Provinciale Drentsche en Asser courant

Naar wij vernemen treedt Dinsdag 10 October a.s. hier ter plaatse op het Amsterdamsch a Capella-koor, onder directie van den heer Joh. Messchaert. Dit koor, uitsluitend bestaand uit solisten van den eersten rang, maakt eene kunstreis van zes dagen in ons land, om daarna in het buitenland lauweren te gaan plukken. Het arrangement van dit concert is wederom opgedragen aan den Muziekhandel L. Hansma. Het kerkgebouw der Ned. Hervormde gem. is voor het concert afgestaan. Wij maken belanghebbenden attent op de in ons vorig nommer geplaatste advertentie van directeuren van de naamlooze vennootschap «Het Concerthuis" alhier, waarbij zij aankondigen, dat de jaariijksche verhuring van plaatsen in de groote concert- en comediezaal voor het saizoen October 1899—October 1900 morgen(Dinsdag) avond om 8 uur zal plaats hebben in den foyer van het Concerthuis. De bij het le regiment infanterie benoemde 2e luitenant J. J. Wittermans wordt Zaterdag a.s. in functie gesteld en ingedeeld bij de le comp. 2e bataillon, alhier in garnizoen. Zaterdagavond had in het café-Oldenziel, onder beheer van den architect M. de Vries Azn., de aanbesteding plaats van het bouwen van een burgerwoonhuis aan de Eolderstraat te Assen, voor den heer H. Busch aldaar. Ingeschreven werd als volgt: Perceel 1. Timmer-, metsel- en loodgieterswerken : H. J. Broekema f 3024, E. Ubels f 2885, H. Lunshof f 2885, Joh. de Vries f 2824, A. de Vries f 2796, A. J. Diehlman f 2743, H. Bennink f 2740, H. Smallenbroek f 2720, Mennega en van Dalen f 2682, G. Boelens f 2587. Perceel H: Verf-, glas- en behangwerken: S. Ossel f 219, T. Manak f 212, Lunshof en Tent f 207, G. Stel jr. f 188, T. Groenendal f 169, S. J. van Beek f 164, T. Lunshof Lzn. f 136. Perceel 3. Stucadoorwerken: L. Mulder f217, J. H. Engelhart f 199, J. Jalvingh f 191. Aan de laagste inschrijvers is het werk gegund. Men meldt ons: Bij aankomst hedenmiddag te kwart over een van den trein uit Groningen aan het station alhier bleek een der waggons le klasse onder het rijden tengevolge van het warmloopen der assen in brand te zijn geraakt. Persoonlijke ongelukken vielen niet voor, en de passagiers konden na overstappen bun reis voortzetten, nadat de wagen uit den trein was gekoppeld. Men schrijft ons: Te Gorredijk (Fr.) is sprake van plannen die zouden bestaan om daar in het volgende jaar wedrennen te houden. Een stuk land, dat dienst doet als ijsbaan, tot welk einde het onder water wordt gemalen, zou zich daartoe bijzonder leenen. Opmeting van dat land heeft bereids plaats gehad. Men schrijft ons: Van de Algemeene Vereenigde Commissie tot leniging van rampen door watersnood te Amsterdam is te Gramsbergen ten behoeve van de minder gegoeden, die door den jongsten hoogen waterstand door doorbraken van dijken schade he_bben__geleden, een bedrag ontvangen van Hedenmiddag was te 12 uur te Assen; de barometerstand 752 m.M. 8 uur de thermometerstand 63 gr. F. 12 uur de thermometerstand 61 gr. F.

Hoogeveen. 2 Oct. De Vereeniging tot bevordering van Gereformeerde Ziekenverzorging ia dezer dagen overgegaan tot het aanschaffen van velerlei zaken, die niet zoo direct vallen oDder het bereik van zieke armen. De vereeniging stelt zich voor deze voorwerpen, als daar zijn: luchtkussen, ijszak, thermometer, inhalatietoestel, ondersteek-verbandstof enz. enz. af te staan aan hare zieken, terwijl aan niet-leden der vereeniging de zaken tegen behoorlijke vergoeding eveneens zullen worden uitgeleend. Het bestuur der verjeniging bestaat uit de heeren ds. W. H. Dekker, voorzitter, L. van Goor, secretaris, en J. Thomas Jz., penningmeester, die alle drie gaarne bereid zijn inlichtingen te verschaffen. Tot dusver bestond eene dergelijke instelling in deze gemeente niet. Hoe meer leden en begunstigers toetreden, hoe meer men natuurlijk zal kunnen uitrichten. Vooral met het oog op het naderend seizoen zal door velen met belangstelling van bovenstaande worden kennis genomen, terwijl voor hen, die zich met ziekenverpleging willen inlaten, een ruim arbeidsveld zal open liggen en naar wij hopen een nuttig doch tevens dankbaar werk kan worden verricht. Hoogeveen, 2 Oct, Zaterdagavond 1.1. is in deze gemeente verspreid het éérste nummer van een nieuwe courant onder den titel Oerefortmerde Kerkbode voor Hoogeveen en omstreken. De Oer. Rerkb. zal iederen Zaterdag verschijned en stelt zich voor te voorzien in het gemis dat kerkeraden zoowel van hier als van naburige gemeenten gevoelen in het niet bezitten van een eigen orgaan. In dit eigen orgaan toch zal men kunnen en mogen zeggen wat men op het hart heeft — hetgeen niet altijd kan in een politiek blad — »kerk en politiek kunnen wel niet gescheiden worden, maar moeten toch onderscheiden blijven", zegt de redactie. Het blad wil niet optreden als concurrente van de Eoogeveensche Nieuwsbode, integendeel, naarmate deze beslister de anti-revolutionairs beginselen verdedigt, naar die mate zal zij zich van den steun van de Kerkbode kunnen verzekerd houden — het doel toch van het nieuwe blad is: »de kerken te dienen en in haar den Heere." De uitgever, de heer R. Slingenberg, doet het blad in netten vorm verschijnen. Znldlaren, 2 Oct. Op de heden alhier gehoudene varkensmarkt waren aangevoerd ruim 150 varkens, meest jonge biggen. Prijzen der jonge biggen van f 4.50 tot f 5 (75 a 85 ets. per week), oudere en loopvarkens ran f 7 tot f 15, voor London werd 15 ets. betaald, terwijl zwaardere en vette van 16 tot 17 ets. opbrachten, alles per half kilo en levend gewicht. Er was eene vlugg handel, zoodat meest alles werd verkocht. Vledder, 1 Oct. Tot leeraar aan de Gerard Adriaan van Swieten Boschbouwschool te Frederiksoord is benoemd de heer C. Groeneveld, onderwijzer alhier, in plaats van den heer G. H. Molewijk, die voor deze betrekking op zijn verzoek eervol ontslag heeft verkregen. Zuidwolde, 30 Sept. Het regenwater viel in de laatste dagen zoodanig in het late hooi, dat de arbeider, die de etgarde duur moet betalen, met angstige blikken naar den hemel ziet en naar de waterige zon. Yelen halen 't natte gras uit de lage landen en hooien op hoogere plaatsen, zelfs op de heide, waar de bodem droger is; maar 't blijft sukkelen en 't hooi verliest inmiddels kleur en geur. De hooikoopers te Giethoorn en omstreken voorzien dan ook tegen 't voorjaar hier een ontzettend tekort; bij de Traaodijksbrug hebben zij drie- a viermaal honderd-duizend pond opgeslagen, dat van de hand wordt gedaan als de nood de minder goede kwaliteit tot eene deugd maakt. Gees, 30 Sept. Het is van algemeene be^ kendheid, dat de ooievaars in Augustus naar het heerlijke en warme Zuiden vertrekken. Onlangs is er echter bij het hotel-Draaiers te Zwinderen één teruggekeerd na eene maand afwezigheid. Die zit nu eenzaam op 't nest. Of hij het lang uithouden zal, is zeker wel te betwijfelen. Borger, 1 Oct. Als adsistent bij de ppsterijen alhier, in plaats van J. Tingen, die te Nieuw-Buinen is benoemd, is met ingang van 1 Oct. benoemd A. Bouwman alhier. Borger, 29 Sept. In den vorige n winter werd hier eenige belangstelling opgewekt voor de Vereeniging tot bevordering van het Ambachtsonderwijs in Drenthe, 't Gevolg daarvan was, dat eenige personen zich vereenigden en er weldra een correspondentschap werd opgericht. Toen dit correspondentschap bestond, kwam bij anderen, die niets van zoodanige vereeniging wisten, de vraag op: Wat dat was voor eene vereeniging, wat zij wilde en wat zij alzoo uitvoerde. Nadere inlichtingen vermeerderden ook hunne belangstelling, en het correspondentschap is nu van 11 op 20 leden geklommen. Dit is juist het aantal leden, benoodigd voor de oprichting eener afdeeling. 't Plan bestaat om die afdeeling weldra in 't leven te roepen en om, zoo mogelijk, in den volgenden winter teekenonderwijs te doen geven. Werd de belangstelling voor bovengenoemde vereeniging in gemeenten, waar zij nu nog niet vertegenwoordigd is, maar eens op gelijke wijze opgewekt, misschien zou bier of elders wel meer een correspondentschap of afdeeling kunnen tot stand Romen. Goed voorgaan doet goed volgen. Veenlmizen, 2 Oct. Van wege den Algemeenen Nederlandschen Politiebond zijn uitgereikt de zilveren medaille voor twintigjarigen politiedienst aan de rijksveldwachters D. Tissing en L. Boersma, beiden alhier. Roswinkel, 2 Oct. Meer en meer wordt het zichtbaar, dat wij hier op landbouwkundig gebied geheel andere toestanden waarnemen dan vroeger, toen bewijs, dat de boer hier graag met zijn tijd vooruit wil. Jammer, dat er nog zooveel is, wat hem in zijn streven belemmert. Nu het slechts een weinig geregend heeft, hoort men weer de jeremiaden. Hier zijn enkele boeren, die duizend mud aardappelen verkocht hebben. Het aardappelverbouw is een der voornaamste, zoo niet geheel de voornaamste tak van den landbouw tegenwoordig. Dit artikel moet vervoerd worden naar het water, doch het is tegenwoordig bijna al zoo goed als onmogelijk. De slechte wegen houden niet alleen de welvaart van deze streek tegen, doch dreigen op den duur met totalen ondergang. Dedemsvaart, 30 Sept. Hedennamiddag ongeveer 2 1 /, uur geraakte, naar men zegt door 't vuur van een kachel, het huis bewoond door P. Koekkoek, grossier in glas en aardewerk, en staande op de kalkwijk alhier, in brand. Toen de spuit no. 2 arriveerde was het dak van het pand van Koekkoek reeds naar beneden gevallen eu gelukte het door krachtdadig optreden het overige gedeelte en het naaste pand, bewoond door den kuiper A. Dunnink, te behouden. De goederen van den laatstgenoemden bewoner hebben veel waterschade geleden en in het pand van den eersten bewoner moeten de kleeren en eenige verdiende spaarpenningen van den knecht tnede een prooi der vlammen geworden zijn. Het huis, eigendom van mej. de wed. W. Visser te Assen, en het meubilair van Dunnink zijn verzekerd bij de heeren de Jong en Co. te Zwolle en de goederen van Koekkoek bij de Brusselsche assurantie-maatschappij.

Ooststellingwerf, 30 Sept. Voor de betrekking van secretatris dezer gemeente hebben zich 39 sollicitanten aangemeld. Ooststellingwerf, 30 Sept. In de op 5 Oct. a.s. te houden raadsvergadering zullen de volgende punten worden behandeld : 1. Notulen der vorige vergadering. — 2. Mededeelingen en ingekomen stukken. — 3. Verzoek van mej. Wietske de Jong, om eervol ontslag als 2e onderwijzeres (helpster) in de nuttige handwerken te Appelscha no. 2. — 4. Af- en overschrijving op de armvoogdij-begrootingen voor 1898. — 5. Rapport van de commissie, omtrent de nog niet goedgekeurde armvoogdij-rekeningen over 1898. — 6. Missive van Ged. Staten, houdende bezwaren tegen de verordeningen Hoofdelijken omslag en hondenbelasting. — 7. Verzoek van G. Oosterhof, om plaatsing van een bijenstal binnen verboden afstand. — 8. Benoeming van een 2e onderwijzeres (helpster) in de nuttige handwerken aan de school no. 1 te Appelscha. — 9. Iustructie gemeente-secretaris. — 10. Geheime vergadering. Ooststellingwerf, 29 Sept. De telefoon, met telegraafdienst, heeft thans, door aansluiting der nieuwe lijn, zulk een uitbreiding verkregen, dat nu al de groote dorpen zijn aangesloten. Er zijn nu telefoonkantoren gevestigd te Appelscha, Oosterwolde, Haulerwijk, Donkerbroek, Makkinga en Oldeberkoop. De overige dorpen kunnen op een half a één uur afstand gemiddeld een der kantoren bereiken. De nieuwe lijn loopt via Haule, waar geen kantoor is geopend. Naar gelang men woont, kunnen ingezetenen het spoedigst hun telegram aanbieden te Oosterwolde, Donkerbroek of Haulerwijk.

Bij Kon. besluit zijn herbenoemd tot burgemeester: van Groningen mr. S. M. S. Modderman; van Sappemeer G. van Kregten. Bij Kon. besluit is benoemd tot president der Eechtbank te Heerenveen mr. E. P. Cleveringa Az., thans rechter te Breda. Men verneemt dat de vice-president van den Hoogen Baad, de heer mr. J. Kalff, die sedert geruimen tijd om redenen van gezondheid verhinderd was de zittingen bij te wonen, thans voornemens zou zijn binnenkort zijn eervol ontslag aan te vragen. De Indische correspondent van het Hbld. seint: Er loopen geruchten, dat Djambi bedreigd wordt door honderden gewapende inboorlingen. In den laatsten tijd is veel zout naar het binnenland gezonden. Het Hbld. teekent daarbij aan: Vermoedelijk is onder dit naar het binnen land verzonden zout gesmokkeld zout te verstaan, dat als voorraad voor de kwaadwilligen moet dienen, omdat wij den invoer van het zout in handen hebben. Sedert de contracten namelijk, in 1833 en 1834 met Djambi gesloteD, is het zoutmonopolie in onze handen. In het binnensmokkelen van aanzienlijke hoeveelheden zout kan dus een bewijs van vijandige gezindheid worden gezien, wanneer reeds geruchten omtrent vijandelijke handelingen de ronde doen, gelijk het geval blijkt te zijn. Overigens zouden vijandelijkheden niet zoo geheel onverwacht komen. Eeeds in Juli werden alarmeerende geruchten verspreid, die echter later weer werden tegesproken. En wij hebben in ons nummer van 16 Augustus er op gewezen dat in Djambi, doordien de pretendent Ta ha nog altijd in de binnenlanden huist en de regeerende Sultan zeer zwak is, vrijwel regeeringsloosheid heerscht. De in de Troonrede toegezegde ontwerpen van wet op, de bevordering, de non-activiteit en het ontslag' van officieren en op de pensionneering van officieren, onderofficieren en mindere militairen, zoowel van de zee- als van de landmacht, zijn bij den Eaad van State aanhangig gemaakt. Uit Nijmegen meldt men aan de N. Rolt. Ort. : Door sommige bladen worit omtrent de degradatie van den le luitenant der schutterij B. alhier nader gemeld, «dat hij zich niet zoozeer ongunstig over de schutterij heeft uitgelaten, als wel over H.H. M.M. de Koninginnen en het paradeeren daarvoor." Van bevoegde zijde vernemen wij, dat B. is gedegradeerd tót schutter, omdat hij zich ter gelegenheid van de inspectie op 31 Augustus, alzoo in dienst, heeft uitgelaten over zaken den schutterlijken dienst rakende, door tegen een mindere (een sergeant), die naist hem in het gelid stond, te zeggen: «Het is flauwe... nonsens de schutters thans weder inspectie te laten maken, terwijl er reeds op 2 Augustus inspectie gemaakt werd ter gelegenheid van den verjaardag van de Koningin-moeder; het is plagen, die menschen daarvoor uit hun werk te halen." Men kan op grond,van de aangehaalde woorden niet beweren, dat B. zich ongunstig over H.H. M.M. heeft uitgelaten. Hij heeft indirect de handelingen van den majoor-commandant (die de inspectie gelast had) gecritiseerd en gelaakt en werd daarom gedegradeerd wegens «plichtsverzuim of gedrag tegen de ondergeschiktheid" (art. 58 der wet op de schutterijen, luidende: Alle plichtsverzuim of gedrag tegen de ondergeschiktheid, waaromtrent bij deze wet geene bijzondere bepalingen zijn gemaakt, alsmede alle misbruiken van gezag tegen onderhebbenden, zullen, naar bevind van zaken worden verbeterd of gestraft met zoodanige boeten of straffen, als niet te boven zullen gaan die, welke bij deze wet zijn bepaald.) Evenals den vorigen winter zal aan de onderofficieren bij de landmacht, die daartoe in de termen vallen, en zoo zij dit wenschen, les worden gegeven in wetenschappelijke vakken, o. a. talen, boekhouden enz. Tot nader order blijft de snelheid van den pas bij de infanterie bepaald op 120 passen in de minuut. Volgens de te Brussel verschijnende Petit Bleu zouden Vrijdag te Botterdam 50.000 Mausergeweren, 500.000 patronen en verscheidene groote vuurmonden zijn ingescheept met bestemming naar Transvaal. Een onzer lezers, zegt de Tel., stelde tot onze beschikking een brief van een landgenoot te Johannesburg, waaraan wij het volgende ontleenen: Alle Boeren zijn gereed om op het eerste teeken uit te trekken. We kunnen ongeveer een dertigduizend man in het veld brengen, geen broodvechters zooals de Engelschen, maar menschen die voor hun recht, land, vrouw en kinderen strijden. Het is moeilijk om te zeggen aan welke zijde de overwinning zal wezen, doch dit kan ik je verzekeren, dat we ons niet gauw zullen laten verschrikken ea Eagdand zal weten, dat 't met de Boeren gevochten heeft. Ik heb mijn spulletje netjes in orde, een goed Mauser-geweer met de noodige patronen en een goed paard. Het paard en zadel en toom werd mij present gedaan in geval de oorlog uitbreekt. Ik zie dat ze in Holland vergadering op vergadering houden, waarop ze hun leedwezen te kennen geven, over het dreigend gevaar, dat over ons hangt. Wij zijn natuurlijk zeer dankbaar voor die sympatie, doch een vijf duizend soldaten zouden meer welkom zijn. Het adres aan mevrouw Dreyfus is door 152 personen te 's-Hertogenbosch geteekend. Volgens den correspondent van het Ilbld. waren daaronder hoofd-officieren, leeraren aan burgerschool en gymnasium, onderwijzers, predikanten, lieden van allerlei beroep en stand en enkele dames. Te Utrecht werd Zaterdag de algemeene vergadering van de vereeniging Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid gehouden, onder voorzitterschap van mevrouw Pekelharing—Doyer, daar de presidente, mevrouw Goekoop—de Jong van Beek en Donk, wegens minder gunstigen gezondheidstoestand zich niet met de leiding dezer vergadering kon belasten. De penningmeesteres bracht verslag uit over den financieelen toestand gedurende de laatste drie jaren, waaruit bleek dat het voordeelig saldo pl. m. f 20.000 bedroeg, daar nog enkele bedragen moesten worden voldaan, waartegenover echter nog enkele inkomsten stonden. Door het bestuur wordt, in zake de bestemming

aan bovenstaand saldo te geven, het voorstel gedaan de vereeniging niet te likwideeren, maar den tijd, dat zij nog recht heeft te bestaan (tot 1 Juni 1901), haar ook te doen voortduren; inmiddels tot 31 Maart 1900 aan de leden de gelegenheid te geven bij het bestuur schriftelijk voorstellen in te dienen omtrent de aan bovenstaand saldo te geven bestemming en aan de inzendsters dezer voorstellen de gelegenheid te geven in eene daartoe te beleggen vergadering hare voorstellen te verdedigen, nadat die voorstellen vooraf gedrukt en rondgezonden zijn aan de leden. Het voorstel werd met bijna algemeene stemmen aangenomen. Het thans aan de orde gesteld voorstel van de financieele commissie om, met het oog op den gunstigen toestand van de kas der vereeniging, aan de leden, die zich verbonden hebben tot het storten van vijf gulden gedurende vijf jaar, de vijfde storting kwijt te schelden, d.w.z. de storting welke in het jaar 1900 zou moeten worden geïnd, wordt met groote meerderheid van stemmen verworpen. De periodiek aftredende bestuursleden, de dames Pekelharing—Doyer en Scholten—Commelin, werden bij acclamatie herkozen, waarna de vergadering gesloten werd. Het hoofdbestuur der Friesche Maatschappij van Landbouw heeft in zijne Vrijdag gehouden vergadering de ïekening over het vorig jaar goedgekeurd in ontvang op f 13.383.28 5 , uitgaaf f 10.210.02, batig saldo f 3173.26 6 , onder welk eindcijfer f 1866.14 5 begrepen is van de rekening voor de verspreiding van vee- en paardenkennis. Op voorstel van het dag. bestuur is besloten tot de uitgifte van een weekblad, te beginnen 1 Jan. 1900, ter Vervanging van het bestaand maandblad «Mededeelingen en Berichten", voor welk weekblad zich een 25tal bevoegde deskundigen als medewerkers bereid verklaard hebben. Verder is besloten tot splitsing der afd. Lemmer in twee afd.: Gaasterland en Lemmer; — en tot splitsing der afd. Hindeloopen in twee afd. Workum en Koudum. Het bestuur der afd. Heerenveen heeft eveneens besloten tot splitsing in tweeën: Schoterlana en Haskerland, maar kon nog geen voorstel doen, omdat de leden dier afd. daaromtrent eerst nog eene beslissing moeten nemen. In verband met den gunstigen financieelen toestand van het fonds tot bevordering van veekennis, werden de lesgelden voor dien cursus tot f 1.50 verlaagd, om daardoor de deelname aan die lessen te bevorderen. Het dag. bestuur is gemachtigd de afdeelingen te hooren over de vraag: »Is het mogelijk de soort van landverbeteringen, door den huurder met voorkennis van den eigenaar uit te voeren, te noemen, waarvan de kosten door den eigenaar behooren te worden vergoed bij niet-wederinhuring of tusschentijds verlaten der plaats? — en zoo ja, zijn de hoofdbeginselen aan te geven, waarnaar deze vergoeding zou zijn te regelen? De eerste vraag werd bevestigend beantwoord en als zoodanige verbeteringen genoemd: het draineeren, — het aanleggen van bouw-tot greidland, — het met terpaard^ bestrooien van buitenland, — het breken van de veenlagen of schalzer in het Z. W. der provincie, — het breken van harde zandgronden, waaronder oerbanken in het Z. O. der provincie, — het slatten van dichtgegroeide opvaarten. Oldeberkoop werd aangewezen als plaats, waar in 1900 de algemeene leden-vergadering te houden. Aan het dag. bestuur werd opgedragen, bij den Minister van W., H. en N. aan te dringen op bespoediging van het gereed maken van het rapport omtrent de droogmaking der Lauwerzee, waarvoor in 1896 door Z. Ex. eene commissie is benoemd, en om dan dat rapport publiek te maken. Het desbetreffend ontwerp-adres aan den Minister werd algemeen goedgekeurd. Men schrijft uit Almeloo: De heeren Biedel en Hiddinga te Winschoten, hebben in het naburig Vroomshoop 140 HA. woesten grond, deel uitmakende van het landgoed »Nieuw-Gelderland", aangekocht. Sedert eenige weken zijn nu 150 arbeiders bezig dat terrein te egaliseeren en het door 't graven van breede slooten in stukken van 1 H.A. te verdeelen. Nadat de veenlaag vlak gemaakt is, wordt ze met een zandlaag, dik 1 dM., bedekt. Vervolgens wordt door ploegen zand en veen zoo goed mogelijk met elkaar vermengd. Hierdoor bekomt men een humusrijken bodem, die, met behulp van straatvuil of kunstmest, een rijken aardappeloogst zal opleveren. Het Friesche museum is verrijkt geworden met een van den heer J. J. van der Sande teWolvega ten geschenke ontvangen fraai pastelportret (buste) van eene Hindelooper burgemeestersdochter in het vroegere costuum van hare stad. Dit portret heeft thans te meer waarde, omdat de vroegere Hindelooper zaken al meer en meer zeldzaam worden, nu verleden jaar de bekende Hindelooper kamer, uit Hindeloopen zelf, van de familie Avenhorn van Nauta is aangekocht door het Berliner museum für Volkstrachten. De beide Hindelooper kamers in het Friesche museum zijn daardoor zoo goed als eenig in Nederland geworden. Wel bevindt zich ook in het Bijksmuseum te Amsterdam een Hindelooper kamer, doch deze is van betrekkelijk geringe beteekenis en zal moeilijk zijn weer te completeeren. De genoemde aanwinst van Berlijn toch trok reeds de aandacht van Neurenberg. Eerst zond men dr. Oscar Kling, uit Frankfort a/d Main, naar Friesland, om al vast het terrein te verkennen. Eenige maanden later kwam er Hans Boesch, onder-directeur van het Germaansch museum te Neurenberg, in gezelschap van een ander kenner, den heer Kling, om te Leeuwarden en te Hindeloopen aankoopen te doen, waarbij de verzamelingen in het Friesche museum werden bestudeerd. In Friesland zelf zal er op deze wijze na verloop van tijd weinig meer van oud-Hindeloopen zijn overgebleven. De Eaad der gemeente Barradeel heeft bepalingen op het wielrijden vastgesteld, waarin o. a. te lezen staat, dat in het vervolg de fietsers bij de nadering van een met paarden bespannen voertuig, op minstens 25 M. afstand hiervan af moeten stijgen, en zich opstellen naast hun fiets ter zijde van den weg, tot zoolang de paarden zijn gepasseerd! Den 17den October zal er een jubilaeum-concert in de Harmonie te Groningen gegeven wordea ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig jubilaeum van den concertmeester Jos. Dado. Betooging voor leerplicht. Iedere meeting, degelijk voorbereid, heeft groote kans van slagen. En aan die degelijke voorbereiding bij de groote openbare bijeenkomst in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen te 's-Gravenhage heeft het niet ontbroken bij het uitvoerend comité, bestaande uit de heeren H. Siebolts voorzitter, A. Schouten en H. N. van Ameron. Da groote zaal van het Gebouw was dan ook tegen het uur van aanvang der meeting stampvol

en mede zeer goed bezetopderaleriien.doode vertegenwoordigers van de talrijke vak vei ööi .i gingen die met de betoogug wenschten mede te doen, en voorts honderden belangstellende mannen en vrouwen, voor een niet gering deel uit den arbeidende stand. Het tooneel was bezet met een flink aantal kleurrijke banieren, terwijl over de balustrades van de tusschengalerij velums met de namen van deelnemende coporaties waren gegroepeerd. Op een der balcons was plaats gereserveerd voor genoodigden, onder welke werden opgemerkt de leden der Tweede Kamer Heldt, Bouman, Pyttersen, Kerdijk, Fokker, Troelstra, Van Kol, Nolting en voorst vertegenwoordigers van de vrijzinnige kiesvereeniging »'s Gravenhage" en van de afdeeling 's-Gravenhage van Volksonderwijs II. Een muziekkorps kortte door de uitvoering van eenige nummers het afwachten van het openingsuur der meeting aangenaam op. De namen der corporaties, meerendeels vakvereenigingen, die aan de betooging deelnamen, zijn vroeger meermalen vermeld. En de lange lijst bleek nog aangevuld met tal van andere vereenigingen, ook arbeidersvereenigingen. Men kan het gezamelijke aantal der deelnemende corporaties veilig op een zestigtal stellen, terwijl van vele niet vertegenwoordigde vereenigingen bewijzen van adhaesie waren ingekomen. Van een en ander werd mededeeling gedaan door den leider der meeting, den heer Siebolts voornoemd, die, te ll 1 /, uur de vergadering openende, er in de eerste plaats aan herinnerde dat in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen heden niet de eerste maal uiting werd gegeven aan den wil van het arbeidende volk. In 1892 kwamen o.a. duizenden te zamen ten gunste van algemeen kiesrecht en in 1897 voor verkrijging van Staatspensionneering van werklieden. Ook thans is men saamgekomen voor een dergelijke volksuiting. Hij wees op het gewicht van dergelijke meetings als groote stuwkrachten. Spreker deed uitkomen, dat in deze zaal vertegenwoordigd zijn ongeveer 75,000 georganiseerde arbeiders, die te zamen zijn gekomen onder de vanen van gansch het strijdende proletariaat. Zijn velen dier vanen rood gekleurd, het is de schuld van hen, wier denkbeelden er toe geleid hebben, dat zij onze witte vanen hebben gekleurd met hun bloed. Dat de Sociaal-democratische Arbeiderspartij en de Socialistenbond zich bij deze meeting hebben aangesloten, is een daad van consequentie, waar die partij immers nooit op het appèl ontbrak, als 't gold den strijd voor rechtvaardigheid en vrijheid. In deze meeting zagen de sociaal-democraten een verbroedering van alle arbeiders, solidair met de leuze leerplicht. Hij hoopte dat op deze meeting de grondslag mocht gelegd worden tot een meeting van het geheeleNederlandsche volk,zich solidair verklarend in een nieuw verjongd politiek leven. De heer A. H. Gerbard betoogde dat door arbeidersorganisatie en flinke ontwikkeling de economische vooruitgang der arbeiders moet worden bevorderd, dienstig voor allen en vooral voor het komende geslacht. Te veel sluipt ook in de arbeidersorganisatie het afscheidingsgevoel in, het zich splitsen in standen en rangen en klassetjes. Algemeen goed onderwijs was de meest democratische eisch en de vraag naar leerplicht is een historische, daar die drang altoos ontstaan is in oogenblikken van gevaar. Karei de Groote gaf het eerste voorschrift bijna in dezelfde woorden als onze Grondwet. Bij de kerkhervorming was het Karei V die leerplicht voorstond in het Katholiek belang. De Staten in ons land streefden er naar tijdens den strijd met Spanje, en nadat in de 18de eeuw ellendig voor het onderwijs gezorgd was, werd in 1798 onder de Bataafsche B^publiek aan den agent der nationale opvoeding de invoering van leerplicht voorgeschreven, een plicht waaraan eerst juist een eeuw later de tegenwoordige agent der nationale opvoeding, de Minister vanBinnenlandsche Zaken, heeft voldaan. Spr. eindigde met nogmaals te wijzen op de noodzakelijkheid leerplicht als leerrecht der kinderen. Het Kamerlid Ketelaar zette de noodzakelijkheid van leerplicht uiteen met een beroep op officieele cijfers, aangevuld door zijne ervaring als vakman. Vooral stelde hij in 't licht de groote nadeelen van 't schoolverzuim en de groote mate van schoolverzuim, dat nadeelig werkt niet alleen op de wegblijvers, maar ook op de trouwe schoolbezoekers, daar de onderwijzer niet geregeld kan voortgaan met zijn onderwijs. Leerplicht is dus voer alle kinderen een voordeel, terwijl de ervaring elders leert dat daardoor het aantal jeugdige gevangenen sterk afneemt. De derde spreker, de heer Bergmeyer, betoogde dat naast leerplicht lichamelijke verzorging van het verwaarloosde kind noodig is. De leerplichtwet is slechts een klein onderdeel van de wetten voor kinderbescherming. Het ingediende ontwerp is ten eenenmale onvoldoende, het voldoet niet aan de eischen der practijk. Aan leerplicht moet verbonden worden lichamelijke zorg voor het kind, zonder welke leerplicht een paskwil is. Nadat de heer Fortuyn tegen het kapitaal en voor algemeen kiesrecht had gesproken, werd de volgende motie aangenomen: «De openbare vergadering, vertegenwoordigende een zeer aanzienlijk deel des Nederlandschen volks, bijeengeroepen door 20 Haagsche vereenigingen van uiteenloopende richting en gehouden den len October 1899 te 's Gravenhage spreekt als haar oordeel uit: »dat een voldoende verstandelijke ontwikkeling der geheele Nederlandsche jeugd een belangrijke voorwaarde iis voor den algemeenen vooruitgang ook op stoffelijk, gebied; dat op dien grond de Staat er toe gerechtigd en tevens verplicht is, zoodanige maatregelen t@ treffen dat alle kinderen, ter verkrijging dier ontwikkeling voldoend onderwijs erlangen. »De openbare vergadering verheugt zich daarom over de erkenning van dat beginsel, blijkens de indiening van het wetsontwerp op den leerplicht, doch betreurt het dat de regeling niet zoodanig is, dat de voorgestelde wet in alle opzichten aan haar doel zal kunnen beantwoorden ; betuigt haar instemming met de besluiten te dien opzichte genomen op de beide nationale congressen van 4 Juni en 27 Sept. te Amsterdam, en dringt er bij de vertegenwoordiging en de Begeering op aan het daarheen te leiden, dat de leerplicht worde ingevoerd en wei op zoodanige wijze geregeld, dat zijne feitelijke toepassing gewaarborgd zij." Nadat de heer Troelstra nog geprotesteerd had tegen het verbod van den burgemeester ora roode vlaggen te ontplooieri, wat hij als partijdigheid kenschetste, en waardoor de kracht der sociaaldemocraten toch niet kan worden gebroken, werd de meeting gesloten. In de tusschenpoozen had een arbeiderszangvereeniging verschillende liederen gezongen. In den tuin van het Gebouw werd nu de stoet opgesteld, en met het muziekkorps aan het hoofd, marcheerden de deelnemers, deAmsterdamsche diamantsbewerkers vooraan en met ontplooide bannieren naar het Binnenhof. Duizende kijkers zagen den langen stoet voorbijtrekken. Om halfdrie kwam men in goede orde voor voor het gebouw der Tweede Kamer. De banierdragers schaarden zich om het comité en daarachter de betoogers. Het uitvoerend comité, trad het gebouw binnen, waar de inwonende adjunct"

-vt" Aart hulshoudelijken dienst, i} e niet iiaiUenboig, de nntie in ontv»m?vi ua® bestemd om aan den voorzitter dei T > r eede Ka.' mer te worden ter hand gesteld. Toen het commité weer buiten was gekomen hield de heer Siebolts, gezeten op de schouders' van twee medeleden, een korte toespraak, rerklarende dat de wil van 75,000 arbeiders thans is volbracht, en verzocht de Kamerleden onder de aanwezigen, aan hun medeleden toe te donderen dat de volkseisc'n is leerplicht. Na een aansporing om zich kalm te ontbinden, eindigde hij met een kreet: leve de internationale verbroedering. Zeer ordelijk verspreidden zich daarop de deelnemers aan deze demonstratie (Hbld.) ' Gasverlichting onder verhoogde gasdrukking Het is bekend, dat de temperatuur van de Bun. sen-vlam verhoogd kan worden, door meer lucht aan het gas toetevoegen. Wanneer dit geschiedt, bij den Auer-brander, dan krijgt men door verhoogde temperatuur van de vlam een grootere verhitting van het kousje, en dientengevolge meer en schitterend licht. De eenvoudige vergrooting van de luchttoevoer-openingen gaat echter gepaard met het lastige terugslaan van de vlam, zooals velen reeds bij kooktoestellen ervaren zullen hebben. Bij verhooging van de drukking en dus van de uitstroomingssnelheid van het gas, kan men echter eene veel grootere hoeveelheid lucht aan het gas toevoegen, zonder dat de vlam terugslaat. Deze hoogere drukking heeft men getracht te verkrijgen door eene bijzondere constructie van den brander (Kern-brander), of door de toepassing van werktuigen, die het gas aanzuigen en samenpersen (pompen), of door den druk van de waterleiding te benutten, om het gas onder hoogere drukking in de leidingen van de verbruikers te brengen (Hydropressgas). Dit laatste is van Duitsche vinding, zooala de naam aanduidt, maar wordt in den laatsten tijd ook in Engeland ruim toegepast. De toepassing van verhoogde drukking vereischt speciaal daarvoor geconstrueerde branders. Een eenvoudige toepassing van de gloeiverlichting onder verhoogde gasdrukking, is toegepast in de magazijnen van de firma Katenburg diComp. De drukking wordt daar verhoogd door den carburateur-compresseur van Vriesland, die hier echter alleen als compresseur werkt. Voorloopig wordt de toestel in ronddraaiende beweging gebracht door een kleinen watermotor, maar het is de bedoeling deze motor te vervangen door den veel goedkooperen heete-luchtmotor, die slechts een kleine Bunsenvlam met gering gasverbruik behoeft om den,toestel in beweging te houden. Eene beschrijving te geven van den carburateur-compresseur van Vriesland zou ons hier te ver voeren; genoeg zij het hier te vermelden, dat men door dezen toestel op de minst kostbare wijze eene 40 pet. hoogere verlichting kan verkrijgen, met hetzelfde gasverbruik, of bij gelijke lichtsterkte 40 pet. besparing in gasverbruik. Daarbij neemt de toestel zoo weinig ruimte in in, dat het bezwaar van de plaatsruimte niet behoeft te wegen. Dezelfde toestel, systeem van Vriesland, dient ook voor de levering van aërogeen-gas, zooals in Breukelen reeds eenigen tijd in exploitatie is, en binnen korten tijd ook in Wassenaar Aardenburg, Domburg en Sluis zal worden ingevoerd. (N. Rott. Ct.)