NRC Handelsblad

door H: Besselaar H et weerbericht op die novemberochtend zei: regen, later ook enkele opklaringen. Dit klonk voldoende geruststellend om op reis te gaan naar Medemblik. Je wilt toch wel eens weten hoe zo'n afgelegen stadje, welbekend van zomerse vaartochten, er in het donkere jaargetijde uitziet. Zonder jachtzeilers en stoomtramtoeristen. De vensters in de trein naar Hoorn waren als van matglas, zodat van enig uitzicht onderweg geen sprake kon zijn. De busrit van Hoorn naar de streek van de Vier Noorder Koggen bood evenmin kijkvreugd. Twee nijdige ruitewissers sneden op de voorruit de Westfriese wereld aan repen. Wel jammer, want dit landschap kan ook op niet-zomerse dagen zo verrassend mooi zijn. Even voorbij Opperdoes begint Medembliks nieuwe woon- en industriewijk, die gelukkig niet zo naargeestig is als de buitenstad van Hoorn en ook kleiner. Al gauw reed de bus over de havenbrug het oude Medemelaca binnen - zoals de plaats heette lang voordat ze van Floris V stadsrechten kreeg. Middenleek misschien? - naar een watertje dat Leek heette? We zullen er ons niet in verdiepen. Medemblik is een aardige naam, daarmee basta. Het regende pijpestelen in Medemblik, maar wat hinderde dat? De brede Nieuwstraat, die van de Kaasmarkt in een flauwe bocht naar het leeuwetrotse stadhuis van Kropholler loopt, heeft zóveel fraaie warmgetinte gevels dat je dankbaar mag zijn dat je daar een poosje mag rondkijken. Alleen al dat groepje panden bij de hoek van de Westerhaven is een reis naar Medemblik waard. Eerst dat wonderlijke scheefgegroeide huis met de oudroze gevel en de klaarblinkende ruitjesramen; daarnaast de herberg De Tijd en het 17deeeuwse waaggebouw met de kaaswegerssteen boven een opzienbarend hoge glazen bloemenwinkelpui - maar die mag niet hinderen.

De Westerhaven ligt nu vol overwinterende zeiljachten. Wat een genot moét het zijn in een van die ouderwetse kadehuizen te wonen en over bordeshekjes en een graswal heen te kijken naar het voormalige rijks-zeemagazijn aan de overzij. Het wijdvleugelige zeepa. leis met de deftige klokkekoepel is jarenlang van heel wat triestigheid getuige geweest - het deed o.m. dienst als gesticht voor geestelijk gestoorden. Ingang en onderste vensterrij zijn nu dof en duister toegemetseld. Wij besloten allereerst naar het kasteel te gaan. Op de havenbrug kwam ons een ongezadeld paard tegemoet met een ernstige ruiter, wiens lange blonde natte haar onder een roodwollen mutsje uit fladderde — een middeleeuwse ontmoeting zou je dit kunnen noemen. Het smalle wijkje tussen stad en slot heet vanouds Eiland; er leiden twee wegen over. Achtereiland ligt naar de Oosterhaven toegewend; je ziet daar veel schuiten omgekeerd op de wal liggen en aan de overkant van het water een lange rij kittige huisjes. Vooreiland heeft het uitzicht op aangeplempt terrein met veel struikgewas; het is een vreemd soort straat, om van te dromen, met een melancholieke! tuin, waarin een antieke straatlantaarn staat, en een paar héél oude pakhuizen, half in puin en toch nog versierd met 16de-eeuwse ge-, velsteentjes - wachtend op de beloofde restauratie, want het zijn echte monumenten. Heel aan het eind van het Eiland rijst, van achter kale druipende bomen, het kasteel waarvan gezegd is dat het (van oorsprong) door de bekende koning Radboud zou zijn gesticht, vijf eeuwen voor Floris V. Nu, zo diep in het najaar, is het slot niet meer gewoon te bezichtigen; er zijn telefonische afspraken voor nodig. Het wachten voor 'het ingangshek van het kasteelterrein, waarop de 13e-eeuwse plattegrond in lijnen van steen, rond en recht, is weergegeven, viel niet lang. Er was zoveel aardigs te zien: overal zilvergrijze reigers, die filosofisch op bolders en stenen paaltjes of andere uitsteeksels over het water stonden te turen en dan ineens met trage wijde wiekslag opzeilden langs en over de zeedijk en het

zwempaviljoen. „Er zijn wel twintig reigers", hoorden wij van het echtpaar De Beer, dat de poorten van het kasteel kwam openen. „Geen wonder als u weet hoeveel vis hier overal te vinden is." Het slot van Medemblik - in de jaren '60 prachtig gerestaureerd nadat het in de loop der tijden voor alles en nog wat had dienst gedaan (zelfs ook als hervormde kerk) — bleek lekker verwarmd. Dat mag ook wel, want er worden geregeld recepties en partijen gegeven. De taveerne in de kelder ziet er met reeksen gedekte tafels en lange banken gastvrij uit. Hier wordt ook op gezette tijden het klank- en beeldspel uitgevoerd om groepen bezoekers een indruk te geven van wat zo'n kasteel heeft meegemaakt. In het afgelopen seizoen kwamen niet minder dan 30.000 toeristen de burcht bezichtigen. Het complex is, wat omvang aangaat, niet te vergelijken met bijv. het Muiderslot, maar toch valt er nog heel wat te zien. De ridderzaal met de weelderige Italiaanse stoelen en de kaarsenkroon onder het hoge balkenplafond, waarin tijdens de oorlog- Rembrandts Nachtwacht was 'ondergedoken'; al die vertrekken met hier en daar een kussenkast (met geheim slot) of een offerkist uit het Rijksmuseum in bruikleen; de oudheidkamer van Medemblik met aardewerk, prenten, munten, antieke kaasmakerswerktuigen en de oude loden haan van de kerktoren - een boeiend geheel. Dan over wenteltrappen, met forse touwen om je aan vast te houden, naar de mistroostig-kale middeleeuwse gevangenis achter een ontzaglijk zware dubbele eiken deur, met op de muren ingekraste wanhoopskreten - soms maar enkele initialen en een jaartal. Toen wij buiten kwamen, regende het nog, maar wel veel minder hevig. Van de Westerhavenkade leidt een smal grachtje, Achterom geheten,naar de Kerkbuurt. Heerlijker oudhollands stadsgezicht is nauwelijks denkbaar. Walmuren en -trappen, reeksen bomen, oude huisjes - zacht zong de regen op het donkere water, en op de verre achtergrond stond, een beetje scheef, de hoge toren van de St.Bonifaciuskerk, eeuwenlang markante richtingaanwijzer voor wie in het noordelijke deel van de Zuiderzee navigeerden. Geen gewone kerk - maar daarover de volgende keer.

Oosterhaven te Medemblik

C. Orbaan bekendste openingsspeel[ijze, die de grote schaakpioier Aaron Nimzowitsch ons eeft nagelaten, is de zeer poulaire Nimzowitsch-indische (rdediging, in de volksmond erbasterd tot 'Nimzo-indisch'. ' is nog een andere verdedidie de naam van de uit•nder of ontdekker draagt, ssr deze is door de tand des Ifc ernstig aangetast. De ®®)witsch-verdediging geldt een tikje dubieus en wordt Je toernooipraktijk dan ook Men toegepast. Hieronder B uitzondering (uit de Sparva n dit jaar), die echseen aanleiding geeft, het ©mene oordeel te herzien. A. Kaoengoet •W: O. Pavlenko ®®>witsch-verdediging ■ «-e4, Pb8-c6 2. d2-d4, 5 (Ook e6 en e5 wordt "«.) 3. Pbl-c3! (Infor\ een ka nsrijk pion• dat zwart waarschijn, beter kan afslaan met e6. nee:), d5xe4 4. d4-d5, " (Ook na Pe5, Lf4, Pg6, 'fj «zwart moeilijk.) 5. EA Ps8-f6 6. Lfl-c4, it ? 3! (Maakt er een pionoffer van, vertrou«Nru? P on twikkelingsC q n | ) ' n e4xf3 8 " p 8 lxf3 - M ,7 °~°' °-° 10 - Odl-e2, ttxrt? c6xd5 12. Kj_h«+ ^ 6xd5 Tdlxdö, ïtisl , 1 U4 - e:f ' Db6xb2 na u.[ erg brutaal maar «art („i betere D c7 blijft W Vk, verdediging.) 15. Hpw 2 ~ c3 16 - Tb5-c5! (Met ' in t are bedoeling, op >4S ,n Slaaa >, Dc3 -a3 17. Wijk ~ relgt een heleboel Hit zwart e6, dan 5 "verMo t m °sehjk omdat ïig van t f ls me t de dek" Lc8_g4 (Hoopt laar m „ ieine adempauze %>osiüe m d . er S eli i ke aanwi n 5 ™ oet er eenvoudig combinatie te »»lijk Dy ^ let goed is nats. *84 wegens Dxe3f.)

Ij • Tf8xf7 (Of <1 19. r^t. Kxf8, Tc8 £>lege nh ~', 2! ' L 8*- f 5 (Pc6 NstLT* g ev en tot een Nt : nt van het aloude L 88, Pf, f7 t. Kh8, Dg8+!, ia a [ t . < *ht er I k? 1 t- Lan ë er zou Lfs m kunnen Spartelen 2o' r ? aat met de ?"t, 'koB f ' Lg7-f8 21. L>art 22. Le3-d4t kkt. _ zich gewonnen

"PROBLEEM" VOOR SCHAKERS De opgave van de vorige keer - hoe wint zwart? — zag er zo uit:

In deze partijstand (Tsoeit - Podgajets, Leningrad 1974) volgt: 1 Pf5-h4f! 2. g3xh4 (Kh3, Pxf2 mat.), Pd3xf4f met damewinst. (Pxf4, Dxc3 of Kg3, Pxe2f) De nieuwe opgave:

Hoe wint wit? Oplossing in de volgende rubriek.

Andreas Kuyken

Ir. J. H. van der Vossen - A. Kuyken I) Vorige week zagen we dat na het gespeelde 33.... 1-6 de combinatie 34. 49-43 (24-30, 23-29. 3-9, 13-19, 11x35) 43-39 (35-40) 37-31! 38-33 x 24 enz. niet toereikend was voor de winst. II) Verder concludeerden we dat zwart met 1 3-9! de wind volop in de zeilen houdt: 2. 49-43 is dan wèl belet, terwijl ook 2. 49-44 12-17 3. 39-33 9-14! prachtige perspectieven biedt. Nu pas dringt het goed tot me door dat de volgende analyse - waarin groter onpartijdigheid haar beslag vindt - zich in wezen spiegelt aan de legendarische partij Sjtsjègoljev - Sanirsad uit het wereldkampioenschap '64 (zie Prisma 1438, Dammen met Koeperman p.199 f).

(III) BELANGENBEHARTIGING VAN WIT Er is nog een tweede, veel zwaarder wegende, reden om 1 3-9 de voorkeur te geven boven 1 1-6. Na 1 1-6 immers kan ook wit aktief optreden, en zwart voor grote problemen stellen door 2. 39-34!! één clou: nu mag het logische 2. ... 3-9? niet door 27-22! 38-33 (27 x 47) 37-32 ! 36-31 32 x 41 34 x 3! en wit wint! Wat dan nog? hoor ik u zeggen. We spelen toch gewoon 2. .... 12-17 Nu komt clou nr. 2 3. 37-31! 26x37 4. 42x31 (21-26) wordt nl. belet door 27-21!! + na (16x27) volgt een gewo-ne bomzet met 32x12x14+. + na (26 x 37) komt' 32x41!! (23 x 43) - meerslag - en 21X14 + . Dat betekent: zwarts korte vleugel is volledig verlamd. 4 3-9 5. 40-35! Na 5. 31-26? (9—14)? keren de kansen naar zwart, mede door de dreiging (23-29) enz. 5 9-14 6. 34-30!!

zwart aan zet wit wint Het klopt allemaal exact: nu . (21-26). eindelijk dreigde . te kunnen, heeft wit er een nieuwe ressource in gevlochten. 0op 6 (21—26) zou weer 27-21!! volgen, ditmaal met de eindslag 30x10. En ook andere zetten. helpen niet: 0 6 (24-29) 7. 31-26 + #6 (23-29) en wit kan kiezen uit: a) 7. 27-22, 31x22 (21-26) 36-31 3i2x41 (16-21) 41-36 (21-26) 49-44 met de dreigende manoeuvre 38-33 28-23 30X10 +. b) 7. 31-26 (18-23) 36-31 (13-18) 49-43 met schijfof partijwinst. Een instructieve spelgang! Men lette op de basisstukken 48 ep 49, die de bomdreiging pas | haar explosieve kracht verlenen. (IV) MEDICIJNEN TEGEN KANKER? Betekent dit nou, dat mijn geachte tegenspeler de winst heeft verzuimd? Alles hangt af van het antwoord op de vraag of zwart van voornoemde zettenreeks ergens met houdbaar spel kan afwijken of niet. Tijdens de partij overwoog ik dan ook, om 4. 3-9 door 4. .... 24-30, of, zou dat niets opleveren, eventueel ook 5. .... 9-14 (dat definitief verliest) door 5 24-29 te vervangen. Maar wat ervan denken? Een nieuwe zee van spelgangen gaat voor ons open. • 4. .... 24-30 laat wit verscheidene plannen: + na 49-43, 43 x 34 komt gewoon (21-26)! 27-21 (26x37) enz. en ook zwart komt op dam. + na 31-26 (30 x 39) 49-43 dan maar (3-9, 17-22)

28x17 (11x31) *36 x 27 en (19-24 24-30). + ook 25-20, 20-14 28x8 31-26 (39-44) 27-22 26 x8 wint niet meer + blijft vooral 25-20 (30 x 39) 20-15 met onduidelijke stelling'. Wie toont er winst aan voor wit, of remise voor zwart?? Zwarts laatste ontsnappingskans zit hem tenslotte in • 5 24-29 Tot de mogelijkheden behoren dan: + 35-30, 30-24, 28 x 8 in eerste instantie; en ook + 35-30 30-24 25 x 45 (23- 29) gedw. (op (13-19) dan 38-33!, en, doordat (21-26) nu belet is door 28-22!! 22x4; komt (9-14) 31-26! met winst) , en 27-22 (18 x 27) 31x22. Met winst? Met remise?? (V) TOT HET EINDE Zoveel staat vast: Een zorgvuldige analyse zal zwarts le zet 1-6? - levens-, ja doodsgevaarlijk - van een vraagteken voorzien, evenals de 2e schuif 49-43?, als zijnde te passief, van wit. Of hij daarmede tevens de winst laat glippen, blijft, totdat de danstechnisch belangwekkende punten onder hoofdstuk IV grondig zijn onderzocht, een open vraag ENIGMA WEISS werd - wat een verrassing! - door liefst zes lezers terug gevonden: Douwe de Jong (Groningen), Louis + Willetn Vrijland (Schiedam), Leen de Rooij (Heerlen), Peter Koning (Bosch en Duin), J. Bontrop (Odijk) en J. A. J. Wortman (Hazerswoude).

Wit wint door een fenomenale Coup Turc: 1. 47-41 1x12 2. 14- 9 13 x 4 3. 48-43 38 x 49 4. 19-14 49 x 7 5. 39-33 12 x 29 6. 24X13 15 x 9 7. 14x1!!! +. „Als probleem niet zo geslaagd, wegens slordig slot en onderlinge verwisselbaarheid van de le, 2e en 4e zet, maar als raadsel alleszins de moeite waard." (LdR) „Beloning ontvangen!" (PK). De enthousiaste inzenders hartelijk dank!

R. van de Velde' Wat op grond van het succes van de internationale BolsTipcompetitie vorig seizoen gemakkelijk viel, te voorspellen, is ook inderdaad gebeurd: in samenwerking met de sponsor die zijn haam aan deze

competitie liet verbinden, heeft de International Bridge Press Association onder leiding van onze landgenoot Herman Filarski een nieuwe competitieronde ontworpen, waaraan wederom een 7-tal grote namen uit de internationale bridgewereld deelnemen. Het zijn de Italiaanse wereldkampioenen mevrouw Anna Valenti en Pietro Forquet, de meervoudige Franse oud-wereldkampioen Pierre Jaïs, verder Jeremy Flint (Eng.), James Jacoby (V.S.), de Canadees Sammy Kehela en de Amerikaanse oud-wereldkampioen Howard Schenken, wiens naam in de vorige rubriek ook reeds viel als lid van het team der Four Aces dat in 1935 de eerste wereldtitel won. Evenals vorig jaar wordt van de deelnemers een 'bridge-tip', een advies, een aanbeveling of goede raad verwacht, waaruit een eveneens internationaal samengestelde jury (voor Nederland heeft hierin dit jaar A'ndré Boekhorst zitting) de beste als winnaar aanwijst. Aldus werd tijdens de Europese kampioenschappen te Brighton deze zomer de Engelse publicist en oud-wereldkampioen Terence Reese tot de eerste winnaar van deze competitie gekroond. De rij van deelnemende experts wordt dit jaar geopend door Schenken, die zijn bijdrage heeft genoemd 'On defence at trick one', te vertalen met 'Het tegenspel begint al in de eerste slag'. Veel is er al geschreven, zegt Schenken, over de bedachtzaamheid waarmee de leider in de eerste slag een kaart in de dummy moet laten bijspelen, maar weinig is nog gezegd over de speler die rechts van de leider zit. In deze positie heb je vaak een moeilijke, maar vitale rol te spelen. Evenmin als de leider kun je de hand van je partner zien, maar wanneer je de betekenis van de bieding tot je laat doordringen en goed let op de «uitkomst, is het mogelijk je een beeld te vormen van partners hand. In de tijd dat de leider zijn aanvalsplan ontwerpt, heb je zelf de kans om een verdediging op te zetten. Zelfs als de leider in de lste slag snel in de dummy laat bijspelen, dan moet je je toch niet laten opjagen. s. 9 5 h. B 10 4 r. H V 2 k. A 10 7 5 3 Z's 1-SA-opening (16-18 pnt.) wordt door N tot 3 SA verhoogd en hiertegen • komt W met hart 2 uit; in N wordt zonder dralen de 10 bij gespeeld en natuurlijk dekt u die kaart automatisch met de V. Maar zoudt u dat werkelijk doen? Niet wanneer u eerst even had nagedacht! Want dan zoudt u eerst natuurlijk eens zijn gaan tellen: dé dummy en u zelf hebben ieder 10, pnt., de leider heeft er ten minste 16, dus uw partner ten hoogste 4. Zijn uitkomst toont een 4-krt. hart. hetzi-j (a) zonder honneurs, hetzij (b) met de H, hetzij (c) met het A. Alleen in geval b doet het er niet toe of u dekt of niet; Z wint altijd 2 slagen in hart. Maar in geval a kost dekken een slag omdat Z A-H sec heeft, en in geval c bezit Z H -x waardoor duiken ook een extra slag oplevert: als W bij

een volgende gelegenheid hart. A incasseert, zit O hierna met V-x achter N's B en wint nog 2 slagen. Zelfs wanneer u in 3de hand niets te denken hebt bij de lste slag, moet u nog een denkpauze nemen. In deze pauze kunt u nadenken over het vervolg van het tegenspel om te voorkomen dat u later op een ongelegen ogenblik moet gaan nadenken waardoor u aan de leider verraadt hoe het zitsel is. U moet dan natuurlijk wel iets zeggen in de trant van: „Ik denk niet over deze slag na", want anders zou u zich schuldig maken aan oneerlijke misleiding.

We hopen dat u zich niet hebt laten misleiden door het pannekoekenbordenverhaal. Ook bij de aarde ligt een één meter langer touw op vrijwel 16 cm van het oppervlak. De middellijn van pannekoekenbord, noch van de aarde speelt hierbij een rol. De omtrek van een cirkel is immers 2 w maal de straal. Een omtrek, die één meter groter is, vereist een straal, die één meter, gedeeld door 2 ir groter is. Onmacht de straal van de eerste cirkel is dit bijna 16 cm.

Schenken verzuimt hierbij te zeggen dat deze denkpauze ook heel vaak dient ter bescherming van de partner die anders door een snel naspel van de leider kan worden verrast alvorens een tegenspelplan te hebben ontworpen. Nog een voorbeeld van de successen waartoe goed nadenken in slag één kan leiden (bedek de W- en Z-hand!): s. H B 5 h. H 8 7 6 4 r. H 10 8 3 k. 9 Bieding: Z 1 Hart. - N 1 Sch.; Z 1 SA - N 3 SA. W komt uit met ruit. 2 en in N wordt de 5 gespeeld. Maak een tegenspelplan. Uit het bieden en de tot nog toe gespeelde kaarten kunt u opmaken dat W waarschijnlijk een 4-1-4-4-patroon heeft. Ruit. 2 wijst op een 4-krt. ruit. en dus zal W wel geen 5-krt. klav. hiernaast bezitten; maar ook een 3-krt. klav. kan hij niet hebben omdat anders Z een 5-krt. klav. moet bezitten, en dan zou hij bepaald niet zo hebben geboden. Het vinden van W's distributie

in de hoge kleuren is nu kinderwerk. Als W van ruit B is uitgekomen, moet O nu de 10 spelen. Maar in dat geval zou de leider in N vanzelfsprekend de V hebben bij laten spelen. W heeft dus ruit. A en O kan nu 3 ruit.-slagen voor zijn partij zien. Hart H zal wel de 4de worden, maar waar komt de 5de vandaan? De sch. H lijkt een slag te kunnen opleveren, maar vergis u niet: Z zal 4 klav.-, 3 hart.-, 1 ruit.- en 1 sch.-slag kunnen winnen vóórdat u er met de sch. H. aan te pas bent gekomen. Tenzij u uw partner ertoe kunt verleiden tijdig sch. te spelen voordat Z een ruit.-slag heeft gemaakt. Hoe doet u dat? Door na de lste slag met ruit. H te hebben gewonnen ruit. 8 en niet automatisch de 4de van boven terug te spelen! Uw partner zal Z nu op ruit. B-10-x-x taxeren en zeker geen ruit. naspelen. Het aantrekkelijkst is sch.-naspel, waarna in N wel moet worden gedoken en u uw sch. H wint. Nu pas kunt u met ruit. vervolgen om na ten slotte met hart. H weer aan slag te zijn gekomen met de 4de ruit. de downslag te incasseren. Schenkens Bols-tip luidt dus kort en krachtig: neem in de lste. slag als tegenspeler in 3de hand de tijd om na te denken en speel als routine altijd langzaam bij.

4. Resolute figuur (8) 6. Uitgebroken dier (3) 8. Tandwiel (10) 10. Mensen die een ander te. eten geven (10) 11. Van zo'n onhandige figuur ontvangt men toch steun (4) 12. Deze kleine hoeveelheid wordt . goed vastgehouden (8) 13. Deze naam komt het meest bij de marine voor (3)

14. Vooruitziende ploeg (8), ,15. Deel van een broek (4) 16. Mislukte val (6) 18. 1 van de 7 (4) 19. Brandbaar voedsel (4) Verticaal: 1. Zij lunchen niet thuis (11) 2. Handel voor de wal (10) 3. Hij waakt ervoor te hard te vallen (4) 5. Zo'n klap is een reactie (9) 6. Op het oog aardige kinderen maar ze deugen tóch niet (10)

7. Hij. haalt de zaak vakkundig uit elkaar (12) 9. Maria's die buitengaats beroemdheden zijn (10) 16. Vrouw met een tiental kinderen (4) 17. Fijn is anders (4) Onder de inzenders van een goede oplossing worden drie prijzen (ƒ 25, ƒ 10 en ƒ 10) verloot. Oplossingen - per briefkaart - moeten uiterlijk as. donderdag in het bezit zijn van de redactie van het Z-bijvoegsel (postbus 596, Amsterdam). In de linker bovenhoek op de adreszijde. vermelden het woord Scryptogram. Oplossing Scryptogram 29 november Horizontaal: 2. gedonder; 6. buitengemeen; 8. bejaardenpas; 12. Mina; 13. suite; 14. naakt; 15. onwennig; 16. geweekt; 17. testen. Verticaal: 1. ongewassen; 2. GEB; 3. duivekater; 4. engerling; 5. wespennest; 7. moeten; 9. slapers; 10. zien; 11. stokje. De prijzen zijn toegekend aan: L. Cohen, Nieuw Herlaer 27, Amsterdam (ƒ 25,-); Mevr. A. S. Kohier- De , Link,, Arie de