NRC Handelsblad

Door onze correspondent A. F. LUYENDI.IK

MADRID, 15 nov. — De demonstatieve opsluiting van Spaanse progressieve katholieken in de pauselijke nuntiatuur in Madrid, heeft haar effect niet gemist. Hoewel men bepaald niet spreken kan van een openlijk conflict tussen de Madrileense clerus in het algemeen en de Spaanse autoriteiten, omdat de actie is uitgegaan van een kleine groep elitaire katholieken, die tot de uiterste linkervleugel behoren, is er wel een confrontatie aan het ontstaan binnen het aartsbisdom Madrid. Drie hulpbisschoppen van dit aartsbisdom, Oliver, Estepa en Iniesta hebben zich in een open brief achter de demonstranten geschaard, zij het ook in de gebruikelijke kryptische klerikale termen. Het is gebleken, dat deze drie hulpbisschoppen tijdens de actie op verzoek van de ingesloten katholieken en met instemming van de nuntius zaterdagavond naar de nuntiatuur zijn gegaan en met de ..verontrusten" hebben gesproken. Zondag zijn ook enkele functionarissen van het ministerie van buitenlandse zaken in de nuntiatuur geweest om te bemiddelen. Aan hen is het te danken, dat de forse politiemacht buiten het gebouw zich

later heeft teruggetrokken, zodat de ontruiming door de activisten vrijwillig en zonder incidenten kon geschieden. In het „voor eigen verantwoording" gepubliceerde geschrift van de hulpbisschoppen, waarin zij mededeling doen van hun activiteiten in de nuntiatuur, dringen zij erop aan. dat de zeven priesters, die zich in de speciale gevangenis in Zamora bevinden, naar een andere strafinrichting worden overgebracht en dat hun strafregime gewijzigd woidt. Ook uiten zij de wens, dat de Bisschoppenconferentie in haar volgende bijeenkomst de Spaanse regering zal verzoeken om amnestie voor alle politieke gevangenen in Spanje, in overeenstemming met de geest van het Heilige Jaar, zoals die door paus Paulus onder woorden is gebracht. De directie van de gevangenis in Zampra heeft haar verwondering uitgesproken over het protest van de gevangen priesters en de golf van verontwaardiging over hun behandeling, omdat zij, aldus de leiding, volledige vrijheid genieten, zich volledig aan hun studies kunnen wijden, kortom onder een gevangenisregiem leven r '.et veel meer privileges dan de niet-priesterlijke gevangenen in Spanje. Meer gespannen dan in Madrid is de situatie in Barcelona, waar aartsbisschop Jubany een zeer kritische preek heeft gehouden tegen het proces, dat aanhangig is gemaakt tegen de 113 leden van de illegale democratische Catalaanse organisatie — de zgn. Catalaanse Assemblee —, die op 28 oktober in een bijgebouw van een Barcelonese kerk massaal werden gearresteerd en nu allen voor het Tribunaal voor de Openbare Orde zullen moeten verschijnen. Pacem in Terris Zich beroepend op den encycliek Pacem in Terris heeft de aartsbisschop erkenning geëist van de vrijheid van vereniging en vergadering voor de Spanjaarden, een recht dat de Spaanse bisschoppen reeds herhaalde malen hebben geclaimd. In zijn preek,heeft mgr. Jubany ook kritiek geoefend op het binnentreden van de Spaanse politie in een kerkelijk gebouw, waardoor volgens hem het bestaande Concordaat geschonden zou zijn.

Door onze correspondent s. van d:;r zee BONN, 15 nov. — Nadat Bondspresident Heinemann gisteren heeft bekendgemaakt in 1974 niet voor een tweede ambtsperiode van vijf jaar te zullen kandideren, heeft de SPD besloten een partijcommissie te benoemen die een opvolger zal moeten zoeken. De sociaal-democraten stellen zich hierbij op het standpunt, dat ook de liberaal Heuss en de christen-democraat Lübke twee ambtsperiodes president zijn geweest, zodat de SPD eveneens recht heeft op twee periodes.

De vrees bestaat bij de SPD, dat de FDP zal besluiten om met een eigen kandidaat te komen, bijvoorbeeld FDP-voorzitter Walter Scheel. Deze heeft zich tot nog toe niet over een eventuele kandidatuur willen uitlaten. In een interview heeft hij gezegd, dat de liberalen bereid waren Heinemann in i974 opnieuw hun stem te geven, maar dat men nu gedwongen. is om zich „voor de eerste keer" in het FDr-bestuur en met de SPD ie beraden over de nieuwe situatie. Naar de mening van minister Scheel is het juist om uit te gaan van een zekere regelmaat — dat wil zeggen: twee ambtsperiodes yoor elke partij —, maar het zou geen principe hoeven te zijn, „waaraan men slaafs moet vasthouden". Op de directe vraag of hij zelf wil kandideren, antwoordde Scheel dat dit nog niet actueel is en het denkproces hierover nog moet beginnen. In Bonn wordt vermoed, dat hij zijn beslissing eerst zal bekend maken, nadat hij in december een niersteenoperatie heeft ondergaan. Televisierede Heineman had zijn beslissing niet te zullen kandideren gisteravond meegedeeld in een televisierede. Hieraan was dinsdagavond een twee uur durend gesprek voorafgegaan met Bondskanselier Brandt en SPD-frac~tieleider Wehner, die in opdracht van de SPD de huidige Bondspresident moesten overreden aan te blijven. In zijn rede maakte Heinemann evenwel duidelijk, dat hij vanwege zijn leeftijd hiervan afzag, volgend jaar wordt hij 75 jaar. Van de hand wees hij ook het idee om gedurende de tweede ambtsperiode voortijdig af te treden, wanneer hij zich niet meer opgewassen zou voelen tegen de eisen die zijn ambt stelt. „Dat zou onzekerheden en voor alles permanente speculaties veroorzaken die voor het ambt op zich en voor ons allen moeilijk te doorstaan zouden zijn." Heinemann verzocht daarom de Westduitse burgers begrip te hebben voor zijn beslissing. In Bonn Voorzien is, dat de nieuwe Bondspresident op 15 mei 1974 in Bonn zal worden gekozen. De voorgaande presidentsverkiezingen hadden nog in West-Berlijn plaatsgevonden, maar na de afsluiting van het viermogendheden akkoord over Berlijn is dit niet meer mogelijk. Als de meest serieuze kandidaten van de SPD gelden thans minister Arendt van arbeid en sociale zaken en minister Leber van defensie. CDU-voorzitter Kohi en CSUvoorzitter Strauss hebben er gisteravond op aangedrongen, dat alle partijen gemeenschappelijk over een opvolger gaan praten. Volgens Kohl mag het Bondspresidentschap geen privilege van partijen zijn die toevallig de meerderheid hebben. Naar de mening van Strauss moet er eensgezind worden gezocht naar een man die „het goede Duitsland" belichaamd. Beiden lieten de vraag open of zij een eigen kandidaat zouden presenteren of FDP-leider Scheel zouden steunen. Op het

FDP-congres in Wiesbaden hebben talrijke gedelegeerden er bij Scheel op aangedrongen niet te kandideren. Een voorstel van een groep gedelegeerden om dit in een motie te benadrukken, werd evenwel op verzoek van het partijbestuur ingetrokken.

Gasten bij het huwelijk in Westminster Abbev van de Britse prinses Anne: vlnr. voorste rij: prins Rainier van Monaco, zijn vrouw Grace, prinses Margarita von Hohcnlohe- zuster van prins Philip, prinses en prins Georg van Ilannover; tweede rij: ex-koning Konstantijn van Griekenland en zijn vrouw Anne-Marie. de kroonprins en kroonprinses van Noorwegen, prinses Beatrix en prins Claus; derde rij: prins Juan Carlos van Spanje en prinses Sofie en prins Alexander, afstammeling van het vroegere Joegoslavische koningshuis. Op de foto re chts: de aartsbisschop van Canterburv, dr. Michael Ramsey, zegent het huwelijk in tussen prinses Anne en Mark Phillips.

door onze correspondent drs. F. SUASSO

BELGRADO, 15 nov. — Moskou heeft geen haast met officiële reacties nu de besprekingen tussen de Israëlische en Egyptische militairen er op lijken te duiden dat de Kissingerformule voor het Midden-Oosten begint te werken. Het Russische persbureau Tass, dat overigens nooit uitblinkt door een snelle berichtgeving, hield eind vorige week het bericht over de bereidheid van Israël en Egypte om Kissingers compromis te ondertekenen, een volle dag achter. De aanvankelijke Russische scepsis is in de eerste plaats een gevolg van het doorzien van Kissingers onderhandelingstruc die hij door een vroegtijdig laten uitlekken van het akkoord de Israëliërs voor een voldongen feit plaatste. In Moskou zag men niet in waarom Israël nu opeens wel een staakt-het-vuren zou accepteren. Al twee keer sinds 22 oktober waren de VS niet in staat of niet bereid gebleken om Israël zo onder druk te zetten dat het aan de resoluties van de Veiligheidsraad uitvoering gaf. Waarom zou dat nu dan wel gebeuren? De scepsis bleek gerechtvaardigd. Doordat Israël opheldering vroeg op sommige punten werd

de ondertekening van de overeenkomst een dag uitgesteld en van een terugtrekken op de posities van 22 oktober wil Tel Aviv nog steeds niets weten. Prawda-commentator Joeri Zjoekow, die eens in de week de gewone man voor de televisie de Russische buitenlandse politiek uitlegt, waarschuwde de kijkers voor een te groot optimisme. „De tijd zal leren wat ervan terecht komt", zo zei hij. Toen echter bleek dat Israël deze keer wel bereid was om tot overeenstemming te geraken, ontstond er in Moskou twijfel aan de goede trouw van de Amerikanen. Als dezen nu Israël onder zo'n pressie konden zetten dat het een akkoord aanvaardt, dan hadden zij dat bij de twee vorige gelegenheden, de gezamenlijke Russisch-Amerikaanse en de resolutie van de niet-gebonden landen, ook kunnen doen. Nu lijkt het er toch

wel erg op dat Nixon met het pressie uitoefenen op Israël heeft gewacht totdat de VS er het grootste politieke voordeel uit konden slaan: het herstel van de diplomatieke betrekkingen met Kaïro. waaraan enkele weken geleden niemand had durven denken. Ook het oude verwijt dat de Arabieren niet weten wat ze willen, valt weer te horen. Nadat Egyptes president Sadat een dramatisch beroep op de grote mogendheden had gedaan om troepen te sturen om het bestand op de posities van 22 oktober te handhaven, riskeerde Brezjnew een confrontatie met Nixon door zich bereid te verklaren aan dat beroep gevolg te geven. Tilo Amerikaanse en Russische troepen werden in staat van alarm gebracht. Op het punt waarop Brezjnew op Egyptes verzoek zich lijnrecht tegenover Washington opstelde, blijkt Sadat tegenover de Amerikanen plotseling geen eisen meer te stellen. De Sowjetunie heeft in feite voor gek gestaan met haar gealarmeerde luchtlandingstroepen.

Door het oplaaien van het conflict in het Midden-Oosten is het tot een onverwachte intensivering van de betrekkingen tussen de Sowjetunie en Joegoslavië gekomen. President Tito keert in de loop van vandaag in Belgrado terug na een vierdaagse ontmoeting met partijleider Brezjnew in Kiew. De besprekingen zijn „buitengewoon open, eerlijk en vriendschappelijk" geweest, maar waar over nu precies is gesproken is tot op heden onduidelijk. Russische bronnen in Belgrado beweren dat het initiatief voor de ontmoeting van de Joegoslaven is uitgegaan; „doorgaans goed geïnformeerde" Joegoslaven zeggen dat Brezjnew om een onderhoud heeft gevraagd. Wie de Joegoslaven geloof schenkt, moet aannemen dat de Russen via Tito de Palestijnen en de Algerijnse president Boumedienne tot matiging willen aansporen of alleen maar een vriendelijk gebaar willen maken tegenover de Joegoslavische president met de ontvangst. Wie hier in Belgrado meer ziet in de Russische versie houdt het erop dat Tito de Russen er op wil wijzen dat een oplossing van het geschil in het MiddenOosten geen zaak mag zijn van

de supermachten alleen en dat er vooral geen vredesregeling mag worden uitgewerkt zonder een oplossing van de Palestijnse kwestie. Roemenië Roemenië heeft als enige Oosteuropese land wel reeds een bemiddelende rol kunnen spelen. Ceausescu's plannen voor een oplossing: een bufferzone van vijf kilometer tussen de partijen en een internationale conferentie waaraan alle geïnteresseerden mee kunnen doen, liggen nog steeds ter tafel. Bij het bezoek van Abba Eban, de Israëlische minister van buitenlandse zaken, van vorige week heeft Roemenië aangeboden als gastheer op te treden van de vredesconferentie die op 10 december moet beginnen. Als plaats van samenkomst is de provinciestad Brasov, ten noorden van Boekarest, voorgesteld. Dinsdag jl. zijn Roemeense afgezanten vertrokken naar de Arabische landen. Onder hen bevindt zich oud-minister van buitenlandse - zaken Manescu van wie werd aangenomen dat hij van het politieke toneel was verdwenen.

Door onze correspondent BONN, 15 nov. — Evelyn j a v de 22-jarige dochter van*7' Münchense multimiljonair p r derich Jahn, is vanochtend d 0 '[ haar ontvoerders vrijgelaten, dat haar vader een losgeld' va 3 miljoen mark betaald ha r Evelyn werd door nog twee or bekende mannen in de nacht y ; . dinsdag op woensdag ontvoerd Ofschoon de politie het vuur opende' op de beide ontvoerder, konden deze in een rode ontkomen. Evelyn was ontvoerd uit e fr discotheek in München, waarvan' zij de leiding had. Gistermorgp. hadden de beide mannen haar vader opgebeld en een bandje afgedraaid, waarop zijn dochtehad gesmeekt niet de politie tj waarschuwen, omdat zij ander: verloren zou zijn. Het Wienerwaldconcern tel' thans 420 kiprestaurants in ^ hele wereld. Voor dit jaar verwacht Jahn die een groot vriend van Bondskanselier Adenauer was en jaarlijks vooral de partij, kas van de CSU spekt, een omzet van meer dan 450 miljoen mark. Sinds twee jaar behoren tot het concern ook discotheken waarop dochter Evelyn het toezicht heeft.

The scotch they drink in scotland % <11' llliniii, ,;.

Oceaanstoringen die het weer bil ons een wisselvallig karakter geve n blijven in snel tempo elkaar opvolgen. Een dergelijke storing trok i n de nacht van woensdag op donderdag over het zuiden van het land. Op Vliegveld Beek werd ruim tien millimeter neerslag afgetapt. . . Achter deze storing nam de wind toe deordat een uitdiepend gebiea van lage druk over de Faröer -eilanden naar het noordelijk deel van de Noordzee trok. Deze depressie verplaatst zich in snel tempo naar het oosten en wordt vrijdagochtend boven de Oostzee verwacht. Als t e ' volg hiervan neemt de wind geleidelijk weer iets af. , Wel zal de noordwestelijke wind onstabiele lucht blijven aanvoeren, zodat opnieuw op enkele buien gerekend moet worden. 16 nov. Zon op 8.01. onder Maan op 23.06, onder (17 nov.) 13-30Hoogwaterstanden De tijden van de hoogwaterstanden zijn, volgens de berekeningen Rijkswaterstaat, voor 16 nov.; Delfzijl XB9—-16.11; DordrecI" 9.31—21.52; Hansweert 6.40—19.12; Harlingen 1.26—14.15; Den Heldej 11.46-23.46; Hoek var. HoH*n® 6.40—19.07; Rotterdam 1 .23—21.®»' Schevenlngen 6.45—19 09; en VlissH 1 " gen 5.44—11.11.

Ruim 50 jaar in Hamburg Bank Mees & Hope nv Vestiging Hamburg: Pclzerstrasse 2 (hoek Rathausstrasse), ' tel. 0949-40-33 17 21, telex 0216 1733. Hoofdbankcn: Amsterdam, Herengracht 548, tel. 020-527 9111. Rotterdam, Coolsingel 93, tel. 010-114120.

KOPENHAGEN, 15 nov. — De Deense demissionaire Deense premier Anker Joergensen onderschrijft het standpunt van de Westduitse kanselier Willy Brandt die een hechtere Europese samenwerking voorstaat. De Deense premier maakt echter een voorbehoud tegen een gemeenschappelijk Europees buitenlands en defensiebeleid. Dit zei Joergensen gisteravond in een reactie op de speech die Brandt eergisteren hield voor het Europese parlement in Straatsburg. In deze rede deed Brandt voorstellen voor meer samenwerking van de EG-partners. Joergensen vond dat de versterking van de EG-instellingen een doel op zichzelf is. Brandt daarentegen wilde de buitenlandse politiek van de EG min of meer buiten de EGinstellingen om laten loipen. Het defensiebeleid van de EG moet volgens de Deense premier binnen het raam van de Atlantische samenwerking blijven. Inmiddels zijn gisteren de directeuren-generaal van de ministeries van buitenlandse zaken in Kopenhagen bijeengekomen om te praten over een ontwerp van de EG-landen van de principes van de Atlantische betrekkingen. (Reuter)

Door onze correspondent BRUSSEL, lö nov. — Drie lagere ambtenaren van de Belgische regie van telegraaf en telefoon zijn gisteren gearresteerd. Bovendien een echtpaar, dat handelt in bouwmaterialen. De arrestaties zijn een gevolg van het onderzoek dat het zg. Hoge comité van toezicht heeft ingesteld naar de in het voorjaar aan het licht gekomen schandalen bij de regie. De affaire heeft intussen reeds tot het heengaan geleid van staatssecretaris Dubois en van minister Anseele. De gisteren verrichte arrestaties zouden verband houden met fictieve bestelbonnen, die de drie ambtenaren verstrekt hebben voor niet-geleverde materialen.

ROME. 15 nov. — Alexander Panagoulis. de man die heeft geprobeerd de Griekse president George Papadopoulos te vermoorden, heeft op grond van 'morele verdorvenheid" geen visum gekregen voor de Verenigde Staten, De Amerikaanse consul heeft hem laten weten dat deze beslissing was aangenomen door het ministerie van buitenlandse zaken in Washington. Panagoulis, die vijf jaar in de gevangenis heeft gezeten en in augustus, toen in Griekenland massale amnestie werd verleend, vrij kwam, is afgelopen maand naar Italië gekomen. Toen hij naar het Amerikaanse consulaat in Rome ging, kreeg hij aanvankelijk een visum. Naderhand vertelde vice-consul Karl McCollum hem dat hij dit visum per abuis had gekregen. (AP)

WASHINGTON, LISSABON, 15 nov. — De Verenigde Staten zullen het verwachte verzoek van de Afrikaanse landen om de onlangs uitgeroepen regering van Guine-Bissau toe te laten tot de Verenigde Naties niet steunen. Dit zei het ministerie van buitenlandse zaken in Washington gisteren. Het gedeelte van Guinée onder controle vande bevrijdingsbeweging PAIGC voldoet niet aary de traditionele kriteria van soevereiniteit. Aldus de woordvoerder. Het onderwerp kwam ter sprake op een persconferentie na het bezoek van de Portugese ambassadeur in de Verenigde Staten aan de waarnemend minister van buitenlandse zaken Kenneth Rush. Deze zou uitgenodigd zijn om over de situatie in het Midden-Oosten te praten. „We voelen ons speciaal verplicht om met de Portugezen in contact te blijven in het licht van de samenwerking met Portugal gedurende de crisis,,' aldus de woordvoerder. (AP/Reuter)

Alleen British a irways BOAC vliegt 15x per week op vele bestemmingen in Afrika. *0DIS ABEBA i* *-£=*. blawtyre „ cairo dar es salaam \ entebbe KHARTOEM , JOHANNESBURG av i lusaka 1 f mauritius nairobi SEVCHELLES 2' \ ), Een goede reden om uw reis- of passagebureau om nadere informatie te verzoeken. Of British airways BOAC zelf: 020-246870. British airways