Provinciale Drentsche en Asser courant

Bedankt: voor Grolloo cn Schoonloo door J. W. Poort, cand. te Assen; voor den Bommel door ds. G. W. Locher te Dantumawoude. Te Groningen zullen in de volgende maand en in November meetings gehouden worden van wege de Chr. Geref. kerk. Op 19 Oct. heeft n.1. de Provinciale Uniedag plaats, alwaar als sprekers zullen optreden prof. mr. Fabius van Amsterdam, dr. Wagenaar van Leeuwarden en ds. Landwehr van Botterdam. Op 17 Nov. heeft de meeting plaats van den Provincialen Bond van Jon gelingsvereenigingen op gereformeerden grondslag. Als sprekers treden o. a. op dr. A. Kuyper jr. van Makknm en de heer B. Huizenga van Appingedam. De heer L. B. Mulder, kanunnik, deken en pastoor te Wolvega, herdacht gister onder vele blaken van belangstelling zijn 40jarig priesterschap. N.-DORDBECHT, 25 Sept. Gister hield de heer Basman gedachtenisviering van zijn 40jarig jubileum als godsdienstonderwijzer. Sprekende naar aanleiding van Ps. 143 : 5 wist hij het groot aantal toehoorders tot het laatste oogenblik te boeien. Aan 'teind der godsdienstoefening werd hem de bekende zegenbede toegezongen. Door de afd. Zaltbommel van den Bond van Nederl, onderwijzers is aan de zusterafdeelingeu eene brochure gezonden, waarin zij de beschuldiging tegen het hoofdbestuur van den Bond uit, dat het hoofdbestuur en de rechtsgeleerde adviseur van den Bond mr. J. C. Post te Amsterdam, om het bekende schoolhoofd Westerling te redden, de eer en den goeden naam van den onderwijzer Jacobs hebben aangerand. De afaeeling is voornemens nog vóór de algemeene vergadering daarover de uitspraak van den Bond uit te lokken. Benoemd tot onderwijzer aan de le school te Stadskanaal de heer J. G. Hazeloop te Enter met 8 stemmen. GRAMSBERGEN, 26 Sept. In de op heden gehouden vergadering van den Raad dezer gemeente werd tot onderwijzer aan de dorpsschool alhier benoemd de heer E. van der Wal, yolontair a/d le gemeenteschool te Harlingen.

's Hage, 27 Sept. De Koninginnen, die Zaterdag naar het Loo terugkeerea, vertrekken den 7d?n naar Potsdam, van waar de Koningin den llden October naat het Loo terugkeert. De Koningin-Moeder zal op den terugweg Arolsen bezoeken. 's Hage, 27 Sept. De Koningin ontving hedennamiddag de commissie uit de Tweede Kamer ter aanbieding van het adres van antwoord. Benoemd zijn tot rapporteurs over de Indische begrooting de heeren Geertsema. de Waal Maleöjt, Pijnacker Hordijk, Tijdens en Verhey. 'sllage, 27 Sept. Heden werden behandeld voor den Hoogen Raad de eerste aanvragen om revisie voor strafvonnissen door de strafkamer met den president als voorzitter. Adv.-generaal Noyon constateerde tot niet-ontvankelijk-verklaring wegens gebrek aan nieuwe feiten van twee verzoeken om herziening van veroordeelingen, door de Gerechtshoven te 's Hertogenbosch en 's Gravenhage uitgesproken, en tot afwijzing van het door mr. Limburg toegelichte verzoek van den aanwezigen gep. kapitein van Vulpen, om eerherstel van de ondergane, door gratie gevolgde veroordeeling wegens verduistering van effecten zijner schoonmoeder. De uitspraak werd bepaald op 23 October. Blackpool (Westkust van Engeland), 27 Sept. In eene gisteravond hier gehouden rede verklaarde de Minister White Ridley, dat in geval Engeland tot een oorlog met Transvaal gedwongen werd, dit niet zou geschieden wegens de kwestie van de suzereiniteit of van het stemrecht, maar om te verkrijgen, dat tegemoet gekomen worde aan de bezwaren van de uitlanders. De Britsche Regeering had zich gedurende de onderhandelingen meestal hoogst verzoenend getoond. De Regeering had de hand aan den ploeg geslagen en was niet voornemens om te keeren. Amsterdam , 27 Sept. Tarwe a contant f — levering Maart f —; Mei f —; Nov. f —. Roggf, Petersburger, contant f —; Galatz f —; Taganrog f --; Archangel f —; Odessa f —; Nicolajeff f —: Amerika Western f —; Hogge, lev. Maart f 145, 144: Mei f —; Juli f -; Oct. f 145. Koolzaad dadelijk f --: levering voorjaar —; najaar f —. Raapolie vliegend f 25.3/8; lev. Me) f 25.1/2; Sept.-Dec. f 25.—. Lijnolie vliedend f 23.5/8; lev. volgende maand £ —; Jan.-li ei f 21.5/8; Maart-Mei f —.—; khg. f ; Dec. f 22.7/8. BEURS VAN AMSTERDAM. Schuld pet. 3 V ' 3 4 5 5 5 Nederl. Cert. Nat, » Obl. » » . » Cert. » » . Hongarije. Goudl. 1881/93 Italië, Inschrijving 1862/81 OoBtenr., Obl. in pap. Mei/Nov. » » zilver Jan./Juli. Portug., Obl. Bnit. 1853/84 Tick. 3 » » 1888/89 m. Ticket 4'/ a » » Tabaksmonopolie 4 2 ,, Rusl., Obl. Binnenl. 1894 . 4 » » Goudl. 1880 . . 4 » » 1889 Rothsch. . 4 » » 1889/90 Hope & Co. 4 » » 1894, 6e uitg. "bij Roth. 4 » » Leen. 1867/69 . . 4 » » » 1894 Orel Viteb. 4 » > > 1889 ... 3 » » in goud 1884 . . 5 Spanje, Obl. Buit. Perpet. Sch. 4 Turkije, Obl. Gepriviligeerde 4 > » Douane 1886 . 5 > » Geconv. Serie D Mexico, Binn. afl. obl. le en 2e S. 5 » 1888 6 Brazilië, Obl. Londen 1889 . 4 > Funding Loan 1898 . 5 Columbia, Oblig 2Vj Venezuela 1881 4 N. West. & Pac. Hyp.-B. Pandbr. 5 Cultuur-M. Vorstenlanden aand. Koloniale Bank, Oblig. . . 5 Ned. Handel-Maatsch. op resc. » Indische Handelsb. Aand. Moeara Enim Petrol.mg » N. Afrik. Handelsveun. » Amer., Akr. Constr. C. Synrt Tr. C. » Kans. City Pittsb. Gulff O. 4 » » » Term. Const. C.v.A Peruv., Cor. Lim first. Mortg. Bd». 6 » » » C. v. pref. Aand. Holl. IJzeren Spoorw. Aand. Maats, tot Expl. v. St.-Spoorw, A. » » » » 1887, 3 1 /, Aand. Ned. Centraal Spoorweg Gest. Obl. Ned. Centr. Sp. f 1000 Ned. Ind. Spoorweg Aand. . » Z.-Afr. Spoorw. Obl 1891 N.-Brab. Boxtel-W. gest. 1875/80 » > » 2e Hyp. Zuid-Itaiie Spoorweg Oblg. . 3 Polen, Warschau-Weenen Aand. Portugal, Kon. Tr. Afr. Sp.mg O. 5 Rusland, Gr. Rus. Sp.mij. 1888 O. 4 » Iwangor. Dombr. Obl. 4 1 /, » Kursk-Az. 500-2000 Mk. 4 » Orel-Griasi 500-2000 M. 4 » Ujasan Uralsk Oblig. 4 » Wladikawkas Oblig. 4 > Oblig. Zuid-Wf st Sp. 4 Amerika, Atch.-Top. Cert. v. A. » » C. v. pref. A. » » Hyp. Oblig. 4 > » Adjust. » 4 » Centr, Pacific Depót Cert. » Obl. Chic. Gr. Tr. 2e hyp. 5 » Denv. Rio Grande C. v. A. » » » Pref. A. » Erie Spoor mjj. Gew. A. » Fl. Cent. & Pens. C. v. Gew. A, » » » 2e Pref A. > K. C. Sub. Belt Aand. N. M. » St. Louis & Cairo C. v. A. » Louisville Nashv C. v. A. » St. Louis en S. Fr.Gec. 1H. 4 > Missouri Kansas Texas » » » Obl. 4 » » 2e Hyp. » 4 » N.-Y, Ontario &West Aand. » Oreg. Calif. le Hyp. S. O. 5 » Oreg. Short L. Inc. Bds. A » » » » B » Un. Pac. R. Com. C. v. Gw. A, » „ „ Pref. A. » Wabash Cert. v. Pref. A. » Canadian Pacific C. v. A. Nederland, Amst, Loten f 100 3 Rotterd. Loten 3 Belgie, Stad Antwerpen 1887 2 1 /. Hongarije, Theiss-Loten . . 4 Oostenrijk Staatsleening 1854 4 „ „ 1860 5 1884 ,, Stad Weenen 1874 Spanje, Stad Madrid 1868 . 3 Turkije, Spooi wegletning . Sttle t<:ia&tsIoicr(J. Trekking van 27 September 1899. 5e ki. — 6e lijst. Nos. 8098 en 8703 elk f 1000. Nes. 2745, 5913, 9229, 12123 en 18599 elk f 400. Nos. 6499, 7604, 12343, 17946 en 20077 elk f 200. Nos. 601, 884, 2041, 4864, 10995, 12267,15819, 17484 en 18031 elk f 100. Amsterdam, 27 Sept. K c s r s VdU, het «eld: Prolongatie 5 pet. Uenieii , 27 Sept Mooi weer. Heuien , 27 Sept. Ofliciëele Rijnhoogte, 11 uur 's morgens: 1.99 M., gew. 5 centim. vor. koers 27 Sept. 81.3-4 81.13/16 93 3'S 93.1/8 93,t 16 93 98.7/16 87.7 16 82.15/16 82.15/16 63.1/10 83.1/8 23.9 16 23.5/16 32.5/8 32.9/16 93.1/4 93.1/3 63.5 b 96.3 4 96.7/3 90.5/8 96 97 3 16 96.3 4 100.V2 1C0.1/2 95.9/16 95.1-2 79 100.3 4 100.9/16 57.18 57.3/3 93.3,8 92.7/8 94.1,2 22.3 8 22.1/4 39.5/8 38.5/16 99.11/16 60 84.1/4 84.1/8 19.7/16 39.1/16 ' a0.7/16j 30.1,2 i 77 75.7/16 j 58 58.1/2 ! 102.1/2 i 149.5/8 149.1/4 : 81.1/4 83 1154 3/16 154.1/2 t 93.1,2 114' i 96.1M6 200 195 45.1,4 10.'/16 10.1/4 112.1/2 112 109 98.1/4 37.1/2 S9.15/16 220 93.1'2 92 92.7/8 22 57.1/8 57.1/4 161.3/4 57.1.2 57 98.5/16 98.1/4 97.1/4 97.1/16 97.5 8 97.5/8 96.3 4 95.3/4 95.1/a 95.3 4 20.1/4 20 3,8 62.!. /:•6 62.5/8 99.1/4 S9.1/8 851/2 57.1/4 95 3, 4 21.1,-2 21.9/16 74.1/4 75.1/4 13.1/4 13.1,8 15.7/16 15.7/16 54 54 20.5/8 25 26 78.1/4 78.3/16 85.1,2 13.1/16 13 91.1/2 91.1/4 70.1/4 25.1 8 98.7/8 101.1/2 101.1/4 78.1,8 78.1/8 44.3/8 44.3/16 79.1 4 22.3 8 21.15/16 92.1/4 .1C9.9 16 107.7/16 99.3 4 126.3 4 117.3,3 142,1.4 115 164 351 35 34.1/2 29

»»Mooi weer!" was de kreet, en de blozende morgen Beloofde ons een pralenden, stralenden dag, Het tochtje ving aan met een dankbaren lach, De vogelen zongen: verbant uwe zorgen!'' Met dergelijke gedachten waren wij bezield, toen wij eenige weken geleden een tochtje door onze omstreken ondernamen. Het was in den tijd toen nog de gulden brem (Sarothamnus vulgaris Wimm) algemeen langs spoordijken, op zand- en heidegronden haar bloeitijd had en hare vlokken goud onze aandacht trokken. Nooit schooner zagen we dien bloei dan dit jaar en wij betreurden het en vinden het nog jammer, dat deze plant niet in onze (zonnige) tuinen wordt overgebracht. Zij is zeer geschikt om op stam gekweekt te worden, niet geënt, maar eenvoudig opgesnoeid, tot een stammetje verkregen is. Door rijken bloei en hare slanke twijgen, als een treurboompje gelijk, moet zij eene prachtige figuur maken. Terwijl wij zoo in onbestemde richting voortwandelden, genietende van alles, wat de natuur aanbood, kwamen we ongemerkt in een meerendeels in het groen verscholen dorpje aan. 'tWas een genot de zuivere lucht met volle teugen in te ademen en in huis te laten binnenstroomen, en daarom trof het ons, alle vensters hardnekkig gesloten te zien. Alle — op één na. Toevallig vernamen wij, dat dit venster tot de kamer behoorde, waar een jongeling van elders zijne tabernakelen had opgeslagen. Wie hij was, is ons onbekend gebleven; misschien toefde hij daar tijdelijk om gezondheidsredenen en stelde hij daarom beter dan de dorpsbevolkiug de waarde der buitenlucht op prijs. Doch niet voor zieken en lijdenden alleen, voor ieder, jong en oud, gezonden en zwakken, is lucht het allereerste e n noodxakelijkste levensmiddel. Toen de als arts gevierde Dumoulin, omringd door zijne treurende collega's, op zijn sterfbed lag, zeide hij: »Mijne hwereu, ik iaat drie groote artsen achter." Ieder zijner vrienden meende een van die drie te zijn, en dus vroegen zij hem, wie hij bedoelde. »Het zijn," antwoordde hij: vlucht, water en dïeet". * * * Over de waarde van zuivere lucht voor het lichamelijk welzijn sprak ook onlangs de hoogleeraar Talma, toen hij de Utrechtsche fancy fair opende met eene rede, waarin hij deed uitkomen, dat er geen lijden is, waarbij de strijd van het lichaam zelf tegen de ziekte duidelijker is dan bij de longtering, zoodat de geneesheer was aangewezen tot de rol — de natuur te steunen ea te leiden. Ea dat was eigenlijk de hoofdrol van den geneesheer. De beteekenis der bacteriën schetsende, zette de hoogleeraar uiteen, dat door de weefsels zelf en de afscheidingen der weefsels een hardnekkige strijd tegen de bacteriën werd gestreden. Wat de tering betreft, men is tegenwoordig overtuigd, dat die door doelmatige behandeling veelal kan genezen worden door versterking van de weerbaarheid des lichaams. Een allereerste vereischte is .... goede liocht. Hij besloot zijne rode met een hulde aan de Koningin-Moeder en de woorden : »Het is aangewezen met »het volk" te beginnen, omdat onder het volk de invloed van 't beroep, de ... . slechte lucht en de onvoldoende voeding, zoovele factoren zijn, die de kwaal verergeren." * * * Over de waarde van zuivere lucht zullen de meeste menschen het wel eens zijn en toch blijkt maar al te dikwijls, dat men telkens en telkens weer in herinnering moet brengen: Deuren zijn om gesloten te worden, ramen om open te staan! Maar tocht dan! Het zou dwaas zijn te meenen, dat tocht onschadelijk is! Tocht is een stroom van koude lucht, zich in eene bepaalde richting bewegend en veroorzaakt plaatselijke afkoeling van het lichaam. Het nadeelige van tocht of trek is niet de lucht, maar de eenzijdige storing in den warmtetoestand van het lichaam en als zoodanig is de tocht verre van een onschuldig zaakje, waarvan men op school zooveel last kan hebben. Ventilatie daarentegen is die noodzakelijke luchtwisseling, welke in een gesloten ruimte plaats grijpt, met zoo geringe snelheid, dat men de beweging niet eens waarneemt, terwijl de afkoeling zich zeer gelijkmatig over het geheele lichaam uitstrekt. Een goede ventilatie moet geen tocht veroorzaken en dat is juist vaak een moeielijk op te lossen kwestie; was de tocht zoo'n onsehuldig zaakje, dan zou de ventilatie ook zeer gemakkelijk aan te brengen zijn. BEN Ammi.

RECLAMES. Als het kalf verdronken is dempt men den put. Men leest in het Algem. Handelsblad , Amsterdam: Zeer zeker is dit oude hollandsche spreekwoord aan al onze lezers bekend, en over 'talgemeen wordt de put niet gedempt om het verdrinken van het kalf te voorkomen. Het is juist thans het oogenblik om dien put te dempen, d. w. z. op onze gezondheid te letten voor dat wij den winter ingaan en ons lichaam sterken om aan de guurheid van het weder en klimaat weêrstand te bieden. Juist hier te lande, wat al lijders des winters aan rheumatiek, die het uitschreeuwen, en dan eerst beginnen met geneesmiddelen te gebruiken; maar waarom dat kwaad nu reeds niet tegengegaan, vooral personen die alle jaren hieraan lijden. Welnu reeds meermalen hier op dezelfde plaats gaven wij de woordelijke varhalen van personen en ziehier nogmaals een lijder dio genezen is. Zoo schrijft ons de heer G. Babe, wonende op de Huiaker, ts Geesteren bij Borculo. »Lang heb ik U laten wachten om U te schrijven, doch ik wilde U ook mijn portret zenden en dat het) ik eerst moeten laten maken, het zou naar een portret. werkelijk ondankbaar van mij geweest zijn. zulks niet te doen, daar ik zooveel dank aan U verschuldigd ben. Nooit had ik kunnen denken, dat ik na 't gebruik van slechts twee doosjes Uwer beroemde Pink Pillen van Dr. Williams genezen zou zijn. Wat heb ik al niet moeten lijden van die knagende pijn in rug en lendenen, bij de minste beweging leed ik verschrikkelijk; ik was ten einde raad, toen mijne geliefde dochter, die reeds meermalen op loffelijke wijze over Uwe Pink Pillen had hooren spreken, mij deed besluiten ze ook eens te probeeren tegen mijne rheumatische pijnen. Eerst twijfelde ik wel een weinig, daar de proefnemingen met andere middelen vruchteloos gebleven waren, maar ik kan U openhartig betuigen dat de Pink Pillen van Dr. Williams eene bijzondere genezende kracht bezitten. »Thans heb ik geen pijn meer en ga met ver' trouwen den winter tegemoet, want ik heb den put voor het verdrinken van het kalf gedempt, d. w. z. ik heb de noodige maatregelen voor den winter genomen, mijn bloed versterkt. »Van ganscher harte wenschte ik dat een ieder die lijdende is, zooals ik leed, ze gebruikte. »Men zegge het voort." Deze brief spreekt uit zich zelf, wij hebhen er niets meer bij te voegen, en de heer Eabe zal zeker wel aan de belangstellenden de noodige iuformaties geven. De Pink Pillen zijn niet alleen werkdadig tegen de rheumatiek, maar het is ook goed eene behandeling met dit geneesmiddel te volgen, om alle ziekten te voorkomen die uit de verzwakking van het bloed voortkomen, zooals: Bleekzucht, bloedarmoede, ataxie locomotrice, verlamming, algemeene zwakte bij de vrouwen en mannen door lichamelijke en geestelijke overspanning. Hoofddepnthouder voor Nederland. J. H. 1. SNABILLÉ, 27 Steiger, Botterdam. Prijs :f 1.75 de doos; f9.— per 6 doozen. Franco toezending tegen postwissel.

In de zitting van het tweede kantongerecht had zich gister te Rotterdam te verantwoorden J. F. de H., beklaagd van het als apotheker in decentraal apotheek onder de firma Spetter en Co. niet zorgen dat een drietal vergiften in de afgesloten vergiftkast geborgen waren, en voorts het voorhanden hebben van een aantal zoogenaamde geheime geneesmiddelen, zonder opschrift hoe zij gemaakt zijn of verwijzing naar een lijst waaruit dat blijkt. Als getuige werd gehoord de heer L. van Italië, die met dr. Halbertsma de apotheek heeft geïnspecteerd. Bekl. ontkent dat hetgeen door de commissie als vergift is aangemerkt, werkelijk vergift is, terwijl het ook niet op de vastgestelde lijst voorkomt. Ook wat de opschriften betreft, wil hij bewijzen dat die daar wel op voorkomen, en legt een fieschje met pinckpillen over, waarvan echter het etiket gescheurd is en binnen in het deksel eenige letters zijn gekrabbeld. Het O. M. hekelt bekl., die zich voor geld leent om een zaak als die van Spetter gaande te houden, ja zich zelfs verlaagt om zijn naam op de glazen te laten schilderen. Van iemand, die vroeger zelf lid van den geneeskundigen raad is geweest, zou men iets beters verwachten. Hij requireert tegen beklaagde twee geldboeten, ieder van f100, subs. 25 dagen voor iedere boete.

Westerfoork, 22 Sept. Afwezig de leden A. Enting, L. Koops en H. Lanting, de laatste wegens ziekte. De voorzitter stelt aan de orde: Vaststelling van de gemeentbegrooting voor het dienstjaar 1900. De verschillende posten, zoowel van ontvang ais uitgaaf, worden nagegaan en ten slotte wordt de geheele begrooting in ontvang en uitgaaf vastgesteld op f 16195.12 5 . Vervolgens wordt het hondenkohier oscr 1899 vastgesteld met een totaal bedrag van f 178. Worden gelezen twee adressen van Jan Slomp en van Jacob Wolting en Willem Thies, deeeiste te Westerbork en de laatsten te Beilen, met verzoek rooilijnen aan te wijzen, de eerste voor een woonhuis te Westerbork en de laatsten vooreen boterfabriek te Zwiggelte.;

Besloten wordt, dat de rooilijnen op het terrein zullen worden aangewezen.^ " Nadat twee nieuwe posten op de begrooting van 1899 waren gebracht (de eerste voor het geven van herhalingsonderwijs door het hoofd der school te Wpsterbork en de tweede wegens vervolgingskosten van oninbaar verklaarde posten, ten behoeve van den ambtenaar van de plaatselijke belastingen), werd rapport uitgebracht door de commissie, die bij gebrs. van Bergen de brandspuiten had bezien. Door die commissie werd aanbevolen voor het hoofddorp aan te koopen een spuit van f 858 en voor de gehuchten kleinere spuiten ieder van f 174. Daar de vergadering echter door slechts vier leden bezocht was, werd besloten dit punt aan te houden tot eene volgende vergadering.

M.! Beleefd verzoek ik u in uwe courant te willen opnemen de verklaring, dat niet ik de inzender ben van 't bericht, voorkomende in het nommer vaa Zaterdag 23 dezer onder rubriek »Kerk en School", geschreven van uit Peizerpol. Met hoogachting, Uw dv. dn., K. H. Egc.ens.

Men schrijft ons: In de laatste weken van den pas verscheiden, drogen zomer werd er aan de talrijke boterfabrieken in ons gewest steen en been geklaagd over geringen aanvoer van melk, waarmede de productie dezer inrichtingen gelijken tred hield. De weiden verdroogden en de koeien lieten af, wat natuurlijk zeer schadelijk voor den veehoudermelkleverancier was. De regen van den laatsten tijd, waarnaar zoolang gesmacht is, heeft hierin verandering gebracht. De weide heeft meer aangewonnen en ziet er frisch groen uit. De nisuwe gra3spruit is voedzaam en werkt zeer voordeelig ook op de melkopbrengst, zoodat de aanvoer van melk a&n de fabrieken dan ook geen reden tot klagen meer geeft. Eene andere omstandigheid, waartoe de aanhoudende droogte aanleiding heeft gegeven, is, dat de kwaliteit der melk in vele streken van betere hoedanigheid ia dan in andere jaren. Vooral daar, waai knollengroen en koolrapen in den herfst aan melkvee worden toegediend. Gelijk men weet, oefenen deze gewasseu, wanneer zij in ruime mate worden gevoederd, een slechten invloed op de kwaliteit van de melk uit. Er komt een knollensmaak aan de boter, welke alleen te voorkomen is door pasteuriseering van den room, waaruit zij bereid wordt. Knollengroen en rapen zijn er dit seizoen bijna in 't geheel

niet. De droogte heeft verhinderd dat het zaad van eerstgenoemde wortel heeft geschoten en de laatste in den groei geducht belemmerd. Gelukkig dat de weide nu goedmaakt wat de boer aan groenvoeder moet ontberen, en te hopen is het dat gunstig weder nog eenigen tijd het uitweiden zal bevorderen of mogelijk doen zijn. Dit is van zeer groot belang, omreden de voorraad hooi bij velen op verre na niet voldoende zal blijken te zijn.

CDXLIX. Sinds het instorten vau de huizen in de PieterNieuwlandstraat en de neiging welke het huis, bewoond door den heer Groote in de Kalverstraat, vertoonde, om in het groote gat over te hellen, dat onze Amsterdamsche grondwerkers hadden gegraven voor de fundeering van het nieuwe hötel de la Commerce, is het artikel sbnuwen en sloopen" in ieiers mond. Met weet, dat bij de jongste htrziening der politieverordening het desbetreffende hoofdstuk niet is nagezien, maar dat de commissie voor de Strafverordeningen en de commissie voor de Publieke Werken waren aangewezen daarop al hun talenten nu eens ten beste te leggen, om met een meesterstuk voor den dag te komen. De herziening der Politieverordening is den 5en Februari 1897 tot stand gekomen, maar omtrent die van hoofdstuk IX. »Van het bouwen en sloopen", laten we nog altijd een »Zuster Anna, ziet gij noer niets komen?" hooren. Het schijnt een moeilijk stuk werk te zijn en vermoedelijk heeft men nu op de komst van mr. Zadok van den Bergli en van de architecten Bleys en van Arkel in den Raad gewacht, om, door hun gewaardeerde adviezen gesterkt, eindelijk de zaak in openbare discussie te brengen, of liever de desbetreffende voordracht de Stadsdrukkerij te doen verlaten. Patrimonium wil in zijn jongste nummer vertellen, dat de huizen in de Pieter Nieuwlandstraat nog zoo slecht niet waren, maar dat, nadat de ijzeren puibalk over de volle breadte der beide huizen was aangebracht, men bij het wegnemen der stutten roekeloos was te werk gegaan. Dit was cok reeds dadelijk onze meening, maar dan gaat het niet op om, zooals Patrimonium doet, daarvan het bouwtoezicht de schuld ta geven. Een bouwopzichter kan toch niet den geheelen dag voor zulk een perceel de wacht houden, en het wegnemen van een stut moet oorzaak geweest zijn van de instorting. Er is in dezen zomer zeer veel gebouwd en er wordt nog veel gebouwd. Buiten de Haarlemmerpoort verrijzen geheele straten, langs de Nassaukade, in den omtrek van de Hugo de Grootstraten, komt het eene huis na het andere onder den kap. In den omtrek van het Wilhelmina-Gasthuis, vooral aan de zijde van de Nicolaas Beetsstrsat, is in den afgeloopen zomer een buurt veirezen, die reeds een aardig stadje vormt, en men bouwt nog maar altijd raak. Aan de Oostzijde van het Wilhelmina-Gasthuis buiten de Van Lennepkade en de Overtoom, een terrein, dat, tien jaren geleden, nog uit weilanden bestond, bouwde men ook een geheele wijk en aan de laatste straten legt men de laatste hand. Weldra is het daar ook vol. Achter het Concertgebouw vindt men de Van Breestraat en da Wanningstraat, die weldra geheel met nieuwe huizen zullen zijn bezet, en in »de Pijp" verrees de Van Ostadestraat en stopt men elk gat vol, dat nog langs de Ceintuurbaan en elders onbebouwd was gebleven. Ook in den omtrek van het Oosterpark is men altijd bouwende en men vraagt zich terecht af, van waar de menschen komen, die al deze huizen betrekken. Wanneer men echter weet, dat elke maand de bevolking van Amsterkam met duizend zielen vermeerdert, dan begrijpt men eenigzins, hoe het komt, dat de nieuwe huizen maar steeds huurders vinden. Deze behooren voor het grootste gedeelte tot den kleinen burger- of tot den arbeidersstand, welke laatste de minder bewoonbare huizen in de oude volkswijken van de stad verlaat, die dan weer op hun beurt worden betrokken door de bewoners der vunzige krotten in sloppen en stegen, welke leeg blijven staan. In het zoogenaamde »Hol", een smal steegje, dat uitkomt op den Nieuwendijk, vindt men een geheele rij van zulke onbewoonde huisjes. Maar terwijl men aldus bezig is aan den rand de stad uit te breiden, straat na straat te doen verrijzen, wordt er in de oude stad ook druk gebouwd. Op dea hoek van den Dam en het Damrak wordt de laatste hand gelegd aan het nieuwe café »De Bisschop", dat, waa> het slechts een beperkt terrein voor zijn grondslagen vond, het in de hoogte heeft gezocht om ruimte te vinden. Op den hoek van de Hoogstraat en den Oudezijdsvoorburgwal bouwt men een nieuw confectiemagazijn en Zaterdagavond is zulk een etablissement geopend in een groot nieuw gebouw, dat men nagenoeg van ijzer en glas, met hardsteen als hulpmiddel, op den hoek van het Koningsplein en den Singel heeft opgetrokken, verdiepingen hoog. Als men de étalage ziet, zou men denken, dat geheel Amsterdam zich daar wel van kleeren zou kunnen voorzien. Aai: deu Buiten-Amstel bouwt men de groote rijtuigfabriek met een straat voor arbeiderswoningen en de firma Bensdorp en Co., welbekend om haar cacao, bouwt een nieuwe fabriek aan den Binnec-Amstel. Het Rijk bouwt op het Museumterrein de nieuwe postspaarbank en bij het Oosterpark de Rijkskweekschool voor vroedvrouwen. Alsof wij geen verzekerings-reclamegebouwen genoeg hadden, komt er weer een te staan in de Baadhuisstraat. Aan het bouwen is men nog altijd van de Wiliebrorduskerk aan den Amsteldijk bij de Ceintuurbaan, dat een groot en fraai gebouw zal worden; op Kattenburg verrijst ook een nieuwe R.-K. kerk. De gemeente zelf geeft ook diuk werk. Met het bouwen van het groote Entrepotdok in de Rietlanden is men druk bezig en de nieuwe beurs laat reeds eenigszins zien, wat er van zal worden, een paar werken, die te zamen ruim vier millioen zullen kosten als zij gereed zullen zijn. Met het bouwen van een nieuwe Handelsschool op het; terrein achter den stadsschouwburg ia men begonnen, en het is mij onmogelijk mede te deelen, waar er nieuwe scholen voor lager onderwijs worden gebouwd of bestaande verbouwd. Wanneer men nu verder nagaat, dat er wellicht neg op honderd plaatsen in da oude stad kleinere huizen worden gebouwd of verbouwd, dau zal men wel willen toegeven dat het bouwtoezicht zijn handen vol heeft. Dit deze bedrijvigheid in de bouwvakken gunstig werkt op de welvaart van den arbeidersstand spreekt van zelf, maar toch hebben do werklieden in de bouwvakken, en misschien juist daarom, hun eisch, voorleden jaar bij de werkstakicg gesteld — een arbeidsdag van tien uren en een loon van vijf en twintig cents per uur — niet laten varen. Naar aanleiding van verklaringen, door de afgevaardigden der patroons voor de verzoeningscommissie, in zake de werkstaking, door de hh.

Hovy en Kouyeld bijeengeroepen, afgelegd, dat zij, wanneer de gemeente voorging, een loon van vijfentwintig cents zouden trachten te bevorderen, hebben de timmerliedenvereenigingen in het voorjaar een adres tot den gemeenteraad gericht met verzoek de desbetreffende bepalingen voor de bestekken te herzien. B. en W. hebben toen voorgesteld een commissie te benoemen, die de zaak zou onderzoeken; hiertoe werd dan ook door den Raad besloten, maar met de benoeming zou men wachten totdat deze weer voltallig was. Wanneer nu Woensdag a.s. de heer vanArkel zal zijn geïnstalleerd, dan is de Raad — behalve dat er door het overlijden van den heer Mijnssen nog een vacature is — compleet en dan zal ook de commissie benoemd worden. De groote vraag zal natuurlijk in de eerste plaats voor die commissie zijn of de definitieve vaststelling van het minimumloon op 25 cents voor ambachtslieden van invloed zal zijn op de gemeente -financiën. Thans is voorgeschreven voor een opperman of handlanger 18 cents, voor een grondwerker 20 cents en voor een ambachtsman 23 cents per uur, maar dat is voor den laatste, ten minste voor de timmerlieden en metselaars, niet het standaardloon. Er wordt den timmerlieden reeds feitelijk betaald 25 en veelal aan de metselaars 30 cents per uur, zoodat bij de raming van een werk de aannemers daarnaar hun cijfers nemen. Yeel verschil voor de gemeente-financiën zal de invoering van een hooger loon in de bestekken dus niet geven. Toen men in 1894 deze bepalingen maakte, beging men echter de fout om alle ambachtslieden, weJk vak ze ook uitoefenden, hetzelfde loon te geven. Zoo waren en zijn o. a. op particuliere werken de loonen der schilders lager en de bepalingen der gemeente hebben er niet toe gevoerd om deze te verhoogen, daar zij voor gereedschappen niet die uitgaven hebben als b.v. de timmerlieden. Zoolang echter de particuliere architecten — en dit doen er nog maar zeer weinigen — geen bepalingen omtrent minimum-loon en maximalen arbeidsduur in hun bestekken opnemen, en zoolang de revolutiebouwers niet op de een of andere manier kunnen gedwongen worden, om ook op den bepalingen in te gaan, kan de gemeente wel een goed voorbeeld geven, maar helpen zal dit zeer weinig, zoolang loon ien arbeidsduur niet wettelijk geiegeld worden. Nu geeft het Kijk wel reeds hier en deir een goed voorbeeld — bij het bouwen van de Postspaarbank zijn o. a. een minimum-loon en een maxi malen arbeidsdag voorgeschreven en bij een werk dat voor rekening van den Staat door de H. IJ. S. M. eerlang te Amersfoort zal worden uitgevoerd evenzeer — maar er is geen bindende kracht. Ik ben daarom wei nieuwsgierig of in het in de troonrede beloofde arbeidscontract zal worden voorgeschreven, dat er zullen zijn een minimum-loon en een maximalen arbeidsdag voor alle bedrijven. Yroegei is wel eens beweerd — dit deden vooral de burgerpatroons hier ter stede — dat de verhcoging der loonen in de bouwvakken particulieren zou terughouden om te laten bouwen. De regeling omtrent loon en arbeidsduur, van de gemeente uitgaande, bestaat nu vijf jaren, de loonen zijn zeker sinds dien tijd in het algemeen, vermoedelijk ook door andere oorzaken, wel wat gestegen, maar wie nu ziet, hoe er in dezen mooien zomer in Amsterdam gebouwd wordt, hoe duizenden handen in de bouwvakken bezig zijn en er op het oogenbhk van werkeloosheid geen sprake is, zal moeten toegeven, dat die bewering thans tenminste niet meer opgaat. De toestanden passen zich al zeer spoedig aan genomen sociale maatregelen aan; dit voor hen, die nog altijd hoofdschuddend zien naar de pogingen der mannen, die langs evolutionairen weg trachten te komen tot opheffing van den werkmansstand, ook door zijn materieele positie beter te maken. De strijd tusschen kapitaal en arbeid zal wel altijd blijven bestaan zoolang in de productiewijze geen ingrijpende veranderingen komen, maar door wijze wetten en verstandige maatregelen kan men toch veel van de scherpte daaraan ontnemen, en den arbeider doen inzien, dat het wapen, hetwelk hij voert, er een is met twee punten, waarvan de een ook wel eens zijn eigen borst kan treffen. Wij leven nu eenmaal in een overgangstijdperk, waarin wij moeten leeren een massa stelsels en theoriën op zij te zetten, die wij vroeger als volkomen juist en waar aannamen. Dat is altijd een moeilijk stuk werk, maar het voorbeeld der gemeente Amsterdam toont aan, dat we in het algemeen op dat terrein wel wat zijn vooruitgegaan. Maandag, 25 Sept. Jan de Wit.