staat. Anton Trommelen, minder ervaren dan zijn collega's, onthulde toch a mtrekkeüjke mogelijkheden van zijn lyrische tenor. De viriele bariton van Henk Smit frappeerde mij weer door de gonzende kloekheid. Guus Hoekman was voor deze gelegenheid overgekomen uit Boston, waar hij aan de universiteit de opera-workshop regisseert; hij bleek niets verloren te hebben van zijn rijk geschakeerde vertol- waaraan hij zijn ruige bas ondergeschikt maakte.

Men kwam deze avond ook te weten dat wij een geboren opera-dirigent bezitten: Anton Kersjes. Want wat hij qua nuanceringen, sfeerschildering en meeslepende dramatiek met zijn magnifiek reagerende orkest bereikte, was bepaald opzienbarend. Dat hij dit alles waar maakte in sterk uiteenlopende muzieken, waarvoor steeds moest worden omgeschakeld ■— fragmenten uit opera's van Mozart, Lortzing, Verdi, Mascagni, Donizetti, Bizet en Richard Strauss ■— accentueerde Kersjes' kennis van zaken en lenige paraatheid.

LEK VAN DELDEN

PARIJS, woensdag (AFP) — De Franse „Grand prix du cinéma" 1968 is dinsdagavond toegekend aan de film „baisers volés" van Francois Truffaut. Deze rolprent is dit jaar ook al bekroond met de prijs van de kritiek.

pALERIE JALMAR, Prinsengracht 458, heeft tot 9 januari een expositie van recente tekeningen en grafiek van Martin Engelman (Hoenkoop 1924). Het is duidelijk een serie, op éénzelfde model geïnspireerd: een Oosters meisje met zwart sluik ponykopje, telkens op nieuwe manier decoratief toegepast. Er is nauwelijks een achtergrond aanwezig, slechts een kleurvlekje, een gebogen lijn, als een koord waarover de danseres gaat balanceren. Het decoratieve element ontstaat door het gebruik dat Engelman maakt van kleurarcering op het kostuum, een cape-achtig iets of een pantalonachtig iets. De kleur is beperkt: een flets lila of een flets geel, verder zwart-wit, alles met gewoon fijn potlood bereikt. De vrouwenfiguur, die in zijn werk zijn intrede gemaakt heeft en de zinnebeeldige ezel, paard, stier of wat dan ook is komen vervangen, is wel erotisch bedoeld, maar niet zinnelijk in de betekenis van zwoel of opwindend. Het is een glad, gestyleerd lichaam met cirkelronde borsten, rechte dijen en een weinig genuanceerd lichaam. Engelman gaat in het nieuwe jaar met een beurs van de Fordfoundation een jaar in Berlijn werken. Tussendopr zal hij als invite van de universiteit van Columbus in Ohio in het voorjaar twee maand als visiting artist in Amerika doorbrengen.

(door Fanny Kelk)

gEDERT ruim twee jaren heeft Galerie Pribaut in de tijdelijk vrij gebleven ruimten van het Reclamebureau PRAD onder de bekwame leiding van Paul Mertz en Deborah Wolf tentoonstellingen georganiseerd. Tijdens de 25 tentoonstellingen, die de Galerie presenteerde, kreeg ze geleidelijk aan een eigen gezicht. Galerie Pribaut moet nu sluiten, omdat PRAD zich gaat uitbreiden, en luistert dit feit op met een merkwaardige presentatie (tot 4 januari) van de Engelse beeldhouwer Nicholas Monro (Londen, 1936), die voor de gelegenheid met zijn kudde van 41 fiberglass schapen uit Engeland is overgekomen.

Witlijvige, zwartkoppige en -potige schapen, die via de objectententoonstelling, onlangs in Düsseldorf, al eigendom zijn geworden van de Duitse verzamelaar Gustaph Adolph Baum, die een speciaal vertrek voor hun permanent verblijf in zijn huis heeft ingericht. Monro vervaardigt het eerste schaap uit klei, maakt daarop een mal, waaruit de gehele kudde afgegoten kan worden. Later beschildert hij de fiberglass beesten. Na hun reis naar Pribaut gaf hij ze een nieuwe maquillage in zwart en wit. Dergelijke kuddes maakte hij ook van herten, aparte modellen voor de bokken en de geiten en hij plaatste die op de golvende gazons voor zijn huis in de country.

De Engelse kunstenaar Monro temidden van zijn eenenveertig schapen in Galerie Pribaut.

r\IRK MULLER (Haarlem 1946) maakt glanzende J-' zwarte kisten uit perspex, met gebogen tralies en glimmend chroom ervoor, hendels en scharnieren van datzelfde metaal. Ze brengen onmiskenbaar de effecten van Pieter Engels in gedachte, die de presentatie van deze opstelling (tot 9 januari in Galerie 20, Keizersgracht 518) „een topshow" noemt. Enkele maanden geleden liet Muller op dezelfde plaats zijn kisten onder het motto „verhuiskisten" zien. Deze kooien moeten nog indringender de benauwenis van de moderne mens, het opgesloten zitten in een wereld die het nu juist over ruimte en ruimtevaart, over individuele vrijheid en onafhankelijkheid heeft, illustreren.

(Van onze muziekredacteur)

AMSTERDAM, woensdag. — Onder de kop „Feestelijk debuut van Christine Deutekom" beschreef het blad Le Notte het eerste optreden van onze landgenote in Italië dat dezer dagen in het Teatro La Fenice (de opera te Venetië) plaats vond. Zij debuteerde er als Fiordiligi in Mozarts „Cosi fan tutte", een vertolking waarvan volgens de Corriera della Sera „het uitzonderlijke de doordringende glans van het hoge register was die als een zilveren draad door de orkestpartij liep." Haar succes had o.a. tengevolge dat de Venetiaanse Opera haar onmiddellijk voor drie jaar engageerde.

Dat houdt in dat Christine Deutekom, die er ook op 19 en 22 december nog in dezelfde partij optreedt en in januari en februari de hoofdrol (Elvira) in Bellini's I Puritani zal zingen, elk seizoen aan een grote reeks voorstellingen zal meewerken. In mei en juni zal men haar in Venetië bovendien in de titelrol van Donizetti's Lucia di Lammermoor zien.

In februari zingt Christine Deutekom in Saarbrücken de rol van Constanze in Mozarts „Entführung aus dem Serail". In maart vertrekt zij naar Rome, waar haar eerste grammofoonopnamen voor Philips plaats vinden. Dat gebeurt met het orkest van de Italiaanse radio (RAI) 0.1.v. Carlo Franci.

CHRISTINE DEUTEKOM

y\E voortreffelijk toegeruste alt Helen Watts, een zangeres met aristocratische allure, stelde zich gisteravond voor in een liederrecital voor de Concertgebouwkamermuziekserie in de Kleine Zaal. Het toegewijde publiek toonde zich opgetogen, doch bewaarde de open doekjes pas voor na de pauze (Britten en Mahler). En terecht, Brahms en Schumann (dezelfde geprogrammeerde cyclus Gedichte der Königin Maria Stuart opus 135) versterkten de imago van de Engelse alt: een prachtig geümbreerde zeer boventonenrijke lage stem, doch zo warm van klank, zo koel in toepassing. Zangtechnisch weet Helen Watts dat zij zich eigenlijk alles kan permitteren: haar stem is volstrekt egaal, zonder enige knik in de registerovergangen, haar ademsteun kortweg groots. Ook in hoge liggingen behoudt de stem zijn kwaliteiten en in de karakterisering van het vederlichte derde wiegelied van Britten komt zij zelfs de kleur van een soubrette nabij. Maar het schalkse er van is gespeeld. Mahlers Visprediking, die in feite tot het beter cabaretgenre behoort, nodigt, bijna meer uit tot een spelen dan een zingen. En daarin ligt niet de sterke zijde van deze zangeres, doch het algehele niveau is te hoog om te spreken van een falen. Zoals gezegd haar stem boeit steeds en men houdt zijn adem in voor een ragfijn pianissimo op het amen uit het tweede Maria Stuart lied, maar interpretatief is er een te veel aan afstand, aan understatement. Pianist John Street, correct begeleidend met mooie uitschieters in Mahler, bleek niet de man om dat gemis aan durf of noem het emotionaliteit, te kunnen aanvullen. Ik zou haar dan ook willen adviseren samen te werken met een meer brutaal-stuwende begeleider. ERNST VERMEULEN.