Nieuwe Apeldoornsche courant

Heeft 1946 de oplossing gebracht van de vraagstukken, waarvoor de wereld zich aan he eind van 1945 • geplaatst zag? Dat stellig niet. Maar er is een begin gemaakt. En da' is al veel- * - Na de mislukte conferentie van Londen in 1945 was de verhouding tusschen de leidende groote mo_ gendheden zoo slecht als ze maar kon zijn. Rusland, overwinnaar iri den oorlog en op het oog de 3 «ritste militaire macht ter wereld, had getracht, den buil binnen te halen, zonder zich daarbij om zijn partners te bekommeren. Het had echter het lid op den neus gekregen. Desniet emin werd dit streven in de eerste maanden van 1946 voortgezet. Een van de sprekendste voor"bielden hiervan was het op reden in Perzië, waar getracht werd. -de Russische invloed in het oliegebied Azerbeidsjan uit te breiden ten kos. te van het gezag der centrale Per. zische regeering. Een ander exempel was de behandeling .van de Sov. jet-zóne van Duischland, waar Russische orde op Dui'sche zaken werd gesteld: onteigening van het grootgrondbezit en van de deposito's op de banken, bevordering van het een^partijen-Si elsel, communistische , propaganda, die vooral gericht was op de kleine nazi's, etc. Mocht hier en daar tijdelijk winst worden behaald: een gevolg van dit streven was toch, dat de eerste zitting van den Raad van Minis ers van Buitenlandsche Zaken te Parijs fApril—Mei) practlsch mislukte. De tweede, die een maand la er werd gehouden, had iets meer succes, maar zelfs de vredesconferentie wor. stelde nog moeizaam met de proble. men, die door de obstructie" van de Sovjet -Unie en haar satellietstaten ontstonden.

Politiek van „taaiheid" van de V. S. i_>e andere groote mogendheden, Amerika voorop, beantwoordden de. ze houding met hun bekende poliiek van „taaiheid" — ze hielden door alles heen stand tegen de Rus. ische. eischen. Zeker was de tegen, telling tusschen de drie groot en tiet alleen maar een uiting van ;rof imperialisme, al is de V.S. niet en onrechte verweten, dat ze aan 9 do'lardiplomatie" deden. - De ver. iding, om als geldschie:er politieke n economische voorwaarden te tellen, was dan ook wel wat heel root. Er zat echter ook meer achter: j vrees, om in een nieuwen oorlog igunstige posities in te nemen. De , lis strijd om eén haven als Triest en überhaupt om alle posities >n eenige beteekenis in en om de liddellandsche Zee — is daarvan venzeer een uitvloeisel als de ge!li;erde_politiek in Dtti schland. Bovendien is het wantrouwen van !e Sovjet-Urn- jegens de Westerse democratieën nog versterkt r.oor het feit, dat Amerika, in het zi van de atoombom, niet bereid leek, het geheim daarvan prijs te ■ ven en door de proeven met oombommen op den Bikini.atol in n loop van den zomer. Ze mogen dan militair, wetenschappelijk van . pzet zijn geweest — een zekere 'loppgandistische werking moest s tot tweemaal opschietende \va: zuil toch ook hebben. Zoo heeft ten het althans in de Sovjet.Unie yo ld. En de reac ie was: de me. deeling, dat men het geheim zelf >k „bijna" had gevonden. Maai er erd niet bij verteld, of de spion. . lage in Canada daarbij van eenig lut was geweest...... Atoomcontröle in stata nascendi. Dat deze propaganda.oorlog bijvoeg to verbetering der betrekkinn kan nauwelijks worden "be weerd it bleek dan ook wel: een Ameru ansch voorstel, om een interna. onaal orgaan te stich en, dat het ononpolie zou hebben van de ontIkkelirig der atoomkrachten en best zou zijn me de eontröle op het bruik ervan werd door de Russen <: ewimpeld. Zij wenschten zich :'t te onderwerpen aan maatrege1, die hun door ander e landen te. •n hun zin konden worden opgeld Beter dar ie s anders teekent ■ it voorval de gezindheid der groon jegens elkaar. Bleek h t daardoor onmogelijk, imtrent de vredesverdragen met de :a elliet staten van de As spoedig en op bevredigende wijze tot overeen, stemming te komen, nog veel ramp. spoediger waren de gevolgen voor iet. toch al zoo zwaar getroffen >ui schland. De stelselmatige ont. olking van de door Polen bezette stalden, alsmede de scherpe scheiding in bezettingszönes, leidden tot en volslagen ontwrichting op ecoïomisch terrein, die met den per. tanen en hongersnood een ,,vicieuze irkel" vormde. Door het ontbreken an een dofelbewuste politiek werd 'Ok de heropvoeding van het, Duit;che volk vooralsnog niet. wa men ervan had gehoopt. „Democratie kan nu eenmaal niet worden ge. obuwd op leege magen" — en zeker niet wanneer de hersenen nooit democratisch hebben loeten denken. Er i s thans een begin gemaakt met een nieuwe economisch politiek: ö&artfie zij n de Britschs en de Ame.

rikaansche zóne vereenigd Echter is er nog geen duidelijk pian voor de politieke en economische toekoms van Duit.schland. Wel hebben dé leidende politici van de Groote Vier zoo voor en na hun mcening dienaangaande gezegd — maar. de opvattingen liepen toen nog zoo .ver ui een, dat we met een zekere spanning de conferentie • van Moskou in Maart van het komende jaar tegemoet, zien'. Tot dusver gaan de bezet-ers nog star hun eigen gang, zonder veel egards tegenover el. Itaar.Toch verbetering Er is thans ongetwijfeld meer kans op een bevredigende regeling van de nog hangende problemen dan een half jaar geleden. Toen had het den schijn, dat de wereld zou uiteen, vallen in twee scherp gescheiden blikken, een Russisch en een Britsch .Amerikaansch. Dien indruk wekte niet alleen het gebeuren in Parijs, maar ook de gang van zaken in den Veiligheidsraad, het voornaamste orgaan van de Organisatie der Ver. eenigde Volkeren, kortweg de V.N. genaamd. Eenige malen is een beslissing van den Veiligheidsraad gevraagd ten aanzien van moeilijkhe. den, tusschen landen, die dreigden te leiden tot internationale verwik, kelingen. Het bleek steeds onmo. gelijk, om tot een behoorlijke uit. spraak te komen, mee door het gebruik. dat sommige groote landen maak'en van den regel, dat tusschen de Groote Vijf eenstemmig, heid moest bestaan Ook het feit, dat Rusland zich on trok aan het werk van vrijwel alle andere organen der VN, was symptomatisch. Sindsdien is de atmosfeer veel verbeterd. Ten eerste bleken de groote mogendheden, die in den Vei. ligheidsraad het recht van veto hebben, het er over eens te zijn, dat dit recht moest blijven bestaan. Her. geen het onderlinge vertrouwen in niet onbelangrijke mate vers erkte. Maar bovendien schijnt er een kentering te zijn gekomen in de buiten, landsche politiek van de Russen. Dezen zijn t-hans minder star in hun houding, weten meer van geven en nemen. Het gevolg daarvan is geweest, dat de VN na een zeer open. hartig debat overeenstemming hebben kunnen bereiken ten aanzien van het vraagstuk der ontwapening Ook hebben de Groote Vier aan het eind van het jaar in een conference ie New York betrekkelijk vlot alle problemen opgeloet, die zelfs de Parijsche conferentie in Augus us . had moeten laten liggen, zoodat in Februari a.s. de vredesverdragen met de satelie'en van de As zullen kunnen worden gete'ekend. En zelfs bestaat, er een kans, dat men het eens wordt over de atoomkwestie.

Nog lang niet alles opgetast Heeft men nu een begin gemaakt met de oplossing van een aantal vraagstukken — een paar ïcleinere, zooals de kwestie van het beheer der vroegere mandaatgebieden, zijn thans in kruiken en kannen — bij andere is men nog niet verder gekomen dan een eerste beschouwing. Weliswaar is er een internationale vluchtelingen.organisa ie gesticht, maar deze heeft nog weinig i kunnen

doen. Men weet eigenlijk niet, waar men met de honderdduizenden naar toe moe . die thans nog in kampen in Duiischland leven, zonder vader, land. zonder toekomst, zonder hoop Een voorstel van Amerika. om er honderdduizend in Palestina op te nemen, heeft de toch al niet geringe moeilijkheden in dit gebied nog vergroot. . Hét wereld-voedseltekor, in het begin van dit jaar was aanleiding tot een poging, om een organisatie te scheppen, die reguleerend zou kunnen optreden. Deze is mislukt. Europa lijdt voorts aan een chronisch tekort aan s een kool. dat door de leveranties uit het Ruhrge. bied en uit Amerika onvoldoende word; aangevuld. Van de Ameri. kaansche kolen 'zijn we bovendien allerminst zeker ■— stakingen — zeer tot schade van het herstel van Europa. Neurenberg. Maar er wordt tenminste gestreefd naar herstel. Er wordt gezocht — binnen het kader der V.N. en daarbuiten, — naar de internationale rechtsorde waarvan de grondslagen tijdens den oorlog en laten te San Francisco eijn gzlegd. Tot die rechtsorde behoort de bevrijding van * de koloniale volkeren in Oos^-Azië, wier ontwaken met groote spanningen

gepaard gaat. Daartoe behoort ook het verdwijnen \an die laatste rest van een voorbij tijdvak: het regime van Franco in Spanje. Dat deze dictator moet heengaan, weet ieder. Niemand weet hoe. niemand weet, die hem moet opvolgen, ieder vreest voor een burgeroorlog en daaruit voortvloeiende internationale verwikkelingen. Toch heett men besloten, een eind te maken aan het Spaansclie fascisme: de Veiligheidsraad zal maatregelen overweg/en, wanneer het terugroepen van de diplomaten uit Spanje niet mocht baten. Maar bij een rechtsorde hoort ook een rechtscode: een stelsel aan gedragsregels met sancties tegen overtredingen hiervan. Tot de schepping hiervan is het groote proces te Neurenberg tegen 24 nazi-leidérs een belangrijke bijdrage geweest. De publieke opinie moge zich dan het meest voldaan hebben gevoeld door de executie van de meesten, die deel hadden gehad aan de door Duitschland in en buiten éigen land bedreven gruwelen — veel belangrijker is, dat hier, in naam van het internationale recht en veroordeeling is uitgesproken over den aanvalsoorlog en de voor bereiding daartoe. Al zal het sommigen minder hebben bevredigd, dat hier de overwinnaars de rechters en de overwonnenen de beschuldigden waren.

(Vervolg van pag. 1 van het Tweede Blad). :--en van de beide partijen omvatte, alsmede tien tijd, waarin deze zouden worden verwerkelijkt: bin. nen twee jaar een NederlandsehIrdc i rsische Unie onder de Kor.iiuin, omvattende het Koninkrijk der Nederlanden en de Vereenigde Staten van In-Jonesië, waarvan de Republiek een deel zou zijn. De laatste Britsche troepen verlieten Indonesië op 30 November. I Het aecoord aanvaard. Uiteraard veroorzaakte het accoord in Nederland een groote deining. . Voor- en tegenstanders bestreden elkaar met uiterste felheid — en niet steeds op waardige wijze Grootsch en stijlvol was echter het debat dat de Tweede Kamer op 16 en 17 December over de ontwerp-overeenkomst voerde; deze was inmiddels aangevuld door een toelichting van de C. G. en een regeeringsverklaring, die veel verhelderden. Na de beantwoording van de sprekers door minister Jonkman, aanvaardde de Kamer op 20 December met 65 tegen 30 stemmen een motie-Romme, waarin het beleid van de regeering werd goedgekeurd. Daarmee viel een beslissing, waarvan de weerga in onze geschiedenis nauwelijks te vinden is. De koloniale periode was ten einde. Oost en West konden een nieuwe faze in hun bestaan beginnen: die van een samengaan als gelijken en gelijkberechtigden in een Unie onder Koningin Wilhelmina. • Dit aceoord iS overigens allerminst een volledige regeling der nieuwe betrekkingen. Deze zal

moeten worden uitgewerkt in nieuwe besprekingen, die stellig nog geruimen tijd zullen vergen. Ook is de toestand in Indonesië nog allerminst geconsolideerd. Ook daartoe is tijd noodig- Maar alle moeilijkheden, die er nog zullen kunnen komen, kunnen,'nu het doel bekend is. worden overwonnen. indien de wil daartoe aanwezig is. -i De West. Ook in West-Indië is de verhouding tot Nederland een voorwerp van discussie geworden. De opvattingen in dit deel van het Koninkrijk der Nederlanden zijn nog allerminst duidelijk- Er hebben zich althans twee stroomingen geopenbaard. die beide hun wenschen bij de Kroon kenbaar hebben gemaakt. Op 25 Juni ontving H J.1. de Koningin op het Loo een Cm-aQaosche en een Surinaamsche delegatie. Curacao vroeg overleg met de regeering omtrent de wijze, waarop het een gelijkberechtigd deel van het Koninkrijk zou kunnen worden. Suriname wenschte eveneens vrijheid, eigen interne aangelegenheden zelfstandig te regelen. Hiertegenover stelde de Raad van Bestuur van Curacao op 18 Juli zijn zienswijze: de voorstellen der Stacommissie wees hij af, als zijnde in ernstige mate nadeelig voor het rijksverband. Voegt men daar nog bij, dat Aruba in dezen tijd te kennen gaf, wel van Curacao, maar niet van Nederland afgescheiden te willen worden, dan heeft men wel zoo ongeveer een overzicht van de meeningen. Hoe de betrekkingen hier uiteindelijk zullen worden geregeld, is nog allerminst duidelijk.

V. Vader, U zij toegewijd' 't jaar, dat nu begint, W aar Gij rpij ook binnenleidt, waar 'k me ook bevind, 'k Vraag niet dat mij zorg en nood plagen nimmermeer, 'k Bid van np tot aan mijn dood: u alleen zij d' eer! Heeft ooit een onnoozel kind 't eigen lot beslist? Die als Vader het bemint, weet ook, wat het mist. Gaven schenkt Gij dag aan dag, wie heeft recht op meer? 't Schoonste dat 'k U brengen mag: U alleen zij d' eer! Als Gij mij roept naar het kruis en zijn duisternis, Als bezwijken hart en huis: winst wordt het gewis. Laat dan zien mij, hoe Uw Zoon werd tot onzen Heer. Tot U stijgt dan klaar en schoon: .U alleen zij d' eer! Als Gij nog voor mij bewaart vreugden onvermoed, Als Gij licht in nieuwe klaart' voor mij rijzen dqet: Laat mijn hart, verruimd en blij, roemen in U, Heer. Wat de toekomst dan ook zij, U alleen zij 'd eer! Naar Lawrence Tuttiet (Gezang 299) J

Bij de terugblik oven- het afgeloopen jaar treft on> de groote activiteit van verschillende Prot. Kerkformaties. Algemeen valt kerkelijke opleving te eonstateeren. De Gen. Synode van de Ned. Herv. Kerk kwam vijfmaal in vergadering bijeen. Zij deed in tal van zaken uitspraak, onder anderen t.a.v. de vakbeweging, radio, onderwijs en doodstraf. De leiding der Kerk koerst in de richting van Kerkopbouw, hetgeen bezwaar ontmoet bij Verschillende fractie». De grondformule va*i de belijdenis „gehoorzaamheid aan de Heilige Schrift en staande op bodem der belijdenisschriften'' is v.u.1. in het geding. Het instituut „Kerk en Wereld" vierde zijn eerste dnw en gaf een schriftelijke cursus voor gemeenteleden. Groot blijft het aantal vacante gemeenten, waarvan 57 niet geclassificeerd zijn. Kr werden tal van bijzondere predikantsplaatsen gesticht en predikanten in algemeenen dienst werden beroepen. Tn één dienst werden in Den Haag eens 17 tegelijk bevestigd. Samenwerking van richtingen bracht meerdere nieuwe predikantsplaatsen. De synode hoopt 15 predikanten naar Ned.-lndië te kunnen zenden. Niet. minder dan 6 predikanten werden tot hoogleeraar benoemd en 5 promoveerden tot doctor in de Theologie. Op 15 Mei kwam de hereenigiug met de Gereformeerde Kerken in H.V. tot stand. De Utrechtsche Universiteit verleende aan ds. K. H. E. Gravenieijer het eere-doctoraat. Er zij opgemerkt. dat Z .E. dr. ,T. de Jong, aartsbisschop van Ft recht,, die dit jaar tot kardinaal werd benoemd, eveneens een eere-doctoraat werd verleend.' Ook voor de Gerei'. Kerken was 1946 een synode-jaar. In verband met het ichi&uia werd in het voorjaar ts Utrecht 1

een buitengewone synod gehouden. Zij gaf een vervangingsfon nlc, doch liet deed de bezwaarden nit in beteekende mate terugkomen. Ruim een liende deel van het zielental der Ge ef. Kerken behoort thans tot de z.g. I vrijgemaakten. Verscheidene predikantei|j in algemeenen dienst werden benoemd vpor de zending, evangelisatie en de ..gastelijke verzorging van militairen. Wegens het gebrek aan predikanten kregen tal van ouderejaarsstudenten preekconsent. Ds. D. van 'l)ijk te Groningen werd aangewezen om in Amerika voorlichting .(te gaan geven over de vrijmaking. Deze vindt in Nederland geleidelijk voortgang. Massale uittredingen komen échter Met meer voor. In de kleinere kerken en gemeenten valt over. het algemeen niet veel schokkends te bespeuren. Alen "heeft te kampen met gebrek aan predikanten en kerkruimten. Door den dood ontvielen aan de Ned. Herv. Kerk 35, aan de Geref. Kerken 9, aan de Clir. Geref. Gem. 1, Oüd Geref. 1, de Evang. Luth. 2, de Doopsgez. Broederschap 3. Emeritaat of ontslag werd verleend aan 52 Ifen • predikanten, 30 Geref. en 2 Chr. Qeref.

Te Puck gelegen in den voormaligen Poolschen Corridor, aan het Putziger Wiek, is een gedenkteeken opgericht, waarmede eveneens de Nederlanders worden geëerd, die in het kamp Stutthof aan het Frische Haff zijn omgekomen. De tekst op het gedenkteeken vermeldt o.a. „Onze Nederlandsche broeders", die hun leven gaven voor de vrijheid def volken".

(Van onzen specialen verslaggever) „In den loop van Januari zal een hoc^dinsp/cteur van de Scheepvaartinspectie zich naar de Vereenlgde Staten begeven, teneinde daar een 1300 ton metende eenheid van de Amerikaansche kustwacht over te nemen, welk vaartuig onder Nederlandsche vlag' % ergens op den Atlantischen Oceaan zal . worden gestationneerd als weerschip; om Juist te zijn, op 47° N.B., 15° W.L.". zoo vertelde ons prof. dr. W. Bleeker van het Non. Ned. Meteorologisch Instituut te De Bilt, toen wy dezer dagen een onderhoud met hem hadden over het werk van de Picao, de Professional International t Civil Aeronantical Organisation, een van die vele na-oodogsche groote lichamen van hetwelk ook ons land een deel op zich heeft genomen. De Picao is in ten afgeloopen zomer te Dubli» opgericht met hetdoel de veiligheid dei- transoceanische luchtwegen in belangrijke mate te verbeteren door het stationneeren van een lantal schepen op die luchtwegen |iet in de eerste plaats instrunenten om de weersgesteldheid valt te stellen, in de tweede plaats radiozenders om hun weerberichten ban de vliegtuigen, en vliegvelden mede te deelen én in de derde plaats hulpmiddelen om vlieg taigen, die op zee moeten dalem bijstand te verleenen- Tijdens den oorlog hadden de geallieerde maendheden 21 van zulke schepen ;alleen al op den N- AtlantischenJDceaan, doch hun aantal is. nadat/het intensieve militaire verkeer tusschen Amerika en Europa verminderde, geleidelijk gedaald, tot er in Mei 1946 nog één over was. Intusschen was het burgerluchtverkeer sterk toegenomen en deze luchtvaart had evenzeer behoefte aan deze weerschepen- Vandaar de conferentie te Dublin.

In overleg met de Iata, de International Air Transport Association heeft nu de Picao besloten in dit gebied voortaan 13 weerschepen te stationneeren. Deze maatregel kost den luchtvarenden landen de som van 15 millioen doller per jaar, maar daar staat tegenóver, dat de luchtvaartmaatschappijen jaarlijks 30 millioen dollar meer kunnen verdienen, want bij een goed georganiseerden. betrouwbaren weerberichtendienst, kunnen zij zich veroorlooven de vliegtuigen minder reserve-benzine mee te geven, zoodat zij meer nuttiger last ' kunnen vervoeren. Een veiligheidsmaatregel derhalve, die geld oplevert in plaats van geld kost. De Vereenigde Staten nemen 8 van de 13 „stations" voor hun rekening, waarvoor zij 20 schepen beschikbaar hebben, die elkaar aflossen. Engeland verzorgt er 2, Frankrijk slechts één (maar ook een op den Z. Atlantischen Oceaan), België en Nederland samen één en verder Is er nog een station" dat door Noorwegen, Zweden en Engeland wordt uitgerust. België en Nederland zullen hiervoor elk een Amerikaanschen kust» wachtbotter (d-i. een 1300 tons oorlogsbodem) aanschaffen, . bij onze Zuiderburen bij de Marine zal worden ingedeeld, terwijl het schip hier als civiel rijksschip zal uitvaren, ressorteerend onder de Scheepvaartinspectie. Om de maand zullen deze twee elkaar aflossen. „Hoe groot zal de bemanning zijn?" vroegen wij prof. Bleeker, nadat deze ons de voorgeschiedenis van dit alles had geschetst. „Het schip had als oorlogsbodem 200 koppen aan boord, maar zal zijn vreedzame taak met minder menschen afkunnen. Voor de navigatie zuUen 25 officieren en manschappen koopvaardij personeel noodig zijn, de Rijksluchtvaartdienst zal er 8 of 9 radiotelegrafisten op plaatsen en wij, het K.N.M.I., zullen 5 observatoren meesturen. Van ons instituut zijn 15 personen aangewezen voor dit werk, die elkaar dus in drie ploegen zullen aflossen " „En wat zullen Uwe menschen nu moeten doen aan boord?" „Hetzelfde werk, dat zij hier ook plegen te verrichten.- Per dag-8 oppervlaktewaarnemingen. 2 radiosondes en 4 hoogtewindwaarnemingen (met gebruikmaking < van de radarinstallatie!)" ,,Met het'schip daartoe op eenbepaald punt een maand stilliggen?" „Neen", antwoordde prof. Bleeker, „dat is niet noodig en dat zou ook moeiijk gaan- Het moet steeds onder stoom blijven, omdat het o a. terstond te hulp moet snellen als er een ongeluk gebeurt. En ook voor het oplaten der ballonnetjes voor de hoogtewindwaarnemingen is vaart gewenscht. Daarom blijft het bij wijze van spreken in een kringetje rondvaren". „Is dit werk behalve van practische ook van wetenschappelijke beteekenis?" wilden wij nog weten. „Zeer zeker", lichtte de hoogleeraar ons in, „dank zij deze 13 stations zal de wetenschap der Oceanografie weer opleven. De Universiteit te Utrecht heeft twee hoogleeraren die dit vak doceeren, maar zij hebben geen recentere gegevens dan die van de Snelliusexpeditie naar de diepzeebekkens van den Grooten Oost. Deze schepen kunnen voortdurend diepzee waarnemingen doen. Dat is echter een bijkomstigheid. Hoofdzaak is, dat dit Atlantische net van meteorologische stations, dat uiterijk 1 Juli a.s. geheel in bedrijf zal zijn, de leemte opvult tusschen het Amerikaanche en het Europeesche net, zoodat de weersvoorspel-' lingen veel nauwkeuriger zullen worden. Hetgeen in de eerste paats beteekent: veiliger vliegen in 1941".

Jo Vincent heeft een uitnoodiging ontvangen, om in November 1947 een tournee door de Vereenigde Staten van Noord -Amerika te maken. — Benoemd tot burgemeester der gemeente Oldebroek, met ingang van 1 Februari, mr, dr. J. H- Luiting Ma en, wnd. burgemeester van Rhenen,