De Volkskrant

wisw6 Biënnale de la Jeunesse in (o e? 8 ik vijf jaar geleden gelijk $ie ri- Saint Phalle een prijs. Nu %Wi P°PPen varl naar zien> zii 'Teha n werken. Dan zeggen ze: J^eLf1? ziJn a-sociaal. Ik dank je % 135 *• Hoe wil je sociaal zijn .Sulden? De mensen die wat %eiaten ze verrekken, nou ja -Ze geven Je voer"--i j <ïoe' Jlt zit 's avonds in een lek- pS en ik maak eens een vers- V*o mi£gelt. Ik trek me mooi V Vo„-gauw ik een hokje buiten week heb ik de stoute *cW ingetrokken en ben naar £>% meester van Bergen gestapt, IK hok voor me weet". Ut jW 'hu alleen maar doorwerken W et J* ben en dat betekent dus iWWrt eds slechter wordt. Het is IV*cl>,dat ik al die tijd niet ge- K ttlet b' Ze zien me nu alleen .gouaches. Met olieverf en % Act -1,? vondsten doen. Het is net i elk e mensen: verschillende Lic jfaar peppen elkaar op, dan £?$ }%1 s dat er iets gebeurt". JJV, willen maken met Kk11- toderd en met zuilen van VMè'rl *ik veeL De strakheid pn,\ ' die verschrikkelijke rsUetl öti e toen ziet waarin de f C• bg ëesloten zitten, de strenge eg Hoi]gracnteni de binnenstad als ïiiet v-eens zouden houden. Je vies te zijn van traditie. Ze weten het nu heus niet beter dan vroeger, hoor". De moderne stad leeft niet, zeggen ze dan. Hoe kan het ook. De mensen lopen als torren door de tochtgaten. Néé. Van de stad moet je een groot warm lichaam maken".

Ze tiert, scheldt op het bankgebouw aan het Frederiksplein. Staat op, roepend: „Maar het geeft niet, we lachen wel". De kleine achterkamer ligt vol papiervellen, kleren en speelgoed. Ans Wortel zit er midden in, cynisch:

„Kijk, dit is mijn atelier. Je kunt je in dit land toch niet ontwikkelen?" Als klein kind heeft ze al getekend. Schrijven kwam pas later: „Toen ik hier op straat liep om een hok te zoeken. Het enige wat je had, was wat je opschreef".

Wat wil ze uitdrukken met de grote lichamen, monden, handen, buiken en baby's die ze tekent? „Ik heb altijd gezocht naar een soort realisme. Ik geloof dat het makkelijker is om met bestaande vormen te werken dan alleen met vlekken en materiaal. Als het zon zoekplaatje wordt bereik je er alleen de puzzelaars mee, een klein groepje mensen die het echt kunnen zien".

Ans Wortel heeft geen enkele opleiding gehad, maar het woord autodidact kan ze niet schrijven. Als haar wordt gevraagd voor een catalogus haar biografie te schrijven noteert ze kortweg: „Ik ben groter geworden, maar naar wat groot betekent, een beetje maar ..."

Frankrijk (Lurcat) heeft de tapijtkunst teruggebracht naar de eenvoud van de volkskunst: m Aubusson zijn de oude, middeleeuwse ateliers tot nieuwe bloei gekomen. Polen heeft de tapijtkunst in verband gebracht met de revolu-

tionaire vormen van de twintigste eeuw. Ondanks haar jeugd al algemeen als leidende figuur in de beweging erkend is Magdalena Abakanowicz, 38. Haar werk is momenteel in het Eindhovens Van Abbe-Museum, gaat daarna naar Haarlem, Groningen en Schiedam, zal aldus tot 19 mei 1969 in Nederland blijven, een must voor geïnteresseerden en een sensatie voor de liefhebbers.

Enkele goede vondsten

HET sprookjesverhaal van de Sneeuwkoningin — Le baiser de la Fée — heeft menig choreograaf geprikkeld. De meest opmerkelijke zijn wellicht Nyinski en Balanchine, waarvan de laatste een vrij strakke en poëtische versie ontwikkelde op de melodieuze en in wezen zeer Russisch getinte muziek van Igor Strawinsky. De Engelsman Ronald Hynd — Royal Ballet — heeft zich als meest recente eveneens aan een verbeelding gewaagd en deze choreografie beleefde dinsdag in de Koninklijke Schouwburg van Den Haag haar wereldpremière. Het sprookje voor de volwassene mag kinderlijk zijn, dient het in zekere zin ook te zijn, wil het zijn naam eer aan doen. Helaas heeft Hynd zijn heil te veel gezocht in een barok gedetailleerde pantomime die nauwelijks nog iets aan de fantasie, aan de illusie van de toeschouwer overlaat, met als noodlottig gevolg dat zijn jongste en eerste grote werkstuk eigenlijk in hoge mate tot een kinderachtig kijkspel is geworden. Tot een bonte kermis vol van ouderwetse „vermakelijkheden" waaruit de ontroering waaraan het gegeven rijk is te zelden enig sprekende vorm aanneemt. Men kan waardering hebben voor een goede vondst als de pas de deux van de jongeman en zijn bruid die op een aardige en vrij logische manier door het spel werd verweven — voortreffelijk bovendien gebracht door Dlga de Haas en Sylvester Campbell — maar dit en enkele andere gelukkiger fragmenten konden Hynds zetting kwalijk voor een overwegende mislukking behoeden.

Het Nationale Ballet dat de première voor zijn rekening nam beleefde trouwens niet zulk een beste avond. Balanchines choreografie „La Valse" — muziek Ravel — kreeg een weinig genuanceerde en nogal zwaar aan de aarde gekleefde vertolking, waarbij vooral ook de vele hoekige armbewegingen in hinderlijk contrast waren met de verfijnd vloeiende melodische lijnen. Dat André Presser, die in het Nederlands Begeleidingsorkest dirigeerde, in deze wat grove en onvoldoende suggestieve aanpak vrijwel synchroon liep was uiteraard ook niet bepaald inspirerend en de schuld lag dan ook zeker zowel aan deze als aan gene kant van het voetlicht. Geen gelukkige start, deze vertoning, die werd besloten met Rudi van Dantzigs wereldsucces, het „Monument voor een gestorven jongen". PIET PIJNENBORG

Voetbalwedstrijd volgen op Boekenmarkt-RAI

(Van onze verslaggever)

AMSTERDAM, 15 okt. — Uitgeverij De Bezig Bij maakt het bezoekers van de Boekenmarkt, die voetballiefhebbers zijn, mogelijk de belangrijkste momenten van de wedstrijd Manchester United tegen Estudiantes te volgen.

In het programma van de vier dichters Remco Campert, Riekus Was- Kowsky, Adriaan Morriën en Cees Buddingh' (met muzikale bijdragen van Boudewijn de Groot) zullen de laatste tien minuten voor de pauze en de laatste tien minuten voor het einde van de wedstrijd op TV-schermen in de Grote Zaal van het Congrescentrum worden vertoond. De dichtervoetballer Cees Buddingh' zal commentaar geven.

(Van onze verslaggever)

AMSTERDAM, 16 okt. — De Nederlandse Studenten Raad (NSR) heeft een rijksstudietoelagengids uitgegeven, waarin alle studerenden een overzicht van alle regelingen (met tips) kunnen vinden. De gids telt zestig pagina's en is het vervolg op een eerder door de Studentenvakbeweging (SVB) uitgegeven brochure „Hoe bereken is mijn beurs?"

De nieuwe gids, waaraan een aantal jaren is gewerkt, maakt het de studenten mogelijk te berekenen of ze een beurs of renteloos voorschot kunnen krijgen, terwijl de aanvrager ook 7'jn toelage kan narekenen.

In het Provinciaal Museum in Den Bosch is de eerste van een voortaan jaarlijkse „Keuze" van start gegaan: vijf Brabantse kunstenaars worden gekozen door de Provinciale Tentoonstellingsdienst om elk weer twee andere Brabantse artiesten bij te kiezen, deze vijftien vormen samen een tentoonstelling, kiezen hun eigen werk en maken hun eigen catalogusbijdrage. Bedoeling: paternalisme en bevoogding van de zijde van musea en galeries te doorbreken.

Opvallendste feiten van deze eerste „Keuze": een melige demonstratie van Johan Lennarts met kompanen Panhuysen en Scha (hun succes: plaatsing van de inzending zó dat de hele tentoonstelling eronder lijdt), een waarschijnlijk te subtiele, in de regenachtige ruimte verdrinkende „situatie" van J. C. J. van der Heijden met makkers Adriaans en Damsté, de terugkeer van Thea Gregoor, een prachtige plastiek .softwom" van Frans Zwartjes, en de schilderijen van Henk Westein, 27, een fenomenale schilder met als beste werk een volmaakt schilderij „landing".

LAMBERT TEGENBOSCH

Magdalena Abakanowicz

Balatred is de beste vinyl-op-vilt vloer» bedekking, die u kopen kunt. De ideale kombinatie van warmte-isolerend, veerkrachtig vilt met kleurecht, slijtvast vinyl. Ligt voor jaren. Als u er alles van wilt weten, vraag dan het Balatred informatie-pakket. U krijgt dan ook die praktische kleurenkiezer. Om thuis uit meer dan 76 mogelijkheden te kiezen welkckleur en kwaliteit t worden zal. Briefkaartje s.v.p. naar

Balamandi Nederland N.V.,

Huizen N.H.

(ADVERTENTIES) lui' - wW>Niet overtuigd? Dan betaalt Jovanda §MN||| (we' wo* verbaasd) ■■Ih& Juw 9e terug. FjJM Al 3 ver niet van overtuigd bent dat Jovanda kousen \ *m Wr >■■** van Agilon garen volkomen rimpelloos zitten m'-WiW vergeleken bij welke kous van een ander merk ook, §1 dan betaalt Jovanda (wel wat verbaasd) uw geid terug. I Postbus 41. Hengelo (O) B| AGILON vTlft/Uk,

Hoge spaarrente tot zelfs 64 /o voor u en... Me/. Th. van Dongen kassier kantoor Breda Dat Is helemaal de NMB. Meer rente, meer spaarvormen (kies uit 6 mogelijkheden, waaronder nu • ook 6%% spaarbrieven). En bovendien een service waar de NMB ook beslist niet zuinig mee is. Daarom is voor iedereen sparen zo aantrekkelijk bij de NMB. Mffi NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK de bank waar ook ü zich thuis voelt 260 vestigingen in Nederland

Ze zegt: „Ik wilde nooit iets worden. Ik heb één keer van mijn leven examen gedaan. Voor mijn rijbewijs. Ik ben eigenlijk heel verlegen, al trek ik een grote bek open. Ik heb jaren gedacht: laat ik maar niet gaan schilderen". Zwijgt. „Carel Visser zei eens ik vind dat je mooi werk maakt maar je moet de kraan altijd op een kier opendraaien ... Toen zei ik: god, weet je, ik vindt juist dat er niet genoeg water uit komt".

„Het is ergens een rot vak, net opium. Als je er eenmaal door gegrepen bent, kun je er niet meer mee ophouden". Binnenkort opent ze haar eigen expositie in Boedapest. „Dat gaat natuurlijk door, ik hou me aan de afspraken. Ik heb niets met die rotzooi te maken, al die toestanden er omheen. De mensen winden zich op, over politiek vooral, wat heb je daar aan? Zorg dat je zelf correct handelt".

Op 14 november zendt de VPRO de TV-film Ans Wortel over Ans Wortel uit.

Ze hangt languit over het tafeltje en zegt: „Ik probeer in de realiteit verder door te dringen dan gewoonlijk gebeurt. Ik verduidelijk zoveel mogelijk dingen voor mijzelf, omdat ik dat nodig heb, en omdat ik buiten zie dat een ander het ook nodig heeft. Omdat je zo geïsoleerd bent, trek je je op jezelf terug. Het is de finste vakantie: in jezelf wroeten. Je komt zulke bizarre toestanden tegen. Ik geloof gewoon dat ik het doe omdat ik zo idioot veel van mensen hou".

Kunst? „Kunst is een zaak die alle mensen aangaat, maar ja. De eerste de beste Jan hier op straat verklaart je voor gek. Dat je zoiets maakt. Een rood vlakkie met een paar ogen hier en daar". LIDY VAN MARISSING

De veroordeelde werd aan de paal vastgebonden. Hij was een man van ongeveer veertig jaar met het forse voorhoofd van de intellectueel en een kalme oogopslag. De officier blinddoekte hem.

Mijn blik kunt u wegstoppen, maar u kunt niet beletten dat de hele wereld u ziet en over u oordeelt". .. _, „„. „Bek dicht" antwoordde de officier op vermoeide toon. „Door mij te beledigen probeert u de vrijheid te vernederen". „Ziezo, dat zit", zuchtte de officier, „dat zit". Met korte passen liep hy naar het peloton terug. De veroordeelde hoorde dat de geweren geladen werden. Hij riep: „Leve de vrijheid!" Hij wachtte op de schok van de kogels in zijn vlees, en op de pijn.... Seconden verstreken, werden minuten. Toen beval de officier: „Schoudert het geweer!" De man verstijfde. Toen, weer niets. Eindeloos duurde de tijd. Zijn laatste minuten ... Niets.

„Leve de vrijheid!" riep de man weer.

Maar als hij het peloton had kunnen zien, had hij zich die moeite bespaard. De mannen hadden hun geweren weggegooid. Ze hadden hun broeken laten zakken en, profiterend van het feit dat hij ze niet zag, waren ze als één man neergehurkt in het zand en ontlastten zij zich.

Dat kan eindeloos pijn doen in botten en spieren, die reumatische pijn. Ukünt die pijn bestrijden. Zet een flacon Togal bij uw bord. Neem bij iedere maaltijd twee tabletten. Hiermee bestrijdtu reumatische pijn. De Togal-fabriek bracht een combinatie van belangrijke bestanddelen in éèn tablet bijeea Deze middelen versterken eikaars werking. Vandaar dat Togal snel en langdurig werkt Die langdurige werking is speciaal belangrijk. Togal helpt ookbij verkoudheid, griep, migraine en hoofdpijn.

... versterkte werking...