NRC Handelsblad

Door onze correspondent E. BOOGERMAN PARIJS, 19 okt. — Een duidelijk accentverschil, zo niet flinke tegenstellingen, tussen de Nederlandse en Franse standpunten beheersten vanmorgen de openingszitting van de Europese topconferentie hier. m ln overeenstemming met de traditionele Franse houding legde president Pomjndou dc nadruk op de noodzaak tot Europese solidariteit in de komende onderhandelingen met de VS op monetair en handelsgebied. Premier Biesheuvel betoogde dat de Europese Gemeenschap bereid moet zijn tot internationaal overleg over het ivereldhandelsstelsel. Maar een akkoord uas volgens hem alleen dan mogelijk ivanneer ook de Europeanen tot aanzienlijke concessies tegenover Amerika bereid zouden zijn. (Meer over Biesheuvels rede op pagina 4).

De conferentie begon vanmorgen om tien uur in een sfeer van uitzonderlijk strenge veiligheidsmaatregelen met de openingsrede van president Pompidou. Tevoren konden de Fransen op hun tv-schermen de perfecte regie aanschouwen waarin de negen delegaties in statige convooien van zwarte automobielen naar het conferentiegebouw werden vervoerd. De Frans-Nederlandse tegenstelling kwam ook t.ot uiting in de respectieve passages over de Europese instellingen. Zoals te verwachten was, bepleitte Biesheuvel de versterking van de Europese instellingen. Voorts hield hij een pleidooi voor directe verkiezingen voor het Europese parlement. Pompidou verklaarde zich voorstander van een uiterst zakelijke benadering van de institutionele problemen. Pompidou: „De politieke controle blijft de bevoegdheden van de nationale parlementen." In zijn openingswoord had de Franse president erop gewezen, dat alleen nauwkeurige besluiten en concrete maatregelen in staat zouden zijn om de openbare mening in de negen landen weer

voor Europa te doen mobiliseren. Biesheuvel beantwoordde dit Franse welkomstwoord namens de acht gastdelegaties in zijn functie van regeringsleider van het land waaraan thans het voorzitterschap van de EG-ministerraad is toegevallen. Zich bedienende van de Franse taal, betoogde de Nederlandse premier dat de Europese eenwording zich op het niveau van het dagelijkse leven dient af te spelen, en niet zozeer op dat van topconferenties. Het feit dat zulks tot nu toe onvoldoende was geschied, had er wellicht mee te maken dat een meerderheid van het Noorse volk zich onlangs tegen aansluiting bij Europa had uitgesproken. De Franse pers wijst er vanochtend met trots op dat sinds het Vredescongres van Versailles in 1919 Parijs niet meer zo'n grote internationale conferentie binnen zijn muren had gekend. Vooral gezien de gereserveerde houding die Pompidou afgelopen zomer tegen de door hemzelf voorgestelde „top" had aangenomen, werd zijn redevoering (welke de eerste van een reeks van negen openingsverklaringen

vormde) hier met grote belangstelling tegemoetgezien. Pompidou herinnerde eraan dat de conferentie van Den Haag als belangrijk oogmerk de instelling van een economische en monetaire unie had gesteld. De top in Parijs dient in dit opzicht te worden gekenmerkt door aanzienlijke vooruitgang. Op economisch gebied moet de strijd tegen de inflatie voorrang

Zie verder pag. 4 cn De Toestand op pag. 5

Europese top

Vervolg van pagina 1 krijgen. Op monetair terrein pleitte de Franse president voor de geleidelijke totstandkoming van een gemeenschappelijke politiek van de negen regeringen en van de centrale banken. Doel hiervan is om van Europa „een solidaire zone van stabiliteit °n groei te maken". In dit verband wees Pompidou op het belang van het Europese fonds van monetaire samenwerking (waartoe vorige maand in Rome door de ministers van financiën was besloten). Hij achtte de spoedige totstandkoming van dit fonds van groot belang. Tevens meende de Franse president, dat de leden-staten er geleidelijk toe moeten overgaan om een deel van de middelen waarover de centrale banken beschikken, naar dit fonds over te hevelen. Beslissend Het Franse staatshoofd achtte het van beslissend belang dat Europa in het vervolg met één stem zal spreken, zowel in de handelsbetrekkingen met de V.S. als terzake de hervorming van het internationale monetaire systeem. Pompidou bracht hulde aan Amerika voor diens aandeel in de bevrijding van Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog en de daarna ondernomen Europese wederopbouw. Hij herinnerde eraan dat acht van de in Parijs vertegenwoordigde landen lid van de NAVO zijn, wat ook een manier is om erop te wijzen dat Frankrijk sinds zes jaar uitdrukkelijk afstand van militaire integratie in Atlantisch verband heeft genomen, en dat daaruit in Franse ogen ook op politiek gebied consequenties voortvloeien aangaande de vraag hoe de betrekkingen tussen Europa en de V.S. moeten worden geregeld. Tevens onderstreepte Pompidou het belang dat Frankrijk hecht aan het onderhouden van hechte betrekkingen met de Sowjetunie en de andere Oosteuropese landen. Met betrekking tot de hulp aan de ontwikkelingslanden erkende Pompidou dat er tussen de negen EG-landen twee opvattingen bestaan: de mondiale (o.a. door Nederland verdedigd) en de regionale opvatting. Pompidou meende dat Afrika en de Middellandse-zee-landen een bevoorrechte plaats moet worden toegekend, hetgeen gezien de grote belangen die Frankrijk nog in het Afrikaanse continent heeft, geen verrassende opmerking is. Niet verrassend kwam oók Pompidous voorstel voor de oprichting

voor een „Europese Stichting voor verbetering van de Arbeidsvoorwaarden en de levensomstandigheden". Gisteren lieten wij al doorschemeren, dat het Franse staatshoofd vermoedelijk met enkele initiatieven zou komen, initiatieven die het dubbele doel moeten hebben om de topconferentie toch met een sfeer van succes te omgeven, en tegelijk enkele fundamentele meningsverschillen door middel van een rookgordijn van de gemeenplaatsen aan het oog van het publiek te onttrekken.

Sir Christopher Soames (een van de twee toekomstige Britse leden van de Europese Commissie) en premier Heath (links) zitten tegenover kanselier Willy Brandt (rechts) en de Franse premier Messmer (derde van rechts). Vijfde, zesde en zevende van links de Nederlandse bewindslieden premier Biesheuvel, Schmelzer (buitenlandse zaken) en Nelissen (financiën).

k ton „nzcr redacteuren jgpXM, 1» " kt - — ° n " tt i is het standpunt gevan de drie Nederlandse ^bonden, die hun leden n opgedragen niet de 1.750 Iftns koper — oorspronTOO r Le Havre bestemd iiar geboycot — te lossen, bet korte geding, dat gisjda; voor de president van ditbank in Rotterdam dien„ ook daarna hielden de vast aan hun solidariWf. Ze vinden o.a. dat ndam niet de vuilnisbak «orden voor ladingen, die , worden geweigerd, het koper is gistermiddag iw beslag gelegd. Om te 1 inderen dat de Birte OldenBtt de partij zee zou kiei .om nooit meer in RotterItrug te keren", zei presimr. Reuder), is het schip mond laat aan de ketting i Het moet maandag leeg Iraiburg aan de eigenaar la opgeleverd. De ligkustcn 18.000 per dag.

Zie ook pag. 4

sterdam nadert, onrust stijgt. nenlond 3, 12 il diensttijd terugbrengen • traanden / Hartchirurgie minister Stuyt moet beUding: „heren in het verils voorbeeld. tenlond 4, 5, 12 Hanoi en Saigon geen steun Jnenkaans optimisme / Conr j ! Brandt-Barzel r Duitse 8'sjournaal Adriao.i van der 6 ^verleg j n zaak-Jasperina de neodorakis mag toch niet wenland wonen.

anTfi 3 ver P |aatst naar de , Italië; een ongelukkige " weekbladen. 'lic C hil bl!j ? rt met vee ' voordebi, Voetbal speelt nog in de en bedrijf 11, 13, 15 : 3ec«en b et ,i" 1 '/ aal contract is nog " ; e . P' n ' Europese werven %,? nnin 8 / Het rommelt Londense autosalon. ktd, om Wil 10 Veilingcomplex koon! i. r ' 3ranc * in 9 / His " schap betreurt sloop •S 10 Besnr" .buitenlandse kindeNezet 96n over EMS "

V^oli* Vr 'j da 9 av ond: Wis =iJ ien M met plaatselijk en ^ Ita- ^ ati 9e tnt Irrarhtint entot krachtige noord. Mi■%*" van 8 graden Nland k ? eks 4 graden in N m ' Maximum tempera' U flraden

Door onze correspondent E. G. LACHMAN WASHINGTON, 19 okt. — Washington en Moskou hebben gisteren overeenkomsten over oorlogsschulden en de toekomstige economische betrekkingen gesloten, die de Amerikaans—Russische handel in een jaar kunnen verdrievoudigen, en het uitzicht openen op investeringen en wederzijdse handel van vele miljarden in de komende jaren.

De Sowjetunie heeft gisteravond 19 joodse gezinnen laten weten dat zij zonder het betalen van de zg. diplomabelasting zullen mogen emigreren, en aangenomen wordt dat dit verband houdt met verzet in het Congres tegen het handelsverdrag. 72 van de 100 senatoren, o.l.v. senator Jackson, weigeren iedere ratificatie van een handelsverdrag, tot de kwestie van de uitreisbelasting voor Russische Joden geregeld is. Sinds maanden is er hier al twijfel of het Congres gezien deze kwestie zijn goedkeuring zal verlenen aan het verdrag. Aan de vooravond van de Europese topconferentie kan dit verdrag, meer dan een gesproken commentaar, de Amerikaanse reactie tonen op de komende situatie waarbij het blok van 9 Europese landen, met een markt van 350 miljoen mensen, potentieel de meerdere kan zijn van de Ver. Staten met 205 en de Sowjetunie met 240 miljoen inwoners: • Oorlogsschulden: Na een impasse van 24 jaar zijn de Sowjetunie en de VS nu overeengekomen de Russische lendlease-schuld uit de Tweede Wereldoorlog, die oorspronkelijk 11 miljard dollar bedroeg, op 720 miljoen dollar te stellen, die dan, inclusief 3 pet. rente per jaar, tot het jaar 2001 afbetaald kunnen worden. • Handel: De schuldenregeling en de handelsovereenkomst waren nauw met elkaar verbonden, omdat Washington geen parlementaire goedkeuring kon krijgen voor meer handel, als de oude lendlease-schulden niet geregeld waren, en omdat Moskou zei de schulden niet te kunnen betalen als het daartoe niet in staat werd gesteld door meer handel. Het nu mogelijk geworden handelsverdrag is een kaderovereenkomst die toekomstige uitwisseling en grote Amerikaanse investeringen in Rusland moet vergemakkelijken. Kredieten Er worden nu kredieten door de Amerikaanse Ex- en Importbank mogelijk, terwijl Moskou zich in ruil daarvoor verbindt geen Russische goederen op de Amerikaanse markt tegen te lage prijzen te dumpen. De arbitrage tussen particuliere Amerikanen in Rusland, én de Russische staatsbedrijven wordt geregeld. De huis- en kantoorvestigingen van Amerikaanse handelsvertegenwoordigers in een aantal grote Russische steden wordt vergemakkelijkt.

Zie verder pag. 4

Handel

Vervolg van pagina 1 Aardgas De Amerikaanse handel op Rusland bedroeg vorig jaar slechts 208 miljoen dollar uit een totale buitenlandse handel van 40 miljard dollar. Maar verschillende Amerikaanse firma's, waaronder Texas Eastern Tenneco, Occidental Petroleum en El Paso praatten al met de Russen -over investeringen met het oog op de Russische aardgasvoorraden. Investeringen voor een pijpleiding die miljarden kan kosten zullen door beide regeringen gegarandeerd moeten worden. Men meent dat de Russische leider Brezjnew op deze grote toekomstige transacties doelde toen hij, nog voor de Russische graanaankopen deze zomer, tegen de Amerikaanse minister Petersen in Moskou zei: „Wij hebben / grote' schatten en we willen ze graag ruilen voor dingen die we nodig hebben." Meest-begunstigd Verreweg de belangrijkste en hier meest omstreden bepaling in het handelsverdrag is toekenning aan Rusland van de "meest begunstigde-clausule" waardoor voor import van Russische produkten dezelfde regels gelden als voor alle andere importen. De overeenkomsten waartoe Nixons bezoek aan Moskou de stoot gaf zullen worden getekend door de Russische minister van handel, Patolitsjew. die hier al 10 dagen onderhandelt en aan Amerikaanse zijde door de ministers van buitenlandse zaken en van handel, Rogers en Petersen. Ter gelegenheid van Brezjnews bezoek aan de Verenigde Staten dit voorjaar zullen dan waarschijnlijk ook de grote Amerikaanse investeringsplannen zijn voltooid. Verkiezingsinzet De uitreisbelasting die Moskou de joden oplegt, en die in naam een vergoeding is voor de genoten opleiding en die voor bepaalde intellectuelen 25.000 dollar kan bedragen, is in Amerika een verkiezingsinzet geworden, omdat Nixon een belangrijk deel van de joodse stemmen denkt te veroveren. Ook daarom beloofde de regering dat ze Moskou, „door rustige diplomatie" tot afschaffing van de belasting kan dwingen. Zelfs liet het Witte Huis weten dat Gromyko bij zijn recente bezoek hier had Beloofd dat de belasting een probleem was "dat zichzelf zou oplossen". De uitreisvisa die Moskou gisteren verstrekte aan 19 families die samen nog 300.000 dollar hadden moeten betalen, waren dan ook niet toevallig. De Russische functionarissen die de beslissing ter kennis van de gezinshoofden brachten hebben echter meteen duidelijk gemaakt, zo meldt AFP. dat het slechts om een uitzondering gaat. Enige uren voordat de beslissing over de 19 gezinnen werd genomen, hadden 10 vertegenwoordigers van de joodse gemeenschap in Moskou verklaard dat er geen enkele gunstige ontwikkeling in de kwestie van de diplomabelasting te bespeuren — Perzië. Het inkomen dat Perzië uit zijn olie geniet is dit jaar ruim 75 procent hoger dan in 1971. Dit heeft de shah meegedeeld bij het begin van het nieuwe parlementaire jaar. De omzet van de petrochemische industrie ligt 80 procent hoger dan vorig jaar (Reuter).

MOSKOU, 19 okt. — De leider van de communistische partij in de Sowjetunie, Leonid Brezjnjew, de Sowjetpremier, Alexei Kosygin én de president van de Sowjetunie, Nikolai Podgorny, zullen naar Kaïro reizen op een nog nader te bepalen tijdstip. Dit staat in een Russisch-Egyptisch communiqué dat na afloop van het bezoek van de Egyptische regeringsleider Aziz Sidky aan Moskou gisteravond door het Russische persbureau Tass is bekendgemaakt.

De leiders van de Sowjetunie hebben gevolg gegeven aan een uitnodiging van president Sadat van Egypte. In het Russisch-Egyptische communiqué wordt verder ge-, zegd dat Israël, gesteund door de imperialistische machten, alle pogingen van de hand wijst om te komen tot een rechtvaardige vrede in het Midden-Oosten. Israël, aldus het communiqué, negeert volkomen de besluiten van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. De Sowjetunie en Egypte zijn van oordeel dat alle staten in de wereld en alle vredelievende krachten druk' op Israël moeten uitoefenen om het te dwingen zich te houden aan resoluties en besluiten van de Verenigde Naties

en het te dwingen zijn troepen uit de bezette Arabische gebieden terug te trekken. In de bekendmaking wordt verder nogmaals gezegd dat de Arabische .statep volkomen het recht hebben hun gebieden te bevrijden met alle middelen die stroken met de bepalingen van het Handvest van de VN en met het legitieme recht van de staten hun vrijheid te verdedigen. De Sowjetunie verklaart dat zij voortaan haar uiterste best zal doen de terugtrekking van de Israëlische troepen uit de bezette Arabische gebieden te bewerkstelligen en de rechten van de Arabische volkeren te verdedigen. (AFP)

Zie ook het hoofdartikel op pagina 7

Politie sleept een betoger weg van het gerechtsgebouw in Santiago waar stakingsleider Rafael Cumsille zich moest verantwoorden.

Door onze politieke redactie DEN HAAG, 19 okt. — De regering heeft een voorlopige opsomming gegeven van de kring van leden van het Koninklijk huis. In het wetsontwerp tot regeling van het financieel statuut van het Koninklijk huis wordt de kleine kring van leden opgesomd, die onmiddellijk betrokken zijn bij de erfopvolging, en dientengevolge jaarlijkse financiële uitkeringen, belastingvrijdom en andere voordelen genieten. Dit zijn: # "de Koning" (thans koningin Juliana; # "de echtgenote van de Koning" (thans prins Bernhard); # „de vermoedelijke erfgenaam

van de Kroon, te rekenen vanaf de leeftijd van 18 jaar" (thans prinses Beatrix); 9 "de echtgenote of echtgenoot van de vermoedelijke erfgenaam van de Kroon" (thans prins Claus. Daarnaast zullen deel uitmaken van het Koninklijk Huis : • de kinderen van de Koning (behalve prinses Beatrix dus de prinsessen Margriet en Christina. Niet prinses Irene, zie hieronder. # De kinderen van de vermoedelijke erfgenaam van de Kroon (thans de prinsjes Willem Alexander, Johan Friso en Constantijn). O De Koning die afstand van de Kroon heeft gedaan. (Wanneer Koningin Juliana afstand doet). Het is de bedoeling dat het lidmaatschap van het Koninklijk Huis niet zal worden verkregen, dan wel dat dit lidmaatschap eindigt, wanneer :

# een erfgenaam een huwelijk heeft aangegaan of aangaat buiten de bij de wet verleende toestemming, alsmede bij gemis van de Nederlandse nationaliteit (thans prinses Irene). Verder wil de regering een overgangsbepaling maken om tot het Koninklijk Huis in ieder geval ook te rekenen : # de overige kleinkinderen van koningin Juliana, wier 0U7 ders lid zijn van het Huis, dan wel dit lidmaatschap bij hun huwelijk bezitten (thans dus de kinderen van prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven, de prinsjes Maurits, Bernhard en Pieter Christiaan). Verder zullen tot het Koninklijk Huis behoren: O De echtgenoten van hen die lid van het Huis zijn (prins Claus en mr. Pieter van Vollenhoven) en zij die het lidmaatschap bezaten als echtgenoot

of echtgenote, zolang zij weduwe of weduwnaar zouden zijn. • Zij die vóór overgang van de Kroon of van de hoedanigheid van de vermoedelijke erfgenaam al lid van het Huis waren. (Wanneer prinses Beatrix bijv. koningin wordt, verandert er dus niets voor degenen die al lid waren.)

efficiency beurs 17 tm 25 oktober geopend dagelijks van 10 tot 17uur, maandag 23 en dinsdag 24 oktober ook van 19 tot 22 uur. zondag gesloten, toegang f4.amsterdam Unieke Show met de kortste Europese 4-deurs PEUGEOT 104 en alle andere 1973 Peugeot modellen! Vrijdag 20 en zaterdag 21 oktober elke dag van 9-18 JOHAN DE HEER FILIAAL GEBR. NEFKENS OOSTZEEDIJK 330 tel. 010 - 11.06.48

PARIJS, 19 okt. — De Westduitse kanselier Willy Brandt heeft vanmorgen op de Europese top gezegd dat economische en politieke eenheid „nauw met elkaar verbonden zijn". Dit werd uitgelegd als steun aan premier Biesheuvels standpunt dat groei naar economische eenheid niet kan zonder politieke eenheid. Premier Heath hield een pleidooi voor rechtvaardige en stabiele betrekkingen tussen de Gemeenschap, de VS en Japan.

De Nobelprijs voor literatuur is vandaag toegekend aan de Westduilse schrijver Heinrich Böll. Böll, die 55 jaar oud is, is de eerste Duitser die de prijs krijgt sinds die 46 jaar geleden werd uitgereikt aan Thomas Mann. (AP)

Door een onzer redacteuren LEIDEN, 19 okt. — De vijfde bom binnen twee weken, tijds is vanochtend om zeven uur gevonden bij de buitentrap van het belastingkantoor in Leiden. Hij was onder de brievenbus bevestigd. Politie en een deskundige van de hulpverleningsdienst van Binnenlandse zaken slaagden erin de tijdbom — van dezelfde constructie als die in Utrecht, Eindhoven en Rotterdam zijn aangetroffen — om half elf onschadelijk te maken. Van het aantal geplaatste bommen is er tot nu toe één — de eerste — ontploft, en wel op 4 oktober bij Holiday Inn in Utrecht.

Inmiddels hebben de procureurs-generaal bij de gerechtshoven te Amsterdam, Den Haag en Den Bosch gezamenlijk één officier van justitie aangewezen die het onderzoek in c'e terreuracties gaat coördineren. De naam van deze officier is om veiligheidsredenen niet bekend gemaakt. Onder zijn leiding zullen de recherchediensten van de betrokken politiekorpsen bij de opsporing samenwerken. De bom in Leiden is gevonden door de conciërge van het belastingkantoor. Ogenblikkelijk nam de politie de zo langzamerhand vertrouwde maatregelen: het plein werd afgezet, het verkeer werd omgeleid en er werden strobalen ter bescherming van de bom aangevoerd. Vervolgens maakte een schutter van de politie met een karabijn het tijdmechanisme onklaar. Hij had daarvoor zestien schoten nodig. In het belastingkantoor bevonden zich, toen de conciërge de bom vond, geen mensen. Het treinverkeer — het belastingkantoor

ligt aan het Stationsplein — tussen Leiden-Alphen en Leiden-Den Haag is lange tijd gestremd geweest. Opnieuw is het opmerkelijk dat de bom niet is ontploft en zo duidelijk zichtbaar was aangebracht. Het lijkt een bevestiging van de theorie dat de aanslagplegers (vooralsnog) niet het plan hebben de bommen werkelijk te laten ontploffen, maar slechts paniek willen zaaien. Wat de motieven hiervoor zijn is de politie een raadsel. Ook wordt er rekening mee gehouden dat er een maniak aan het werk is, te meer daar geen enkele organisatie tot nu toe de verantwoordelijkheid voor het plaatsen van de bommen heeft opgeëist. Evenmin is het ondenkbaar dat de aanslagpleger(s) de bom vanochtend per trein heeft (hebben) vervoerd. Met de aanslag op het belastingkantoor is wel de trits van „kapitalistische" doelwitten (Holiday Inn, Bank of America, Verzekeringsmaatschappij en Philips-commissaris) doorbroken

Een kast vol pocketboeken over literatuur, muziek,.sport, onderwijs, financiën en economie, toneel, film, politieke zaken, • gezondheidszorg, milieuhygiëne, ondermeer, zou u geworden indien u deze krant een jaar verzamelde en adequaat liet coveren. Een abonnement is wel zo gemakkelijk. Ja, ik wil best Ddie krant vier weken op proef, voor de halve prijs (ƒ 5.40). □ kwartaalabonnee worden a ƒ35.- per kwartaal Naam: Adres: Plaats: 17 Ik maak nog geen geld over, maar wacht eerst uw bericht af. Deze bon in open envelop zonder postzegel naar NRC Handelsblad, Antwoordnr. 534, Rotterdam. U kunt ook bellen als u dat liever doet: 010 - 147211, toestel 3000 of Ö20 - 239811, toestel 100. NRC êjk HANDELSBLAD