oet 't Emmer Kerspel op reize nao Grönningen um 't Peerdespul van Carré te zeen en wat hum daorbij overkwam, hen en weerum. Door H. BOOM. — October 1878. De man vertelde mij, dat We zeuven gulden in weeke vëidiende en ze hadden vief kinders. „Slagt ie ok nog en beettien X' vreug ik. Hij lachte eventies en zee: „och Veltink, wii meugt npg wal is van vette heeste lezen in de'krante en, laok niet liegen, wij laint ze ook nog wal is zeen hangen in de slagterswinkeis en os er eene van de kr'nders jaori? is dan koope wij wal is wat kluuffies. Dan is 't feest Veltink, grooter feest as 't ooit bij een rieke wezen kan. Ik snied en deele. Moeder en de kinders kriegt en stukkien vlees en ik likke de botties en mien vingers of, maor dan mus ie is dein en gleuffien van de deure kunnen 2ien. Verleden week haw zoo'n feestmaoltied. „Kiek is vaoder, ruep de oldste jonge, daor zit hierover een vogeltien tegen de glaozen" en terwiel ik er nao keek hadde hij mij stillegies zien stukkien vlees op 't bord elegd. Ik at, as in gedachten 't op en de jonge lachte en al de kinders lachten, dat ie 't zoo mooi, edaon hadde en moeder ook — ze dacht, ik zal hem van naomïddag wel wat toestoppen. Een oo?enb'ik laoter, 't was oï ze 't oïspreuken hadden, reupen ze met heur driën: „veur moeder!" en ieder rekte haar de vörke toe met een krummeltien vlees op de punt. Kon en lakkeije an de burgemeister zien taofel wel wat toerekken, dat veur en moeder zoo lekker is ? En wat nou anders het vlees angeet, och, wij zint er, naodat wij van 't land hier kwammen, of ewend en ik hebbe, dunkt m, 't ook niet neudig". „Niet neudig" — ruep ik — „och man, ik zie " bijnao hak te veul ezegd, want. de wanrheid kan ook zeer doen. Verder vertelde de vrouw mij, dat ze veule met ziekten hadden eworsteld. „Jao Veltink" — zee ze — „een arbeids-mense kan met weinig toe, maor as de kinders ziek li^t, dan veult men eerst dat er dingen bint, die men niet kan kriegen en zoo graog wol hebben en dat is hard. En fabrie^s-knegt in de stad hef 't lanee zoo goed niet as en arbeider on 't land. Wij bint ook oet Drenthe en daorom weten wij dat zoo goed. Mien man krig Zaoterda<*saovonds pront zien geld en dan bint meneer en hij kiet. Hij verhuurt zien kracht aan zien heer per weeke en als die umrae is krig ie zien geld en meer hef ie niet te pretendeeren. Hoe of ie 't in hoes hef wordt niet nao evraogt. Een arbeider in een dörp of loeg, die werken kan en wil en eerlik is en een oppassende vrouwe hem en de kinders knap en fatsoenlek hold, wordt er meer eteld en as hun wat overkomp vindt ie deelneminsre en hulpe en toespraoke. Toespraoke Veltink, is soms meer as geld. Och as en rieke of en veurnaome nog is nao jou vrag, ai je ziek bint, dat is zoo troostrïek. Dan zegt men bij zich zölfs, wij bint toch nog meer weerd as zeuven of acht gulden in de weeke. „Broeders en zusters ï" dat heuren wij noe wel in de kerke, maor ai je weer over de drumpel bint, meerkt men somtieds dat die namen buten deure niet volle weerd zint. Dat hew we ondervunden toe oes oldste jon?e heel erg ziek was." „Ik heb" — zee ze — „wat aokelige daoge en negte bij 't zieke kind deur ebragt
Mien man mus op zien wark wazen en ik was altied zoo bange, dat het jongien starven zul as zien vaoder der niet bij was. Hoe mue hie ês aovends in huus kwam, altied waoicte ie tot twee uur en dan löste ik hum of. De dokter was goed en medeliedig, maor in de buurt heft nums nao 't kind evraogd Nou mui je niet meenen, Veltink. dat de Grönne?ers een mense, die in lieden verkeert, niet heioen wilt, maor wij leeft zoo stille onder mekaor voort, dai we lange as 't waore onbekend bleven en zoo wus men niet hoeveul leed en zörge der in dit kleine kaomertien was. Gelukkig, Veltink, dat er een Helper is, die zuk niet laot zien maor veu'en in de hope en in de krasrt die Ie gef. Onze Willem wuerd weer beter en wat wassen we toe riek. Daor ligt ze nou met heur vieven en we wollen der gien eene van missen, veur "t heele rieke Grönnin°en niet." Heur man knikte, terwiel ze zoo sprak en schreide en lagte tegeliek,. met het heufd, krek of ie zeggen wol: „braof zoo, riek binne wel" lk zweeg stille — ik kun ok gien woord zeggen. As zoo'n moeder over kinders sprek, mut er nums praoten. Dan hei je senog an 't luusteren. Ik docht een o ogenblik an onze arbeider in 't loeg, Roelf Balder,
Zien vrouwe hem bij ons meid ewest Brao» ve lue in 't kleine huttien veur an op de heide. Wat wassen ze ok gek met heur beide kinder, een jonge ën een wiggien, eh wat een treurigheid kwamp er in dat hoes, toe Triao, zes jaor old, begun te kwienen. Elke dag maokte Jaaije wat veur 't stumper klaor en dat bragten wij er dan om [t andere hen en Jaaije gaf 't heur zölfs. Nooit kwam ik oet 't kleine liedenska'omertien, o! ik was beter eworden. Een' ziekehoes is een leerhoes. 't Duurt niet lange meer —. zee Jaaije is op en aovend, dat ze der schreijend van daon kwamp — daorumme mui je, as je overmorgen naor Assen gaot, een stuk of wat sinaosappels metbrensren. Dat zal een verkwikking wezen veur Trinao. Dat dee 'k en alhoewel 't laote was, toe "k weerumme kwamp, gunk ik, 't was mien beurte, der tog nog hen met een sinaosappel en een zakkien met suuker en een lepeltien. Hij mag is wat zoer wezen zee Jaaije, drukke wat van 't nat in lepeltien en doe der en beettien suuker deur en dan mui je 'tij Trinao laoten proeven." Toe 'k er kwam, was alles stille in 't kaomertien. De vaoder sturi met 't heufd tegen de schörstienmantel. Hij keek, toe 'k inkwam, niet umrae. 't Jongien zat op een stoove bij 't vuur en kreet zaggies. De moeder zat bij de krubbe, daor Jaaije en gerdien bad oveT maokt, en zag Trinao pat an, dat met de beide oo^en heur moeder strak ankeek. De hond, die van oes elcregen hadden en die aanders altied tegen mii opsprunk, zee niks en kwispelsteerte zölfs niet. Hij zat ook bit de wiege. Ik dee wat lïaaije mij hadde ezegd en hueld Trinao het lepeitien toe en knikte tegen 't kind en zee: dat is van Jaaije-meuije. En zie, het dee met meuite 't mondtien open, 't proefde is en — lachte even. O, dat zak nooit of nummer verbeten, hoe old of ik ook worde. De moeder begun te krieten en gaf mij de hand en drukte die, maor zee niks. 't Huefde ook niet, ik kon wel vuelen wat ze zeggen wol. Twee menuten laoter was Trinao estörven. Ik gunk naó hoes om Jaaije dat bekend te maoken. Gaolik gunk ze nao 't huus der droefenisse en bleef der tot middernagt en toe ze terug'wamp, mus ik heur vertellen, wat er gebeurd was. Balder en zien vrouw zaten bij 't dooije wiggien, maor spreken konnen ze niet. Wat was Jaaije over stuur, toe 'k heur zee dat Trinao nog een beettien van de sinaosappel had epruefd en nog is elagt hadde, toe ze mien vrouws naom heurde. „Och" — zee ze — „wat had ik dat graog an 't kind hebben willen geven, maor ik gun dij 't ook wel. Berend I" Wat heb ik heur dat al vake mutten vertellen en dan steet onze Geert naost heur en dan drukt ze hum de haand en kust hum. En vrouw Balder I O, as ze Jaaije zöt, komt >ze daodelik op heur toe en drukt heur de hand, en dan worden heur de oogen nat Roelf/ die nooit volle zeg, komt altied in ons hoes as ie heurt da"k er oet bin en vrag of ie ok wat veur Jaaije doen kan en 's aovends en 's nagts bij zwaor weêr zwarft ie op ons arf, om te zien of wij ook hulpe neudig mogten hebben en as ie met zien zeuntien veurbij ons hoes komt, lat ie 't altied de pette ofnemen en zeg hum dan, dat daor de mensen wonen, die zien zussien Trinoa, dat estörven is, goed hebt edaon en dat ie dat nooit mut vergeten. Aan dat alles dagt ik toe de vrouw tegen mij zee : „och, an toesprake zoo nou en dan, an een klein bewies dat wij net zoo goed als de groote lue op reize bint, al geet dat veur ons zoo makkelik niet, nao een aandere wereld, daoran hebt wij, bij al ons werken en zwoegen, bij al de kommer en ellende in 't leven behoefte. Die ons dat
gef — meer as gold of zuiver ge f hij ons." t Was al bij twalven, toe we nao bedde gimgen. Ik in een heel klein zolder-kaomertien, maor netties daor was 't ende van weg- f Er was een toafel en een stoel en een spiegeltien en op "t bedde lag een slaopbusse en een halsdoek. Ik gunk is zitten, want ik had nog 1 geen tikkeltien slaop in de ooge. Te veule zien en heuren dat bezwaort ook. Alles daanste om mij hen, de vuurwagen, de dragonder, de 1 rakheener hengsten, de klowwens, de flodder-madaims, Roelf en zien vrouw, 't zieke wiggien in de wiege dat lachte, daor beneden die eenvoldige brave lue met de vief kinders en Jaaije met Geert an de haand, die urn de hoek van de schure keken of ik der ook anlcwam Langzaom an verdwenen van die gedaonten oet mien gedachten, maor 't is aordig, daor 't herte on hune, die bleven en ik hueld ze ook zoo geerne bij mij. De huusvrouw was nog an 't hemwielen, markte ik en 't scheut mij te binnen wat Jaaije wal is antwoordde as ik 's aovens zee: kom Jaaije, nao bedde, loot dat nou maor staon, 't löp urromers neet weg." „Berend" — ?ee ze dan — „mien moeder hef mij eleert: alles an kante en opebargd eer ie nao bedde gaot. 's Nagts mui je, as 't wezen mut, ieder in 'oe hoes kunnen ontvangen. Een flinke hoesvrouw kan neet slaopen as alles overal is. 't Is maor een umtast veur rappe haande en as die heur wark jlaon hebt, wilt de ooge wal digt gaon." Dat zee ze en dan narnp ze mij in de leere. De bokse netties op de stoel, met de piepe nao beneden, 't Vessien der onder en de hoozen der op. 't Buis an de spieker noast 't bedde, de kiepe an de knop van de stoel en de klompe vlak naost mekaor, zoodat, onverwachts, as bij veurbeeld 't boerhoorn brand röp of er aander onraod is, nooit met de regter voet in de linkse klompe stappe. En Jaaije zölfs — as ze — 't is wal is gebeurd, pardoes oet bedde mut, zooas 't veurevallen is bij okkasie van een dunderschoer met een windhooze, dan is, ze in vief menuten zoo kant en klaor, dat ze wal met de koninginne van Scheba bij Salomo op koi'fie-visite kon gaon. Maor ze hef ook bij olderwetse deftese lue dient — dat loont nao. Endeliek stapte ik in 't bedde en was in een tik in slaop en om aes uur klopte de huusvader al op de deure en ruep: „Vel tink, 't is tiedT Ik stund op, trok mij an, pakte toe mien blauwe zakdoek oet, Iee op de taofel alles wat er in was en vief guldens naost elkaor en een pampiertien er bij wsorop ik met een potlood schreef: veur de kinders — ieder ééne. In de haost drunke we koffie en moeder de vrouw tapte in en ik at ook een kerdettien. Dat stund heur an, de goedhartige ziele. De jonges wassen ook al wakker en fluusterden met mekaar. „Order in de sjambree V' zeg Snikkink en hier was orde. Toe "k ten leste klaor was veur de reize, zeek de jonges goeijen dag en kuste de siaopende wig^ies en drukte de moeder wal dreemaol de heand en wenschte heur gezondheid en kracht en dankte veur al heur * goedheid. „Doet de groetenisse an oe vrouw en an I Hindrik en an Marregïen, zien wigt, onbekend, en veural an jou eenigste kind, an ! Geert" — zee ze en in ieder houkien van heur oogen zat een traon. Hee! op oes gemak kuijerde ik met de brave huusvader nao 't staotsiejon en daor narnp ik harteliek afscheid van mien gastheer. „Komt ies bij oes^"" — zee ik en drukte hum de haand. „Zeuven gulden en vief kinders", — ant- I woord de ie — „nee Veltink I werken zoo lang het dag is F" „Doe dat en ik wensch er Gods zegen op" — zee ik. Nog een handslag en ik stapte in de trein. Ik gunk stillegies in een huekien van de wagon zitten, want ik wol graog met mij zölfs allennig wezen om te overpeinzen wat ik al ezien en eheirrd hadde. „Goddank — zee ik — daor is seen dregonder f" en geen men?e sprak mij an. Zoo vleug de trein met mit vort, hier en daor eventies stille, tot an IlooTeveene. Vrag men mij r hei je geen woord veur Assen i « ms Beilen ? dan zeg ik: nee, want Jaaije ac Geert «atten mij in 't heuld. Be wol nao *
i I I vrouw en kind en nao mien eigen hoes. - Te Hoogeveene rustte ik een oogenblik oet bij Thomas, want daor bin ik eigen en toe gunk ik op mars. Een uur of achte mus ik feuijeren en daarumme srebruukte ik en goeije verstarkin^e. Te half tiene nam ik de stok, die ik bij Thomas had laoten staon, in de haand en stapte 't Hoogeveene oet. 't Was een mooie dag en ik was bliede dak weer vrij man was in de natuur. In zon stad rul men veur zik zölfs verwilderen. Niks heurt jou toe en ie zölfs beheurt an nums. Urn dai je niet alles kunt overzien, kieke ie eicrentliek nao geen mense. Zoo goest en bromt 't urn oe hen, dak in 't leste an mij zöls vrueg: ben i nou nog Berend Veltink of ben je een aander ? Saóvens bij de zwaoger van oeze knegt, daor hak schik. Och wat Ifeeft die zeuven stumpers daoi vergeten hen tusschen en dartig doezend Grönnegers en toch tevreden! Genog is beter dan te veule — ze.g een olde spreuke en dat is een waorachtige waorheid. Die spreuke mag wal staon boven de deure van het werkmanshuussien, waorin ik overnagt hadde. Overal zag ik op het vrugtbaor land um 't Hoogeveene mensen an den arbeid. Staodisr an, niet met geweld. De natuur was ook_ rustig, maor ze dee wal wat. Ze is nooit tuemig, al maakt ze geen drokte. Ze is soms een stille dienstdoender. In de stad geet ieder op de jagt. Um een klein entien verder te komen, loopt ze 'op een draf en as ze zint waor ze wezen wol'en, draaft ze nog harder weerumme. Ze loopt veurbij zich hen en zint oet epraot, eer ze zegt hebt, wat de bosschup was. In 't staotsiejon eet ze staonde. Zit hef 't volk niet. 't Huppelt altied um oe hen en as ze jou ankiekt, denkt ze an wat aanders. Nee, de stad is niet veur mij Ik holde 't met oes loeg. Daor kenne wij mekaor van haver tot gorte en van older tot older en wij kent ook al de kinders en 't dienstber volk, jao zölfs 't kastentuug van mekaar. As ter eene een nije bokse krier, weet dat 't heele loeg. Halfweg hrreld ik is stille in een klein harbarpien. maor ik had geen rust en mus vort. Mue wuerd ik niet, contrarie, ik luep hoe langer hoe harder. Endeliek — endeliek, daor lag- 't loet?, onder an de lucht an 't entien van de eerde. Aan de boome kon ik weten waor ieder zien hoes lag en oet de schörstien van 't miene lcwanvo rook. Jaaije kookte zeker 't k^ffie-water. Ik kwam al naoder en naoder. Wat cduep daor tusschen die beide eiken deur? Och, och. 't is Geert, mien jonge. Daor kwam ie anhuppelen. Hij wnl roepen: vaoder! maor ie kon niet. 't Gemoed was hum te vol. Daor stund ie veur mij en ik tilde hum in de heugte en zee: „hoe is 't jong f" en hij zee: „bestig en de groetenisse van moeder" en toe wees hij mii op zien bokse, an de regtse kaante van 't lief. Ik ku n niet* beerriepen wat ie meende en toe zee ie : „vuel is vaoder I' Dat deek en wat zait daor ? Mien aHosie. Jaaije had hum 's morgens er een zakkien in eneit en tesren den aovend ezegt: „loon dien vaoder maor te muete en laot hem 't vuelen." Geert zee niks meer, maor ik besrreep hum wal en haalde de kette veur den dag en dee die an t allosie en daor buh°e'de ze hum, onder 't buissien weg, op 't lief hen en weer. Gien Oosre hadde der of en toe we in 't loeg kwanvmen, haw we zeuven jonks om oes hen. altied kiekende nao het bhnkende zuiver. Och, wat lagte Jaaije, die deur 't raom keek, oes te rnuete, wat nikte se mij toe en wat hunk heur oocen op Geert, die zoo hoveerdig stapte. Ze dee de deure al bil tieds los en wij punten nao binnen en Jaaüe kuste mij al veur ik klaor was nm t zö'fde te doen er. de knecht stund naost de meid, om mij ook te verwelkommen en Siep was ter nv'dden in en jankte van andoening en Balder en zien vrouw keeken deur de roeten, want ze dussen, zunder premissie, zoo maor niet binnen komen. „Komt ter in I" ruep ik en ze deen 't. 1 oe k ze aflemaol de haand hadde gegeven, gungen wij um de taofel an de koffie met bruten zitten, want ik mus vertellen, hoe ik 't hadde had op de reize en te Gröpn'n"en. Ik mie" <=ti1te en hanlde t loddpre ,n deur" ; en oet de 'asse en »af het an Janre met een k'ein veurofsnraokien, daor ik niet op stedeert hadde. Snikking zeg altied: „ie mutten der maor zoo op inrieden. Een boeren-anspraoke wordt lelIfk,
af der een staotsie-japon, zoo as de advokaoten an hebt, umme doet." Jaaije keek mij stief an, verbouwereerd as *t waore over mien koeraosie. Ai je is de wereld in eweat hebt, wor je wel wat driester. Ze had haost een traone laoten vallen, maor knipte hum nof bit tieds weg. De vrouwe van Berend Veltink mirs? ook niet krieten van olezier, inrdat ze een stuk zuiver kreeg. Wel oet andoening, maor ze kon altied nog wel ie3 schreüen as ze met Geert en mij 8llennig is. 't Deussien gunk rond en elk bekeek Absalon en zien schobbejak van een ezel, en onze kne^t, die ar