NRC Handelsblad

^^pondent CHK. ROLL r0fC, okt. — Bangkok hoofdstad van Thaiee jt een ander aanzien gekregen sinds op 17 vorig jaar de generaals, die in de praktijk " de macht in handen hadden, de grondwet erking stelden en het parlement ontbonden. 1 faffing van de parlementaire democratie, l n i e t méér dan een faqade n as, u ordt door de bevolking ook niet betreurd. Alleen enkele e opgevoede intellectuelen voelen haar als 'n

her fst van 1969 hadden l l inwoners van de * h un stem gegeven aan itionele Democratische . 09 van d6 24 zetels in beraad bezette. veraten hebben echter Zen goede indruk ach„ Terwijl zij hun zakken keken zij werkeloos Bangkok steeds dieper oeilijkheden wegzakte, erkeer een enorme chaos hoe de onzekerheid en Loaliteit in de stad vorZmen die nauwelijks „i, voor Manila. hjioten getale naar Bangkaanse soldaten-met - ien te komen, werd oiiigste stad van Azië. lu0 f en verkrachting wa7e orde van de dag. « luider riep de Thaise m om een sterke regem harde, maar goedwil" e?im e van de generaals jan ook openlijk instemsvonden. Nationale uitvoerende raad, -aarschalk Eittikasjorn r hoofd, heeft onverbidde-ejrepen om rust en orde Vellen. De straten zijn schoner en het verkeer chaotisch. Ook de exces— n. het amusementsbedrijf ■*l r de generaals bestreden. St« j e eigenaars van de stripjegenheden waren eerst '.oen de politie rond midAi cl hun gelegenheden binm mg en zowel stripteuses slen op straat zette. jj jaan in alle bars, discog en( j. . en „massagesalons" om |S , ! uur de lichten uit. De s zijn van de straat verei. Aan jongeren onder de [jaar is het niet toegeM lïfhiclbs te bezoeken; zij •te kans gearresteerd te als ze in de kleine uurC# «(op straat rondzwerven, hclubs en kegelbanen wa; : iefde trefpunten voor de ias-Asso 103 1 Cy 29/: 4 1 na : El. div

jonge gangsters die Bangkok de laatste jaren onveilig maakten. Het harde ingrijpen van de regering heeft de criminaliteit in een half jaar met 50 procent doen dalen. De gewone burger herademt bij de gedachte dat zijn vrouw of dochter ook na het invallen van de duisternis weer veilig over straat kan lopen. Met misdadigers wordt korte metten gemaakt. Twee bankrovers die een overval hadden gepleegd op de Thaise ontwikkelingsbank en daarbij twee bankbedienden hadden gewond en 100.000 baht (20.000 gulden) hadden buitgemaakt, werden gegrepen en zonder vorm van proces neergeschoten. Hetzelfde lot viel drie op heterdaad betrapte wapensmokkelaars ten deel die vanuit Laos wapens en munitie het land binnensmokkelden en deze naar men zegt, verkochten aan terroristen in het Noordoosten van het land. Op moord, verkrachting en roof staat tegenwoordig de doodstraf. Het onmiddellijk voltrekken van de doodstraf moet als afschrikwekkend voorbeeld dienen. Bij deze drastische maatregelen bestaat natuurlijk wel het gevaar dat een onschuldige burger ter dood wordt gebracht. Tradities De generaals doen eveneens veel moeite om alle kwalijke invloeden van het Westen weer uit te wissen. Oude zeden en tradities worden weer zoveel mogelijk gestimuleerd en lang haar en extravagante kleding zijn verboden. Hippies komen het land niet meer in. Het Atlnatahotel, dat sinds enige tijd een hippie-oord was, werd onlangs door de politie uitgekamd waarbij veel hippies uit Westerse landen bij wie verdovende middelen werden gevonden, achter slot en grendel kwamen. Ook Westerse films die schadelijk zouden kunnen zijn voor de moraai,

mogen voortaan niet meer worden vertoond. Alle nationalistische tendenzen echter die zich tegen de uitwassen van de westerse beschaving richten, worden door de generaals gestimuleerd. Zo konden studenten bijvoorbeeld op een tentoonstelling van moderne kunst ongestraft een plastiek vernielen omdat zij er een belediging van Boeddha in zagen. In de Thaise kranten staan tegenwoordig vrijwel dagelijks brieven van lezers die zich beklagen over het nachtelijke rumoer van de Amerikanen en over de onhebbelijkheden en de „onopgevoedheid" van de Amerikaanse kinderen en toeristen die in de tempels hun schoenen aanhouden.

De kritiek op de westerse manier van leven is op het ogenblik in Thailand feller dan in andere Aziatische landen. De generaals hechten ook veel belang aan betere contacten met het volk en de pers. Er worden regelmatig persconferenties gegeven waarbij ook tot in détails wordt ingegaan op de opstandige groepen in het land — een onderwerp dat tot nu toe altijd taboe is geweest. De homogene Thaise samenleving, die trots is op haar nietkoloniale verleden en waar het koningshuis en het boeddhisme nog in hoog aanzien staan, is ondanks alle moderne westerse invloeden in wezen conservatief gebleven. Zo zondigt een jong

paartje hier nog altijd tegen de goede zeden door in het openbaar hand in hand te lopen. De meeste Thais hebben zich nooit voor politiek geïnteresseerd en zij vinden het vanzelfsprekend dat de kliek die aan de macht is zich verrijkt. Tenslotte hoeft niemand in Thailand honger te lijden en ook de kinderen uit arme bevolkingsgroepen kunnen, als ze begaafd zijn, op kosten van de staat studeren en het tot hoge maatschappelijke posities brengen. Een revolutie is voorlopig in Thailand niet te verwachten. Mochten er weer eens verkiezingen komen, dan zal het een oppositiepartij nog niet meevallen de generaals, met hun „public relation", te verslaan.

Beeld in Bangkok: de paleiswacht keert terug

»nze coirespondent A. H. LUIJDJENS okt. — '/.onder een aantal stakingen is men in Italië nooit. Maar van tijd tot wren ire een .hausse", die het gehele leven danig kan ontivriehten. Er zijn aan' p "- dot zeer binnenkort weer zo n woelige tijd gaat beginnen. Precies als " loe ' e " ook nn de cao's van ruim vijf miljoen werknemers worden herzien, m lels zich voltrekt bij rustig gemeenzaam overleg mag men in Italië nauwelijks "hten.

15 de toestand niet zo geals in 1969: aast ri tüen ^ ad _. "e talrijke extrapar(. ll , P°litieke groepjes ^wegingen", die zich -a-K 11 aan de grote er^onden en in fabrie6= ]Ven aanzetten tot irUati° eweld - De grote I "es meenden, dat zij .... °P de arbeiders j.„ '® zen , het verstanstcii r op h un beurt : e"door^ aan de we rkgeWbJ" deze laatsten onDat k , werd en geoor«akin 1 geleid tot ein £fc en ' tot botsingen s en werkwilligen, en^druk met de politie, ge101 men het eindeïrd n,;'" Van de regering (est- „ regelingen, die ; Wat rf heel dicht - - e werkgevers als «male onaanvaardbaar" L^mpeld wettelijk, .fsgevers de L ats te paar dat diemalaise aanriil""' jaren toe " «sti 2 ? ° le v °°r hen min1 e t L.,.e§ el ingen; maar i* JIi k ! s .dat stellig is 0o i. ° m 'sche toestand '-trv „ d e meeste an' t 'ndi eindustria liseerde gunstig dan in ; : '4 a d» 8ezegdde ^nri r 8ro °t dan drie <,' ^ uan ane i extraparlementairen deelgeno, lc fier^i e ve rkiezTngen 7 De aor een voet aan °hcliso„ van opruiers, •'? d e r "■ d at geweld, f n io ^ chlri es. het be.5 iverkt. 086 ^ mishanédelen" 5 ' d ? meest ifbeid ' n 2l Jn om *uiu 0orwaarden te (ju na ar men mag föV 1 niet veel . c« in"*«l? I> >anm b . eider is d00r - en de toea 'e kringen der

bevolking het besef doen doordringen, dat de toestand niet gunstig is en dat voorzichtigheid past, wil men voorkomen, dat de ■/.o moeizaam verworven redelijk hoge levensstandaard (onverhoopt hoog wanneer men vergelijkt met de vooroorlogse toestanden) gevaar gaat lopen. Eerste bewijs Een eerste bewijs voor deze meer gematigde inzichten is de crisis in het bestuur van de CISL, dat is de confederatie van vrije (lees: overwegend katholieke) vakbonden. Bruno Storti, die veertien jaren lang onafgebroken secretariaat is geweest van die machtige confederatie (bijna even groot als de communistisch-socialistische CGIL, dat is de algemene vakvereniging) heeft moeten aftreden. De andere leden van het bestuur verwijten hem, dat hij te zeer aan de leiband loopt van de CGIL. Tussen het merendeel van de sociaaldemocraten en de republikeinen) bestaat sedert een jaar een hoge mate van samenwerking en het ligt, of lag, in de bedoeling, dat ze op den duur een eenheid zouden gaan vormen. De vice-secreataris van de CISL. Vito Scalia, die waarschijnlijk tot opvolger van Storti gekozen zal worden, is van oordeel, dat de vrije bonden hun eigen karakter hebben ingeboet en niettegenstaande hun ledental, dat nauwelijks onderdoet voor dat van de CGIL, nauwelijks meer invloed hebben op de besluiten, al worden die in naam van de gezamenlijke bonden genomen. Storti had zich o.a. niet verzet tegen een neiging van de CGIL om herhaaldelijk stakingen af te kondigen, die meer een politiek dan een economisch doel nastreven. Liberalen Het moment van Stroti's val is uiterst ongelukkig. Twee dagen erna begon te Genua

de vergadering der lei ders van de arbeiders in de metaalverwerkende industrieën, die op 3 oktober hun verlangens kenbaar zullen maken. Dat zijn de best georganiseerde en meest doortastende van alle Italiaanse arbeidersbonden. Nu er aan de top onzekerheid heerst (de opvolger van Storti is nog niet gekozen, ook al neemt men aan. dat het Scalia wordt) bestaat de kans. dat die sterke groep druk gaat uitoefenen op de gehele confederatie. En juist die bond van de „metalmeccanici" dringt met grote kracht aan op een algemene werkstaking in alle industriële bedrijven; de confederatie had zich daar tot nu toe tegen verzet, maar de vraag is, of zij zonder officiële leider sterk genoeg zal blijken om aan de druk weerstand te bieden. Daar komt nog bij, dat een andere zeer machtige groep, die der arbeiders in de chemische bedrijven, wel oren heeft naar het strijdlustige voorstel van de metaalbewerkers, Niet dat de werkgevers het recht tot staken als zodanig betwisten. Maar zij vrezen, dat er een staking gaat komen, die niet zozeer ten doel heeft betere arbeidsvoorwaarden te verkrijgen dan wel om de leiding van de gehele vakbeweging in handen te spelen aan de vertegenwoordigers van die twee machtige groepen: metaalindustrie en chemische industrie. De arbeiders juist in die beide takken worden minder bedreigd door het werkloosheidsspook dan b.v. die in de textielindustrie, die een bijzonder moeilijke tijd doormaakt. Onverzettelijkheid van die twee grote groepen, niet langer in toom gehouden door een krachtige centrale leiding (en Storti was een man, die zich liet gelden) zou dus de bestaande spanningen kunnen doen stijgen tot een punt, waarop men een nieuwe en stellig funeste „warme herfst" zou beleven.

Stakingen van het personeel hebben dit vaartmaatschappij Alitalia een aantal aan de grond te bly ven. jaar Italië's luchtkeren gedwongen

Door F. G. VAN HASSELT ISTANBOEL, okt. — Groot blijft de druk op culturele uitingen van de zijde van militaire bewindvoerders in de elf Turkse provincies die sinds april vorig jaar onder staat van beleg staan. Maar tegelijkertijd is het opmerkelijk dat de tegenstemmen daartegen sterker worden, zowel van de zijde van politici als van de pers. Bülent Ecevit, de nieuwe leider van de republikeinse volkspartij en zelf oud-dichter, heeft vorige maand een felle aanval gedaan op de willekeur waarmee in Istanboel de jacht op boeken wordt bedreven. In juli heeft men daar een grote razzia' gehouden op 26 ttoekwinkels en uitgeverijen, waarbij alle eigenaars werden meegenomen en 24 uur vastgehouden temidden van gewone criminele gevangenen. Een groot aantal boeken werd in beslag genomen, zonder dat ze nog op enigerlei lijst van verboden literatuur stonden. Pas op 8 september werd op verzoek van de gedupeerden een nieuwe lijst bekendgemaakt, waarop echter nog steeds lang niet alle boeken staan die tevoren in beslag waren genomen en nog niet teruggegeven. Ecevit klaagt er ook over dat, terwijl de jacht officieel gaat tegen pornografie en - extremistische lectuur van links én rechts, Hitiers Mein Kampf nog altijd vrij te krijgen is in Turkse vertaling. In de voorzomer was er al een lijst van 138 titels samengesteld, waarop behalve een historischgeografisch werk van 350 jaar geleden (Serefname, over Turken, Koerden en Perzen in het Ottomaanse rijk) ook voorkwam de roman Devlet Ana (Moeder Staat) van Kemal Tahir, die het jaar, tevoren nog was bekroond door het Genootschap voor de Turkse taal. Het is met zulke voorvallen in de gedachten dat Turkse schrijvers zich bepaald verheugen op het PEN-cnogres dat volgend jaar in Istanboel wordt gehouden. Zoals ook de Turkse journalisten baat hebben gevonden bij het in september in diezelfde stad gehouden congres van de Internationale federatie van journalisten, waar de Turkse

persperikelen ontvouwd konden worden. Als gezegd: de Turkse pers hanteert de laatste tijd een wat fellere toon tegen extreme voorbeelden van culturele heksenjacht. Dit bleek vooral ria de vreemde gebeurtenissen op het jaarlijkse filmfestival van Adana, dat eind september is gehouden. De grote afwezige aldaar was Yilmaz Güney. Güney (bijgenaamd de Lelijke Koning) is Turkijes bekendste filmregisseur en -acteur. Hij zit sinds april in militaire detentie, beschuldigd van steunverlening aan de terroristische groep van Cayan. die verantwoordelijk is voor de ontvoering en de dood van de Israëlische consul-generaal en drie buitenlandse radartechnici. Het massaproces waarin hij moet voorkomen is tot nu toe steeds uitgesteld. Wel is hij enige keren voor een burgerlijke rechtbank verschenen omdat hij zijn film Umud (Hoop) — over een arme rijtuigkoetsier en zijn familie —

die op het Adanafestival van 1970 was bekroond maar vervolgens door de censuur verboden, naar het buitenland zou hebben gesmokkeld. Deze zaak is nog hangende, maar de officier van justitie heeft al vier jaar geëist.' Dit jaar werd op het festival van Adana de door Güney in 1971 vervaardigde film Baba (Vader) vertoond. Door een elfkoppige jury, bestaande uit filmdirecteuren, schrijvers, critici en andere journalisten, werd hem hiervoor de eerste prijs (die in dit katoengebied de Gouden Cocon heet) voor regie verleend, alsmede die voor de beste acteursprestatie in de titelrol. Een dag later echter moest de jury deze beslissing herroepen. Een andere regisseur kreeg bij nader inzien de regieprijs (en liet zich deze aanleunen) en Cüneyt Arkin kreeg de auteursprijs (maar weigerde deze in ontvangst te nemen en kreeg haar later per post toegestuurd). De liberaal-gezinde pers is unaniem in haar afwijzing van deze gang van zaken. Rechtstreeks kritiek op de militaire autoriteiten die pressie hebben uitgeoefend is in de staat van tteleg onmogelijk, maar ook inopportuun, omdat deze zelf achter de schermen zijn gebleven. Turkijes meest gezaghebbende kroniekschrijver Abdi Ipekci echter schrijft in de Milliyet in meer algemene termen dat op deze manier toestanden ontstaan die alleen maar zijn te vergelijken met die in de Sowjetunie, waar ook kunstenaars die ziin bekroond gevaar lopen van de kant van de binnenlandse autoriteiten. „Het zou te wensen zijn dat de jury niet gezwicht was voor pressie; dan was een incident vermeden dat alleen maar kan voorkomen onder een totalitair regime... Willen we Turkije buiten het blok van totalitaire staten houden, dan moeten we het Adana-incident veroordelen en herhaling van zulke gebeurtenissen vermijden." Intussen echter heeft een parlementaire commissie haar goedkeuring gehecht aan een wetsontwerp dat de censuur op films aanzienlijk verscherpt en o.a. van toepassing verklaart op werken die het prestige van het leger ondermijnen, een bedreiging inhouden voor de openbare orde en de openbare moraal, religieuze of nationale gevoelens kwetsen, de natie trachten te verdelen of misdadig gedrag aanmoedigen of aanwakkeren.

Speciale briefschrijvers in Istanboel verzorgen op straat de correspondentie van analfabeten.

D oor mr. C. J. VAX SLU YS LONDEN, okt. — Het totaal aantal personen dat als gevolg van de troebelen in NoordIerland om het leven is gekomen bedraagt thans 550 van wie 200 mensen uit het publiek die toevallig ter plaatse waren bij bomontploffingen. Meer dan 6.000 van deze, niet direct bij de terreur betrokken mensen uit het publiek hebben in ziekenhuizen een behandeling moeten ondergaan wegens letsel dat in tientallen gevallen zo ernstig was dat ledematen moesten worden geamputeerd. Er is nu een medisch onderzoek gaande naar de gevolgen van deze ervaringen op het geestesleven van de overlevenden. De eerste conclusies van de bij deze enquête betrokken psychiaters zijn dat de slachtoffers zich verrassenderwijs geestelijk snel herstellen van de schok, maar ook dat in vele gevallen een latente laesie van het onderbewustzijn is overgebleven, die zich op allerlei wijzen kan laten gelden. De troebelen begonnen al in 1969, maar het bloedvergieten zette midden 1970 in Londonderry in, meteen met bomontploffingen. In dat tweede halfjaar van 1970 werden 25 personen als gevolg van de onlusten in Noord-Ierland gedood; in 1971 kwamen daardoor 175 personen om het leven. En tot nog toe in 1972 hebben 350 mensen het leven verloren. Het Britse leger verloor 125 man. Niet alleen neemt het aantal slachtoffers van de burgeroorlog dus onmiskenbaar snel toe: er komen steeds meer moorden voor op personen onder raadselachtige — en soms bepaald sinistere — 1 omstandigheden. Lijken tonen soms bewijzen van folteringen. De slachtoffers zijn niet bekend als „geheime agenten", of verraders van IRA-leden, of leiders van ondergrondse organisaties. De autoriteiten hebben premies van niet minder dan ƒ 400.000 uitgeloofd voor aanwijzingen en een speciale telefoondienst ingesteld met garantie dat gesprekken met aanvragers die anoniem willen blijven door geen enkele spion van hetzij IRA of protestantse weerbaarheidsorganisatie kunnen worden afgeluisterd. Er heeft zich nooit iemand aangemeld.

Door onze correspondent DJAKARTA, okt. — Op de historische datum 1 oktober (7 jaar na de mislukte coup van de PKI) zijn de 920 leden van het Indonesische Volkscongres — het hoogste vertegenwoordigende lichaam in Indonesië — geïnstalleerd. Het Volkscongres wordt maar eens in de vier jaar bijeengeroepen na de algemene verkiezingen. De taak is om de grondslagen van de politiek van de regering vast te stellen en een staatshoofd (en zijn vervanger) te kiezen.

Wat samenstelling betreft kan het Volkscongres beter een uitgebreid parlement genoemd worden, want het bestaat uit de gekozen parlementsleden plus „vertegenwoordigers van bevolkingsgroepen", die niet vanzelfsprekend gekozen hoeven te worden naar ook op voordracht benoemd kunnen worden. In het Volkscongres hebben nu 460 parlementsleden, 130 vertegenwoordigers van de 26 provincies van Indonesië, twee leden van partijen die geen zetel hebben kunnen veroveren tijdens de laatste verkiezingen (de Murba en de IPKI) en legde van partijen die in het parlement vertegenwoordigd zijn, volgens een evenredige zetelverdeling. Overwinning Als men in aanmerking neemt dat een derde (307 leden) van de leden van het Volkscongres benoemd is (en niet gekozen) en dat 316 leden vertegenwoordigers van de Golkar zijn (de „golongan karya" of functionele groepen die Suharto's politiek steunen) kan men op de vingers natellen dat de komende vergaderingen van het Volkscongres een eclatante overwinning voor de regering Suharto zullen opleveren. Met andere woorden, Generaal Suharto's beleid over de vorige periode zal goedgekeurd worden; hij zal de enige kandidaat voor het presidentschap zijn en dus tot president uitgeroepen worden en daarmee eindelijk bereiken dat hij de eerste president is die gekozen is volgens de regels van de grondwet. Wijlen Sukarno werd president omdat hij aangewezen was door het kleine groepje dat de onafhankelijksheidsverklaring op 17 augustus 1945 uitriep. Zijn positie werd wel versterkt door een Volkscongreszitting waar hij tot „levenslang president" werd uitgeroepen, maar die zitting wordt door niemand meer au serieux genomen. Suharto werd president bij gratie van de verklaring van Sukarno van 11 maart 1966, die later bekrachtigd werd door een Volkscongres dat eigenlijk maar een beetje bij elkaar geraapt was. Drie andere penibele punten zullen ook door het congres behandeld worden. Ten eerste wie er vice-president zal worden, maar dit is in feite ook al opgelost,

nadat de Golkar en een paar provinciale volksvertegenwoordigingen de sultan van Djogja kandidaat stelden. Andere groepen gaven daarop verklaringen af in de trant van: „Laat het aan de president over" of „Het moet iemand zijn die met de president kan samenwerken", wat een bevestiging van de benoeming van de sultan betekende. Filosofie Het tweede punt is de zg. „haluan negara" of de basis filosofie van de politiek van de regering. Tot nu toe kende men alleen maar de zgn. Pantjasila, de vijf zuilen van de Indonesische staat: geloof in God, democratie, sociale rechtvaardigheid, algemene welvaart en eenheid van het hele Indonesische volk. De enige tegenstand die verwacht wordt zou van de islamitische groepen kunnen komen en wel van de Parmusi (een voortzetting van de Masjumi die door Sukarno ontbonden is), die in het begin van Suharto's regime nogal fel was t.a.v. van de zg. Djakarta-charter, een document waarin de eis gesteld werd dat de president van Indonesië een mohammedaan moest zijn. Wat neerkomt op een dictaat van een theocratische staat. Gelukkig voor Suharto gaf het hoofdbestuur van de Parmusi op 25 september een verklaring uit dat het de Djakarta-charter niet op het Volkscongres ter tafel zou brengen, en dat de partij ook de zg. „dubbele functie van de gewapende macht" zal blijven erkennen en zelfs als wet aangenomen wil hebben. Dat betekent dat de rol van de militairen in het staatsbestuur niet beknot zal worden. Gerust hart Het derde punt dat aan de orde komt is het volgende economische Vijfjarenplan, maar daarover schijnen niet veel principiële verschillen te bestaan, hoewel kleine wijzigingen wel mogelijk zijn. Dat betekent dat de regering van generaal Suharto met een gerust hart de vergaderingen van het Volkscongres kan afwachten, en dat alles netjes en soepel overeenkomstig de wensen van de tegenwoordige regering afgewikkeld zal worden.