NRC Handelsblad

MENS EN BEDRIJF PAGINA 10 Gist-Brocades: lagere winst bij hogere omzet PAGINA 10 Zeehonden kunnen ongelooflijk veel

poor een onzer redacteuren SCHIPHOL, 27 aug. — Met „stuntwerk" proberen verschillende Nederlandje reisbureau's, in samenwerking met KLM/Martinjir of Transavia, elkaar de assagiers af te troggelen voor 5-daagse reizen in de winter naar Zuid-Europa. pe reisbureaus Arke, Chris•offel, Europa Express, NRV en jterreizen introduceerden verben week de „Zonnevlugjes" j o0 r ƒ 185 tot ƒ 255. De heen- en terugr eis van deze vluchten w ordt verzorgd door Transavia. Op deze reizen wordt door ons 2 een cent verdiend, aldus Transna". Doel is nieuwe klanten jan te trekken, die als ze tevreden

zijn, ook in de zomer met het vliegtuig op vakantie zullen gaan. „Mensen die normaal bang zijn een groot bedrag in een georganiseerde vakantie-vliegreis te stoppen, zullen voor ƒ200, waar ze geen buil aan kunnen vallen, wel over de drempel durven komen." Tientje Centouri/Sunliner, Eurotours, Fit, Hotelplan en Magneet komen nu met soortgelijke reizen, die echter een tientje goedkoper zijn dan de reizen met Transavia. Zij reizen met de KLM of Martinair. Zij noemen de reizen „Snippertrips". Elke week zullen vanaf half oktober op woensdag en zaterdag vluchten naar Palma de Majorca en Malaga vertrekken, op woensdag en zondag naar

Alicante en op dinsdag en vrijdag naar het Griekse eiland Rhodos. De prijzen variëren van ƒ 170 tot ƒ 229, logies en voeding inbegrepen. Aan alle betrokkenen heeft de rijksluchtvaartdienst voorlopig tot 4 januari toestemming verleend voor de goedkope tarieven. De reisbureaus willen de goedkope reizen de gehele winter blijven aanbieden. Van de Transaviareizen, een week geleden geïntroduceerd, is al een zesde geboekt, hoewel pas half oktober gestart wordt met de vluchten. Dat de concurrentie nu reizen voor een tientje goedkoper aanbiedt deert hen niet. „Voor zo'n bedrag stapt iemand niet naar een ander reisbureau", aldus Christoffel". „Kinderachtig dat ze niet iets beters hebben kunnen verzinnen."

DEN HAAG, 27 aug. — De NV Hoog Duin in Scheveningen, eigenares van het bekende Seinpostcomplex, is door de Haagse rechtbank failliet verklaard. De surséance van betaling, die vorige week werd verleend, is bij ;ebrek aan liquiditeit omgezet in een faillissement. De bewindvoerder, mr A. H. G. Blankenstein uit den Haag. is benoemd tot curator. Tot rechter-commissaris is benoemd mr J. C. de Mol van Otterloo. Mr. Blankenstein deelde mee, dat bij verkoop van het Seinpostcomplex goede hoop bestaat, dat concurrente crediteuren het grootste deel van hun vorderingen krijgen betaald. Deze belopen ongeveer een kwart miljoen gulden. De preferente vorderingen bedragen circa zeven ton: ƒ450.000 hypotheken en ƒ250.000 van de belastingen en het gemeenschappelijk administratiekantoor voor sociale verzekeringen. ECONOTITIE - Stookolie. Met ingang van vandaag wordt de prijs van zware stookolie met ƒ 2,— per 1.000 liter/kilogram verlaagd. (ANP)

BREDA, 27 aug. — Bij de ijzergieterij en emailleerfabriek Etna te Breda zijn gisteren 200 Belgische arbeiders in staking gegaan kracht bij te zetten aan J un eis tot loonsverhoging. Onmiddellijk nadat de artóders het werk hadden ■eergelegd (de Nederlands werken gewoon door) aee ft de directie aan alle stakers een brief gestuurd me t de mededeling dat zij op staande voet zullen worden ontslagen als zij maandag J e t werk nog niet hebben «rvat.

Aanleiding tot de staking is een voorstel van de directie dat wel voorziet in een loonsverhoging voor de Nederlandse arbeiders maar niet voor de Belgen, aldus vernamen wij van de heer F. Leemans, plaatselijk bestuurder van de NVV-metaalbedrijfsbond. Al geruime tijd ontvangt het Belgisch personeel van Etna een zg. koersbonificatie van 13 procent op het loon. De Nederlandse vakbeweging ijvert evenwel al sinds jaar en dag om het verschil tussen Belgische en Nederlandse lonen op te heffen. Niet ten koste van de Belgen, maar door verhoging van de Nederlandse lonen, aldus de heer Leemans.

Door J. F. van den Broek DJAKARTA, 27 aug. — Contrasten bij een staatsbe! #ek: 's morgens de sobere ernst van de kranslegging op erevelden, 's middags het geschetter van de Djakarta ^ a ir, een mengsel van kermis en jaarbeurs. De Nederlandse inzending, georganiseerd door de Ceutr ale kamer van handelsbevordering, is niet de grootste of ■"drukwekkendste, al kreeg ze de twee vorige jaren wel eerste prijs onder de buitenlandse inzendingen.

Jk belangstelling van het pu' is in ieder geval groot, . het proeven van kaas en („Palitol, het middel voor iL k^l"), het bekijken van de 'iende fotopanelen over te rdam en de stilstaande en ten van Rotterdam-Euro0r t, voorzichtig laat men zich Sen voor 5 roepiah op de van de weegschaleniw* ^ rom t niet speciaal samen . r Bols en Haagse Hopjes, w Wel voor de boeken van i, grafisch exportcentrum, C Indonesisch-Nederlands jodenhoek a raison van een t^ e vijftig (50) Nederlandse U i as zo'n seller werd, dat het uitverkocht was. Slij? n 8 tot 10 uur 's avonds i;. het dringen bij de ingang, W ■ niet alleen de officiële nj ^siefoto prijkt van het kok Ik gezin met president ■J" 0 en echtgenote, maar ( jj J 1 Verder ook een kleuren(i c] Va n het hele Oranje-gezin, C e * kinderen en kleinkinfp?I n en wijlen de moeder van toi herland en het Nederlandse

zakenleven mogen al met al niet te hard klagen hier, al zal men er in Nederland goed aan doen de al te rozige dromen op te geven om, gezien de vroegere

banden in Indonesië weer een monopoliepositie op te bouwen. Er zijn hier weer zo'n veertig Nederlandse bedrijven gevestigd of vertegenwoordigd en ze gaan van redelijk tot goed. Een woordvoerder van Unilever: „Wij willen beschouwd worden als een internationaal bedrijf, daarom hebben wij een eigen stand op de fair. Er zijn bij ons vijf, zes Nederlanders, van wie twee op directie-niveau. Onze jaaromzet aan o.a. wasmiddelen, margarine en toiletartikelen, zal dit jaar in de orde van honderd miljoen Nederlandse guldens liggen, maar dat is 75 tot 80

procent van de omzet in het topjaar 1956, voor de campagne rondom West-Irian begon. We moeten oppassen dj wens de vader van de gedachte te maken, maar we zijn optimistisch, al weten we bijvoorbeeld nu op geen stukken na wat de devaluatie met tien procent van de roepiah zal uitmaken aan kostenstijgingen". Jap an Export en import geven helemaal geen aanleiding tot juichen, al zijn de cijfers dan ook op diverse punten versluierd: er gaat veel via Singapore en Hong Kong, in Duitsland ingevoerde tabakken gaan door naar Nederland enzovoort. Officieel importeerde Nederland vorig jaar voor 178 miljoen gulden uit Indonesië — vooral rubber, kopra, palmolie en thee — en exporteerde voor 171 miljoen aan o.a. machines, melk- en chemische produkten. Dat is wel eens hoger geweest. Deskundigen hier maken zich geen illusies. Een van hen: „De prijzen en levertijden maken het kopen in Nederland niet aantrekkelijk. Indonesië oriënteert zich veel meer op de omliggende landen, met name het veel goedkopere Japan, waar ongeveer 42 procent van de invoer vandaan komt. Neen, men koopt echt geen Nederlandse waar. orr^dat men ons misschien aardfger vindt. Zaken zij, zoals ba« kend, zaken". Hulp Dit zo zijnde hoorde ik hie*

wel zakenlieden vragen, wat nu eigenlijk het Nederlandse economische beleid ten aanzien van Indonesië is. Ook al gezien de 126 miljoen guldens. Men zwijgt dan nog maar over de verrekening van de oude schulden. De economische afdeling van de ambassade hier was bovendien maanden lang zonder chef, voor de komst in juli van de zeer gewaardeerde mr. H. Wijnaendts. Nog een bron van verbazing: de „ademloze bereidheid' in Den Haag om Indonesië te ontslaan van de verplichting om een deel van de ontwikkelingshulp te besteden in Nederland. „Is het de bedoeling om Japan nog meer toe te spelen dan nu al het geval is?", zei iemand bits. Van Indonesische kant heeft men hiertegen wei argumenten, die steevast uitmonden in de vraag, waarom de Nederlanders toch niet meer investeren. „Bij de wet herverzekering investeringen van 1969 is een risicoopheffing ingebouwd en het verdrag voor economische samenwerking geeft diverse garanties, waar wachten jullie nog op?" Dan wordt voor het gemak vergeten, dat op het landenlijstje van investeerders in Indonesië Nederland op de derde plaats komt, na Japan en Amerika, en voor landen als West-Duitsland en Frankrijk. „Maar er zou toch meer geïnvesteerd kunnen worden, zeker als men de goede naam, de «peciale kennis en zo neemt, die Nederlanders in Indonesië hebben. Wij weten wat we aan

jullie hebben", voeren Indonesiërs dan aan. Wat lacherig wordt dan iets gezegd over het Nederlandse koopmanschap, gekoppeld aan voorzichtigheid.

Nie alleen op de Djakarta Fair vindt men iets van die Nederlandse eigenschappen terug. De fair is ten slotte een in 1968 hervatte vooroorlogse Nederlandse

traditie, om op Koninginnedag in idezelfde zuidwestelijke hoek van het Koningsplein — Medam Merdeka — de „Passar Gambir" te houden.

Reclame voor het vermaakcentrum van Djakarta.

Nieuwbouw in het centrum van Djakarta is geen exceptionele zaak. De fa^ade van gevels verhult dat dicht bjj de binnenstad nog veel armoedige woonwijken zyn.

Door een onzer redacteuren LONDEN, 27 aug. — De kans is groot dat in de loop van volgend jaar vliegtuigpassagiers die lang van te voren reserveren, de z.g. „early birds", en zij die pas op het laatste moment een ticket kopen, de „late birds", aanzienlijk korting krijgen op de tarieven. British European Aairways gaat op de komende IATA-conferentie, die op 8 september in Miami begint, voorstellen, kortingen tot 50 pet. op de Europese lijnen aan deze beide groepen passagiers te verlenen. Een voorstel korting te geven aan de „early birds" op de Noordatlantische route is al door de IATA besproken, maar de Lufthansa neemt tot nu toe een afwijkend standpunt in. Problemen zijn er onder meer nog rond de wijze van annuleren van 3 tot 4 maanden vooruit geboekte tickets: moet de passagier zich verzekeren tegen het risico, dat hij op de bewuste dag niet kan

reizen, of kan hij, tegen bijbetaling, zijn reis op een andere dag doen plaatsvinden. Het BEA-voorstel, dat bedoelt is voor het Europese luchtverkeer, behelst een korting van 50 pet. aan passagiers die vier maanden vooruit boeken. Eenzelfde korting zou gelden voor mensen, die na 6 uur 's avonds op de dag vóór de heenvlucht een kaartje kopen. Zij lopen dan het risiko dat het toestel al uitverkocht is, vandaar de korting. Ze moeten ook al meteen bepalen wanneer ze terugreizen. In luchtvaartkringen wordt aangenomen dat men het eens wordt over een of andere vorm van korting voor deze beide groepen passagiers. Dat de korting zo groot zal worden als de BEA voorstelt, wordt echter betwijfeld. Verlies De BEA maakte deze plannen bekend bij het indienen van het jaarverslag bij het Britse Lagerhuis (BEA is een staatsmaatschappij). Over het boekjaar '70/ '71 leed BEA, voor het eerst sinds 1954, verlies: bijna ƒ 7 min. Dit verlies werd gecompenseerd door de Britse regering omdat de BEA als staatsmaatschappij bepaalde onrendabele activiteiten moet voortzetten, die een particuliere onderneming zou kunnen afstoten. BEA wijt de slechte gang van zaken o.a. aan het moeten afstaan van een aantal rendabele lijnen aan BUA-Caledonian, een particuliere luchtvaartmaatschappij. Engelands intercontinentale luchtvaartmaatschappij BOAC heeft eerder deze week al minder gunstige resultaten bekendgemaakt.

@e CREDIET- EIM EFFECTENBANK N.V. Tel. (030) 335533. Telex 47031 Kromme Nieuwe Gracht 4-10 UTRECHT Postbus 93 Postgiro 75651 Alle barik- en assurantiezaken

Voor twee charmante Friezinnen is gisteren de vakantiereis van 3 weken naar Torremolinos in Spanje verrassend goed begonnen. De eerste van de beide vriendinnen bleek de twee miljoenste passagier te zijn, die de chartermaatschappij Martinair in haar 13-jarig bestaan vervoert. Zij was de helblonde 24-jarige kantoorbediende Betty Bergsma uit Leeuwarden en ze kreeg van Martinair en het reisbureau Airtour Nespanda, waarbij ze haar reis geboekt had, prompt de ƒ 500.— terug, die ze betaald had. Als haar vriendin en metgezel op de vakantie deelde ook de 25-jarige Gea Huizinga uit Drachten, in de hulde en de cadeaus: een gratis exursie naar Tanger van het reisbureau, een reisnecessaire en een gedenkboek van de luchthavendirectie, alsmede diverse cosmetica van Schiphols winkel, centrum.

Door onze correspondent LEEUWARDEN, 27 aug. — Het besluit van Shell Delfstoffen om de magnesium- en caliumvondsten bij het Friese Tzummarum in exploitatie te nemen, betekent dat ongeveer honderd mensen in deze met structurele moeilijkheden kampende streek werkgelegenheid zal kunnen worden geboden. De burgemeester van Barradeel, drs. W. K. de Ros, zegt dat uit de proefboringen steeds duidelijker werd dat zij tot succes zouden leiden en het gemeentebestuur heeft daar dan ook al rekening mee gehouden door in het uitbreidingsplan extra woonvoorzieningen en verbetering van het woonklimaat te bevorderen. Op het ogenblik, aldus de burgemeester, pendelen veel inwoners van Tzummarum, soms

naar verafgelegen industriecentra en het zou verheugend zijn als zij nu in eigen omgeving werk kunnen vinden. In de afgelopen tientallen jaren zijn veel mensen uit deze streek geëmigreerd omdat de mechanisatie in de landbouw de werkgelegenheid deed dalen. De schaalvergroting in de landbouw zal in de komende jaren nog meer werkkrachten afstoten en dan kan de komst van de Shell voor Noordwest-Friesland een uitkomst zijn. De burgemeester heeft ook gehoord dat er een verwerkingsfabriek zal komen voor de lichte metalen, die het eindprodukt zijn van de magnesiumzouten. Of deze fabriek in Friesland zal komen, staat nog niet vast. Er zou een zeer grote hoeveelheid electriciteit moeten worden aangenomen en het is niet zeker of die beschikbaar zal zijn, ook niet als de nieuwe electriciteitscentrale bij Bergum klaar is.

ROTTERDAM, 27 aug. — Cornelis Verolme wil alle medewerkers in de Verolmebedrijven nog steeds voor 50 procent laten participeren in alle inkomsten uit de aandelen van het Verolmeconcern. Hij blijft bij zijn oorspronkelijke plan, waarin opgenomen was dat naast de overdracht van de helft van de aandelen 25 procent bestemd zou zijn voor een fonds voor het algemeen belang. Door de fusie is de uitvoering van dit plan niet mogelijk, maar het is niet van de baan. Dit schrijft de heer Verolme in het jongste nummer van Verolme nieuws, het personeelsblad. „Ik ben en blijf van mening", zo schrijft hij in zijn adres aan alle medewerkers, „dat dit plan in beginsel een positieve bijdrage zou hebben geleverd voor de oplossing van de structuurproblemen, waarmee onze samenleving van doen heeft. De gang van zaken rondom de fusie heeft echter de uitvoering van dit mooie plan onmogelijk gemaakt. Zo liggen bijvoorbeeld de aan Verolme beheer maatschappij toegekende certificaten in het Rijn-Schelde-Verolme concern thans nagenoeg alle onder beslag. U kunt er echter van verzekerd zijn, dat deze gedachten nog steeds in mij leven." Niet nodig' .55 ï» De scheepsbouwer blijft bij zijn mening, dat de fusie met de Rijn-Schelde niet nodig was geweest. „Wij zouden, naar mijn stellige overtuiging, als zelfstandige onderneming een goede toekomst tegemoet zijn gegaan. Het heeft niet zo mogen wezen." De gerechtelijke stappen, die hij had ondernomen om de fusie tegen te gaan, zegt hij te hebben afgebroken in het belang van de werknemers, omdat deze procedure 5 of 6 jaar had kunnen duren. De werknemers mochten z.i. niet al die tijd in onzekerheid leven. „Er moest een streep onder worden gezet. Ik heb die streep gezet." Ondanks zijn aversie tegen de fusie zegt de heer Verolme nu bereid te zijn positief mee te werken aan de succesvolle uitbouw van de nieuwe groep. „Door ons negatief op te stellen loopt deze fusie kans te mislukken. En dat mag niet. Dat zou strijdig zijn, zowel met het algemeen Nederlands belang, als met het belang van onze bedrijven." De employés roept hij eveneens op tot positieve medewerking. 25 jaar Het Verolme-concern viert overigens 7 september bij de machinefabriek IJsselmonde, de oorspronkelijke moedermaatschappij, zijn 25-jarig bestaan. Op zaterdag 4 september wordt een open dag gehouden, waarbij ook gepensioneerden worden uitgenodigd. Op de eigenlijke dag is er een diner in het Hiltonhotel in Rotterdam, waarvoor o.a. werknemers worden uitgenodigd die 20 of meer dienstjaren hebben. Voor de jeugd wordt op 8 september een popfestival gehouden. (ANP)

Door prof. Dr. F. HARTOG

De Zes zijn er niet in geslaagd, tot een gemeenschappelijke politiek tegenover de dollar te komen. Dat kon ook moeilijk anders. Zolang de binnenlandse monetaire ontwikkeling in elk van de betrokken landen langs grotendeels autonome lijnen verloopt, kunnen zij naar buiten niet als monetaire eenheid optreden. Waarom hebben zij het dan toch geprobeerd? In het algemeen geeft proberen en mislukken meer gezichtsverlies dan er niet aan beginnen. Dat zij het toch hebben geprobeerd komt in hoofdzaak door de gemeenschappelijke landbouwpolitiek. De ministers van financiën worden achterna gezeten door de ministers van landbouw en door de commissie. In een onbewaakt ogenblik heeft men de gemeenschappelijke landbouwmarkt gebouwd op de fictie dat de pariteiten van de desbetreffende geldeenheden voor altijd vaststonden. Wanneer aan dit laatste wordt getornd, breekt er meteen een steen uit het zo moeizaam opgetrokken gebouw van de landbouwpolitiek. Wij worden de weg van de monetaire integratie op gedreven door een onzuiver motief. Omdat de ministers van financiën destijds even hebben zitten slapen bij de opbouw van de gemeenschappelijke landbouwpolitiek, liggen zij nu voortdurend; wakker over de gevolgen daarvan. De monetaire integratie is tegelijk een noodzaak en een onmogelijkheid. De crisis rond de dollar heeft ons daar bovenop gedrukt. Wij zijn, om met de dichter P. C. Boutens te spreken, overvallen in onze schaamte. Maar nu het toch zover is, kunnen wij dan niet van de nood een deugd maken door het overtrokkene uit de gemeenschappelijke landbouwpolitiek terzijde te stellen? Wij hebben er namelijk ook op andere punten zeer veel hartzeer van. Niet alleen slaan wij een slecht figuur bij het behandelen van het dollarprobleem, maar bovendien kost deze politiek ons enorme bedragen, leidt zij voortdurend tot overproduktie en schept zij grote tegenstellingen tot overzeese agrarische exporteurs. Onder deze laatste ontmoeten wij opnieuw de VS, en verder ook verschillende ontwikkelingslanden (men denke wat dit betreft met name aan de rietsuikerexporteurs). Tevens geeft de gemeenschappelijke landbouwpolitiek de wind in de zeilen van de Engelse oppositie. Kortom, er valt weinig goeds van te zeggen. Maar iets wat verkeerd is terugdraaien is veel moeilijker dan het niet beginnen. Bovendien moeten we

niet vergeten dat het zonder meer terzijde stellen van de gemeenschappelijke landbouwpolitiek betekent een terugval in nationale protectie. Erger dan nu kan het vrijwel niet, maar misschien zijn er betere mogelijkheden. Te denken ware aan een aanbieding aan de Verenigde Staten, de overzeese dominions en de ontwikkelingslanden die concurreren met produkten uit de gematigde luchtstreken, om te gaan onderhandelen over wereldwijde overeenkomsten tot beperking van de binnenlandse protectie en regeling van de onderlinge arbeidsverdeling. Laissez faire werkt op dit gebied niet, maar daarom behoeft het nog geen alzijdige protectie te zijn. De Verenigde Staten hebben hier al mee gewapperd bij de onderhandelingen inzake de Kennedy-ronde, dus daar moet een opening te maken zijn. Als Europa zijn protectionisme ter discussie stelt kan er wellicht een belangrijke hefboomwerking worden bereikt. Nu wij meer dan ooit met de gemeenschappelijke landbouwpolitiek in onze maag zitten, lijkt het een geschikte gelegenheid, de protectionistische elementen daarvan overboord te zetten en te proberen, daar nog wat voor terug te krijgen ook. Dan is de dollarcrisis toch nog ergens goed voor geweest. De weg komt dan vrij voor het beoordelen en behandelen van de valutaire samenwerking op haar eigen merites. Daarover tot slot een enkel woord. De Zes en dè kandidaat-leden bevinden zich in een positie die weinig verschilt van die van Japan. Heeft het dan niet veel meer zin, contact te zoeken met dit land en zich meteen ~Sls Groep van Tien te gaan beraden? Er is ook het punt dat de Verenigde Staten wat betreft hun wisselkoers kennelijk uit de pas zijn, maar dat zij toch de anderen er toe willen brengen, te revalueren. Ligt het niet veel meer voor de hand dat de dollar moet devalueren? Of komen beide niet volkomen op hetzelfde neer ? Om met het laatste te beginnen: dat is niet helemaal zo. Devaluatie van de dollar komt neer op goudprijsverhoging. Er zijn overwegingen aan te voeren waarom dat beter kan worden vermeden. Op grond daarvan is er toch meer te zeggen voor revaluatie van de andere valuta's. Maar ieder kan daarbij het beste zijn eigen percentage kiezen, eventueel na een periode van zoeken en tasten door middel van zwevende wisselkoersen. Ais de gemeenschappelijke landbouwpolitiek er niet was zou het heus niet zo moeilijk zijn. Waarom ontdoen wij ons dan niet van dat obstakel?

Door een medewerker

AMSTERDAM, 27 aug. — Het agentschap van het ministerie van financiën in Amsterdam zal maandag de gelegenheid openstellen tot het deelnemen aan een tender op schatkistpromessen. Deze zullen 1 oktober vervallen, de storting is gesteld op dinsdag 31 augustus. Tevens zullen via een gelijktijdig te houden tender schatkistbiljetten met vierjarige looptijd, vervallende 1 september 1975 verkrijgbaar zijn, waarop de storting 1 september moet plaatsvinden.

WERKBANKEN voor elk werk 0 28 MODELLEN Speciaal ontworpen voor staand en zittend werk. Open en gesloten, in elke lengte. In vele uitvoeringen. Kortom de werkbank voor jaren en jaren vindt U snel en zeker in de catalogus, die wij U gaarne gratis toezenden. R&H-FUNWERK N.V. Industrieweg 129, Afd. 23 Rotterdam 8. Postbus 11021 Tel. 010-155044.