NRC Handelsblad

PRAAG, 27 febr, — Geheel overeenkomstig de ;ongste uitlating van het Tsjechoslowaakse partijblad Rude Pravo, dat er processen zuilen blijven komen tegen oppositionele elementen, zal maandag vocft - de rechtbank van Praag de zaak beginnen tegen „de negentien trotskisten". Op een uitsondering na zijn het allen jonge mensen die ervan worden beschuldigd lid te zijn geweest van een klandestiene en subversieve organisatie die trotskistische doeleinden nastreefde. De voornaamste beschuldigde die als leider van de groep wordt beschouwd is de 29-jarige leraar in de technische wetenschappen Petr Uhl. De groep bestaat verder uit negen studenten, twee arbeiders, twee wetenschappelijke onderzoekers, twee jonge ambtenaren, een oud-student die nog geen werk heeft kunnen vinden en twee buitenlanders: een 25-jarige Fransman en een meisje uit West Berlijn. De oudste van de groep is de 47-jarige Karei Cambula. De leeftijd van de anderen varieert van 19 tot 29 jaar. Allen zijn in december 1969 of januari 1970 gearresteerd. Hoewel officieel niets is bekendgemaakt, meent men te weten dat zij ervan worden beschuldigd binnen het kader van een organisatie die eerst als „revolutionaire beweging van de jeugd" bekend stond en later als „socialistisch-revolutionaire partij" een samenzwering tegen de regering te hebben beraamd met steun van diverse trotskistische bewegingen en extreem-linkse Franse en Westduitse organisaties. Men verwijt hun ook een groot aantal manifesten, vlugschriften en oproepen aan de jeugd te hebben geredigeerd en verspreid, waarvan het belangrijkste document getiteld was: ,.Bureaucratie nee, socialisme ia." Tevens zouden zij actief hebben deelgenomen aan demonstraties op 21 augustus 1969 in Praag en andere Tsjechoslowaakse steden.

De negentien kunnen worden veroordeeld tot een maximumstraf van tien jaar wegens „subversieve activiteiten" begaan „in samenwerking met een buitenlandse macht of een buitenlandse agent." Evenals bij het proces tegen oud-televisiecommentator Wladimir Skutina op 18 februari zullen journalisten niet tot de rechtszaal worden toegelaten. De entreebiljetten zijn tevoren al verdeeld onder „arbeiders-collectieven". Dit is iets geheel nieuws in Tsjechoslowakije, en herinnert aan de praktijk van de politieke processen in de Sowjetunie. Tot nu toe mochten journalisten altijd binnen op vertoon van hun perskaart. De bovengenoemde uitlating van Rude Pravo dat er ook in de toekomst processen zullen komen was vervat in een hoofdartikel dat het blad gisteren publiceerde. Daarin staat onder meer te lezen dat „wij geen voorstanders zijn van processen en liever ook geen administratieve oplossing voor dergelijke dingen zoeken. Er zijn echter mensen die deze partijlijn als onze zwakheid willen zien. „In de mening dat deze zwakheid hun een straffeloos optreden toestaat overtreden zij voortdurend de wetten en de grondwet van de republiek." Volgens Rude Pravo mag niet geduld worden dat er in het land nog langer bevoorrechte groeperingen zijn die de wetten kunnen ontduiken en die contrarevolutionaire activiteiten ontplooien. „Wij moeten daaruit de consequenties trekken", zo be~

JOHANNESBURG, 27 febr. — Het proces tegen de Anglicaanse deken van Johannesburg, Gonville Ffrench-Beytagh, dat gisteren in Johannesburg zou beginnen, is tot 28 mei verdaagd op verzoek van het openbaar ministerie. De reden is niet bekendgemaakt. Vele Anglicaanse geestelijken waren op de terechtzitting verschenen. Ook de voor gekleurde toehoorders gereserveerde tribune was helemaal bezet. De 59-jarige deken wordt beschuldigd van betrekkingen met verboden organisaties — de communistische partij en het Afrikaanse Nationale Congres. Ffrench-Beytagh, die als een felle tegenstander van de apartheidspolitiek bekend staat, is 20 januari in een kathedraal in Johannesburg gearresteerd en acht dagen later op borgtocht vrijgelaten.

Indien hij schuldig wordt bevonden kan hij worden veroordeeld tot een gevangenisstraf van een tot tien jaar . Door de deken voorlopig op vrije voeten te laten krijgt de politie de gelegenheid een massa materiaal te onderzoeken dat donderdag bij 25 overva'len in beslag is genomen, in vier steden van Zuid-Afrika. Het is niet bekend of donderdag ook arrestaties zijn verricht bij de overvallen die, zoals de veiligheidspolitie heeft medegedeeld, verband hielden met de zaak Ffrench-Beytagh. Priesters en leken verbonden aan kerkelijk werk, studenten, een vrouw die huisarrest had, een verbannen vrouwelijke advocaat, en minstens drie journalisten in Johannesburg zijn donderdag door de politie ondervraagd. Het hoofd van de veiligheidsdienst heeft ontkend dat de politie een intimidatie-actie voert, zoals door verschillende kerkelijke leiders is gezegd. (DPAAP).

Door onze correspondent J. VAN DER PUTTEN SANTIAGO, — Chileen en politiek zijn bijna identiek. Lang voor Salvador Allende op 3 november vorig jaar president werd waren de Chilenen al hartstochtelijke politici, overigens met een voor LatijnsAmerika opmerkelijke democratische discipline. Nu Allendes wettige revolutie op gang is gekomen is het politieke vuur van de Chilenen hoger opgelaaid dan ooit, waarbij over en weer de beschuldiging klinkt dat de tegenstander de democratische beginselen schendt. De positie van de nieuwe Chileense president is niet te benijden. In het binnenland wordt hij geconfronteerd met een verwoede tegenstand van de rechtse Nationale Partij en van de rechtervleugel van de Christen-democratische partij, terwijl de zes partijen die deel uitmaken van het Volksfront beslist geen homogene groep vormen. In het buitenland kan Allende ook op de nodige tegenwerking rekenen. De Verenigde Staten, die tot nu toe zich ontfermden over de bodemrijkdom van het arme Chili, nemen sinds de nationaliseringsmaatregelen

van Allende een afwachtende houding aan. In militair geregeerde landen als Brazilië en Argentinië is men allerminst gelukkig met de ontwikkelingen in rood-Chili. Ondanks al deze obstakels heeft Allende op een bijzonder voortvarende wijze de uitvoering van de vreedzame socialistische revolutie ter hand genomen. Deze voortvarendheid dwingt respect af, temeer daar de president zich voortdurend voor een fundamenteel dilemma ziet geplaatst: de omvorming van de maatschappij in socialistische zin moet geschieden binnen het kader van de bestaande wetgeving. Allende moet dus werken met kapitalistische bourgeoiswetten om het socialistische ideaal te verwezenlijken, zeggen de felste voorstanders van de Chileense revolutie en de compromissen die hij daarvoor moet sluiten zijn onverenigbaar met de revolutionaire idealen. Aan de rechterzijde hoort men andere taal; de regering zou voortdurend de grondwet schenden door zich meer bevoegdheden aan te meten dan haar constitutioneel zijn toegestaan. Tussen al die klippen door koerst Allende zelfverzekerd af op zijn doel. Geschrapt Voor de verkiezingen formuleerde hij dat doel als het creëren van een marxistische staat. Toen hij op 4 september

als — krappe overwinnaar uit de stembus kwam, werd het woord „marxist" uit het vocabularium geschrapt, waarschijnlijk meer uit psychologische dan uit principiële motieven. Natuurlijk, de zes Volksfrontpartijen vormen geen ideologisch front. De meest linkse figuren zitten niet bij de Moskougetrouwen en strikt legalistische communistische partij, maar bij de van de Christen-democratische partij afgescheiden MAPU van Jacques Chonchol (nu minister van landbouw) en bij groeperingen die behoren tot Allendes eigen socialistische partij, waarvan een gedeelte dicht staat bij de MIR (Links Revolutionaire Beweging). Andere partijen van het Volksfront (de „Unidad Popular"), zoals de sociaal-democraten en de radicalen, kunnen moeilijk marxistische partijen worden genoemd. Na de verkiezingen nam Allende een matigende houding aan: Chili zou onder zijn regering de overgang meemaken naar een socialistische staat. Zoiets klinkt heel wat mensen hier iets geruststellender in de oren dan: Chili zal een marxistisch-geregeerde staat worden. Angst voor communisme Toch is de angst voor het communisme groot. Sommigen vrezen dat Moskou via zijn Chileense vazal de werkelijke meester zal worden, en dat het dan met de vrijheid en de democratie

gedaan zal zijn. Niet voor niets heeft Allende de christen-demokraten, van wie zijn investituur afhankelijk was, een aantal formele verzekeringen moeten geven — die alf een amendement op de grondwet zijn vastgelegd — met betrekking tot de individuele vrijheden, de universitaire autonomie en de rechten van de oppositiepartijen en vakbonden. Ook heeft hij moeten beloven dat hij geen veranderingen zal aanbrengen in de bestaande kaders van de strijdkrachten en de politietroepen. Bij al haar maatregelen benadrukt de regering dat zij handelt binnen de strikte grenzen van de wet. De hetze die door de InterAmerikaanse ^ Persorganisatie (SIP) tegen het bewind van Allende op touw is gezet — er zou in Chili geen persvrijheid heersen — is in Chili zelf alleen ondersteund door enkele uiterstrechtse persorganen, waarvan er een wegens belediging twee weken is geschorst, in welke periode het onder een andere naam uitkwam. Allende zelf is verschillende keren fel tegen de SIP van leer getrokken. Het gevolg is dat er misschien geen land ter wereld is waar journalisten zoveel over journalistiek schrijven als Chili. Overheidsinvloed Terwijl dus de meeste tegenstanders van het Volksfront geen 'rechtstreekse bedreiging van de persvrijheid vrezen, zijn ze wèl beducht voor een toenemende

greep van de overheid op het openbare leven. Nationalisering van de koper-, ijzer- en kolenmijnen en van de nitraat-exploitatie, onder staatstoezicht brengen van de banken, onteigening van alle landerijen van meer dan 80 hectare ten behoeve van de landarbeiders en kleine boeren, een omvangrijk sociaal programma — dat zijn de voornaamste van de vele regeringsactiviteiten, die inderdaad een toenemende overheidscontrole inhouden. Maar daarmee hoopt men de twee gro^e kwalen van Chili, de inflatie en de werkloosheid, te bestrijden, met als uiteindelijk doel: een onafhankelijk, welvarend Chili, meester van zijn eigen bodemschatten, bestuurd door de arbeidende klasse, en een voorbeeld voor de rest van Latijns-Amerika en voor de hele wereld. Voordat het zover is moeten er nog stapels problemen worden opgelost. De grootste tegenstand ondervindt de regering op het ogenblik bij het uitvoeren van de landhervorming. De leiding daarvan heeft minister Chonchol, een internationaal bekende landbouwexpert die de agrarische hervorming onder Frei ontwierp, maar aftrad toen hij bij de christen-democraten te weinig steun vond. De berichten over de massale onteigeningen, vooral in de zuidelijke provincie Cautin, zijn zeer tegenstrijdig. Volgens de oppositie zou het er gewelddadig aan toe gaan. De landarbeiders,

voor het merendeel autochtone Indianen, zijn anderhalve eeuw als halve slaven door hun heer gebruikt. Ze maken zich nu meester van de grond die hun destijds wederrechtelijk is ontnomen, zeggen ze. Ze zouden ook kleine en middelgrote bedrijven bezet hebben, die buiten de landhervorming vallen, en ze zouden meermalen de eigenaar en zijn gezin onheus hebben behandeld. Gewapende troepen van de MIR, vroeger bekend van overvallen op banken en supermarkets, zouden daarbij ook een duit in het zakje doen. En de overheid zou de politie de strikte order hebben gegeven afzijdig te blijven. De regering heeft weliswaar de meeste van deze alarmerende verhalen ontkend, maar tegelijk opdracht gegeven dat er geen illegale bezettingen mogen plaatsvinden. De toestand in Cautin blijft echter explosief. Verkiezingen Als de Unidad Popular bij de komende gemeenteraadsverkiezingen op 5 april — de eerste landelijke test voor het-nieuwe bewind — een duideliike overwinning behaalt, dan is een ve r dere verscherping van de tegenstellingen waarschijnlijk Rechts zal de Unidad Populair nog meer dan nu identificeren met het communisme en mogelijk dreigen met een „heilige" oorlog, met als voorspelbaar gevolg een opleving van het linksextremisme.

HONKONG, 27 febr. — Burgers en militairen in NoordVietnam ondergaan thans een intensieve training om voorbereid te zijn op een invasie in eigen land. Dit meldt persbureau Nieuw China. In sommige steden worden loopgraven en schuilkelders aangelegd.

NS Minitrips naar het buitenland 2 dagen Brussel f 48.3 dagen Hamburg f 85.4 dagen Londen f 127.4 dagen Gotenborg f 107.5 dagen Parijs f 132.Inlichtingen in de NSreiskrant op de stations. voordelig uit met NS

BOGOTA, 27 febr. — In de Zuidamerikaanse staat Colombia is in de afgelopen nacht de staat van beleg voor het gehele land afgekondigd nadat minstens elf personen werden gedood in heftige vechtpartijen tussen studenten en politietroepen in de stad Cali. President Misael Pastrana Borrero liet deze maatregel bekendmaken enkele uren na de schermutselingen in Cali, die werden gevolgd door studentenbetogingen in de hoofdstad Bogota en in de provinciehoofdstad Medellin. Deze laatste demonstraties gingen overigens, volgens de politie, zonder gewelddadigheden gepaard. De onlusten in Cali, gelegen in zuidoost Colombia, begonnen toen legereenheden het terrein van de universiteit betraden om de studenten-bezetters uit een aantal gebouwen te jagen. De studenten protesteerden met deze bezetting tegen het aanblijven van de rector van de universiteit. Volgens officiële verklaringen openden de soldaten het vuur toen zij met stenen en brandbommen werden bekogeld. (Reuter, AP)

3M en de Kopieermachines voor Groot en Klein. Neem nou de grootverbruiker. Die is toch geweldig geholpen met onze snelle en zuinige en superautomatische 209/AF? Waar maar liefst 200 originelen tegelijk in gaan! (Zag u het laatst óók op de tv?] m i Trouwens, ook voor de » middelgrote kopie-produktie 0 heeft 3M de M pasklare oplossing. 0 En de kleinste kopieerder ft maakt de mooiste ® afdrukken nu thuis. ■ Met zijn 3M-machine I van f 375,-. | gm M COflIPANY Coupon. Zonder postzegel zenden aan 3M Company, Antwoordnummer 251, Leiden. Stuur mij uitvoerige informatie over uw kopieerapparaten voor □ groot□ middel- □ kleinverbruik. Naam: KNH ~ 10 Bedrijf itraat: __ Plaats Tel.:

JERUZALEM / WASHINGTON, 27 febr. — Volgens waarnemers wordt de kans op een Israëlisch-Amerikaanse confrontatie over de kwestie van de Israëlische terugtrekking uit de Sinaï steeds groter, na president Nixons oproep in zijn State of the World-boodschap van donderdag tot slechts „geringe grenswijzigingen" bij het totstandkomen van een vredesregeling. ïn een interview dat gisteren in het op grote schaal verspreide Israëlische dagblad Maariv stond afgedrukt, waarschuwt minister zonder portefeuille Galili, een vertrouweling van premier Golda Meir, de VS om Israëls vastbeslotenheid niet terug te keren naar de grenzen van voor de Zesdaagse oorlog, niet te onderschatten. In het interview, waarin hij zich overigens optimistisch uitlaat over de mogelijkheid om op langere termijn met Egypte tot vrede te komen, en zich nog optimistischer toont met betrekking tot het vermijden van vijandelijkheden na het aflopen van het bestand aan het Suezkanaal, volgende week, zegt de minister: „Israël kan de (bestandslijnen van 1948 niet als een veilige grens beschouwen. Wij zullen niet tot die lijnen teruggaan omdat dat een hernieuwde Egyptische agressie zou uitlokken." Premier Meir zelf zei tijdens een plaatselijke bijeenkomst van haar partij dat Israël de kans op Amerikaanse druk over deze kwestie niet moet onderschatten, maar er ook niet door gealarmeerd moet raken. Israël heeft

zich nooit verplicht om Jeruzalem, de Golanhoogte en Sjarmel-Sjeik, te verlaten, aldus de premier. Gewoonlijk goedingelichte kringen in Jeruzalem wijzen er op dat de Israëlische eis om Sjarm El-sjeik en een veiligheidscorrido^ vandaar naar de Middellandse Zee te behouden juist de meest directe aanleiding is voor een mogelijk conflict met Washington, in het licht van het aanbod van de Egyptische president Sadat om tot een vredesregeling te komen in ruil voor een volledige Israëlische terugtrekking. De bevestiging, eergisteren door Nixon, van de door het plan-Rogers al eerder voorgestelde „geringe grenswijzigingen", is van te meer betekenis, nu de door VN-bemiddelaar Gunnar Jarring geleide onderhandelingen zich in zo'n cruciale fase bevinden. Israël zal dezer dagen zijn formele antwoord indienen op het door Jarrings vragenlijst uitgelokte Egyptische vredesvoorstel. Egypte, zo schrijft het gezaghebbende blad Al Ahram gisteren, zal Israëls antwoord op het document dat door Egypte aan Jarring is overlegd negeren, en wachten op verdere stappen van Jarring en de Grote vier. Al Ahram laat doorschemeren dat de volgende stap die zpu moeten worden genomen hiet bijeenroepen van de Veiligheidsraad is nog voor de verlenging van het bestand afloopt. Het blad schrijft verder dat Egypte de verklaringen van president Nixon van donderdag nauwkeurig bestudeert. ..Ondanks enkele passages waaruit Amerika's traditionale voorkeur voor Israël blijkt, bevatte de rede toch nieuwe aanwijzingen die de aandacht waard znn", aldus Al Ahram. (Reuter -AF).

Eén vrouw werd gedood en tien andere reizigers raakten gewond toen de van een forcnzentrein, uit Londen afkomstig, lietbegaven en enkele wagons hel station binnenreden. De vrouw werd gedood juist toen zij een kaartje aan het Ui wilde kopen. (AP)

Door een onzer redacteuren Toen de Amerikaanse politicoloog prof. Hans Morgenthau afgelopen woensdag in Brussel zei dat een van de oplossingen voor het probleem van de joden in de Sowjetunie (toestemming voor) massale emigratie was, barsttte de zaal los in een geestdriftig applaus. Toen hij daarop vervolgde dat hij het prettiger had gevonden wanneer men hem had laten uitspreken en dan toegejuicht, werd er ontevreden gemompeld en geschuifeld. En jawel, Morgenthau bleek iets anders in petto te hebben dan de oathetische verklaringen van het gros van de sprekers voor en na hem. Van de Sowjet-regering hoeven we geen instemming met een massale emigratie van joden te verwachten, zei hij; want de joden in Rusland vormen een van de Sowjet-volkeren, en nu als je hun zou toestaan en masse te emigreren, dan zouden andere Sow.iet-nationaliteiten dat voorbeeld misschien wel willen volgen — en dan zou er van de Sowjetunie binnen korte tijd niet veel meer over zijn. Een ander argument van Morgenthau tegen de illusies van de binnen één etmaal behoorlijk opgewarmde deelnemers aan de Brusselse wereldconferentie was, dat een joodse massa-emigratie vit de Sowjetunie onder auspic'ën van dat land nu niet Genaaid strookte met de Russische politiek in het MiddenOosten. Het is dan ook, aldus Morgenthau, veel reëler om het met individuele gevallen te proberen : immers deze „discriminerende" benadering heeft tot nu toe een zek^r succes gehad. Houdt contact Blijf in contact met het Russische jodendom, zei Morgenthau, breng persoonlijke bezoeken, schrijf brieven, stuur pakjes.

Probeer je je zin te krijgen door het uitoefenen van druk die Moskou als beledigend of in strijd met zijn belangen ervaart, dan bereik je niets. Voor een subtiele benaderingswijze is de Sowjetregering echter meer dan eens door de knieën gegaan, te meer wanneer zij daarmee naar buiten haar image kan verbeteren. Wat opgaat voor de diplomatie van de Grote mogendheden tegenover de Sowjetunie, zal vermoedelijk ook van toepassing zijn in deze speciale, afgebakende kwestie. Morgenthau's betoog werd nog voorafgegaan door een kort overzicht van de oorzaken van het conflict tussen de Sowjetregering en haar joodse onderdanen — heel helder en puntsgewijs; maar over zijn rede heb ik later nergens horen praten, terwijl de emotionele wartaal van 1 mensen als Otto Preminger, die het niet toelaten tot de conferentie van de Jewish Defence Leage-rabbijn Meir Kahane een „nazi-achtige streek" vond, wat hij na twee minuten van opperste verontwaardiging en verwarring met een rood kaal hoofd weer introk, bij wijze van spreken nog urenlang gesprekstof vormde. Wat moet men daar van denken? a) Een congres is nu eenmaal een congres, en de slotverklaring — to Recognize, to Enable and To put an End — is zo gek nog niet—; of b) Een conferentie die wordt afgerond met een verklaring, die neerkomt op de ietwat afgezwakte emoties van de openingsdag, probeert van twee wallen te eten (door Morgenthau genoemd 'diplomatie' en 'harde koers'), zo'n conferentie schiet haar doel voorbij? T egenstellingen Het wordt nog ingewikkelder als men zich realiseert dat degenen die hebben geprotesteerd tegen het verwijderen van de 'extremiet' Kahane — met name het Israëlische berucht-conservatieve parlementslid Menachem Begin — door dezelfde zaal van 800 gedelegeerden uit 38 landen heel duidelijk niet zijn 'geslikt'. De boze woorden van de Amerikaanse toneelschrijver Paddy Chayevsky lokten gelijke reacties uit in de zaal; maar de demagogie van Begin veroorzaakte

bijna .een scheiding der gö Begin zei van alles. Dat het Israëlische leg< meest democratische leg< wereld was, Jude non cap resurrecta est, en dat cis voortij was dat joden jodi de politie aangaven (verwi naar Kahane). Anderen spraken op ai wijze over de Jiddische tuur, de diaspora en de talen aan de muur beve hartekreet Let My People en dat was koren op ieder len. Afgezien van de couleur le, die een driedaagse < rentie als deze uiteraard zich meebrengt en die in d val voornamelijk bestond l brekkig functionerende oo foons en sprekers die nie het spreekgestoelte te k waren, zijn er nog een pa< merkingen te maken. Weinig niet-joden Een opvallend punt: er weinig niet-joden aanwa™ mand was zo vriendelijk i te leggen, dat het 'typisch lands' was te denken dat 1 Nederland niet-joden voor zouden opkomen. Dan: de afwezigheid van schrijvers, Saul Bellow André Schwarz-Bart, ove door de organisatoren met woord is gerept En tenslof vrome nadruk die er door se sprekers is gelegd op df statering dat wij hier nie om de pro's en contra's v Sowjet-regime te bespi maar alleen om iets aan de tie van de joden in dat doen. Impliceert het een me ander? In de woorden van genthau: het conflict tuss Sowjet-regering en de jw de sowjetunie heeft grond oorzaken vantisemitisme oudsher een bestanddeel Svan het leven in Rusland, zal nooit ergens boteren een totalitair regime er autonoom bestaande S°" !t die daardoor alleen al jet-ogen een subversief K' krijgt.

8-Daagse vakanties in eigen land Volledig: verzorgd, dus inclusief hotel, maaltijden, reizen en excursies. Zuid-Limburg Twente Friesland Montferland Brabant Zeeland Drente v.a.f 183.' v.a. f 226.v.a. f255.' v.a. f235.' v.a. f261.' v^a. f 263.v.a. f262.Prijzen vanaf elk station in Nederland. Vraag- op uw station de brochure betreffende meerdaagse NS-vakantiereizen. voordelig uit met NS

Door onze correspondent rar. F. W. A. VISSER PARIJS, 27 febr. — de Franse politie bij 0 verboden te staken, 1 . Parijse politieagenten do twee „overdenkingspa we een uur houden. De eerelf tot twaalf uur, wan geen kwaad kan en ^ u van zes tot zeven uur wanneer alles op het sp - het honderd zal lopen. Deze aktie is niet aj' e doeld om kracht bi] aan de eisen voor n°" A rissen, betere werkon^ den en meer vakbonds maar ook om het P u uitdeling van 350.000 ibliek folde door discussies op ®| ra ^ 0 ij lijk te maken dat de v niet alleen is om betog >J { elkaar te slaan. Haar ^ is dienstbetuiging aan meenschap: De oproep uit van de meest rep j e politiebond, de aut . on ? pn