NRC Handelsblad

Veel gemeenten ontwikkelen tegenwoordig initiatieven om burgers rechtstreeks bij de besluitvorming over de vormgeving van het milieu te betrekken. Door gebrek aan ervaring leiden deze pogingen nog lang niet altijd tot werkelijke inspraak. De organisatie en de mentaliteit van waaruit de inspraak wordt verleend moeten aan bepaalde eisen voldoen. B. Erwich, assistent aan het planologisch en demografisch instituut van de gemeentelijke universiteit van Amsterdam, zond ons over dit onderwerp nevenstaand artikel, waarvan wij vandaag het eerste deel publiceren.

f aat sfe jaren is een zeL er ,Omving merkbaar v langstelling .voor het [°P lokaal niveau. Na °g moest veel in korjebeuren om de voorra Voor ^ gne j [. , e ^ ev olking weer op Ij, f en gen. De nadruk L? 0or zeer sterk op (Cr u Ursca P aciteit ' de f-.er' en snelheid. L ruwweg 1960 wordt D i, ZWaarder accent ge( v et democratisch geU et best uur. Het de besluitvorming lt toilie, 1 r v htin S van het *ait , , orn t de wens tot D e h duidelijk naar zek er U !'f er w il meer inI a )n hiJ constateert Ps hem ,1 ve rtegenwoorfel1 n e ^ 1Welgevallige be " [^ Vetten 6 ^ V^eri! 56 ' ns Praak betekent f.,Ho ev 5 late van „zelfbei ,'^rc] w . e daarvan nog | ' ! ve|„ is duidelijk als L V «S v an °° st akels zien die Vf"' Von,. inspraak veru deel zi j n deze V

het raadswerk naast hun gewone arbeid verrichten. Zij hebben niet de beschikking over deskundigen om zich op alle terreinen van beleid te kunnen laten voorlichten. Bovendien komen de aan de orde gestelde problemen vaak pas in de raad als ze in de vorm van afgeronde voorstellen gepresenteerd kunnen worden. Zelden doet zich de mogelijkheid voor te kunnen kiezen uit alternatieven, en als die gelegenheid er wel is blijkt hoe moeilijk het voor de raadsleden veelal is om gemotiveerd te kiezen. In feite valt het beleid voor hen vaak uiteen in afzonderlijke voorstellen waarover beslissingen moeten worden genomen terwijl zij het kader van het totale beleid niet kunnen overzien. Daar komt nog bij dat het beleid steeds gecompliceerder wordt en daardoor ondoorzichtiger. Vooral als het om de inrichting • van de ruimte gaat bestrijkt de planning een steeds groter gebied en een steeds langere termijn. Al deze perikelen gelden minstens even sterk bij het instituut van de inspraak. Dat de overheid er in het algemeen naar streeft om de private inmenging zo lang mogelijk te weren, ligt eigenlijk voor de hand. Zij is traditioneel niet erg gesteld op reacties bij de bevolking die een al gepland proces kunnen beïnvloeden; bijsturen levert extra moeilijkheden en kosten op. In de strijd tussen beheer en zelfbeheer zal steeds naar een evenwicht gezocht worden, ook bij een sterkere decentralisatie van bestuur of nieuwe vormen van inspraak.

De meest democratische vorm van inspraak is die waarbij alle betrokkenen meebeslissen over de inrichting van hun omgeving. Massale bijeenkomsten die voor iedereen open staan, zoals hearings, komen hieraan op het eerste gezicht nog het meest tegemoet. Uit een onderzoek van B. J. W. Bothe en J. van Koutrik, Teachin als vorm van politieke inspraak (Mens en Maatschappij, mei/juni 1968), bleek dat de ondervraagden het meest vertrouwen hadden, uit een aantal van tien mogelijkheden, in teach-ins als middel van beinvloeding van het gemeentebestuur. Het opmerkelijkste was dat er een groter vertrouwen bestond in de niet-traditionele beïnvloedingskanalen zoals teach-ins (of hearings), demonstraties en actiecomité's, dan in traditionele kanalen zoals politieke partijen, raadsleden of bestuursambtenaren. Representativiteit Als al door middel van hearings e.d. invloed uitgeoefend kan worden is het nog de vraag of deze procedure wel zo democratisch is. Het publiek dat dergelijke bijeenkomsten bezoekt is over het algemeen niet representatief voor de gehele bevolking die bij de kwestie betrokken is. Ook bij territoriaal duidelijk begrensde projecten is de representativiteit een moeilijk punt. Gaat het bijv. om wijkverbetering, aanleg van kinderspeelplaatsen e.d., dan is het voor de

vraag naar representativiteit voldoende om te kijken of de gehele wijkbevolking bij de inspraak genoeg aan haar trekken is gekomen. Bij zaken als wegverbetering zijn echter naast de wijkbewoners meestal ook anderen, bijv. inwoners van een ander stadsdeel direct betrokken. In zo'n geval is een behoorlijke mate van representativiteit nog moeilijker te bereiken. Afhankelijk van de aard van de voorziening zullen zich trouwens ook niet-rechtstreeks belanghebbenden voor inspraak aanmelden, met name particulieren of organisaties die speciaal in . bepaalde problemen zijn geïnteresseerd. Bij een gebrekkige representativiteit

zullen belangen- en pressiegroepen een te zwaar gewicht in de schaal kunnen leggen. De corrigerende factor blijft uiteindelijk de gekozen volksvertegenwoordiging, die dan ook het laatste woord moet houden. Wie wel eens vergaderingen bezoekt die in het raam van de inspraak zijn belegd, weet dat er meestal weinig kans is op werkelijke beïnvloeding van het beleid. Het plan wordt in z'n hele omvang ter discussie gesteld; pogingen om binnen bepaalde grenzen te blijven mislukken op dergelijke bijeenkomsten. Als de gemeente zelf het initiatief tot de vergadering heeft genomen komt er steevast een ontwerp-plan ter tafel waarvan bij voorbaat nog slechts enkele details voor verandering in aanmerking (kunnen) komen. De effectiviteit van dit soort vergaderingen wordt ook beperkt doordat de ruimtelijke implicaties van het meestal grote aantal wensen niet snel genoeg zichtbaar gemaakt kunnen worden. Maquettes maken is een zeer tijdrovend werk. Met l\ulp van computers zal dit in de nabije toekomst evenwel zeker mogelijk zijn. Vroeg openbaar Zowel voor de hearing als voor de andere, traditionele en niet-traditionele, kanalen geldt dat aan een aantal voorwaarden voldaan moet zijn, wil er van reële invloed op het beleid sprake zijn. In de eerste plaats zullen de

plannen zo vroeg mogelijk openbaar gemaakt moeten worden. Dus zodra voorbereidingen getroffen worden om in de omgeving van de burger in te grijpen. Die vroegtijdige informatie moet inhouden dat het voor ieder weldenkend mens mogelijk moet zijn om aan te geven welke uitgangspunten hem voor de oplossing van een bepaald probleem het beste lijken. De overheid moet alternatieve uitgangspunten en de consequenties ervan leveren. Deze procedure is ook voor de overheid zelf van belang. J. Funken en R. Ronteltap (Naar een democratisering van de ruimtelijke ordening, Stedebouw en Volkshuisvesting 1969 nr. 12) wijzen erop dat het over het algemeen niet best gesteld is met de kennis van de gemeentelijke overheid wat betreft de normen en waarden van de bevolking. De in een vroeg stadium gegeven respons geeft daar de nodige informatie over, en betekent voor de burger dat hij nu werkelijk aan begin de opzet van een plan kan beïnvloeden, zonder gehinderd te worden door een vloed van informatie die hij moet vergelijken als hij in een latere fase inspraak krijgt. In de praktijk zou dit kunnen gebeuren door een folder onder de betrokkenen te verspreiden. Geen propaganda voor een al gefabriceerd plan in prachtige kleuren, maar een duidelijke omschrijving van alternatieve uitgangspunten, met voor- en nadelen, kosten, de tijd die voor uitvoering nodig is etc. De betrokkenen

moeten hun voorkeur op de folder kunnen aangeven en deze naar het gemeentebestuur terugsturen. Kontinuïteit Hiermee is de zaak niet bekeken. Want een zeer belangrijke voorwaarde voor reële inspraak is kontinuïteit in de procedure. Evenals bij de start van de inspraakprocedure heeft de gemeente hier een belangrijke taak, die meer inhoudt dan alleen informatie geven. Instellingen en organisaties die een permanent karakter hebben kunnen eveneens voor deze kontinuïteit zorgen. Funken en Ronteltap bepleiten in hun hierboven aangehaald artikel in dit verband een intermediaire figuur, een deskundige die los van de gemeente staat. Een gemeente-ambtenaar, speciaal met deze taak belast, zoals het raadslid Van Thijn voor Amsterdam heeft voorgesteld, heeft volgens hen een te dualistische positie. Voor beide figuren gaat het er natuurlijk om of ze voldoende contact zouden hebben met de bevolking. In zeker opzicht lijkt een tussenpersoon zoals Funken en Ronteltap voorstaan te preferen boven de bemoeienis van allerlei organisaties die specifieke belangen vertegenwoordigen en een relatief zwaar gewicht toekennen aan een bepaald aspect, groot mogelijke mate van deVoor het bereiken van een zo mocratie zijn die invloeden niet in allg opzichten bevorderlijk. ^

LEEUWARDEN, 14 juni — Bij een poging zijn zoontje uit het water te halen, is zondagavond te Leeuwarden de 38-jarige Tj. Feddema verdronken. Het kind is doer omstanders in'veiligheid gebracht. De elfjarige Kornelis Hansen uit Uithuizen is zaterdagmorgen in het Meedstermeer verdronken Een meisje van 2Vi jaar. Maria Straus uit Gronau (Duitsland), is zaterdagmorgen in een vijver te Breskens verdronken. Uit de haven van Werkendam is zondagmorgen het stoffelijk overschot opgedregd van de 48-jarige H. Wordrager uit Wilrijk, die 's nachts van zijn vakantiejacht te water moet zijn Onderscheidingen F. Jutte, voorzitter van de Koninklijke Nederlandse atletiekunie, wonend in Den Haag, is benoemd tot officier in de orde van Oranje-Nassau. F. E. M. Brand, te Heerleg, directeur van Brand's bierbrouwerij De Kroon NV te Wijlre, en G. Kortlang, president-directeur van de NV ijzerhandel Wh D. Lijberse, te Arnhem, zijn benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau.

Plak aan de andere kant *an

In Den Haag hebben zaterdag ongeveer 700 mensen gedemonstreerd voor de vrijlating van de wegens zijn lange haar veroordeelde soldaat R. Wehrmann en tegen uitlevering van de Amerikaanse deserteur Ralph Waver. De zaak van Wehrmann komt binnenkort in hoger beroep voor het Hoog Militair Gerechtshof; over de uitlevering van Waver zou vanmiddag de president van de Haagse rechtbank in kort geding beslissen.

De 69-jarige P. Hoek uit Medemblik is zondagmiddag bij een verkeersongeluk in Wieringermeer om het leven gekomen. Hij reed op zijn iets plotseling linksaf en werd aangereden door een achterop komende auto.

UTRECHT, 14 juni — Het bestuur van de VPRO zal op korte termijn in een openbare vergadering een beslissing nemen over het voorstel binnen deze vereniging een plaats in te ruimen voor de Ned. Vereniging voor Seksuele Hervorming. Het voorstel is afkomstig van dr. F. Wafelbakker te Leiden, die zaterdag op de ledenvergadering van de VPRO te Utrecht in het bestuur is gekozen. Hij vindt, dat beide organisaties wel enige verwantschap hebben en een samengaan de gelederen van de VPRO zal versterken. Aanleiding tot het voorstel was het feit, dat minister Klompé de zendmachtiging van de NVSH per 1 oktober '71 heeft ingetrokken. Het ledental van de VPRO is het laatste halfjaar met bijna 38.000 leden gestegen tot 146.900 (begin juni), d.w.z. 90.204 leden /abonnees en 56.696 leden/contribuanten. De heer J. Kassies is afgetreden als voorzitter; als zijn opvolger is benoemd drs. H. J. Penders te Amsterdam. Dr. W. L. Meyering, inspecteur-generaal van de geestelijke volksgezondheid, die kandiaat was voor een bestuursfunctie, had zich kort voor de vergadering teruggetrokken, omdat hij het in verband met de moeilijkheden die rondom zijn persoon en de affaire Dennendal zijn gerezen, niet in het belang van de VPRO acht in het bestuur zitting te nemen.

UTRECHT, 14 juni — Het Nederlandse Rode Kruis voelt er niets voor deel te gaan uitmaken van een nieuwe, overkoepelende rampenorganisatie voor hulp aan het buitenland in vredestijd. Het Rode Kruis wil wel meewerken aan een centraal geleide fondsenwerving voor rampenslachtoffers in het buitenland, maar niet als een van de vele in een overkoepelende organisatie die niet onder de vlag van het Rode Kruis optreedt.

Sinds gisteren beschikt Breda weer over een eigen joods ontmoetingscentrum, een synagoge. De vorige is in de Tweede Wereldoorlog gesloten. De inwijding geschiedde door opperrabijn E. Berlinger. Links van hem mgr. H. C. A. Ernst, bisschop van Breda. De christelijke kerken hebben enige jaren geleden met een inzamelingsactie een groot bedrag voor deze synagoge bijeengebracht.

Door een medewerker AMSTERDAM, 14 juni — De drie joodse kerkgenootschappen in Nederland hebben in een gezamenlijke brief aan de minister van buitenlandse zaken de hoop uitgesproken, „dat de Nederlandse regering zich zal verzetten tegen iedere poging van de regering van Frankrijk of van andere EEG-landen om een gezamenlijk beleid te voeren waarvan duidelijk is dat het niet zou kunnen beantwoorden aan Israëls wens naar vrede en veiligheid".

j 14 juni — De " an

Na het ontstaan van verwarring (prof. Van Niftrik: „Gaat u allen zitten — het is hier een chaos") werd, in een pauze het woordje „huidige" in de tekst ingelast, zodat het accent kwam te liggen op de gang van zaken nti. Het beleid tijdens de — voor de CHU slecht verlopen — verkiezingscampagne kwam daarvan dus los te staan. Portefeuillekwestie" De heer Udink confronteerde de vergadering met een soort portefeuillekwestie: aftreden als fractieleider wanneer de motie niet zou worden aanvaard. Dat zou dus betekenen zich terugtrekken uit het beraad over de kabinetsformatie. Daarmee bracht de heer Udink het landsbelang in het geding. De heer Kikkert nam in de Unieraadsvergadering niets terug van zijn eerder geuite kritiek aan het adres van Van Hulst en Udink: zij zouden de consequenties uit de verkiezingsuitslag dienen te trekken. Unievoorzitter Van Hulst verklaarde na afloop, de uitspraken van Kikkert voor de Unie een geweldige belediging te vinden en hij zou zelf wel eens hebhén willen weten, of hij een door de CHU aanvaarde voorzitter is dan wel „een op termijn gestelde huurling." In de uitslag van de stemming zag hij een duidelijk blijk van vertrouwen. Het woordje „huidige" wilde hij zien in verband met de toekomst; ook zou het betekenen dat men Udink, die bij de kabinetsformatie betrokken is, thans geen stok tussen de benen moet steken. Volgens de heer Van Hulst zou de heer Kikkert Kamerlid kunnen blijven. Wel heeft hij, aldus de Unievoorzitter, een moeilijke dag gehad, gezien de grootte van zijn nederlaag. De ene tegenstem en twee blanco stemmen bij de beslissing over de motie waren afkomstig van c.h. jongeren. Een commissie zal de verkiezingsuitslag van 28 april nader analyseren.

kkert

| at politieke redactie HAAG, 14 juni — InforSteenkamp legt vandaag I- te hand aan de tweede van zijn memorandum R vorming van een vijfikabinet. Daarin zit hijnlijk ook een akkoord de ontwikkelingshulp, ver de fractievoorzitters drie confessionele parfc VVD en DS'70 dit ^ode met elkaar overleg 11 gepleegd. Vorige week over de ontwikkelings|®S geen akkoord bereikt. iirf^ede-Kamerfracties van Partijen die bij de in5 Van Steenkamp zijn en > vergaderen vandaag dusver bereikte reBinnen de fracties van ükt ^ wordt enig verzet maar erg concreet bezwaren niet zijn, W is niet de bedoeling fractie letterlijke tek'J§en voordat het hele le !" er k van Steenkamp '■ttond. formateur brengt van° tussentijds verslag uit «oningin.

GOED DAT ER POLITIE IS..? Omdat ik geen vij f meter van de hoek stond! Een bon. Om twee héle meters verschil, de uitslovers! Bij mijnglaasje-voor-het-eten las ik, dat een man van 32 jaar zwaar .gewond was geraakt: hij was een drukke straat in gefietst, en hij had onvoldoende zicht naar links gehad. Vanwege een auto, die zowat op de hoek geparkeerd had gestaan...

Door onze correspondent DE KOOG, 14 juni — De 70-jarige automobilist S. L. uit Den Burg heeft zaterdagavond omstreeks zes uur met zijn auto in de voor alle verkeer afgesloten Dorpsstraat in De Koog elf mensen aangereden, van wie de 43-jarige Duitser A. Stein uit Hillscheid later is overleden. Van de tien gewonden, onder wie vier kinderen van drie tot zeven jaar oud, zijn sommige zeer ernstig gewond. Na een afsluithek te hebben geramd, is de automobilist met een snelheid van ongeveer 70 kilometer door de drukke straat gereden. Over een afstand van driehonderd meter werden voetgangers aangereden. L. zei zich niets van de fatale rit te herinneren, toen hij — na nog een tweede schrikhek te hebben omgereden — twaalf kilometer noordelijker te Cocksdorp werd aangehouden. Waarschijnlijk heeft L. een black out gehad. De politie heeft hem huisarrest opgelegd, omdat zij geen aanleiding zag tot een arrestatie. L., die J-iarpatiënt is, staat op Tezel zeer goed aangeschreven. Geruchten als zou hij onder invloed van drank hebben verkeerd, worden door de politie stellig tegengesproken. Frontale botsing Bij een frontale botsing te Driemond, op de provinciale weg van Diemen naar Hilversum, zijn zaterdagmiddag drie mensen gedood en twee gewond. De slachtoffers: de 62-jarige H. H. Bruens uit Amstelveen, zijn 58-jarige vrouw A. C. M. Bruens-Faas en hun 21-jarjge zoon H. A M. Bruens zaten in een auto, die na het ongeluk in brand vloog. De 16-jarige Eddie Bruens

sprong brandend in de Weesper Trekvaart; hij werd met ernsige brandwonden in een ziekenhuis opgenomen. De bestuurder van de andere auto, de 24-jarige A. J. D. uit Amsterdam, wiens auto door nog onbekende oorzaak was gaan slingeren en op de linker weghelft was geraakt, werd minder ernstig gewond. De 65-jarige J. Gravendijk en zijn 57-jarige vrouw W. Gravsndijk-Tolk uit Amsterdam zijn zaterdagmiddag overleden, nadat 's morgens hun auto bij Laren een klapband had gekregen en tegen een lichtmast was gebotst. Hun 21-jarige zoon A. J. Gravendijk werd zwaar gewond. Uit auto geslingerd Drie mensen kwamen om het leven doordat zij uit auto's werden geslingerd. Het waren de 20-jarige W. van der Heide uit Apeldoorn, de negenjarige Jacqueline Brokke uit Voorburg en de driejarige Lilian Limpers uit Limbricht, bij ongelukken resp. te Harderwijk, Bodegraven en Sittard. In Winterswijk kwam zaterdagnacht de 23-jarige H. van der Veen om het leven, toen hij in volle vaart achterop een auto reed. Zes mensen werden in een ziekenhuis opgenomen.

Door een onzer redacteuren TILBURG — De rijksrecherche heeft op last van officier van justitie mr. A. J. Kalthoff in Breda het Tilburgse raadslid mr. C. E. A. M. van de Mortel aangehouden. De arrestatie zou verband houden-met de manier waarop de heer Van de Mortel de boedel van de erven Van de Mortel heeft beheerd. Twee jaar geleden werd zijn faillissement uitgesproken. in laatste instantie door de Hoge Raad. Niettemin bleef de heer Van de Mortel zijn rechten als beheerder uitvoeren.

HAARLEM, 14 juni — De politie te Haarlem Jieeft de 29-jarige Haarlemmer H. M. aangehouden, die ervan wordt verdacht in zijn woonplaats donderdagmorgen de 26-jarige mevrouw L. Visser in haar flat te hebben vermoord. De man heeft bekend dat hij die dag met mevrouw Visser in haar woning heeft gevochten. Hij is vrijdagnacht aangehouden in een café aan het Spaarne. Dinsdag was hij ontslagen uit het huis van bewaring te Amsterdam, waar hij dertien maanden had uitgezeten voor een poging in april 1970 om een 29-jarige vrouw in haar pension te verkrachten. Beide misdrijven leken veel op elkaar, zodat een rechercheur van de Haarlemse politie, de heer J. Schrijvers, bij wie M. woensdagavond was komen praten. hem aanstonds na het misdrijf verdacht. Een buurtonderzoek, waarbij foto's van M. werden getoond, bevestigde zijn vermoeden. M. is twaalf keer veroordeeld, de meeste keren wegens vermo• gensmisdrijven. Hij was ditmaal, twee maanden voor het verstrijken van zijn straftijd, voorwaardelijk in vrijheid gesteld. (ANP) — Dr. Chr. J. L. Bertholet, benoemd tot gewoon lector in de algemene sociologie, in het bijzonder van de ontwikkelingslanden, in Tilburg, heeft zijrt ambt aanvaard met de openbare les Een terreinverkenning in de probleemgebieden der ontwikkelingshulp.

Door onze luchtvaartredactcur VLIEGBASIS DEELEN, 14 juni — Tegen de bijna voortdurende regen beschermd door een reusachtige. lucihtmachtparaplu heeft prins Bernhard (naast hem op de foto zit minister Den Toom) zaterdag een twee en een half uur durende vliegshow bijgewoond op de vliegbasis Deelen. De show. waaraan behalve toestellen van de luchtmacht, ook marine- en landmachttoestellen deelnamen, was georganiseerd ter gelegenheid van de komende zestigste verjaardag van de prins, die inspecteur van de drie krijgsmachtonderdelen is. Behalve de Nederlandse helikopters en vleugelvliegtuigen, die voor het talrijke publiek — in totaal waren naar schatting circa zeventigduizend bezoekers

naar Deelen gekomen — onder de grauwe, vrij laaghangende bewolking werden voorgevlogen, waren er tevens Engelse, Belgische en Amerikaanse toestellen. Een primeur voor Nederland was een demonstratie van de Harrier, het verticaal stijgende en landende Engelse gevechtstoestel. Ook zelden bij Nederlandse vliegshows gezien was de formatie van vier Phantoms van de Amerikaanse luchtmacht (gelegerd op de vliegbasis Soesterberg), . achter een Boemg (KC—97) tankvliegtuig. Andere spectaculaire onderdelen van de show waren het optreden van het Belgische Aerobatic team de Rode Duivels (in Fouga Magisters) van hun Engelse collega's de Macaws (in Jet Provost's) en de 36 para-commando's die uit een Friendship sprongen.

NRC Handelsblad Handelsblad NRC Uitgaven van resp. Nieuwe Rotterdamse Courant NV, Westblaak 180, Rotterdam. Algemeen Handelsblad NV, N,Z. Voorburgwal 230-240, Amsterdam. Abonneeservice. Verzoeken om nabezorging en melding van onregelmatigheden in bezorging: Rotterdam 010 - 14.66.66, maandag t/m vrijdag tot 21 uur, zaterdags tot 19 uur, Amsterdam: in kantooruren 020 - 23.98.11; maandag t/m vrijdag vanaf 17 uur tot 20 uur, zaterdags vanaf 13 uur tot 18 uur: 020 - 6.29.00 of 6.72.00. Abonnementen ƒ 21,45 per kalenderkwartaal, ƒ 83,10 per kalenderjaar. Tel. abonnementsopdrachten, prijsaanvragen postabonnementen buitenland en andere informaties, voor beide bladen 010 14.72.11 toestel 3110 (kantooruren). Ter voorkoming van fouten, met als gevolg stagnatie in de bezorging, worden adreswijzigingen niet telefonisch aangenomen. Stuur deze, ten minste 14 dagen tevoren, per briefkaart in: postbus 824, Rotterdam. Incasso Abonnees die ons niet machtigden tot giro-incasso (automatische overschrijving) gelieven uitsluitend te betalen d.m.v. de stortings-overschrijvingskaarten die hen worden toegezonden. Machtigingsformulieren giro-.incasso worden op aanvraag gaarne verstrekt. Losse nummers Nederland 30 ct, België 7 fr.