NRC Handelsblad

ontbreekt mij om een uitgebrei^ „alyse te plaatsen, maar het [/geen twijfel dat ik u, geachte een groot plezier doe door de ze '. ies van een viertal partijen van ''Vans in volle gang zijnde Schol'. gonigtoernooi te brengen. 9 icoeP erman — R ' Ramc haran 2e 1 23-6 -1971. >-28, 17—22; 2. 28X17, 11X22; 32, 6—11; 4. 41—37, 12—17; ,L-41 8—12; 6. 32—28, 2—8; 7. 32 22—27; 8. 31X22, 18X27; 9. ' 21 ' 17X26; 10. 41—37, 19—23; ! og><19, 14X23; 12. 38—32, 10— ' l3 43—38, 14—19; 14. 36—31, lV',0 15. 33—28, 10—14; 16. 39— ™ »Ó 24; 17. 31—27, 12—18; 18. r , 0 14—20; 19. 30—25, 9—14; 44 -^-39, 4—9; 21. 40—34, 24—29; 33X24, 20X40; 23. 35X44, 7— I 24 49—43, 11—17 ; 25. 39—33, 21' 26. 43—39, 14—20; 27. 25 X 9X20; 28. 44—40, 12—17; 29. ^44 20 —24; 30. 40—35, 17—22; 28 X17, 21X12; 32. 33—28, 15— 33 44—40, 20—25; 34. 38—33, 6 35. 42—38, 6—11; 36. 40—34, 17- 37. 48—43, 3—9; 38. 34—30, Z34' 39. 39X30, 9—14; 40. 43— 17—22; 41. 28X17, 12X21; 42. 28 14—20 ; 43. 38—33, 20—25; 3^!_34 8—12; 45. 28—22, 12— 46 22X11, 16X7; 47. 27X16, ', 2 - 48. 32—27, 12—17; 49. 27— l7 ' 22; 50. 21—17; 2—0. Andreiko —G. Mostovoj 3e ronde .6-1971. 32 -28, 18—23; 2. 38—32, 12—18; 31 —27, 7—12; 4. 43—38, 20—24; 37 —31, 14—20; 6. 49—43, 10—14; 41 —37, 1—7; 8. 34—29, 23X34; 40X29, 5—10; 10. 27—22, 18X27; 31X22, 24—30; 12. 35X24, 19X 13. 36—31, 16—21; 14. 46—41, ^27 15- 32 X 21, 17 X 26; 16. 41— 30 —35; 17. 37—32, 26X37; 18. X31 14—19; 19. 47—42, 20—25; 45 -1 -40. 15—20; 21. 40—34, 10— • 22. 50—45, 11—16 ; 23. 42—37, lil- 24. 31—26, 12—17; 25. 26— 16X18; 26. 28—23, 19X28; 27. X21 8—12; 28. 38—32, 11—16; 43 —38, 16X27; 30. 32X21, 13— 31. 36—31, 2—7; 32. 37—32, 6— 33. 31—26, 20—24 ; 34. 29X20, X14; 35. 33—28, 14—19; 36. 39— 3—8; 37. 34—29, 9—13;. 38. 45— 4—9; 39. 48—43, 11—16; 40. -34 16 X 27 ; 41. 32X21, 18—22; 28X17, 19—23 ; 43. 29X18, 13 X 44. 37—32, 12—18; 45. 43—39, -23; 46. 32—27, 11—16; 47. 21— 7—12; 48. 27—22, 12X21; 49. X17, 23—28; 50. 22—18, 28—32; 34—30, 35X24; 52. 33—29, 24 X 53. 39X37; 2—0. Korschow—H. Wiersma 6e ronde 6-1971. 32—28, 18—23; 2. 33—29, 23X32; 37X28, 20—25; 4. 41—37, 17—21; 37—32, 15—20; 6. 39—33, 21—26; 44—39. 26X37; 8. 42X31, 19—24; 34—80, 25X23; 10. 28X30, 12— 11. 46—41, 16—21; 12. 31—26, -12; 13. 26X17, 12X21; 14. 41— 11—17,' 15. 50—44, 6—11; 16. -28, 20—24; 17. 30X19, 13X24; 47—42, 8—13; 19. 40—34, 2—8; 44-40, 10—15; 21. 39—33, 5— 22. 43—39, 18—22 ; 23. 37—31, -16; 24. 49—44, 14—20; 25. 34— 1—7; 26. 30X19, 13X24; 27. -34, f—12; 28. 34—29, 9—13; 29. -34. 4—9; 30. 31—26. 13—18; 31. -37, 20—25 ; 32. 29X20, 15X24; 48—42, 8—13; 34. 44—40, 10— 35. 37—31, 13—19 ; 36. 31—27, X31; 37. 36X27, 3—8; 38. 42— 9—13; 39. 34—29, 25—30; 40. X20, 15X24; 41. 37—31, 18—23; 27—22, 23—29 ; 43. 22X11, 16 X 44. 26X17, 12X21; 45. 31—27, -26; 46. 40—34, 30X39; 47. 33 X 29—34; 48. 44—39, 34X43; 49. X49, 8—12; 50. 49—43, 12—17; 43—38, 17—21; 52. 27X16, 26— 53. 38—33, 31—36 ; 54. 32—27, -41; 55. 27—21; 1—1. Sijbrands—A. Andreiko 6e ronde 6-1971. 32—28, 18—23; 2. 33—29, 23X32; 37 X 28, 13—18 ; 4. 38—32, 20—24; 29 X 20, 15 X 24 ; 6. 39—33, 10— 7. 41—37, 18—23; 8. 42—38, -18; 9. 47—42, 8—13; 10. 44—39, 12; 11. 46—41, 2—8; 12. 49—44, -20; 13. 34—29, 23X34; 14. 40X 20—25; 15. 29X20, 25X14; 16. -40, 5—10; 17. 39—34, 15—20; 43—39, 17—22; 19. 28X17, 11X 20. 48—43, 1—7; 21. 34—29, -15; 22. 39—34, 19—24; 23. 50— 14—19; 24. 34—30, 20—25; 25. X20, 25X14 ; 26. 30—24, 19X30; 35 X 24, 18—23 ; 28. 32—28, 23 X 29. 47X17, 12X21; 30. 43—39, -18; 31. 41—37, 9—13; 32. 33— 3—9; 33. 39—33, 21—26; 34. -27, 18—22; 35. 28X17, 7—12; 38—32, 12X21; 37. 40—34, 6— 38. 44—39, 11—17; 39. 33—28, -22; 40. 28X17, 21X12; 41. 45— 14—19; 42. 34—30, 9—14; 43. -28, 12—18; 44. 37—32, 26—31; 39—33, 31X22 ; 46. 28X17, 14— 47. 33—29, 19—23 ; 48. 40—34, -9; 49. 32—27, 23—28; 50. 30—25, -14; 5i. 34_30, 18—23; 52. 29X 20X29; 53. 9X20, 15X35; 1—1. TON SIJBRANDS

Ven week is de bekende schaker ■ van den Berg op 47-jarige "ijd plotseling overleden. Hij was ^nationaal meester van de D -E. en genoot niet slechts als lanig grote faam. Van den Berg * een sterk partijspeler maar zijn e gae uit binnen- en buitenland ®toen altijd weer opnieuw onder 'fdruk van zijn opmerkelijke ga' °P schaak-analytisch terrein. e 'baar zijn de bijdragen van onze "genoot aan de steeds voortri J'JencTe openingstheorie; vele Vakboeken zijn geheel of gedeel' door zijn werk tot stand ge® n ; Van den Berg was afgestu. ,.. in de Filosofie en zijn levensding was geheel en al gericht ne t zoeken naar de Grote Lijnen, r het wezenlijke dat onder aller^'terlijkheden verborgen ligt. en werk zijn voor Carel van fit ^ ^ an 00k verre van gemakje geweest. Op de 64 velden van Schaakbord stelde hij zich in de I 0 Plaats tot doel, partijen te en uit één stuk, edelstenen van V n *cht en logica. Een goede iic| VaS hem niet genoeg, het moest de beste zet zijn. Dat kost tijd

en veel van door Van den Berg prachtig opgezette en objectief gewonnen staande partijen gingen voor de meester verloren omdat hij in de vaak onontkoombare tijdnoodfase nooit kon besluiten tot het voor de praktijk dan noodzakelijke opportunisme. Carel van den Berg bezette een unieke plaats in de nationale en internationale schaakwereld en hij had uitsluitend vrienden. Wit: C. B. van den Berg. x. Zwart: C. G. Langeweg. (Hoogoventoernooi 1963, waarin de witspeler de internationale meestertitel verwierf.) 1. e2—e4, c7—c5; 2. Pgl—f3, e7— e6; 3. d2—d4, c5Xd4; 4. Pf3Xd4, a7—a6; 5. Pbl—c3, Pb8—c6; 6. f2— f4, Dd8—c7; 7. Lfl—e2, Lf8—c5; 8. Lel—e3, d7—d6; 9. Ddl—d2, Pg8— e7; IC. 0—0—G, 0—0; 11. Pd4X c6, Pe7Xc6; 12. Le3Xc5, d6Xc5; 13. e4—e5! (Eenvoudig maar zeer sterk. Wit krijgt een „steunpunt" op d6, waardoor zijn tegenstander ernstig in zijn bewegingen zal worden belemmerd.) Tf8—d8; 14. Dd2—e3, Pc6—d4; 15. Pc3—e4, b7—b5 (Na Pxe2f, Dxe2 nestelt het paard zich op d6, waar het verre de meerdere is van de zwarte loper. Overigens kwam eerder in aanmerking b6, want zwart aanvalsplannen op de damevleugel hebben geen kracht.) 16. Pe4—d6, Pd4—f5; 17. Pd6Xf5, Td8Xdlt; 18. ThlXdl, e6Xf5; 19. Tdl—d6, Lc8—e6; 20. Le2—f3, Ta8—b8 (Er gaat in elk geval een pion verloren want er dreigde ook Tc6.) 21. De3—d2! (Dit bezetten van de enige open lijn is logischer en sterker dan de directe pionwinst.), b5—b4 (Op Lxa2 komt b3 en Kb2.) 22. Td6Xa6, c5—c4 (Of Td8, Dxd8!,. Dxd8, Ta8 met winst.) 23. Dd2—d6! (...steunpunt!)

Met zijn laatste zet forceert wit , dameruil (Dc8, Dxb8! enz.) waarna winst met de pluspion in eenvoudige positie een zaak van gemakkelijke techniek zou zijn. Zwart geeft het op. C. ORBAAN P.s. „Probleem" voor schakers komt deze week te vervallen.

In een dubbele renonce te spelen is bijna altijd foutief en wordt dan ook angstvallig vermeden. Toch zijn er spellen waarin dat de enige mogelijkheid is om een contract door te spelen, zoals uit dit artikel zal blijken. Gever: zuid, niemand kwetsbaar. ♦ A V B V H 5 2 ♦ V 10 8 ♦ H B 9 4 ♦ 10 6 5 3 «4 » V B 10 7 4 »A98 ♦ 6 ♦ 9 7 5 3 2 ♦ A 7 2 *8653 ♦ H 9 8 7 2 V 6 3 ♦ A H B 4 ♦ V 10 Nadat zuid met 1 schoppen had geopend, bood noord 2 klaveren, zuid 2 ruiten, noord 3 schoppen en zuid 4 schoppen. West kwam uit met harten vrouw en vervolgde met harten boer, waarna zuid de derde harten troefde. Als de troef 3—2 tegenzit is er geen probleem, maar zuid voorzag moeilijkheden als de troeven 4—1 tegen zouden zitten. Als hij nl. vier maal troef speelt en daarna met klaver aas van slag gaat kunnen O—W nog hun vrije harten maken. Om dit te voorkomen besloot zuid te proberen direct een klaverslag te stelen. Hij speelde daarom klaveren 10. West was echter klaar wakker en nam direct met het aas en vervolgde zijn goede tegenspel door weer harten te spelen. Nu was Zuid verloren. Hij troefde met de boer en speelde schoppen aas en vrouw en nu bleek dat west nog schoppen 10 moest maken. Ook als zuid de harten in zijn hand troeft gaat hij down, daar west dan . een troef meer heeft dan zuid. Ook in het volgende spel bracht spelen in de dubbele renonce uitkomst. Gever: zuid, allen kwetsbaar. ♦ H B 10 9 » A73 ♦ 63 ♦ H 9 8 3 ♦ 7 4 ♦ 5 2 VB 9 6 2 / V 10 8 4 ♦ H V 10 7 4 ♦9852 ♦ B 2 -3. V 7 4 ♦ A V 8 6 3 V H 5 ♦ A B + A 10 6 5 Zuid opende 1 schoppen, noord 3 schoppen, zuid 6 schoppen. West kwam uit met ruiten heer en zuid won. Op het eerste gezicht lijkt het contract niet te maken, daar zuid in beide lage kleuren een slag heeft te verliezen. Maar zuid besloot te proberen de tegenpartij een fout te laten maken. Hij speelde eerst twee maal troef en vervolgens harten heer en aas. Daarna werd een harten afgetroefd en vervolgd werd met ruiten boer die west moest nemen met de vrouw. Als west bang is om ia de dubbele renonce te spelen en de klaveren aanvalt krijgt zuid de kans het spel te maken. Als west de klaveren boer speelt kan zuid de situatie goed raden en met de heer nemen, terwijl als west klaveren 2 speelt zuid het niet meer fout kan doen. West had de positie echter door. Zuid had vijf schoppen, twee hartens en twee ruitens, dus een vierkaart klaveren. Het spelen in de dubbele renonce was dus ongevaarlijk daar zuid daardoor slechts één klaveren kan opruimen. West speelde daarom ruiten 10 na en zuid moest nog een klaverenslag afgeven en ging één down. P. BOENDER

Het reuzenbeeld van de Vrijheid voorde ingang van New Yorks haven kan zeker geen groot kunstwerk worden genoemd. Het behoort met de Eiffeltoren en nog zo het een en ander, tot de categorie curiosa die alleen opzien baren door hun afmetingen. Beide genoemde kolossen kwamen in de jaren 80 van de vorige eeuw in Parijs tot stand. Maar terwijl de naam van ingenieur Alexandre Gustave Eiffel in zijn schepping is blijven voortleven, is die van de maker van Liberty, Frédéric Auguste Bartholdi, enigszins in het vergeetboek geraakt. Dit is ook al te merken aan Bartholdi's geboortehuis in het Elzasser stadje Colmar. Dit huis is sedert vele jaren museum, maar er komt bijna niemand naar kijken. Het staat verstopt achter een poortje in de rue de Marchands, een van de voornaamste straten van Colmar, rijk aan antieke woonhuizen met vakwerkgevels en uithangborden. De binnenplaats heeft iets van een openluchtmuseum met fragmenten van beeldhouwwerken. Een meer dan levensgrote Elzasserin, met een kind tegen zich aangedrukt, zit vlak naast het zwaarbarokke bordes. Op ons bellen werd — na lang wachten — door een oude dame de deur opengedaan. „U moogt wel binnen," zei ze in het Duits, „per slot van rekening is dit een museum". De avond tevoren waren wij er toevallig achter gekomen, dat Colmar

— behalve de stad van Mathias Griinewalds Isenheimer altaar — ook de stad van Liberty-schepper Bartholdi was. Toen wij nl. op bed lagen, hoorden we het watergeklater van een sierfontein in het park achter ons hotel. Even zochten we in ons gidsje de naam van die fontein op („de vier werelddelen beheerst door Europa in de gestalte van een Frans admiraal") en vonden vermeld dat dit — evenals het merendeel van de Colmarse standbeelden — het werk van Bartholdi was. Op weg naar het geboortehuis liepen we enkele boekwinkels binnen om te vragen of er niet een biografie van de kunstenaar verkrijgbaar was. „Non, ga n'existe pas". Het museum had ook geen catalogus, zelfs geen gestencild rondleidinkje, maar de oude dame vertelde wat zij wist en leidde ons, al pratende, door het grote patriciërshuis waar Frédéric in 1834 ter wereld kwam. Het hele huis is doortrokken van de geest van de 19de eeuw. Boekjes en beschrijvingen bleken eigenlijk niet nodig om het leven van Bartholdi te leren kennen; de kwintessens vonden we in die lange reeks van sombere, overdadig gemeubileerde en gedecoreerde salons en saletjes. Van Bartholdi's jeugd is weinig meer te vinden; alleen een soort bokkewagentje in het trappehuis. Zijn vader stierf, toen Frédéric nog een kleuter was. De grote figuur was de statige en knappe moeder, wier portret te midden van vele andere voorname

familieportretten een van de vertrekken siert. Met haar verhuisde de jongeman Frédéric naar Parijs, toen hij eenmaal besloten had om kunstenaar te worden. Aanvankelijk koos hij de schilderkunst en werd leerling van de toenmaals beroemde Hollander (Dordtenaar) Ary Scheffer. Later kreeg hij meer zin in beeldhouwen: Na met geestdrift te hebben deelgenomen aan de veldtocht

van Garibaldi's vrijwilligerskorps tegen de Duitsers in de winter 1870—'71 maakte hij het bekende beeld van de Leeuw van Belfort. Voortaan wierp hij zich speciaal op monumentale onderwerpen met nadruk op pathetisch patriottisme: het geweldige ruiterstandbeeld van Vercingetorix die de Romeinen bij Gergovia klop gaf, Lafayette als vriend van Washington in Amerika's vrijheidsoorlog, Rouget de Lisle bij het zingen van de Marseillaise, en een grote hoeveelheid helden met minder bekende namen. Van al die beelden bevat het Bartholdi-museum de oorspronkelijke modellen, omringd door beeldhouwersgerei. Maar de kunstenaar heeft ze nooit in Colmar gemaakt. Na zijn dood in 1904 werd zijn Parijse atelier naar het Elzasser stadje overgebracht, omdat zijn vrouw dit geboortehuis tot museum had bestemd. Bijzonder vererend was de regeringsopdracht voor het kolossale vrijheidsbeeld, dat de Franse republiek aan de Verenigde Staten wilde schenken ter herinnering aan het eerste eeuwfeest van de onafhankelijkheid. Bartholdi maakte eerst een aantal kleine modellen — een ervan zelfs met zijn eigen beeltenis. In juni 1884 verrees het monument op ware grootte op een bouwterrein in de Parijse Rue de Chazelles. In het museum wordt een krantje bewaard, de Courrier des Etats-Unis van 30 oktober

1886, met een prent die het gevaarte op Bedloe's Island in beeld brengt. Twee dagen ervóór was de „Godin der Vrijheid, de wereld verlichtend" plechtig ingewijd. Op 93 meter hoogte boven de haveningang van New York brandde de fakkel. Bartholdi kreeg een kostbaar zilveren geschenk en een diploma van de stad New York. Aan zijn verblijf in de Nieuwe Wereld herinneren veel prenten, die hij zelf vervaardigde, o.m. een kostelijk aquarelletje dat een Newyorkse straat laat zien, hui-_ zen vol wapperende vlaggen, een' stampvolle paardentram, horden koetsen en vrachtwagens, trottoirs vol jachtig publiek. Ook schilderde hij omvangrijke doeken van het Californië uit de tijd van de goldrush en (als pendant) uit de tijd van nieuwe welvaart — een typisch „belerende" zwart-wit-vergelijkjng, helemaal passend in dit van 19de eeuwse burgergrandeur doortrokken museumhuis met de rijkgevulde boekenkasten, verbazingwekkende reisherinneringen (o.m. een heel plafond versierd met porseleinen schotels uit China), wonderlijke lampen, ontelbaar veel bibelots — een fantastisch geheel, dat doet denken aan Jules Vernes wonderfantasie, maar per slot van rekening waren Bartholdi en Jules Verne tijdgenoten en waarschijnlijk — neen, wel zeker — geestverwanten. Het vrijheidsbeeld —- een soort reis- naar de maan, een toekomstvisioen.

Advertentie Wij en sex Een plaatsbepaling van de seksualiteit in ons leven. W. A. C. Whitlau Voorbij raakt de tijd waarin de seksualiteit was klem gezet tussen de morele regels. Oeze moraal gold wat er allemaal niet mocht. En dat was veel. We zouden dit het „theologische" tijdvak kunnen noemen, vanwege de eeuwigheidswaarde die aan bepalingen werd verleend. De „theologische" visie riep als reactie de „zoölogische" op: de seksualiteit is zo natuurlijk en zo normaal; het is een aandrang die nu eenmaal een uitweg zoekt en bevrijd dient te worden van de boeien der moraal. Wat „natuurlijk" was werd niet duidelijk, men benaderde het „statistisch". Maar wordt het niet langzamerhand tijd voor een visie die laat zien wat de seksualiteit optimaal zou kunnen betekenen? Whitlau doet in dit boek een poging de seksualiteit als mogelijkheid te verkennen. Speciale prijs voor HandelsbladNRC-lezers ƒ 7.50. (Winkelprijs ƒ 9.90)

4. Blok aan het been (5) 7. Mesvormig lichaamsdeel (7) 8. Bij het minste water ontstaat dit verlangen (5) 9. Voorgeschreven is het zeker (7) 10. Die plaats moet meer dan eens door vuur verwoest zijn (5) 12. Aantrekkelijk terrein in de lente (10) 13. Zo'n bos haar is gevaarlijker (5) 14. Precisie (6) 18. Gloed van verborgen voorwerpen (6) 19. Eén uitspraak kan deze opwinding niet helemaal bevatten (6) 21. Aan de haak slaan (7) VERTICAAL: 1. Vervallen huis (10) 2. Hiervan worden rijksriemen gesneden (10) 3. Heel nauw plekje (8) 5. Waterpadvinder (6) 6. Die kracht is alleen in aanleg aanwezig (10) 10. Vliegende roofridder (7) 11. Deze drank werkt zuiverend (9) 15. Elk produkt hiervan is even (4) 16. Er blijft een lelijke plek over als je mij uit de lucht haalt (3) 17. Teken uit undergroundmuziek (3) ■ .

20. Zo is men in Frankrijk, maar hier niet (2) Onder de inzenders van een goede oplossing worden drie prijzen (van ƒ 25, ƒ 10 en ƒ 10) verloot. Oplossingen — per briefkaart — moeten uiterlijk a.s. donderdag in het bezit van de redactie van het Z-bijvoegsel (postbus 596, Amsterdam) zijn. In de linkerbovenhoek op de adreszijde vermelden het woord Scryptogram. OPLOSSING SCRYPTOGRAM 26 JUNI Horizontaal: 5. top; 7. grondvester; 8. ongeduld; 9. sprong; 10 aas; 11. kledingstuk; 12. loonslaaf; 14. snel; 16. streektaal; 17. mal; 18. vertikken. Verticaal: 1. kreupelhout; 2. onthoudingen; 3. heen; 4. steenstof; 5. trouwakten; 6. paddestoel; 8. ogenblikje; 13. apart; 14. slijk; 15. egge; 16. som. Mevrouw M. van Rhee—Rademakers, «Rederijklaan 44, Mierlo (N.-Br.) won ƒ 25,—. De heer A. Pruijs, Ellen 4, Assen en mevr. D. P. van der Veen—Nannen, De Meer 39, Drachten, wonnen allebei ƒ 10,—.