'"ur onze correspondent E. C. A. KUYPER Brussel ' 9 j uli — De e § e l van de bijzondere ^eerderheid, nieuwigheid 'ie verleden jaar in de Beliische grondwet werd opgeien, is voor het eerst toe? e past. Het heeft gisteren en vannacht in de senaat j&spannen, maar de Katholiek-socialistische meerder^ e id is er niet aan ten onder § e gaan. Wekenlang was j-chter de indiening en de J ehandeling van het wets°1twerp betreffende de cul'urele autonomie uitgesteld °mdat de voor goedkeuring Noodzakelijk geachte voorgaarden vervuld waren. Dit wetsontwerp, vanochtend 'tl vijf uur door de senaat aana ard, maakt deel uit van het .Pakket" toepassingswetgeving. de grondwetsherziening, die *flgië een eind op de weg naar
een regionale staat voerde, zijn ministers en regeringspartijen het over dat pakket van verwante onderwerpen en wederzijdse concessies maar moeilijk eens geworden. Tegenstellingen in en tussen de regeringspartijen werden verscherpt door een op de loer liggende oppositie, die zich krachtig kon doen gelden. Het pakket maakt immers een geheel uit en onderdelen ervan vergen een bijzondere meerderheid die de regeringspartijen alleen niet kunnen opbrengen. Aan het pakket is dus telkens opnieuw geschaafd om niet te zeggen geknoeid. Oorspronkelijk ambitieus opgezette wetsontwerpen verloren een stuk van hun inhoud vóór ze aan openbare behandeling toe waren. Dat bijvoorbeeld de mogelijkheid van agglomeratie- en federatievorming van gemeenten België's kwaad van een te groot aantal te kleine gemeenten in een mate van betekenis gaat opvangen, gelooft niemand meer. Concessie Waaruit bestaat het pakket? Op 1 april deed de Vlaams christelijke
volkspartij een concessie. Ze aanvaardde herstel van de vrijheid van het gezinshoofd, d.w.z. de vrijheid van het gezinshoofd zijn kinderen te sturen naar een school waar een andere taal gebruikt wordt dan thuis. Die vrijheid zal op 1 september in de Brusselse agglomeratie hersteld kunnen worden, ook al zouden de nieuwe organen van de agglomeratie op die dag nog niet kunnen werken. Daar stond tegenover dat de socialisten na een eerste ontwerp te . hebben laten kelderen, een nieuw ontwerp accepteerden betreffende federaties en agglomeraties van gemeenten (de vrijheid van het gezinshoofd is in dit ontwerp opgenomen). Het ontwerp moet nog in openbare behandeling komen. De socialisten gingen ook verbintenissen aan ten aanzien van twee taal^ ontwerpen. Het eerste betreft de verdeling van de parlementsleden in taalgroepen. Die verdeling is nodig omdat anders de stemmingen bij bijzondere meerderheid ter bescherming van minderheden (lees: de Waalse
bevolkinsggroep) niet mogelijk zijn. Dit ontwerp heeft verleden week de kamer gepasseerd na reeds door de senaat te zijn goedgekeurd. Er was geen bijzondere meerderheid voor nodig. Het tweede taalontwerp, nummer 400, betreft de culturele autonomie en geeft de terreinen aan waarvoor de twee cultuurreden, waarin het parlement voor culturele zaken uiteenvalt, bevoegd zijn. Goedkeuring van dit ontwerp vereist wel een bijzondere meerderheid, namelijk een gewone meerderheid in elke taalgroep en daarenboven een meerderheid van 2/3 van in de gehele kamer of senaat uitgebrachte stemmen. In de senaat ligt het bereiken van een bijzondere meerderheid gemakkelijker voor de regeringspartijen dan in de kamer. Liberale eisen De kans was dus schoon voor de liberale oppositie om haar eisen te stellen. Die oppositie heelt in december uiteindelijk de
grondwetsherziening helpen mogelijk maken. Ze is in beginsel ook wel bereid aan uitvoeringswetgeving mee te werken/ maar wie zal het de Partij voor de vrijheid en de vooruitgang kwalijk nemen, dat ze daarvoor betaald wil worden. Wanneer de verkiezingen komen, beroemen straks de regeringspartijen zich op grondwetsherziening en uitvoeringswetgeving, doch de liberalen zouden met lege handen staan. Daarom hadden de Waalse en Brusselse liberalen aan hun medewerking aan de grondwetsherziening de voorwaarde verbonden dat op 1 september de vrijheid van het gezinshoofd zou worden hersteld. Ze hebben naar achteraf gebleken is, de regeringspartijen daarmee in erge tijdnood gebracht. Daarom zijn de liberalen de laatste maanden steeds meer nadruk gaan leggen op de noodzakelijkheid van een cultureel pakt of akkoord tussen de partijen. Dat gebeurde bepaald niet alleen uit zuivere stembusoverwegingen. De positie van de Christelijk^ volkspartij, Vlaamse en
Waalse vleugel, brengt mee dat zonder haar moeilijk te regeren valt. Ze zal wel altijd de portefeuille van Nederlandse cultuur voor zich opeisen en wellicht ook die voor de Franse cultuur, ook al vertoont Wallonië een uitgesproken linkse meerderheid. Aangezien o.a. ook radio en tv tot de bevoègdheid van de cultuurraden behoren, ligt voor de hand dat de linkerzijde uiterst waakzaam is. De praktijk toont verder aan dat de subsidiepolitiek van de minister van cultuur op een zeer eenzijdige manier kan worden gevoerd. De behartiging van de belangen van ideologische minderheden waarborgen door een cultureel pakt of akkoord, is dus bepaald niet zonder zin, zelfs al is die bescherming in beginsel in nieuwe grondwetsartikelen neergelegd. De eis van de liberalen om het cultuurpact af te sluiten, kon dan ook op duidelijke sympathie van de socialisten rekenen. Dit te meer omdat de Waalse socialisten wat minder federalistisch zijn geworden en wat minder warm lopen voor de culturele autonomie.
"Belgische regering blijft overeind in urenlang senaatsdebat over culturele autonomie". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
"NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
WASHINGTON, 9 juli — De woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken, Charles Bray, heeft gisteren berichten bevestigd dat de Amerikanen een nieuw offensief van de Laotiaanse regeringstroepen in de zg. Vlakte der kruiken tegen de communistische Pathet Lao-beweging ondersteunen met vliegtuigen en bevoorrading. Deze hulp geschiedt volgens Bray op verzoek van de regering van Laos en is in het verleden wel vaaer voorgekomen. De Amerikaanse State Departmentwoordvoerder kon niet de juistheid bevestigen van berichten dat de gevechtsacties door Amerikanen worden geleid. Zuidvietnamese troepen — die met meer dan 40 helikopters naar Cambodja zijn overgebracht — vechten op het ogenblik samen met Cambodjaanse regeringstroepen tegen een actie van de Vietcong die zich in de richting van de grens tussen Cambodja en Zuid-Vietnam beweegt. Er zouden 1500 Zuidvietnamese infanteristen in Cambodja aan de actie deelnemen. In de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh is gistermorgen een proces begonnen tegen 17 officieren van het Cambodjaanse leger die worden beschuldigd van „banditisme en verduistering van overheidsgelden". (AFP)
"VS steunen strijd in Vlakte der kruiken Laos". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
MADRID, 9 juli — Spanje heeft zijn grensposten met Marokko gesloten om te voorkomen dat de cholera, die in Marokko gesignaleerd is, over de grenzen trekt, zo wordt van goed ingelichte zijde in Madrid beweerd. De maatregel zou al enige dagen geleden zijn genomen, nadat bekend was geworden dat de gevreesde ziekte voorkwam in streken ten zuiden van de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla aan de Marokkaanse noordkust, In Spanje, met inbegrip van deze twee steden, zou de ziekte nog niet zijn voorgekomen. (AP) — Proceskosten Ellsberg. Een Amerikaanse zakenman uit Los Angelesi is een actie begonnen om geld in te zamelen ter bestrijding van de proceskosten van Daniël Ellsberg — de man die de geheimgehouden Pentagondocumenten in handen van Amerikaanse kranten heeft gespeeld. Ellsberg — die bekend heeft de New York Times deze documenten te hebben overhandigd — wordt beschuldigd van onrechtmatig bezit van geheime documenten. (AFP)
"Spanje sluit grens met Marokko wegens de cholera". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
WASHINGTON, 9 juli — Charles Bray, woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken, heeft gisteren gezegd dat voor miljoenen dollars aan Amerikaans wapenmateriaal naar Pakistan kan worden gestuurd ondanks het sinds 25 maart jl. ingestelde wapenembargo, omdat het hier om wapens gaat waarvoor de vergunningen reeds vóór die datum waren afgegeven. Bray zei dat het onmogelijk is om exact aan te geven om welk bedrag aan wapens het hier gaat. De verklaring van Charles Bray was een reactie op een uiting van senator Church - eerder deze week gedaan - dat de VS nog voor een bedrag van 35 miljoen dollar aan wapens naar Pakistan zouden verschepen. Volgens AP heeft een niet met name genoemde zegsman van de Amerikaanse overheid verklaart dat één telefoontje van het State Department voldoende zou kunnen
zijn om de verscheping van wapens naar Pakistan stop te zetten. Volgens deze anonieme bron willen de VS echter voorkomen dat Pakistan voor aanvulling van zijn wapenmateriaal volledig -afhankelijk wordt van China, dat reeds voor een groot deel in de Pakistaanse behoefte aan wapens voorziet. Hoewel Peking officieel het beleid van president Jahja Khan ondersteunt, zouden de Chinese communisten ook activiteiten bedrijven onder de Oostpakistaanse opstandelingen. Volgens \de onbekende zegsman kan het nog weken duren, voordat de Amerikaanse regering „slotconclusies" trekt betreffende voortduring van de wapenleveranties aan Pakistan. De Duitse ambassade in New Delhi heeft bekend gemaakt dat in de komende vier dagen drie Westduitse vliegtuigen met hulpgoederen voor de Oostpakistaanse vluchtelingen (waaronder vijf ambulancewagens voor het Indiase Rode kruis en 700 tenten) in Calcutta zullen arriveren. (Reuter-AP)
"VS helpen Pakistan". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
De Noordvietnainese minister van defensie, generaal Giap, spreekt op een bijeenkomst in Hanoi ter herdenking van de 26ste verjaardag van de oprichting van het Noordvietnamese leger.
"Giap spreekt". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
I'A B1JS ' 9 jUli ~~ ° P ^ E tnamconferentie in de jns e hoofdstad Parijs heb)£ je Amerikaanse gedelejden gisteren verklaard . het jongste vredesvoorT\jvan de Vietcong wel Vle nieuwe elementen" . a t, maar verder toch ; schijnt te veranderen de oude basiseisen van Vjetcong. Volgens de , e rikanen geeft het Viet,gvoorstel evenmin blijk jde wil om een einde te ^en aan de oorlog in Vietnagaan en tevens de .«ilrooncc» toffpnunnrcfpll pn TindeT^dTvS* de )jdanks deze sceptische ver en ' vinden de ' jtcongplannen „nader overwaard. De Amerikaanse iegatieleider David Bruce jft daarom voorgesteld volweek een „vertrouwelijke eenkomst" te houden, „waar *-•" de voorstellen verder «TIJ je rikaanse tegenvoorstellen '„nen bespreken". git voorstel van Bruce is door Vietcong en de Noordvietna!S e regering van de hand ge'zen. De Noord Vietnamese dejatieleider Xuan Thuy zei dat üce probeert „de openbare jning te misleiden". Bruce van zijn kant heeft ioral kritiek op de eis van de ietcong dat de VS — zonder orafgaande onderhandelingen een datum moeten vaststellen .. terugtrekking van de Ameïaanse legermacht uit Vietm. Die eis is volgens Bruce ermate verstrekkend en radat de Amerikanen irmee onmogelijk akkoord an. onen ga; ver ® arin S v a n Bruce was eerste formele Amerikaanse
reactie op de vredesvoorstellen van de Vietcong. Zuid-Vietnam had het Vietcongplan „gebrekkig" genoemd wegens zijn — wat Saigon noemt — „dubbelzinnigheid". President Thieu van Zuid-Vietnam zei dat zijn regering nimmer een vredesplan zal accepteren, dat gunstig uitvalt voor de communisten. Volgens Thieu moet de Vietnamese oorlog worden beslist op het slagveld en niet aan de onderhandelingstafel in Parijs. Leidende Amerikaanse senatoren toonden zich gisteren nogal optimistisch over de Vietcongvoorstellen. Mike Mansfiejd, de Democratische fractieleider in de Senaat, zei dat elementen voor wezenlijke onderhandelingen nog steeds aanwezig zijn. De leider van de Republikeinse senaatsfractie, Hugh Scott, was van mening dat er belangrijke krachten in de communistische wereld bezig zijn die een einde willen maken aan
de strijd in Vietnam. Senator Jacob Javits (Republikeins senator voor New York) verklaarde te geloven dat het Vietcongvoorstel „nieuwe kanalen" voor het overleg in Parijs opent. Hij vertrouwt erop dat president Nixon in november a.s. een algehele terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Vietnam zal bekend maken. Voorstel Laos De premier van Laos, prins Soevanna Phoema, heeft de leider van de Pathet Lao. (zijn halfbroer) prins Soevannoevong, „een algemeen bestand" voorgesteld in een gebied „met een straal van dertig km in en om de zogeheten Vlakte der kruiken". Daarna zouden dan in de Laotiaanse hoofdstad Vientiane onderhandelingen moeten beginnen over een wapenstilstand in geheel Laos. (AFP-Reuter-AP)
"Bruce sceptisch Vietcongvoorstel". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
j'Joor onze correspondent LONDEN, 9 juli — Op verzoek in Malta's premier Mintoff seft de Britse regering erin toeitemd de vervanging van een Malta gelegerd- infanterietaljon door een marinierscomando niet te laten plaatsvinai. Dit is kennelijk een politieke ïg die de Britse militaire itoriteiten gisteren verraste: «artiermakers van de mariiers en vrouwen en kinderen aren reeds op Malta gearrieercl; de rest van het commani zou midden juli aan boord an de commandocarriër Bullark volgen.
"Geen Britse Malta". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
|iec-president Agnew van de VS voert besprekingen met het staatshoofd van Koeweit ens zijn bezoek aan dit oliesjeikdom.
"Agnew bezoekt Koeweit". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
Minister Scheel begroet de rabbi van de westelijke muur van Jeruzalem, tijdens zijl) tocht door de oude stad met burgemeester Teddy Koliek (midden).
"Israëlisch wantrouwen gedeeltelijk weggenomen". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
Door onze correspondent BRUSSEL, 9 juli — De onderhandelingen over de handelsrelaties tussen Japan en de EEG zijn gisteren onderbrokeen, twee dagen eerder dan was voorzien. Zij zullen op zijn vroegst in oktober weer worden opgenomen. Voornaamste struikelblok was overeenkomstig de verwachtingen de veiligheidsclausule die moet voorkomen dat de Europese markt overspoelt wordt door Japanse produkten. De Japanse delegatie verklaarde zich bereid dat deze clausule, waarover op het ogenblik Frankrijk en de Beneluxlanden beschikken, wordt uitgebreid tot Italië en Duitsland, doch dan uitsluitend voor die produkten die in het kader van een handelsakkoord zullen worden geliberaliseerd. De delegatie van de gemeenschap stelde zihc op het standpunt, dat Duitsland en Italië dezelfde, verdergaande clausules mogen invoeren, als nu reeds in de Beneluxlanden en Frankrijk gelden.
"Onderhandelingen Japan-EEG opgeschort". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
LISSABON, 9 juli — Het Portugese parlement heeft een aantal grondwetshervormingen goedgekeurd die een grotere autonomie zullen geven aan de Portugese gebieden in Afrika -— Angola. Mozambiqup en Guinee-Bissao. De hervormingen houden ook wat meer godsdienstvrijheid in en voor de Portugezen een grotere bewegingsvrijheid na bijna 40 jaar van een strak gehandhaafd autoritair bewind door wijlen premier Salazar. Na een maand lang debatteren keurde de Nationale Vergadering gisteravond de laatste en belangrijke artikelen goed betreffende de politieke status van de Portugese gebieden in Afrika. De artikelen geven deze gebieden het recht plaatselijke regeringen te kiezen en hun eigen budgets te controleren. Maar buitenlandse zaken, defensie en handel blijven in handen van de centrale regering in Lissabon, want want Portugal beschouwt de overzeese gebieden als een integraal deel van de Portugese natie. De hervormingen op de grondwet van 1933 moeten nog worden getekend door president Ame'rico Tomas en gepubliceerd door de officiële ,.Ga, zette voordat ze tot wet kunnen worden Verheven. Dit kan nog wel enkele maanden in beslag nemen. (Reuter)
"Meer autonomie voor Portugese overzeese gebiedsdelen". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
Door onze correspondent BONN, 9 juli — De Westduitse minister van binnenlandse zaken, Genscher, heeft naar aanleiding van berichten dat uit de Keulse gevangenis Klingelpütz geheime documenten zouden zijn gesmokkeld, bevolen een uitvoerig onderzoek in te stellen. In opdracht van de binnenlandse veiligheidsdienst worden in deze gevangenis geheime documenten vernietigd. Een gevangene zou er evenwel in zijn geslaagd enkele documenten naar buiten te smokkelen. Het zou hierbij om materiaal gaan uit de jaren 1957 en 1958, zoals kaarten met namen van verdachte personen, met informaties over Kroatische geheime organisaties. Verder zouden hiertoe behoren verslagen van overlopers van Oost naar West, correspondentie over de bestrijding van spionage en fotokopieën van Russische paspoorten. Aanvankelijk had de betrokken gevangene het materiaal aan de ,Oostduitse geheime dienst willen verkopen. Na een gesprek met ■ een Westduitse journalist liet hij zich evenwel overreden de documenten ter beschikking te stellen aan de Keulse politie. Of dit reeds is gebeurd, is niet bekend gemaakt. Complot in Boeroendi ontdekt. Volgens berichten uit KongoKinsjasa is een samenzwering ontdekt in Boeroendi ten doel had de regering van kolonel Michel Micombero omver te werpen. De voormalige minister van buitenlandse en economische zaken van Boeroendi zouden jl. maandag zijn gearresteerd. (AFP)
"Westduitse documenten gestolen". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
Van onze correspondent S. M. BOUMAN TEL AVIV, 9 juli — De Westduitse minister van buitenlandse zaken, Walter Scheel, heeft gisteren met succes de politieke vuurdoop in Israël ondergaan. Tijdens gesprekken met eerste minister Golda Meir en Abba Eban slaagde hij erin het groeiend Israëlisch wantrouwen in Bonns positiebepaling ten aanzien van het Israëlisch-Arabisch geschil gedeeltelijk weg te nemen. Scheel verzekerde zijn Israëlische gastheren dat hij niet uit naam van de EEG, maar van West-Duitsland naar Israël is gekomen, dat Bonn niet ten koste van Israël naar verbetering van de betrekkingen met de Arabische en communistische wereld streeft en dat WestDuitsland de Franse opvatting niet deelt volgens welke Israël zich volgens de Veiligheidsraadsresolutie van 22 november 1967 uit alle bezette Arabische gebieden moet terugtrekken. De gesprekken concentreerden zich gisteren voornamelijk rond het intussen vermaarde werkdocument van de zes EEGlanden betreffende het MiddenOosten, de interim-oplossing, de heropening van het Suezkanaal, de Russische penetratie in het Midden-Oosten en de problematiek rond de staakt-hetvuren-overeenkomst. Minister Eban wees zijn Westduitse collega erop dat het door de Zes opgestelde werkdocument inzake het Israëlisch-Arabisch geschil de kans op de heropening van het Suezkanaal aanzienlijk verkleint indien het de status van een officiële Gemeenschapspolitiek
van de Zes jegens het Midden-Oosten krijgt. Naar het oordeel van de Israëlische minister van buitenlandse zaken heeft het werkdocument van de Zes de houding van' Egypte ten aanzien van een interimoplossing verhard. Van Westduitse zijde is hier tegenover gesteld dat het betwiste werkdocument geen officiële status heeft en dat aan de formulering van 'n gezamenlijke EEG-politiek ten aanzien van het Midden-Oosten op de ministeries van buitenlandse zaken van de Zes nog steeds wordt gedokterd. De Westduitse delegatie doet hier, volgens de Israëlische opvatting, een welkome poging het belang van het werkdocument van de Zes af te zwakken. Deze indruk wordt nog versterkt door het feit dat Walter Scheel minister Eban heeft verzekerd dat hij in Israël uitsluitend uit naam , van West-Duitsland spreekt. Het bezoek van minister Scheel aan Israël heeft bij de Israëlische bevolking in het algemeen geen sterke anti-Duitse gevoelens opgeroepen. Alleen jongeren van de rechtse Gachalpartij, die zich principieel verzet tegen diplomatieke betrekkingen met Bonn, begeleidden de Westduitse minister in Jeruzalem met anti-Duitse leuzen. „Wij vergeten de 6 miljoen joden nooit", riepen zij Walter Scheel toe. Gisteravond wist de politie wel het in brand steken van de Westduitse vlag, maar niet het naar beneden halen van de vlag van het stadhuis te voorkomen. Na afloop van de receptie in het stadhuis werden een aantal eieren naar zijn 52ste verjaardag vierende Scheel gegooid. , De politie verrichtte 1 arres- ' tatie.
"Scheel doorstaat politieke vuurdoop bij bezoek Israël". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005
Door drs. J. W. VAN DER MEULEN WAT reeds lang werd verwacht is gebeurd: Bruno Kreisky, kanselier in de socialistische Oostenrijkse minderheidsregering, heeft voor oktober nieuwe verkiezingen aangekondigd. Kennelijk acht hij het moment rijp om aan zijn kabinet een meer permanente basis te geven. De noodzaak hiertoe werd de afgelopen maanden in toenemende mate duidelijk. Want met 81 zetels in een parlement van 165 afgevaardigden (de Katholieke Volkspartij wordt sinds maart vorig jaar door 78, de liberale Vrijheidspartij door
6 leden vertegenwoordigd) is voor de socialisten werkelijk regeren niet mogelijk. De twijfel in Kreisky's eigen gelederen aan de wenselijkheid van het experiment groeit dan ook, terwijl de prijsinflatie en de kwestie van de legerhervorming de noodzaak van een krachtig kabinet nog eens onderstrepen. Die legerhervorming is sinds de herfst inzet van felle debatten. Een van Kreisky's verkiezingsbeloften luidde destijds: verkorting van de diensttijd van negen tot zes maanden. Het was een belofte die wel wat erg snel gedaan werd — mogelijk in de overtuiging dat regeringsverantwoordelijklijkheid voor de socialisten voorlopig niet weggelegd zou zijn. Toen echter de SPÖ onverwachts aan het bewind kwam, moest zij woord houden. Maar hoe? In de partij bleek vrijwel niemand aanwezig die van de defensievraagstukken verstand had. (Uitgezonderd dan de huidige minister van binnenlandse zaken Rösch, maar die was tegen diensttijdverkorting.) Het leger immers was in linkse Oostenrijkse kringen steeds suspect geweest. De vrijheid die de soldaten verdedigden, was nooit de vrijheid van de socialisten; de rust die door het leger in tijden van crisis moest worden gehandhaafd, was voor hen de rust van het kerkhof. De vorming van het leger geschiedde destijds alleen maar met hun toestemming omdat zij nu eenmaal een uitvloeisel was van Oostenrijks staatsverdrag met de grote mogendheden (1955). En ook sindsdien werd de houding van de SPÖ door berusting en afzijdigheid gekenmerkt. VANDAAR dat Kreisky een militair voor de gevolgen van zijn verkiezingsstunt moest laten opdraaien: aan generaal Freihsler de taak zijn politieke verantwoordelijkheid met zijn beroepscode in overeenstemming te brengen. Freihsler bezweek
echter lichamelijk onder deze last en Kreisky zag zich genoodzaakt zelf een tijdlang de portefeuille te beheren. Het werd hem nu duidelijk dat van een verkorting van de diensttijd geen sprake kon zijn wanneer deze niet met andere ingrijpende hervormingsmaatregelen gecombineerd werd. Militaire experts, ja ook de Westduitse minister van defensie Schmidt hielden hem voor, dat voor handhaving van de Oostenrijkse neutraliteit een geloofwaardige afschrikking geboden bleef. Aldus bekeerd benoemde Kreisky in februari de aristocratische, energieke en zelfbewuste generaal Lütgendorf tot minister van defensie. Deze werkte een plan uit waarin de beloofde diensttijdverkorting inderdaad werd opgenomen, maar dat tevens voorzag in ■herhalingsoefeningen (minstens veertig dagen), een aparte „Bereitschaftstruppe" (15.000 man) en betere bewapening. Door dit plan kwam hij enerzijds in botsing_met de oppositie. Volgens de ÖVP namelijk was de duur van de herhalingsoefeningen te kort en zouden er voor een „Bereitschaftstruppe" te weinig belangstellenden te vinden zijn. ANDERZIJDS stuitte Lütgendorf op verzet in het eigen kamp. Want naar zijn idee betekende de hervorming dat van de begroting voortaan minstens zeven in plaats van vier procent aan het leger moest worden uitgegeven! Het plan van de regering om de gelden voor defensie „liever aan wetenschappelijk onderzoek" uit te geven, kwam hierdoor wel op zeer losse schroeven te staan. Lütgendorf maakte het er vorige maand niet beter op door — tot grote woede van de jongeren — te waarschuwen voor „anarchisme en heethoofderij". Het zal voor Kreisky nog een aardig probleem zijn zich uit dit web los te werken. Zijn troost is echter dat de kansen voor de SPÖ om bij de verkiezingen goed voor de dag te komen, zeer redelijk zijn. Hijzelf heeft zich door zijn dominerende optreden een grote mate van achting verworven bij de autoriteit-minnende 'bevolking. En zijn partij maakt de indruk heel wat meer initiatief en eenheid te bezitten dan de ÖVP. Pas vorige maand wist deze de ergste innerlijke tegenstellingen te overbruggen. Haar nieuwe leider, Schleinzer, is bij het grote publiek een volslagen onbekende. En met zorg ziet deze daarom de verkiezingen tegemoet. Mocht de SPÖ niet de absolute meerderheid behalen, dan nog behoeft zij niet tot de rol van oppositiepartij veroordeeld te zijn. Want sinds de begrotingsdebatten van afgelopen herfst is duidelijk dat zij in zekere mate op de samenwerking van de liberalen kan rekenen. Dezen zijn Kreisky namelijk veel dank verschuldigd wegens de voor hen zo gunstig uitgevallen kieswethervorming. Een liberale coalitiepartner brengt echter nieuwe problemen met zich mee. Want evenals de Westduitse FDP telt de Oostenrijkse Vrijheidspartij een groot aantal echte conservatieven onder haar aanhan~
"VERKIEZINGEN IN OOSTENRIJK". "NRC Handelsblad". Rotterdam, 1971/07/09 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 16-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031646:mpeg21:p005