NRC Handelsblad

Door Wim Wennekes

^ Voor de verkoop van een warwinkel aan onbespoten en natuurzuivere produkten geldt al evenzeer de wet van de jungle als in het niet-alternatieve circuit. Het etiket is heilig. En wanneer een importeur van biologische wijn tijdens een test van de Alternatieve Konsumentengids zijn eigen produkt herkent als 'banaal', blijkt de man er achteraf zelfs om te kunnen lachen. Met rechtszaken is de redactie van het blad dan ook nog nooit bedreigd, zodat het vermoedelijk alleen de lezers zijn die zich ergeren aan het Klein Duimpje onder de consumententijdschriften.

In een oplage van zevenentwintighonderd exemplaren verschijnt acht keer per jaar en op kringlooppapier de Alternatieve Konsumentengids. In deze gids geen tests van kleurentelevisies, afwasmachines of jenever, maar schokkende artikelen over 'Almapast en botulisme', Alternatief eten, duurder of niet?' 'Kruidenboeken, wie wordt er beter van?' en 'De troebele achtergronden van sjuutjes en sapjes'. Uit elk nummer blijkt weer dat teleurstelling, list en bedrog des levens zijn en dat predikaten als 'natuurzuiver' en 'gezond' net zo min iets zeggen als vergulde loodjes en goudgerande wikkels. Begin deze eeuw al schreef George Horace Lorimer in zijn vermaarde boek Brieven van een koopman aan zijn zoon: 'Het etiket speelt in deze wereld een veel te grote rol, maar de wereld is onverbeterlijk in dat opzicht en wie dat weet, kan er zijn voordeel mee doen' Het is als met leeuwerikpastei: men neme een heel paard en een halve leeuwerik. Goed vermengen en in potjes doen. Zet op het etiket: Leeuwerikpastei met paard. - Een lezer, mevrouw K. te O., schrijft de Alternatieve Konsumentengids: 'Ik vraag me af of Vegana-margarine inderdaad zo'n natuurlijk mogelijk product is als op de verpakking wordt gesuggereerd. Als deze reformmargarine niet verkrijgbaar is, gebruiken we daarvoor in de plaats Rama of roomboter. Hebben we een goede keus gemaakt met Vegana? De Konsumentengids schrijft terug: 'Als broodsmeersel zijn eigenlijk alleen boter en sesamzaadpasta natuurlijk te noemen. Zolang opschrifen als natuurlijk of natuurzuiver niet wettelijk geregeld zijn kunnen fabrikanten daar hun eigen betekenis aan geven'. Prijsgeven In een van de gidsen werd de firma Reforma aangepakt omdat deze biologisch geteelde voedingsmiddelen het 'garantiezegel' meegeeft, terwijl het geen biologisch geteelde voedingsmiddelen zijn. De Konsumentengids vroeg Reforma: 'U brengt sinds kort een ronde rijst op de markt voor ƒ 2,69 per kilo. Gegarandeerd biologisch geteeld staat op de verpakking. Hoe kan dat? Biologisiche rijst voor zo'n prijs en welke garantie heeft de consument? Waar komt uw rijst vandaan?' Biologische rijst kost namelijk bij andere leveranciers / 3,85. Reforma antwoordde de Konsumentengids: 'Om te beginnen is het een introduktieprijs. En verder, ja, misschien kunnen de alternatieven niet goed rekenen,

of hebben ze slechte inkopers. U zult begrijpen dat wij de herkomst van onze produkten uit concurrentieoverwegingen niet prijs geven'. Commentaar van de Konsumentengids: 'Boerenbedrog'. De biologische graanhandel Trigo werd door de Konsumentengids uitgemaakt voor 'onbetrouwbaar en onbeschoft', want lezers: 'Het broodje dat u vandaag kocht voor een biologische prijs zou wel eens van niet-biologiese tarwe gebakken kunnen zijn'. Er ging een argwanende brief naar Trigo om inlichtingen. De brief werd teruggestuurd; zonder antwoord. Er ging nog een brief naar Trigo. De brief werd andermaal geretourneerd. De Konsumentengids: in onze ogen het bewijs van onbetrouwbaarheid van Trigo'. Zelden zijn door de Alternatieve Konsumentengids gepubliceerde onderzoeken gebaseerd op uitgebreide laboratoriumproeven. Eindredacteur Arie van Genderen: 'Daar hebben wij geen geld voor. We kunnen al nauwelijks de drukker betalen'. Soms, dankzij hulp van studenten of TNO, is de Konsumentengids wél in staat op basis van wetenschappelijke gegevens aan te tonen dat men bedrogen wordt. Zo werden in de laatst verschenen gids onder het motto Was & Plas alternatieve af wasmiddelen getest. Voor wie Lux verfoeit en niet terug wil naar zand, zeep en soda zijn immers produkten te koop als Bio Spül, Kloksop en Mannavita Panama. Gemiddeld zijn ze 50% duurder dan de courante merken. De Konsumentengids: 'Maar zijn die alternatieve afwasmiddelen ook echt ekologies te verantwoorden? Volgens onze strenge normen zijn 10 van de 11 geteste produkten dit niet!' Daar kwam nog bij dat van de 11 onderzochte produkten er tien in plastic waren verpakt. Conclusie: 'Doordat in de alternatieve keuken veel zuiniger wordt omgesprongen met olië en vetten, kunnen kleine afwasjes rustig met koud of warm water worden afgespoeld en borden, koppen en bestek opnieuw gebruikt.' Gezonde ogen Er zijn alternatieve produkten die geen reageerbuisonderzoek

vragen maar gewoon gezonde ogen. Zoals kruidenboeken. Sinds marketingspecialisten bij grote uitgevershuizen een hang naar gezond leven en alternatief genezen bespeurden is het aanbod aan kruidenboeken enorm gegroeid. De Konsumentengids telde 64 recente uitgaven waarvan er 18 werden uitgeplozen: Elseviers gids voor geneeskrachtige kruiden; Het Grote Bruna geneeskrachtige kruidenboek; Reader's Digest Gids voor geneeskrachtige planten en nog vijftien andere titels, waaronder drie van de queen bee Mellie

Uyldert. De boeken van deze schrijfster en kruidenpropagandiste bleken het treurigst van inhoud. Haar Honderd Geneeskruiden (Amsterdam) werd beoordeeld als slecht/matig. Haar Lexicon der Geneeskruiden (De Driehoek) als ronduit slecht. En haar Taal der kruiden (Strengholt) kreeg alleen voor de illustraties een voldoende. Het Grote Brunaboek

bleek het best. Kanttekening van de Konsumentengids: in de meeste boeken wordt verondersteld dat de lezer bekend is met de ziekten en zelf kan bepalen of hij of zij deze ziekte heeft'. Voor nog andere onderzoeken hoeven de samenstellers van de Alternatieve Konsumentengids alleen maar te kunnen rekenen. 'Alternatief eten, duurder of

niet? Annemarie ging voor u de winkels in en hield nauwkeurig een lijstje bij.' Haar bevinding: 'Het is duidelijk, je bent het voordeligst uit als je geen vlees eet, boodschappen doet in de supermarkt, je verder geen overbodige luxe permitteert en je om het milieu geen zorgen maakt. Voor ruim ƒ 5,- per dag kun je dan prima eten'. Bewaar je aan tafel wel je principes dan zul je er ook voor moeten betalen, maar wel op de kleintjes letten want dezelfde fles Akwariussap kost in Zutphen ƒ7,07 en in'Nijmegen ƒ 10,45!

Tenslotte zijn er onderzoeken die eenvoudig met tong en gehemelte kunnen worden gedaan, zoals naar de kwaliteit van Belgisch bier (Grand Cru: 'Smaakt naar gluton') en biologische wijn. Voor een wijntest werden vier proevers ingehuurd van het genootschap Sanguis Uvae, die twee supermarktmerken (niet biologisch) te drinken kregen en acht wijnen van onbespoten druiven. Winnaar werd de niet-biologische Bordeaux 1978 uit de supermarkt met de nepnaam Pomirol. Als pikanterie tekent de Konsumentengids hierbij aan dat een van de proevers importeur is van de biologische wijn Chateau Chvrignac: 'Hijzelf annoteerde hem als 'banaal' maar kon er achteraf toch om lachen'. Eén deelnemer vond dat het roggebrood nog het beste smaakte* Argwaan Wie schik heeft in treurnis vindt in iedere aflevering van de Alternatieve Konsumentengids (a ƒ 4,-) wel iets van zijn gading, maar eigenlijk is het blad niet bedoeld om te lachen. Eindredacteur Arie van Genderen: 'Vijf jaar geleden vond een aantal mensen uit de alternatieve hoek de tijd rijp om een Stichting Alternatief Warenonderzoek op te richten. Ikzelf was toen handelaar in gezonde voedingsmiddelen en ik merkte dat er veel gerommeld werd omdat niemand toezicht hield. Daarom vonden we dat een keurmerk moest worden ingesteld, opdat kopers van die voedingsmiddelen met een gerust hart inkopen konden doen'. 'Echt alternatieve telers, kwekers en handelaren onderwierpen zich aan ons stichtingsonderzoek, maar vooral in de reformwereld wilde men niets met ons te maken hebben. Het is daar dan ook een ongeregeld zootje dat profiteert van de omstandigheid, dat alternatieve consumenten meestal geen argwaan koesteren als ze op de verpakking lezen 'natuurzuiver' en 'gezond'. Om daar iets tegen te doen hebben we een speciale Vereniging van gebruikers van Ekologiese Produkten opgericht, die sinds begin 1982 optreedt als uitgever van de Alternatieve Konsumentengids.' Het blad werd niet enthousiast ontvangen, ook niet in eigen kring. Dat bleek onder meer uit een vraaggesprek met het alternatieve

echtpaar Jos van Hamnie en Joanna Yskout, opgenomen j n het februarinummer. Jos: 'Het heeft geen kracht. It voel dat.' Joanna: 'De uitstraling wordt bepaald door de vorm en kleur en die zijn zeer slecht. Ik be. doel: niet stralend genoeg, [ l zeg nu niets over de inhoud. Het grijze papier is te negatief. V er . grijzing staat nu eenmaal vo^ dekadentie. Dit is te koud. E r moet meer kleur in.' Jos: 'Weet je wat: dat blad is zelfmoord!' Met zevenhonderdvijftig abonnees in Nederland, tweehonderdvijftig in Vlaanderen en dertienhonderd nummers in de losse verkoop per nummer blijven vierhonderd exemplaren onverkocht — vormt de Alternatieve Konsumentengids geen macht in de orde van Frits Bom of Consumentengids. Kampvechter Arie van Genderen en zijn redactie hebben dan ook nog nooit een confrontatie gehad met een advocaat die genoegdoening eiste. De media zwijgen het klein duimpje onder de consumentenbladen eveneens dood; waarschijnlijk omdat ze van het bestaan niet weten. Daarom heeft Van Genderen het voornemen een dezer dagen de televisiekampvechter Frits Bom te benaderen met het verzoek de Alternatieve Konsumentengids door zijn driftig optreden uit de anonimiteit te tillen. Het is echter de vraag of deze daarvoor warm zal lopen aangezien in de komende nummers van de Alternatieve Konsumentengids slechts onthullingen te verwachten zijn over de kwaliteit van gist- en zuurdesembrood en spoorelementen in zeewier. Wat wel verwachtingen wekt is een oproep aan de lezers van de Konsumentengids te onderzoeken hoeveel vreugde valt te beleven aan een 'ekologische vakantie'. Als mogelijkheden zijn onder meer genoemd een verblijf in natuurvoedingspension Zonnewende, het Makrobiotisch Zo^merkamp en het Okido Zen Yoga Zomerkamp. Dat belooft weer eens wat anders dan de bekende verhalen van met Neckermann-reizen gestrande toeristen aan de Costa Non Sol. Van Genderen: 'Er zijn slechts enkele mensen die zich echt aan ons ergeren. Helaas, het zijn geen handelaren, maar mensen uit onze eigen achterban die vinden dat we de vuile was van de alternatieve wereld niet buiten moeten hangen. Dat maakt dat we schandalen soms laten rusten of afzwakken. Niet erg journalistiek, maar we zijn te klein om ons sterk te maken'.

Omslagen van de Alternatieve Konsumentengids

'ijdsein, actualiteitenrubriek van de EO, behandelt vanavond drie onderwerpen: de behandeling van bloedkanker, de schuldenlast van Nederland en een nieuw boek van Floris Bakels, Uitzicht, de lessen van Nacht und Nebel. (Ned. 2, 20-20.20 uur)

Achter het nieuws In Achter het nieuws (Vara) is vanavond een dubbelportret te zien van Woensdrecht en Florennes, plaatsen in Nederland en België die zijn uitgekozen voor plaatsing van nieuwe kernraketten. Marcel van Dam geeft commentaar op de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer. Verder bevat de rubriek een vooruitblik op de voetbalwedstrijd Nederland - Ierland van woensdag. (Ned. 1, 21.20 uur) VANDAAG NEDERLAND 1 Teleac 18.25 Follow me. Engelse les VARA 18.55 Popey. Tekenfilmserie 19.00 Niels Holgersson (15). Tekenfilmserie, afl.: De verdwenen stad 19.25 Zeg 'ns AAA. Comedy-serie van Alexander Pola en Chiem van Houweninge (Herhaling). Lydie is ziek. Verschillende diagnoses. In de hoofdrollen Sjoukje Hooymaayer als Lydie, Renée Soutendijk als Nancy en Manfred de Graaf als Hans NOS 20.00 Jouraal VARA 20.28 Transport (2). Negendelige tv-serie van VARA en BRT over het leven van vrachtwagenchauffeurs, afl.: Het breekpunt. Een man moet kiezen tussen zijn wagen en zijn vrouw. In de hoofdrollen Hans Royaards als Jan en Gilda de Bal als Sonja. 21.20 Achter het Nieuws. Actualiteitenrubriek 22.00 Pisa. Satire van Henk Spaan en Harry Vermeegen 22.15 De Konsumentenman. Service-rubriek gepresenteerd door Frits Bom NOS 23.20 Journaal 23.25 Nieuws voor doven en slechthorenden

NEDERLAND 2 NOS 18.15 Nieuws voor doven en slechthorenden 18.20 Paspoort 18.30 Sesamstraat 18.45 Jeugdjournaal 19.00 Journaal EO 19.12 D'r kan nog meer bij. Kleuterprogramma 19.30 Het kleine huis. Amerikaanse televisie-serie Little House on the prairie, afl.: Laura Ingalls Wilder (2). Laura maakt haar verloving uit 20.20 Tijdsein. Actualiteitenrubriek 20.50 Daniël Wayenberg. Muzikaal portret van de pianist 21.20 Het Evangelie naar Johannes (1). Bijbelles, afl.: Ik bid voor hen... Aansluitend worden vragen van kijkers beantwoord NOS 22.30 Journaal 22.45 Den Haag Vandaag met de Algemene Beschouwingen 23.30 Omnibus. Kunstrubriek gepresenteerd door Theo Stokkink 0.00 Nieuws voor doven en slechthorenden 0.05 Einde DUITSLAND 1 18.00 Regionaal programma 20.00 Journaal 20.15 Die Montagsmaler. Spelprogramma gepresenteerd door Sigi Harreis , 21.00 Monitor. Actualiteitenrubriek 21.45 Dallas. Amerikaanse televisie-serie, afl.: Waterloo auf Southfork. Cliff ligt in coma en Miss Ellie haalt JR onderuit. In de hoofdrollen Barbara Bel Geddes als Miss Ellie, Patrick Duffy als Bobby, Linda Gray als Sue Ellen en Larry Hagman als JR 22.30 Tagesthemen 23.00 Friedrlch Luft im GesprSch mit Manfred Krug. Krug is Oostduitser. Hij volgde Wolf Blermann Indertijd naar het Westen 'D.OO Journaal DUITSLAND 2 17.50 Eln Wort aus Musik. Amusementsprogramma gepresenteerd door Heinz Eckner; gevolgd door Nieuws 18.20 Bugs Bunny: Mein Name ist Hase 18.57 Programma-overzicht 19.00 Journaal 19.30 Eine Nacht in Casablanca. Amerikaanse

speelfilm A Night in Casablanca, in zwart/wit, uit 1946 van Archie Mayo. Persiflage van de Marx Brothers op Michael Curtiz' film Casablanca met Humphrey Bogart in de hoofdrol. Groucho speelt een hotelgerant, Harpo en Chico lopen in de bediening mee; gevolgd door Ratschlag für Kinogönger 21.00 Journaal 21.20 'Ich könnt elnen Roman schreiben'. Ze werden tussen 1918 en 1923 geboren, zijn nu tussen de 60 en 65 jaar. Vrouwen van soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Veten van hen zijn oorlogsweduwen. Na de oorlog werden ze Trümmerfrauen. Vrouwen die de rotzooi van de oorlog opruimden. Documentaire van Lothar Seehaus over deze generatie vrouwen 22.05 Schauder. Poolse speelfilm Dreszcze uit 1981 van Wojciech Marczewski. Poten In de vijftiger jaren. Tomasz is 13, een stille, wat schuwe jongen. In dezelfde periode dat zijn vader door de geheime politie wordt gearresteerd duikt op zijn school een juffrouw op die kinderen recruteert voor een jeugdkamp van de communistische

partij. Tomasz leert daar een "Nieuwe Moraal" kennen en accepteren. Dan wordt op een dag het kamp opgeheven en staat de jongen weer met beide benen op de grond. In de hoofdrollen Tomasz Hudziec als Tomasz, Teresa Marczewska als Leidster en Wla/dyslaw Kowalski als Tomasz' vader 23.45 Journaal DUITSLAND 3 NDR 18.00 Sesamstrasse 18.30 Mit Weltenbummlern unterwegs (1). Reportages van smalfilm-amateurs, vandaag: Bananenfincas und verschneite Fjorde (Herhaling 1981) 19.00 Die Sieben Weltwunder des Altertums (1). Cultuurgeschiedenis, vandaag: Die Pyramiden von Gizeh 19.30 ökoland (1). Programmaserie, vandaag: Ein Pater sieht Grün (Herhaling 1982). Een milieubewuste Benediktijner monnik in Zwitserland 20.00 Journaal 20.15 Die Sprechstunde. Rubriek, vandaag: Gesundhelt kennt keine Grenzen

21.15 Schauplatz. Programmaserie, vandaag: Die letzte Küste. Documentaire over de Faringer. Een volkje dat op diverse kleine eilandjes in het Noordelijke deel van de Atlantische Oceaan leeft. Nazaten van de Vikingen 22.00 Sport III extra: Die 100 Meilen von Waldnlel. Een atletiekwedstrijd voor vrouwen te Mönchengladbach over een afstand van 160 kilometer 22.45 Die teuflische Falie. Engelse speelfilm, in zwart/wit, Obsession uit 1949 van Edward Dmytryk in de programma-serie Das Schwarze Kabinett. Dr. Riordan denkt dat zijn vrouw hem ontrouw is en besluit tot een perfecte moord. In de hoofdrollen Robert Newton als dr. Clive Riordan, Sally Gray als Storm Riordan en Naunton Wayne als commissaris Finsbury 0.20 Laatste nieuws WDR 18.00 Telekolleg 18.30 Sesamstrasse 19.00 Aktuelle Stunde ?0.00 Journaal 20.15 Xunan-Mutter der Lakandonen. Lander-Menschen-Abenteurerdocumentaire van Margrit Keiler en Peter von Gunten over een hoogbejaarde Zwitserse die al een mensenleven lang tussen de Lacandon-indianen in Mexico woont 21.00 Weltreise (1). Zes mensen trekken een half jaar lang via verschillende routes de wereld door. Inleiding 21.45 Landesspiegel met Künstler, Bilrokraten und Publikum. Reportage van Anne Linsel 22.15 Monitor im Kreuzfeuer 23.00 Deutschlandbilder: Das Elite-lnstitut. Film van Paul Karalus; gevolgd door Laatste nieuws BELGIË NEDERLANDS 1 18.00 Quaquao. Tekenfilmserie 18.05 Klein, klein kleutertje met weer Jacobus en Corneel 18.20 Er was een keer... Serie verhalen voor de jeugd van Guido Staes en verteld door Jef Burm (Herhaling) 18.30 Open School 19.00 Tijdrover: Lieve plantjes 19.10 Kijk uit. Verkeerstips 19.15 Foo-Foo. Tekenfilmserie 19.20 Uitzending door derden 19.40 Lotto, Mededelingen en Vanavond 19.45 Nieuws 20.10 Kunst-Zaken 20.15 I.Q. Spelprogramma gepresenteerd door Herman van Molle 20.45 Mondelinge geschiedenis. Documentaire serie, vandaag: Vlassers van het Leieland. Oude vlaswerkers vertellen over de vlasbouw voor de Tweede Wereldoorlog 21.35 Weduwen. Zesdelige Engelse televisie-serie over vier vrouwen die een overval organiseren In de hoofdrollen Ann Mitchell, Maureen O'Farrell, Fiona Hendley en Eva Mottley 22.25 Toto. Nieuws en Coda BELGIË NEDERLANDS 2 19.00 Het leven rondom ons. Documentaireserie, afl.: Moeten Oceanen samenkomen? 19.25 Uit en thuis. Toeristische tips 19.35 Kijk uit, Verkeerstips 19.40 Mededelingen en Vanavond 19.45 Nieuws 20.10 Kunst-Zaken 20.15 De kinderen uit nr. 67. Duitse speelfilm Die Kinder aus no. 67 uit 1980 van Usch Barthelmes-Weller en Werner Meyer. Een Berlijnse straat begin dertiger jaren. Kinderen spelen hun spelletjes. Vaders zijn werkloos. Moeders moedeloos. Langzaam, heel langzaam rukt het nationaal-socialisme in de straat op 21.55 Open school Radio MLVERSUM 1 leder heel uur nieuws AVRO: 18.06 AVRO's Radiojournaal. 18.25 Toppers van toen. (De AM-zender van Hilversum I wordt van 19.02-19.40 afgekoppeld voor Hilversum V: 19.02 Bulletin in het MarokkaansArabisch. 19.10 Bulletin in het Berbers. 19.20

Bulletin in het Turks. 19.30 Bulletin in het Spaans). AVRO: 19.02 Tussen Tivoli en Christiana. 21.02 Wie zwijgt stemt toe hoorsp.serie. 22.02 AVRO's Sportpan. Eretrib. NOS: 23.02 Met het oog op morgen. VARA: 0.02 Elpee tuin. 2.02 Groot licht. 5.02 Truck. HILVERSUM 2 P.P.: 18.20 Uitzending van de EVP. HUM. VERB.: 18.30 Het voordeel van de twijfel. TROS: 19.00 TROS Klantenservice. 20.00 Nws. 20.03 Finale. 21.00 Om het boek. TELEAC: 21.30 Onderwijskunde, les 1. 22.00 Reumavoorlichting. (herh. 3) TROS: 22.30 Nws. 22.40 Een dode uit het Oosten (5), hoorsp. 23.00 Proeflokaal. 23.55 Nws. HILVERSUM 3 leder heel uur nieuws NOS: 18.04 De Avondspits. VARA: 19.02 Hof van Heden. 20.02 Popkrant. 21.02 Moondogs. HILVERSUM 4 NCRV: 20.00 Muziek in NCRV-Studio 2. 21.30 Literama. Hobbels en stenen, klankb. 22.25 De orgelmaker Hinsch. WOENSDAG NEDERLAND 1 NOS 9.30 Nieuws voor doven en slechthorenden 9.35 Einde 10.00 Schooltelevisie 10.30 Einde NOS 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden 13.05 Einde TROS 15.30 Calimero's Bioscoop (1). Tekenfilms 16.00 Zoo is de dierentuin (1). Kijkje in diverse dierentuinen (Herhaling). Vandaag: Blijdorp te Rotterdam 16.35 De Blufkwis. Spelprogramma voor de jeugd gepresenteerd door Hans Kazan 17.25 Einde NEDERLAND 2 NOS 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden 13.05 Einde DUITSLAND 1 9.25 Sesamstrasse 10.00 ARD/ZDF-ochtendprogramma 13.15 Videotext für alle 13.30 Einde 15.40 Videotext für alle 16.10 Journaal 16.15 Eind Wunderbaum rettet viele Tiere. Documentaire van professor Grzimek over een bijzondere boom die in Nepal groeit, de zijdeboom met bloesems zo groot als koffiekopjes (Herhaling) 17.00 Klamottenkiste. Slapstick: Larry, der Kulissenschieber 17.15 Da schau her! Programmaserie voor leergierige kinderen 17.45 König Rollo (8). Tekenfilmserie, afl.: Der Baum 17.50 Journaal

DUITSLAND 2 10.00 ARD/ZDF-ochtendprogramma 13.15 Videotext für alle 13.30 Einde 15.25 Enorm in Form: Tele-Aerobc Herhaling van zaterdag jl 15.40 Videotext für alle 15.57 Programma-overzicht 16.00 Journaal 16.04 Bettkantengeschichten. Kinder* rie, herhaling van der grü" Rauch; gevolgd door Nieuws 16.35 Impressionen aus Chile van Catt line en R. H. Materna. Vandaaj Paradies voller Geheimnisse 17.00 Journaal en Aus den Lëndern 17.15 Tele-lllustrierte en Nieuws DUITSLAND 3 WDR 9.25 Sesamstrasse 9.55 Einde BELGIË NEDERLANDS 1 16.20 Teletekst voor iedereen 16.30 Open School 17.30 Belfi en Lillibit. Tekenfilmserie 17.55 Rooien en blauwen. Tekenfilm» rie Radio HILVERSUM 1 Elk heel uur nieuws. VOO: 7.02 Ook goeiemorgen. (7.30 en 8 .3# Veronica Nieuwsradio). 9.30 Muziek terwijl • werkt. 10.30 Veronica Nieuwsradio. 10* Kletskop. 12.03 Will wil wel. (12.30 Veronifl Nieuwsradio.) 14.03 De Jukebox. 15.03 ToeW en Bellen. (16.30 Veronica Nws. radio). K 17.02 EO-Onderweg. 17.55 Meded. (NOS). HILVERSUM 2 VARA: 7.00 Nws. 7.10 VARA Woensdag Op' De wekkerradio. (7.30, 8.00 en 8.30 Nws.' ? Een greep uit de ochtendbladen. 8.11 Aktu* NOS: 9.05 NOS-Sportief. 9.24 Waterstand* 9.30 Nws. TELEAC: 9.33 Follow Me l (les 1 VARA: 10.03 Nederlandse Schoolradio: St* pen met taal. 10.23 Hoor Haar. (10.30 N* 11.30 Nws.) 11.33 Leef-tijd-genoeg. OVEP" VOORL.: 12.16 Gesprekken met vrouwen, form. over emancipatie. NOS: 12.26 Mw* voor land- en tuinbouw. 12.30 Nws. VA* 12.36 Dingen van de dag. 13.00 Nws. 13 Leef-tijd-genoeg. (13.30 Nws.) 14.00 ^ Schuurpapier vanuit Diergaarde Blijdorp. NORVU: 14.33 't Gif en ik. NOS: 15.03 Zo kan* ook. 15.30 Nws. 15.32 NOS-Wereid*^ 16.00 Wat een taal. 16.30 Nws. NCRV: 1*1 Studio 55. 17.30 Nws. 17.36 Hier en Nu. HILVERSUM 3 Elk heel uur nieuws. KRO: Het progr. kan tussen 8.04 - 16 .58., Nieuws en Reklame, onderbroken worden aktual. van Echo. 7.02 Het leven bepint n«" ven, met Peter Koelewijn. 9.04 FormuH 11.04 De wereld op woensdag. 12.04 Vrasfl! antwoord. 13.04 Seeburg en Wuerlitzer. w Don't stop the muslc. 15.04 Komt er nog * van? 17.04 Weeshuis van de hits. HILVERSUM 4 NCRV: 7.00 Nws.7.02 Het levende Woord. 7. Preludium. 8.00 Nws. 8.05 Platennieuws. V Musica Sacra. 9.15 Onder de hoogtezon. 10* Kamermuz. uit de Barok. 10.30 Orkestp*J 12.00 De symf. v. Mozart (XXII). 12.30 Prof nade. 13.00 Nws. 13.05 Orgelconcert. AVJ 13.30 Bernard Haitink. 14.30 Jaap ter Lin* (barokcello) speelt Bach. 15.45 Europlade:'* muziekleven in Denemarken.

Hans Royaards als Jan en Cilda de Bal als Sonja in 'Het breekpunt', de tweede aflevering van de serie Transport. Vanavond op Nederland 1 om 20.28 uur bij de VARA.

De Balie (23.29.04): di. wo. 20.30 Het Spiegeltheater met 'Een zee van tijd'. Bellevue (24.72.48): di. wo. 20.30 Gr.Z. Toneelgroep Centrum met 'Zonder Onderschriften'; di. wo. 20.30 KI.Z. Cabaret Nar met Youp van 't Hek met 'Man vermist'. De Brakke Grond (24.03.94): di. wo. 20.30 Arca N.E.T. uit Gent met 'Eindspei' van Samuel Beckett Carré (22.5Z25): wo. 20.15 Het Nationale Ballet met 'In and Out', 'Sarcasmen', 'Trois Gnosiennes', 'Pose', 'Portrait' en 'Adagio Hammerk iavier' Concertgebouw (71.93.45): di. 20.15 Gr.Z. Amsterdam Philharmonisch Orkest o.l.v. Ken Ichiro Kobayashi; wo. 12.30 KI.Z. Derek Moore, fluit, en Galia Shaked, piano. C.C. A'veen (45.94.44): di. 20.00 en 22.00 Concert door Ben Cramer; di. 20.30 KI.Z. Het Demiam Kwintet; wo. 20.15 Tropical Brasil. De Engelenbak (23.57.23): di. 20.30 Open Bak, presentatie Jantine de Jonge. Frasceti (23.57.23): di. wo. 20.30 Rutger Weemhoff met 'Isak' (Hij die lacht). De Koopermooien (27.68.30): di. wo. 21.00 Group Itch met 'You can't dance in wooden shoes'. De Meervaart (10.73.93): wo. 20.30 'Er was eens...' een sprookjesfestival. Nieuwe de la Mar (24.97.11): di. 20.30 Pieter Wispelwey, cello, en Paul Prenen, piano. Shaffytheater (23.13.11): Konsertzaal: di. wo. 20.30 De Sluipende Armoede met 'Rode oogst'; Zuilenzaal: di. wo. 20.30 Penta Theater met 'Bloemenzee'; Shaffyzaal: di. wo. 22.15 Beweging Dans met 'Scherven'. Stadsschouwburg (24.23.11): wo. 20.00 Nederlandse Operastichting met 'Hoffmanns Erzahlungen'. Den Haag Kon. Schouwburg (46.94.50): di. wo. 20.15 Haagse Comedie met 'Prettige feestdagen'. Nieuwe Kerk (63.49.16): wo. 12.30 Lunchconcert door het Residentie Orkest o.l.v. Heinz Wallberg m.m.v. Thomas Zehetmair, piano. Theater Pierrto (90.06.35): wo. 14.00 'Avonturen op een onbewoond eiland'. Poppentheater Frank Kooman (55.93.05): wo. 14.30 'De kleine Giraffe'. Diligentia (46.43.06): wo. 14.30 Muziektheater KIP met 'Een kindervoorstelling'; wo. 20.15 Pianorecital door Carmen Alvarez. Theater PePijn (46.03.54): wo. 14.30 Poppentheater door Studio Peer; 20.15 Annelie de Man, clavecimbel. Appeltheater (50.22.00): wo. 20.15 Toneelgroep De Appel met 'De Vrek'; Studio wo. 20.15 Toneelgroep De Appel met 'De huisbeKon. Conservatorium (81.42.51): wo. 20.15 De Stem des Volks. Ned. Congresgebouw (54.60.00): wo. 20.15 'Muziek uit Duizenden' met o.a. Marco Bakker. Rotterdam De Doelen (1344.90): di. 20.15 Gr.Z. Concert door Lee Towers; di. 20.15 KI.Z. Kamermuziek: Varsovia Quartet; wo. 12.45 Gr. hal Koffieconcert Nederlands Koper Quintet met 15 vrienden (500 koffieconcert); wo. 20.15 Gr.Z. Concert door Leve! '42. De Schouwburg (11.17.68): wo. 20.15 Nederlands Dans Theater met 'Nieuw Ballet'; 'Lleder eines Fahrenden Gesellen' en 'Stamping grand'; di. 18.30 Nederlandse Operastichting met 'Lohengrin'. Theeter Zuidplein (81.58.44): di. 20.30 KI.Z. Open Podium, presentatie André van der Louw. Hofplein Theeter (88.20.44): di. wo. 20.15 Luc Lutz en Sjoukje Hooymayer e.a. in 'Mijnheer Lievegoed'. Piccolo Theeter (11.17.88): wo. 20.30 Teo Jolling en Han Bennink in 'Terminus'. Poppentheater Bell Peet (13.75.01): wo. 14.30 'Bij de binnenste buitenlaar'.

De tijden van de hoogwaterstanden zijn, volgens de berekeningen van de Rijkswaterstaat, voor 12 oktober: te Delfzijl 3.11 - 15.25; Dordrecht 7.45 - 20.00; Hansweert 6.26 - 18.45; Haringvlietsluizen 5.39 - 17.58; Harllngen 0.52 - 13.03; Den Helder 10.45 - 23.01; Hoek van Holland 5.58 - 18.18; Rotterdam 7.27 - 19.42; Scheveningen 6.25 - 18.38 en Vlisslngen 5.14 - 17.39. Zon en Maan 12 okt. Zon op 6.58, onder 17.54. Maan oo 14 03, onder 21.25. EK 13 okt.

door Marten Toonder

2572. Tom Poes had haastig afscheid van heer Bommel genomen. Want nu hij geen gelegenheid had gehad de rare hoed van Hocus Pas te onderzoeken, besloot hij de grijsaard zelf in het oog te houden. Hij had nu eenmaal het idee dat de oude niet veel goeds in de zin had en hij wilde graag weten wat er ging gebeuren. Daarom liep hij nu vlug in de richting van het buiten van de markies — want hij wist immers, dat de magister daar heen was gegaan. Het kasteeltje lag vriendelijk in de zomerzon en voor het hek, bij de keurig geknipte haag, knielde de grijsaard op de weg. Hoewel de omgeving geheel verlaten was, praatte hij op luide toon tegen iets, dat hij in de hand hield. Waarschijnlijk sprak hij tot zichzelf, zoals sommige eenzame oude mensen dat doen. „Ik ben een humaan man", hoorde Tom Poes hem zeggen, „en dat is moeilijk genoeg met zo'n klein geweten. Hèhèhèl

Schreeuw maar niet, hoor! Ik zal je thuisbrengen!" Zo sprekende maakte hij een snelle beweging in zijn koffertje en knipte dat daarop zorgvuldig dicht. „Wat doet u daar?", vroeg Tom Poes nieuwsgierig. „Bij Zazell" riep de grijsaard opspringend. „Ga weg, hummel! Schaam je jé niet om mij, oude man, zo te laten schrikken? Wat betekent dat gesluip? Ga weg, lelijkerd!" „Tegen wie praatte u daar?", hield Tom Poes aan. „Ik praatte tegen een arm, verdwaald insekt", zei de oude snauwerig. „Maar dat gaat je geen drommel aanl Maak dat je wegkomt!" Hij wendde zich om en liep met vlugge, korte passen de weg af. Het was duidelijk dat hij boos was en Tom Poes volgde hem aarzelend op een behoorlijke afstand.

NR< & HANDELSBLAD Westblaak 180/3012 KN Rotterdam - Telefoon 010-147211 Postbus 824/3000 DL Rotterdam (Nederlandse Dagbladunie) - telex 21243 ndu nl ABONNEMENTEN / 75.90 per kalenderkwartaal / 282,40 per kalenderjaar Prijzen incl. 4% BTW ABONNEESERVICE INLICHTINGEN OVER BEZORGING t«l*(oon 010-14 66 66 maandag t/m vrijdag tot 20.30 uur en zaterdag tot 18.30 uur BIJKANTOREN Amsterdam NZ Voorburgwal 303 tel 020-25 12 72 ma t/m vr tot 19 45 uur en za. tot 17.45 uur Postcode 1012 RM Den Hasg Noordeinde 44, 2514 GJ Den Haag tel 070-46 94 32 ma t/m vr tot 19 30 uur en za tot 18.30 uur Haarlem: Ged Oude Gracht 9. 2011 GK Haarlem, tel 023-31 18 19 • ma t/m vr tot 19 30 uur en za. tot 16 30 uur Utracht: Jaarbeursplein 29. 3521 AR Utrecht, telefoon 030-94 85 97 ma t/m vr 09 00-10 30 en 19 00-20 00 uur, za 10 00-11 00 en 16 00-17 00 uur ADRE 8 WIJZIGING Ter voorkoming van fouten worden adreswijzigingen niet telefonisch aangenomen Stuur deze ten minste 14 dagen tevoren per briefkaart uitsluitend naar Abonnementenadm NRC Handelsblad. Postbus 824. 3000 DL R'daroADVERTENTIESERVICE tel. 010-14 72 11. tst. 3208 GERUBRICEERDE ADVERTENTIES tel. 010-14 55 33