De Volkskrant

(jERARD van den book M-EN, hoofdredacteur van Nieuwe Linie: „Ik ben me ji huwelijks van bewust, dat Ij, °t de verfoeide linkse pers k °or. We horeri zeker bij de l §ressieven, maar dat betert niet, dat ik elk ogenblik VQ Senjk druk bezig ben om 0 raan te lopen. Wat rechts r de linkse pers zegt doet - niets, behalve wanneer ze ■ -arheden gaan verkondi- L 'Er zijn wel eens lezers die fegen: Je gedraagt je zo, omr Je in wil zijn. Ik.begrijp t goed, wat ze dan bedoe'(j ', *k besef natuurlijk wel, s !k misschien wat abonnees k kunnen winnen, als ik Ken zou Z'-Jn' a^en we wat Water in mijn l-i.f Eou doen, maar u moet E denken, dat mijn links -ïai le^s de abonnees te 7en heeft." 2itten in een kleine ongezellige u .(TL-buisverlichting) van een \Jl_ra , aan de Amsterdamse Prin'l' -_C e kamer van de hoofdre- Pt, j - Hij lacht vaak en gemakker aat . -cle vertrekken vóór aan de Zl.in redacteuren bezig het t.f van De Nieuwe Linie P-itk bereiden. Deze maand t>e>. oet Mad vijf jaar. i ij?i : f .rs er nog onderwerpen waar de V ' or'er volZen? I*. v,lj- B-: „Gelukkig wel. Maar het is *^U 2eeri!:'. dat dat bijna nooit reui 1 -itgj.P'i-erwerpen zijn. Dat is opftovp - e mensen staan vrijer ter ce ontwikkelingen in de kerk. in zon geval, dat zulke mensen alles wat ze schrijven aan hun kerkelijke overheid moeten voorleggen. Dat moet iedere geestelijke, maar ze hebben daar allemaal dispensatie voor. In het. geval van zulke kapelaans wordt die dispensatie dan ingetrokken. Goed, ik noem dat toch een schrijfverbod. Het is als je er even over nadenkt een idiote toestand, mensen, die volwassen zijn zoiets op te leggen. En ze mogen aan de andere kant zo ontzettend veel. Ze mogen bijvoorbeeld zonden vergeven, om maar iets te noemen, maar zelfstandig een stukkie schrijven ...

Dan zijn ze ineens weer onmondig"

Kerkfabriek

Rent ü progressief opgevoed?

V. d. B.: „Nogal conservatief, een gwoon goed rooms Brabants gezin. 's Zondags twee keer naar de kerk en door de week iedere dag. Dat hoorde zo. Mijn vader was inspecteur van een levensverzekering. Er waren acht kinderen. Het was geen rijke boel. Mijn vader had een heel sterk rechtvaardigheidsgevoel, marchandeerde nooit. Hij stuurde me naar hei gymnasium bij dé augustijnen in Eindhoven. Dat was in die dagen heel wat. U weet misschien, dat Eindhoven uit dorpen is opgebouwd. Ik kom uit Woensel. Ik denk, dat ik de eerste van mijn dorp was, dié naar het gymnasium ging. Toen ik dat afgelopen had ben ik voor priester gaan studeren, een jaar maar. Nee, het is thuis nooit erg gestimuleerd, maar het zat er natuurlijk wel in, zon rooms milieu. Mijn vader zei altijd: Ga eerst maar je gymnasium doen. dan kun je daarna altijd verder zien met dat priester worden. Ze waren thuis eigenlijk een beetje anti-klerikaal. Ze stonden nogal kritisch tegenover de hele kerkfabriek".

Priester

lemand zei over u: Met zijn aard had hij best een aardige priester kunnen worden.

V. d. B.: „Priester wezen zou me nu niet meer aantrekken. Als het allemaal door was gegaan was ik er nu wel uitgestapt, denk ik. Ik was in ieder geval geen dorpspastoortje geworden, dat geloof ik niet, maar daar ben je natuurlijk nooit zeker van. Hoe je je later ontwikkelt heeft heel sterk te maken met het milieu, waar je in terecht komt. Een dorpspastoor ergens in Brabant die in een beschermd milieu zit heeft het. met zijn persoonlijk leven makkelijker dan de man, die voor sociaal werk naar een grote stad wordt geroepen".

Heeft dat caaiservatievi milieu .Jvuis lang invloed gehad? V. cl. B.: „Ik heb in het begin nogal moeite gehad met maatschappij-opvattingen en seksualiteit, dat had ik in dat oudelijke huis wel meegekregen. Ik ben ook wel conservatief begonnen. Toch waren er thuis veel dingen, die gunstig werkten. Ze lieten je nogal vrij. Verder de demonstratie van rechtvaardigheid. Mijn vader had een heel stel agenten onder zich, maar als er conflicten waren pleitte hij altijd voor hen hij de directie. Hij hoorde meer bij de, agenten dan bij de directie.' (zwijgt) ... Ik probeer in de opvoeding van mijn eigen kinderen ook zo te werken, zo veel mogelijk vrij laten. Ze vinden wel, dat ik conservatief ben. Dat gebeurt bijvoorbeeld, als ik tegen mijn 1,7-jarige dochter zeg, dat ze op een bepaald uur thuis moet zijn. Maar dat zeg ik niet uit conservatisme, dat zeg ik vanuit mijn vaderlijke zorg. Kerkbezoek? Ik jaag; ze niet naar rlc kerk. Ze gaan ook niet zo erg vaak. Ikzelf ga wel. ja, nie.t altijd, maar wel vaak. Ze gaan wel eens mee. dat vind ik goed. Ik zeg tegen ze: Ik vmcl liet religieuze moment belangrijk, een soort besef, dat je ergens vandaan komt, dat je ergens bij hoort, dat je ergens naar toe gaat. Maar als ze niet willen jaag ik, ze er met heen. Ik heb een paar kinderen, die helemaal me: gaan, maar wel in gespreksgroepen zitten. Dat' is dan misschien wel zo belangrijk".

Voor de laatste verkiezingen heeft u in de krant aangekondigd, dat u PvdA ging stenunen en verklaard waarom.

V. d. B.: „Ik ben er met mezelf lang over bezig geweest of ik dat moest doen, maar het leek me eerlijk. Sinds ik ben gaan geloven, dat de politiek gedeconfessionaliseerd moest worden heb ik niet meer op de KVP gestemd. Ik ben lang' voorstander van de brede basis geweest. Ik geloof nu, dat de KVP met de PvdA moet samengaan. Mijn vrouw en ik hebben jarenlang om de beurt KVP en PvdA gestemd. Dat was een spelletje, maar het hoorde toch ook bij die gedachte, dat KVP en PvdA bij elkaar horen. Mijn vrouw kwam uit het socialistische kamp. Ze was AJC-ster, toen ik haar in de oorlog bij Philips leerde kennen. Het is een aardig_ doorbraakgezin geworden. Mijn vroiiw is drie jaar voor we trouwden katholiek geworden". Om u? V. d. B.: ~Nee. In de oorlog was ze bij een dominee op bijbelcursus gegaan, maar dat beviel haar niet zq erg. Toen is ze via een vriendin bij een pater terechtgekomen. Ik ben bij haar doop geweest. Die dominee was daar ook. Dat vind ik wel leuk, dat die man toch gekomen was. De liefde is geloof ik wel gegroeid, dooide geloofsontwikkeling, maar ik geloof toch niet, dat ik de aanleding geweest ben". U bent erg vrolijk: V. d. B.: „Ik lach veel, maar ik ben niet zon geweldige optimist. Ik ben niet van het zorgeloze type. Twijfel? Ja. ik twijfel wel. Ik denk lang óver iets na. voor ik er mee begin, maar dan laat ik het ook niet makkelijk los. Maar optimist, nee. Dat vooruitgangsoptimisme zo van: We houden wel vrede in de wereld, de kerk gaat wel vooruit, het zal wel goed gaan met de ontwikkelingslanden, dat heb ik niet. Dat is me door de lezers ook wel verweten. Kijk, als je progressief bent hou je je met de dingen van morgen bezig, je probeert je zo goed mogelijk te informeren en als je dan die yens overziet ontdek je, dat het er allemaal niet zo erg leuk uitziet".

Maar desondanks bent u vrolijk

V. d. B.: „Vrolijk ben ik wel. Ik houd van plezier, grappen maken. Ik amuseer me geweldig op het carnaval. Misschien is het escapisme. Best mogelijk."

Hoofdredacteur G. van den Boomen: ik amuseer me geweldig op het carnaval. Foto: Wim Ruigrok

b.. ' -_i^e . i'-Ck Seeft meer moeilijkheden, hji-i-j."tdrukkelijk voor deconfessio\. °& mg van de politiek, maar een 'C 1 .eP]°"se_ vinden dat erger dan % a-at 'e wat over !let wijwater en s(,i° - fjen zegt. Kritiek op de paus <% .e . Url"'k nog wel tot de taboeva,S. klingen. Maar onze aanval " .'. n h • toen h Cals had lalcn %* IlVat°e"' meer repercussies gehad «v.,,-. 'e over de laatste encycliek

episcopaat

*$ft « »olkomen vrij tegenover de 00_' W n ik had afgedrukt. Alfrink 6efiee-sleTi e oPvatting van die man N t het' Xk schreef terug: Die man §(»_ -Kr recht zijn mening naar vo.(£-.: v.n§en. Ik heb tegen Alfrink billen uw brief ook wel -j. "it v '■ maar dan komt er een na- JV sec mi-i onder. Toen schreef -iL1? .t L aar n«t. We hebben later SW. Aa met die twee Limburgse gehad, die voor ons een Nt '■•'isbJ1 Seschrevcn, waarin ze de V\*anvi ,van Alfrink over het ccli- X °ns ?n' Het bisdom Roermond S v-i rt s opgebeld om te waar,eKotVi.7at we het stuk niet moch- X,* -ad ,n' Het was uitgelekt, dat n\_"orclt -eschreveö. In zon ge?°. 'S-aner dan ook wel eens door N.. 'et ri^Sen gezegd: Dat kun .je l .ri'/Ik ri°en. maar dan zeg'ik: Na- FuNai , ik het wel. Je moet de l\ .i-aaP.°_en aanvallen. Dat ligt Xt'd on. 'n dc 1 .n. Nee, een moge>N r.>' r ?cht 'ets te verbieden be_. __*-ik_' Ik ben toen opgebeld hVt Öont- de vicaris van Moors. Ik ~- „•*«. tV..31- ik het stuk wel in de h-''. -"-en i? 2ei: Afgezien van dat T>' - -'s Bel'r, at het een onbehoorlijk h% nöe nwe ooïc nog, dat het \? .i?e' ik- _eUiüe Lir"e thuishoort. [A ,%e ; Monseigneur, wat er in __ jV hip, nie thuishoort, dat ma'_ l ,irlp kar, °,p de Prinsengracht wel aans hebben toen een V> .in' 'noton ■**««■ Natuurlijk «r-if6"1 O- n van kerkelijke zijde VJ';..b 7,- ïin, 2e hebben 'geen "V n'«t o"' een schrijf verbod be- 'ns- maar de procedure is

(Van onze verslaggever)

AMSTERDAM, 22 mei — Jan rieter Schols (21) uit Venray heeft een contract getekend met de Holida.v on Ice Revue. Op 19 augustus maakt hij in het Franse Nicc zijn debuut als beroepsschaatser. Jan Pieter Schols is, na Sjoukjc Dijkstra en Joan Haanappel, de derde Nederlander die in de ijsshów gaat optreden.

De schaatser uit Venray werd in 13.6 en 1967 kampioen kunstrijden van Zuid-Nederland. Hij zal met „Holida.v on Ice" een tournee door Europa maken,

DE slag bij Heiligerlee in de avond van 23 mei 1568 is niet alleen als strijd vierhonderd jaar geleden gestreden, maar.ook als feillangetijd omstreden. Een eeuw terug, in 1868, ontstonden er jelle polemieken over de vraag hf deze slag, waarmee de Tachtigjarige Oorlog begon, nu toel werkelijk die nationale betekenis had die men er aan wilde toekennen' middels een nationaal monument in Heiligerlee. Op de herdenkingsdag zelf hield de katholieke geestelijke abl)é Brouwers een rede waarin hij stelt dat Lodewijk van Nassau, de overwinnaar bij Heiligerlee, medeplichtig is geweest aan het beramen van de beeldenstorm en dat hij meer aanspraak maakt op de titel avonturier en landverrader dan op die van nationale held. De Amsterdamse katholiek Alberdingk Thijm schreef in een open brief aan het comité tot oprichting van het nationale monument, dat zijn werk was het „nationaliteitjen spelen, ten spijt der geschiedenis, deirechtvaardigheid en der helde. Deze katholieke protesten wekten in die dagen weerwoord op Van Groen van Prinsterer en van Fruin, die misprijzend stelde dat er mensen zijn, die ..aan het feest zijn nationaal karakter willen ontzeggen en beweren, dat de overwinning op Alva geen zegepraal voor de natie, alleen voor een kleine partij,,is geweest. Het ziin dezelfden, ~die er zich op beroemen dat zij slechts in de tweede plaats Nederlanders, in de eerste plaats en bovenal katholieken zijn. Aan den staat wenschen zij alle heil, dat. met de belangen hunner Kerk overeen komt, maar ook geen ander." Vandaag de dag is aan dit soort polemieken alle kracht ontnomen. De herdenking van de slag bij Heiligerlee wordt nu door tamelijk rechts georiënteerde calvinisten gebruikt om de geschiedenis te hulp te roepen in de „strijd om het behoud van de nationale' waarden." Maar als dan deze slag telkens moet dienen ter ondersteuning van een strijd, is het goed na te gaan. welke motieven in 1568 tot de werkelijke veldslag hebben bijgedragen. Als we als maatstaf van strijd nemen de redenen, waarom Lodewijk van Nassau troepen moest verwerven, dan komen we uit op de „liberteyt van religie en conscientie", de vrijheid van godsdienst en geweten. Willem van Oranje, die In 15G7 was gevlucht voor de komende dictatuur van de landvoogd van Philips 11, de hertog van Alva, wenste vanuit de Duitse landen strijd te leveren tegen Alva uit naam van de verdraagzaamheid. Hoewel men zich nauwelijks kan voorstellen dat alle huurlingen aan de kant van Lodewijk van Nassau zich die norm van verdraagzaamheid bewust waren, kan de slag bij Heiligerlee om dat idee gezien worden als het begin van de Tachtigjarige Oorlog.

Pp 24 april 1568 was Lodewijk van Nassau met leger het Groningse land binnen gemarcheerd en begon hij de strijd met de overrompeling van het kasteel van Wedde. De mars op de stad Groningen verliep in het begin' voorspoedig, maar uiteindelijk bleef men voor de stad staan, omdat de Groningse ingezetenen nu niet bepaald enthousiast partij kozen voor de strijders voor verdraagzaamheid. Misschien dat die verdraagzaamheid ook niet zo ver ging, dat men zijn handen af kon houden van de kerksieraden of de bezittingen van de Groningse hereboeren. Intussen begonnen de Spanjaarden en het wettig gezag een tegenactie te organiseren. Een collega-edele van Willem van Oranje, Aremberg, was de stadhouder van Groningen. Hij verbleef ten tijde van de inval van Lodewijk van Nassau in Frankrijk, waar hij mee ten trok tegen de hugenoten. Op het nieuws van de inval haastte hij zich noordwaarts en voer met tien vaandels Spanjaarden van Amsterdam naar Harli'ngen. In grote dagmarsen trok men door Friesland en op 20 mei had Aremberg zijn Spaanse leger in Groningen bijeen plus vijf vaandels Duitse huurlingen, die uit de Friese en Over ijselse garnizoenen waren gelicht. De gende dag\rukte hij op in de richting van Appingedam en toen vonden de eerste voorlopige schermutselingen plaats met verkenningseenheden van het leger van Lodewijk van Nassau. Deze had zich er intussen van vergewist, dat uit Drente een tweede Spaanse troepenmacht onderweg was, die hem het gevaar opleverde van insluiting. Daarom trokken de Nassause troepen op Heiligerlee terug. ■ A

Het verhaal wij dat Lodewijk met zijn officieren in het klooster bij Heiligerlee zat te dineren, toen een boer hun kwam meedelen, dat het Spaanse leger nabij was. Daarop besloot men de vijand op te wachten langs de weg naar Heiligerlee. Het terrein was een typisch Hollands terreiri, met veel veen en sloten. Als de vijand naderde, zou hij door de zogenaamde harkebusiers met hun plompe vuurwapens worden beschoten vanaf enige afstand. Kwam het tot een handgemeen, dan zouden de soldaten hen met pieken te lijf gaan. Toen de Spanjaarden tenslotte tegen zes uur 's avonds zich vertoonden, begon het gevecht met een kanonnade. Maar al spoedig begaven de troepen van het wettig gezag zich terzijde van de Weg en begonnen in het veen strijd te leveren met de strijders voor de verdraagzaamheid. Omdat het terrein zoveel greppels en sloten had, bleef er bij de Spaanse troepen van een gedisciplineerde slagorde niet veel meer over. En dat werd hun noodlot. De harkebusiers werden vanaf hun greppels met veel geweervuur bestookt en kregen het in de grote verwarring ook zwaar te verduren van de krijgers met pieken. In nog geen twee uur was de strijd beslist. Wie van de regeringstroepen het er nog levend had afgebracht, had dat alleen maar kunnen doen door te vluchten. Van de 1500 Spaanse soldaten waren er 500 gedood. Wie er van hen krijgsgevangen werd gemaakt, werd door de strijders voor de verdraagzaamheid omgebracht, geheel naar de te dier tijden. Bij de Nassause troepen zouden 40 strijders zijn omgekomen.

Twee „grote doden" zijn er bij deze slag te herdenken: Adolf van Nassau, de jongste broer van Willem van Oranje, en de Groningse stadhouder Aremberg. Het verhaal wil, dat Adolf in Heiligerlee een vurig jong paard bereed, dat door het geschut en het geschal der trompetten verschrikt raakte en er tijdens de slag met zijn berijder van door ging tot midden in de vijand. Adolf zou vergeefs hebben geprobeerd het paard te doen keren; hij zou niet dan na krachtig weerwerk in de kring van vijanden uiteindelijk zijn omgekomen. De Groningse stadhouder zou op zijn vlucht zijn ingehaald door Nassause troepen. Hij zou van zijn paard zijn gevallen bij het overspringen van een heg en een Amsterdamse geus zou hem de helm van het hoofd hebben gestoten, waarna hij een weerloze prooi werd voor slaande geuzen. Aremberg kreeg van Lodewijk van Nassau een graf in de gewijde aarde van Heiligerlee. De slag bij Heiligerlee ls in de Nederlandse geschiedschrijving beschouwd als het begin van de Opstand; vanuit het oogpunt van een strijd om de verdraagzaamheid 'is dat misschien niet ten onrechte. Beschouwt men de Tachtigjarige Oorlog als een Nederlandse revolutie, zoals prof. Schöffer heeft gedaan, dan is het zinvol om het begin niet te stellen op 1568 — dus het moment, waarop Willem van Oranje daadwerkelijk de leiding van de strijd op zich neemt — maar in 1566, wanneer de beeldenstorm over de Nederlanden woedt. De slag bij Heiligerlee is dan immers een van die talloze gevechten, die daarna zijn gevoerd, en zij is alleen in het oog springend, wanneer men de Nassause deelneming wil benadrukken. PASSEPARTOUT

(Van onze correspondent)

LOOSDRECHT, 22 mei — Het Loosdrechts Jazz Concours, dat dit jaar voor de 11e keer wordt gehouden, beleeft zijn finale op 18 augustus. De VARA-televisie verzprgt hiervan een directe uitzending. De deelnemende ensembles treden in vier categorieën op: oude jazz, moderne >jazz, free jazz en big bands. Het concours wordt tijdens zeven zondagavonden in de Jachthaven Van Dijk afgewerkt. De finale van het Cabaret der Onbeken.ien (voor zangers, zangeressen, vocale ensembles, beatgroepen enz.) is op 10 augustus. Aan elke concoursavond gaan 's middags selecties vooraf. De Stichting Conamus stelt een prijs van 250 gulden beschikbaar voor hel beste Nederlandse nummer. Voor beide concoursen kan men zich aanmelden bij Max van Praag té Hilversum.

(Van onze correspondent)

UTRECHT, 22 mei — Negen colporteurs van de in De Meern gevestigde Europaclub voor boeken en grammofoonplaten hebben met hun opgaven dusdanig geknoeid dat ze tienduizend gulden te veel aan provisie in de zak konden steken. Onder meer is de Utrechtse recherche gebleken dat de 19-jarige Utrechter H. in één week honderdelf gefingeerde bestellingen inleverde, waar hij 1600 gulden provisie voor opstreek.

H. werkte als „groepsleider" van de boekenclub in welke functie hij colporteurs mocht aanstellen. Maar H. had helemaal geen colporteurs in dienst. Hij gebruikte vier verschillende handschriften om toch de indruk te wekken dat hij medewerkers had. Een andere groepsleider, de 25-jarige K. uit Sittard, vervalste samen met twee 21-jarige Arnhemmers, B. en W., op één avond 112 opdrachten. Provisie: ruim 1450 gulden. Een derde, door de politie achterhaald geval betrof de 22-jarige groepsleider De V.. die met vier „medewerkers" voor bijna 2300 gulden aan valse opdrachten versierde. De zaak kwam aan het rollen toen eind februari de Utrechtse agent van de Europaclub een klacht indiende bij de politie. Omdat hij verantwoordelijk is voor de colportage en de uitkering van de provisies, is hij en niet de Europaclub zelf de dupe van de zwendel. De negen colporteurs hebben allen bekend.

(Van onze verslaggever)

AMSTERDAM, 22 mei — Henk van Ulsen is gisteren na een reis van bijna een jaar door de West. Caracas, Mexico, Costa Rica en Colombia op Schiphol aangekomen. De 41-jarige acteur wil voorlopig niet meer op reis gaan. In de komende twee jaar zal hij gastrollen spelen voor de Nederlandse toneelgezelschappen en voor de televisie optreden. In september vervult Van Ulsen een gastrol bij de Nederlandse Comedie in „De Revisor" van Gogol en daarna in De Spaanse Brabander van Bredero. Tijdens zijn tournee door de West met zijn assistent Martijn Hagoort heeft Henk van Ulsen afwisselend voorstellingen gegeven van zijn cabaret „Impulsen" en de monoloog „Dagboek van een gek". In de niet-Nederlandse gebieden bracht hij het „Dagboek" in het Engels op de planken. Van Ulsen heeft dit stuk nu ongeveer 325 maal gespeeld, inclusief de 180 Nederlandse voorstellingen. Op de Antillen regisseerde hij met Antilliaanse amateurs „De Midzomernachtsdroom" van Shakespeare in het Papiamento.

•ft HAAM «s^CSS-"""•,9' ak, "^°oruklaar.

(ADVERTENTIE.) In 6 uur bruin... ook zonder zon! y%, *n bruint J ** *oa ülv-onneba

(ADVERTENTIE) HOKATEX offreert 40 meter handenhygiëne / ■'mmmmmmmÊmÊÊÊmmÊmmmmiammm*****' m | schone handdoek. voor de directeur. I Trek!... schone handdoek voor de secretaresse. Trek!... schone handdoek voor de magazijnmeester. Trek!... voor iedereen is er een lekkere, droge, schone handdoek in de HOKATEX handdoekautomaat, om precies te zijn voor 1 ï et. per stuk. In toilet, keuken en wasruimte biedt 'n HOKATEX handdoekautomaat de meeste meters handenhygiëne. Zijn uw handdoekenrollen vuil? Geen nood. Hokatex komt stipt op vaste tijden met nieuwe, droge, schone rollen. ɧ HOKATEX"1' dienstverlening in textiel Westeinde 50, Voorburg tel. 070 - 867470 (Service door geheel Nederland)