Nieuwe Apeldoornsche courant

, PHILIPS Wphiushavew STAALBAARD Ook UW baard vliegt eraf! N.V. PHILIPS' VERKOOP -MAATSCHAPPIJ VOOR NEDERLAND ■ EINDHOVEN

Op Vrijdag 26 Maart a.s. houdt mevrouw Spoor een radiotoespraak waarin zij enkele mededelingen zal doen ° v er de Niwin-ver jaarspakketten voor de militairen overzee en andere pakk etzendin ^ e t Z i?^T^ k wordt uitgezonc? ^i ^+ - pr ? gramma voor de Strijdkrachten m Indië en is hier te *7.™ 1 ,7^ °P golflengte 18 75 M. tussen 17.7)0 en 17 45 uur

v. d. Waals heeft een vreemde verdediging ra Evenmin als men het Nederlandse verzet met een enkel woord kan omschrijven, evenmin is het mogfelflk om het apparaat, dat de vijand er tegen. overstelde, met een enkel woord te kenschetsen. Na een langdurige strijd om de macht tussen allerlei trawanten van Hitier, werd omstreeks de herfs* van 1940 l»et R.S.H.A. (Reichs Sicherheitg Haupt Ambt) onderverdeeld in zes afdelingen. I en II omvatten de de Verwaltung, III was de SD, die eigenlijk partijorgaaii bleef. IV was de Stapo (Staatspolizei) ,V de Kripo (Kriminalpolizei) en VI de Auslandsnachriehtendienst. Himmler, Heydrich en Kaltenbrunner stonden aan de kop. Omdat alle beambten hetzelfde uniform met de letters SD droegen, werd in het Nederlandse spraakgebruik (daar wij uiteraard minder interesse hadden voor de interne samenstelling dan voor de zich openbarende gruweldaden) het gehele apparaat kortweg als SD aangeduid. Daarnaast werkte de contraspionnage, de dusgenaamde Abwehr. Van laatstgenoemde was Gïskes de leider. Bij de SD waren de hoofdpersonen dr. Harster (die waarschijnlijk binnenkort ons land \zal verlaten om in Italië, waar hij ook werkte, als oorlogsmisdadiger te worden gevonnist). Sehreieder, die het „EngelandSpiel" met de radiozenders .«■•peelde en Ernst May, die in Maart 1941 als Kriminal.Obersekretar naar Nederland kwam.

Twee dingen waren buiten d? wreedheid jegens slachtoffers, kenmerkend voor de arbeid van de SD. In de eerste plaats een vrijwel ongelimiteerd gebruik van geld, dat Rost van Tonningen groot, moedig ter beschikking had te stellen en in de tweede plaats een strenge discipline in eigen kring. Voor wat het laats, e betreft moge hier een enkel voorbeeld volgen: De Kederlandse SD-er H. Blauw, zoon van «en schoolhoofd, zou iets te veel hebben verteld aan de eigenaar van een bekend Haags restaurant, waai vooraanstaande Duitsers hun nachtfeesten hielden. Toen dit uifkwam werd _ de man direct op transport gesteld "naar Duitsland; een maand later kwam zijn as in een urn op 't bureau van de SD aan. Zjjn vader werd er telefonisch van in kennis gesteld, dat hg het pakket kon afhalen E pii ander voorbeeld. Hauptsturmführer Sprey had de leiding van een op Zorgvliet gevestigde school voor Duitse spionnen, die voor het werk in Engeland waren bestemd. De man schijnt een fout te hebben gemaakt en werd in het voorjaar '44 te Haren opgesloten op de for. mele beschuldiging homo-sexueel te zgn. Daarop stond" voor SS-lieden de dood: straf. Rauter kwam persoonlijk naar

Haren om het vonnis mede te delen. De Hauptsturmführer mocht echter „de eer aan zichzelf houden". Hij kreeg een revolver in zijn cel en schoot zich 's nachts dood. Zijn verloofde juffrouw Glatsel, bleef na het gebeurde rustig aan het werk als secretaresse van de SD-chef Deppner. • * * De SD hield zich bovendien aan het principe, di^t verraders, die niet meer van nut konden zijn, gevaarlijk waren. Zij beschuldigen er thans hjin vroegere, medewerker Van der Waaals van, dat hij twee moorden op zijn geweten heeft, die met zijn ,.werk" niet te maken hadden.

Als slachtoffers zouden gevallen zijn een zeker Van der Meer en de Duitser Mossinkoff. Van der Waals schijnt daartegenover aan te voeren, dat hij uit zelfverdediging heeft gehandeld, omdat Sehreieder deze mensen zou hebben opgedragen Van der Waals, toen hjj niet meer van belang was, uit de weg te ruimen. Spionnen onder elkaar! Het zal moeilijk uit te maken zijn, wie van deze meesters in het camoufleren en toneelspelen gelijk heeft en wie liegt. Van der Waals schijnt het zelfs aan te durven thans te beweren, dat hij bij de SD heeft gewerkt ^n opdracht van een Engelse chef, aan wie hij volkomen was overgeleverd. Ook in dit opzicht heeft hij de schijn nogal tegen. Immers: hij is in September 1043 met het schip „Excelsior" onder commando van de beruchte verrader Aben naar Zwitserland geweest om daar een opdracht als agent-provocaieur uit te voeren in de kringen van de Nederlandse consul. Heeft hij ooit mooier gelegenheid gehad, om aan het „medewerken tegen zijn zin" een einde te makent Hjj kwam echter via Duitsland snel naar Den Haag terug, omdat het Nederlandse Inlichtingen bureau onder leiding van majoor' Somer hem op het spoor was en ieder ogenblik toe kon slaan.

« De bureaux van de belangrijkste afdeling van de SD waren tot eind 1941 gevestigd op Binnenhof 7, daarna op nummer 4 en midden 1943 op nummer 20. On 1 Ju'i '44 vertrok men naar Zeist, twee maanden later naar Zwolle, op 4 April 1945 naar Haren bij Gronin. gen, op 16 April kwam weer een deel van de leiding terug naar Den Haag en op 6 Mei 1945 was liet bloedige spel, dat op 2 April 1941 begonnen was ten einde Maar eer het zover was

v. d. Waals, (vermomd) ,

A."b. „Volendam". Mrt. — Van zeeziekte hebben we weinig gemerkt. In de Golf van Blscaye kwam er voor het eerst wat beweging in het schip, waarop enkelen onmiddellijk reageerden. Gelukkig bleef hun aantal beperkt. Men kan zich voorstellen wat het betekent als de meesten onpasselijk zouden worden In de ruimen, waar zij mannetje aan mannetje opeengepakt liggen. Op een avond ben ik naar één van die ruimen gegaan. Het signaal „lichten uit" was een poosje geleden gegeven, op de tast moest je de weg zoeken over de trappen van het promenadedek naar het achterschip en daar tussen allerlei nekbrekende obstakels naar de Ingang van een ruim. Als je de deur maar eenmaal open hebt, kun je weer zien waar je loopt, de trappen en ruimen zijn verlicht.

Weinig ruimte om te slapen, maar de meesten passen zich wel aan In het ruim beneden bengelen de hangmatten naast elkaar aan de zolder. Je kunt alleen passeren door er bukkend onderdoor te gaan. De meeste jongens sliepen al. Niet alleen in de hangmatten, evengoed op en onder tafels, en op de grond op matrassen. De late bezoeker werd onmiddellijk gesignaleerd met geschreeuw van: „Jongens, daar is de pers!" en je hoefde geen professor Higgins te zijn om te horen, dat het Limburgers waren. Verscheidene hang matten raakten in beweging, ze wurmden zich eruit en schoten van alle kanten te voorschijn. Deze unieke gelegenheid lieten ze niet ongebruikt voorbijgaan. „Zet m?ar 's in de krant hoe we

hier liggen! Daar liggen er een paar onder een tafel te maffen, ergens anders is geen plaats! Het Is hier nou ai zo benauwd, wat moet dat worden in de Rode Zee? De officieren komen hier niet kijken, als er één komt, haalt-le z'n neus op en is meteen weer weg. In het voorschip zijn sommige ruimen bijna leeg!" Het merendeel sliep rustig door, sommigen keken met glazige ogen over het randje van hun hangmat en doken weer onder. Maar er as toch een aardig clubje in nachtgewaad bijeen, vaardig om klachten te spuien. Of onze brieven niet eerst door de commandant gelezen en gecensureerd werden? Een goede gelegenheid om dit misverstand, dat zelfs onder de officieren voorkomt, weg te nemen. We maakten tevens duidelijk niet te willen fungeren als verzamelbak voor allerlei niet nader onderzochte

klachten. Er zijn altijd 'n paar opgewonden standjes, die erg overdrijven. Ze zeiden b.v., dat we een verdieping lager moesten gaan kijken, waar het veel erger zou zijn wat de temperatuur en de benauwdheid betreft. Er bleek niets van waar. Ze hingen daar ook in hangmatten en lagen keurig naast elkaar op de matrassen op de grond, niet één zonder deken. Als het werkelijk zo warm zou zijp geweest, hadden ze die niet kunnen velèn. Het meest overtuigende was, dat niemand van de hele tent wakker te krijgen was. Als 't erg benauwd is, kun je niet slapen. De bewoners van de bovenverdieping, die met ons de toent omlaag gemaakt hadden, merkten ook wel, dat het effect tegengesteld aan hun verwachting was en waren lichtelijk teleurgesteld. We hebben de klachten de volgende dag toch onderzocht en hoorden, dat de meeste jongens begrijpen, dat zij zich wat de ruimte betreft een beetje moeten behelpen, evenals iedereen. Wij slapen ook niet voor ons genoegen met veertien man in één hut. Dat brengt het vervoer per troepentransportschip nu eenmaal mee De Volendam heeft daarbij 't niet geringe voordeel van zeer ruime dekken. Naarmate de warmte nadert wordt de drang groter om aan dek te slapen. Dit gebeurt zodra de Medische Dienst toestemming geeft. Die moet eerst zekerheid

hebben dat er, volgens het weerbericht, geen ernstige temperatuurschommelingen meer te verwachten zijn. Verder komen alleen beschutte plaatsen in aanmerking Voor- en achterschip zijn daarmee uitgeschakeld, de dekken bieden ruimte voor 1000 man, hetgeen dus wil zeggen, dat de twee ploegen om de andere dag de nacht boven kunnen doorbrengen. Matrassen mqgen niet naar boven. Wie geen hangmat heeft, moet een zachte plank uitzoeken en op zijn deken of jas slapen. De ervaring met vorige transporten leert, dat de aan-dek-slapers allengs minder in aantal worden, als het nieuwtje eraf is, omdat het aan dek dikwijls warmer is dan beneden. Inderdaad is er één ruim, dat zijn naam eer aandoet en waar 't werkelijk ruim is: 200 man, voor wie hier ligging was gemaakt, gingen op het laatste ogenblik niet mee. Nu liggen hier onderofficieren, die het slechter troffen dan hun collega's aan wien een hut kon worden toegewezen, en koks, bakkers en anderen, die 's nachts werken en overdag moeten slapen Onze indruk kan geen andere zijn dan dat de legering in de ruimen volkomen verantwoord mag worden geacht. Men moet zich leren aanpassen, wat sommigen even moeite kost. Doch de meesten zijn sportief genoeg om zich in 't onvermijdelijke te schikken, nu er overigens niets te klagen valt.

In ons volgende nummer: Verraad uit Gelddorst.

Verschenen is het rapport der Staatscommissie, in September van het vorig jaar ingesteld, om te onderioeken of en in hoeverre ter voorbereiding van de hervorming van de staatkundige structuur van het koninkrijk, verandering in de Grondwet gewenst is. • Er dient op gewezen te worden, dat men dit rapport niet moet verwarren met het wetsontwerp, dat ter zake bij de Tweede Kamer verwacht kan worden. De commissie heeft zich allereerst uitgesproken over de volgende twee praeliminaire vragen: 1. Is verandering van de grondwet op dit ogenblik gewenst? 2. Zo de eerste vraag bevestigend moet worden beantwoord, welke weg dient dan bij de herziening van de Grondwet te worden gevolgd? Moet worden volstaan met het scheppen van de mogelijkheid bij de wet, in afwijking van de Grondwet, zo nodig met versterkte meerderheid, de voorzieningen te treffen, welke door de nieuwe rechtsorde worden geëist, dan wel zal de nieuwe rechtsorde in het voorstel van wet tot verandering in de Grondwet op meer of minder summiere wijze moeten worden omschreven? Is de verandering van de Grondwet op dit ogenblik gewenst? Over de eerste vraag werd aanvankelijk in de commissie zeer verschillend geoordeeld. De commissie wijdde aan de argumentatie pro en contra een uitvoerige gedachtenwisseling. Uiteindelijk besloot zij bij grote meerderheid van stemmen aan de regering te adviseren terstond de herziening van de Grondwet ter hand te nemen. Positief of negatief. Ter inleiding van de beraadslaging omtrent de tweede hierboven gestelde vraag stelde de voorzitter aan de orde een voorstel voor 'n ontwerp van wet, waarbij werd volstaan met te bepalen, dat bij de wet,, met afwijking van de Grondwet, voorzieningen zouden kunnen worden getroffen tot herziening van de verhouding tussen de in artikel 1 der Grondwet genoemde gebieden. Een ontwerp van zodanige wet zou slechts met tenminste tweederde der uitgebrachte stemmen door de Kamers der Staten-Generaal kunnen worden aangenomen. Het genoemde voorstel bleek bij verschillende leden od ernstige tegenstand te 'stuiten. Zij waren van oordeel, dat het verantwoord, noch, doeltreffend zou kunnen worden geacht een ontbinding der Staten-Generaal te doen plaats vinden, met de strekking aan de kiezers gelegenheid te geven zich uit te spreken, indien hun elke aanwijzing over het verder te voeren beleid zou worden onthouden. Zij meenden, dat althans in enkele hoofdtrekken de toekomstige

structuur tot uitdrukking moet worden gebracht. De aanhangers van het stelsel wezen hiertegenover op de naar hun mening ernstige gevaren, welke dreigen, indien het verder tus 1 - sen de vertegenwoordigers van de bevolkingen der in artikel 1 der Grondwet genoemde gebieden omtrent de nieuwe rechtsorde te voeren gemeen overleg zou worden belemmerd door te stringente bepalingen in de Grondwet betreffende de grondslagen, waarop de nieuwe ordening ware te bouwen Bij de zich voortdurend wijzigende staatkundige ontwikkeling in de overzeese gebieden /ou de regering zich bij de te voeren besprekingen voor onoverkomelijke beletselen gesteld kunnen zien. De commissie was van oordeel, dat aan de hand van de daarin tot uitdrukking gebrachte denkbeelden en de daaromtrent gevoerde besprekingen een meer bevredigende oplossing voor een ontwerp met positieve strekking zou kunnen worden gevonden. Aan een uit enkele leden bestaande sub-commissie werd daarom verzocht zich met de redactie van een nader voorstel te belasten. Zij heeft zich van haar taak gekweten, doch ook de arbeid van deze commissie heeft, hoewel het pad naar het einddoel enigermate daardoor is geëffend, niet de gewenste instemming kunnen verwerven. De beraadslagingen over dit voorstel

gaven een tweetal leden aanleiding nadere voorstellen in te dienen. Een van hen meende, dat indien men van het positieve stelsel zou wensen uit te gaan, de oplossing in deze zin zou moeten worden gezocht, dat wordt bepaald, dat de betrekkingen tot Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen in gemeen overleg met de kroon zal waken, dat Nederland's instemming slechts wordt gegeven, indien daarbij verschillende nader aan te duiden grondbeginselen in acht worden genomen. Hoewel voor sommige leden dit voorstel in zeker opzicht aantrekkelijke denkbeelden bevatte, bleek de meerderheid toch de voorkeur te geven aan de opzet, gekozen door het andere der twee laatstbedoelde leden. Na verschillende wijzigingen te hebben ondergaan heeft dit laatste ontwerp in zover de instemming van de meerderheid der commissie kunnen verwerven, dat zij vrijheid vindt het in de huidige vorm als een naar haar oordeel aanvaardbaar voorstel van wet aan te bevelen. Karakter der grondwetsherziening. De meerderheid der leden bleek van oordeel, dat, hoewel formeel nog steeds de souvereiniteit aan het 'gehele Koninkrijk der Nederlanden toekomt, niettemin anderzijds materieel het zelfbeschikkingsrecht der overzeese gebieden is aanvaard. Zij meende, dat naar een overbrugging van deze beide gezichtspunten moet worden gestreefd en eenzijdigheid, insluitende miskenning van het feitelijk gegeven van de keerzijde van het vraagstuk, moet worden vermeden. De continuiteltsgedachte brengt mede, dat de hervorming van het koninkrijk tot de unie formeel haar grondslag vindt in de geldende grondwet. Dit geschiedt echter niet eenzijdig uitsluitend van Nederlandse zijde Het huidige koninkrijk emancipeert de overzeese gebieden door deze uit te nodigen in vrj overleg een nieuwe rechtsorde tc ontwerpen, die — tot st »nd gebrac'it — de oude orde zal vervangen De commirsie volstaat met te constateren, dat in haar boezem als geheel begrip bestaat voor de waarde van elk der hiervoor aangeduide tegenovergestelde gezichtspunten. Zij meent echter er voor te moeten waarschuwen aan de hier aanwijsbare tegenstellingen te dominerende betekenis te, hechten.

Het aangeboden wetsontwerp bedoelt recht te doen zowel aan de continuiteltsgedachte als aan de emancipatiegedachte. De commissie oordeelt als van beslissende betekenis, dat in de beginselverklaring van artikel 207 wordt voorop gesteld, dat de nieuwe rechtsorde zal worden gevestigd op de grondslag van de uitkomst van het reeds gepleegd en nog te plegen gemeen overleg met de vertegenwoordigers van de bevolkingen der in artikel 1 ,der grondwet genoemde gebieden. Materieel is hiermede uitgesproken, dat de nieuwe rechtsorde niet tot stand komt, doordat uit

de volheid van zijn macht de huidige grondwetgever, voor zoveel Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen betreft, een deel van zijn bevoegdneaen afstaat. Slechts hetgeen in gemeen overleg wordt overeengekomen, zal de grondslag kunnen vormen voor de nieuwe rechtsorde, eenzijdigheid is uitgebannen. Met erkenning van de autonome bevoegdheid van elk der gebieden om de daaraan in het bijzonder eigen belangen zelfstandig te regelen, wordt voorts, zulks in overeenstemming met het in artikel 6 van de basis-overeenkomst van Linggadjati bepaalde, in artikel 207 de gebondenheid tot verzorging van de gemeenschappelijke belangen vastgesteld. Met de kennelijke wens elke gedachte aan een overheersing van Nederlandse zijde uit te sluiten, zijn de verschillende gebieden op de voet van „gelijkwaardigheid" tot behartiging van de gemeenschappelijke belangen verbonden.

Hotel 's Gravenhof ZUTFEN, TELEF. 1092. BEIDE PAASDAGEN DINER-DANSANT van 7—1 uur. SPECIALE PAASMENU's.

Triëst, nu nog vrijhaven, morgen misschien weer tot Italië. behorend, heeft als alle andere grote stedfen ook een geweldig tekort aan woonruimte en sinds 1937 leefr deze man als een tweede „Diogenes" in een groot wijnvat,-hetwelk hij de naam „Villa Turco" gaf. De meeste tijd brengt deze vatbewoner door met in het zonnetje te zitten naast zijn vat.

SCHUDT UW LEVER WAKKER en u zult '9 morgens weer kiplekker uit bed springen. Elke dag moet uw lever een liter gal !»i uw ingewanden doen stromen, anders verteert uw voedsel niet, het bederft. U raakt verstopt, wordt humeurig en loom. Neem de plantaardige CARTER'S LEVERPILLETJES om die liter gal op te wekken en uw spijsvertering en stoelgang op natuurlijke wijze te regelen.

Drie ambtenaren van de R. V. I. in Arnhem, die bij de geruchtmakende arrestaties enkele maanden geleden als hoofdschuldigen werden gegrepen en tot op heden gedetineerd zijn gebleven, hebben zich Dinsdag voor de Arnhemse Rechtbank verantwoord. Alle drie hadden zij beloning aangenomen voor ontijdige verstrekking van vergunningen voo rhet aanschaffen van een auto. De officier eiste tegen ieder van hen een jaar gevangenisstraf met aftrek. Corruptie in hogere regionen? Daarna was het woord aan de verdedigers der verschillende verdachten van wie ieder voor zich op de psychologische achtergronden van deze zaak ingingen. Allen achtten de zeer grote verantwoordelijkheid die deze ambtenaren op de schouders werd gelegd te groot en in geen verhouding met het hongerloontje da tdeze mensen verdienden

waardoor de verleiding bijna vanzelfsprekend te groot moest worden. \ De verdediger van H., mr. Donath uit Arnhem, kwam met de sensationele mededeling, een mededelingen welke hij met bewijzen staafde, dat de corruptie in de top van de R.V.I. in Den Haag, ook tiert en waar deze daar zo ver zich uitstrekt dat de ambtenaren o.a. in Arnhem er kennis mee maakten, moesten deze mensen met een dergelijk voorbeeld voor ogen* niet vallen?, aldus mr. Donath, met name noemde de verdediger de opmerking in 1946 bij de ter beschikking stelling van een aantal Buicks voor de Arnhemse R.V.I., waarbij werd bepaald, dat een van deze wagens aatf een chirurg in Warnsveld moest worden verstrekt ongeacht het feit, dat nog nimmer een dokter voor een dergelijke grote wagen in aanmerking was gekomen. Maar aldus mr. Donath, deze chirurg is dan ook de broer van een minister en hoe vanzelfsprekend men een dergelijke handeling in Den Haag vindt blijkt wel uit het feit, dat de Inspecteur, die bezwaren maakte tegen dit optreden, ontslagen werd. Wil men de lagere ambtenaren voor fraude berechten, dan moet men eerst zorgen, dat zulke toestanden bij de hogere ambtenaren waar met relaties wordt gewerkt, niet voorkomen. Tenslotte bepaalde de rechtbank de uitspraak op 6 April.