Arnhemsche courant

ARNHEM, 29 April. Ziekte van H M. de Koningin. Van het Loo werd gisteren nog gemeld: De gunstige bulletins omtrent den toestand van H. M. de Koningin beantwoordden aan de hier gekoesterde verwachtingen. Hari Majesteit moet reeds eenige oogenblikken op zijn geweest, en de Koningin-Moeder moet zich in de laatste dagen herhaaldelijk zeer gunstig over den toestand hebben uitgelaten. De komst van prof. Rosenstein moet dan ook minder door de omstandigheden noodzakelijk zijn geweest, maar moet meer worden toegeschreven aan den wensch der Koningin, om den professor nog eens te raadplegen. De Koningin gaf zelve de opdracht, zorg te dragen voor een bouquet op den verjaardag, heden, van de lectrice van H. M. de KoninginMoeder. Middagbulletin. Apeldoorn) 28 April. Het beloop der ziekte van Hare Majesteit de Koniugin beantwoordt volkomen aan het tijdperk der ziekte en vertoont tot nog toe geen enkele complicatie, Prof. R osenstein. Dr. R oessingh. P ot , arts. Ochtendbullt tin. Het K j OO , 29 April. H. M. de Koningin bracht den nacht rustig door. Alle verschijnselen wijzen op verbetering van den toestand. Dr. R oessingh, P ot , arts. Uit Batavia is het bericht ontvangen dat de ic-luitenant A. E. H. Constant, bij het vervolgen van een vijand, te Poeloe Raja door een anderen vijand is gedood. Het «N. v. d. D.» meldt, dat de 32-jarige ie luitenant der infanterie A. E. H. Constant op 29 Nov. 1897 als 2e-luitenant van het Nederlandsche leger bij het Indische werd overgeplaatst. Hij werd tot ie-luit. bevorderd 29 Juni 1900. Poeloe Raja, het eiland tegenover Melaboe aan de YVeskust van Atjeh, is bekend als een toevluchuoard \ oor volgelingen van wijlen Toekoe Oemar en diens weduwe Tjoe Nja Din. De medewerker van «het Vaderland», die er de «Dingen van den Dag» in schrijf', zegt: «Niet zonder schrik en beven is in Europa de vorming waargenomen van de reusachtige Amerikaansche stoomvaart-trusts. «Niet zonder hoofdschudden is met name in Nederland vernomen, dat ook de Ned. Amerik. Stoomvaart-Mij. zich tot het aangaan van een «Morgan-atisch» huwelijk vinden liet. «Moderne trusts hebben, blijkens de ervaring van het oogenblik, niet zoo heel veel schrikwekkends. Doch, oeconomische overwegingen nu ter zijde gelaten, er staat in dit geval meer op het spel, ook uit het oogpunt van nationaal belang. «Heden zou ter zake in het Engelsche Lagerhuis de vraag worden gesteld of de Bationale wetgeving niet tegen mogelijk kwaden invloed van trusts te waken heeft «Een vraag die in ons Lagerhuis evenmin misplaatst zou wezen». Blijkens mededeeling aan de «N. Rott. Ct.» heeft de heer van Nes per rekest aan de Tweede Kamer verzocht de stemming over de conclusies op zijne vroegere verzoekschrifier, welke Vrijdag wegens onvoltalligheid der Kamer niet plaats hebben koD, nog aan te houden, op grond dat het bestaan der Kabinetsaanschrijving, waarin de benoembaarheid tot kapitein-intendant afhankelijk is gesteld van een verplichte detacheering gedurende 13 maanden, hem eerst Vrijdag 11. uit 's Ministers redevoering is bekend geworden, terwiil, waar zijne benoembaarheid voor twee vacatures betwist werd, de tweede vervuld is geworden 20 October 1900, op welk tijdstip reeds 20 dagen te voren de detacheeringstermijn van 13 maanden voor den heer van Nes was afgeloopen. Met groote ingenomenheid spreekt mr. C. Tb. van Deventer , in «Neerlandia» over het besluit van 4 Febr. 1.1. in de «Javasche Courant», de voorwaarden behelzende betreffende de kostelooze

toelating van, en de gratis-vers;rekking van boeken en andere leermiddelen aan leerlingen van inrichtingen van middelbaar onderwijs in Nederlandsch Indie. Dit beslui', door den schrijver in zijn geheel overgenomen, verstrekt de Indische Regeering, en in de eerste plaats den Gouverneur-Generaal, den heer Rooseboom wiens onderteekening het draagt, tot groote eei en draagt blijk van een even verstandige, als edelmoedige mildheid. «Waar wij, schrijft mr. van Deventer verder, in 't bijzonder de aandacht cp vestigen is, dat geen onderscheid tusschen Europeaan en nietEuropeaan wordt gemaakt, zoodat ook onvermogende Indanders en vreemde Oosterlingen van het kosteloos onderwijs zouden kunnen genieten. Een tweede zeer opmerkelijk beginsel van deze regeling is, dat, zoolang er voldoende plaatsruimte en leerkrachten beschikbaar zijn, allen, zonder onderscheid, die zich aanmelden en aan de gestelde voorwaarden voldoen, tot het kosteloos onderwijs worden toegelaten. Eerst dan indien het aanbod zoo groot mocht worden, dat algemeene toelating uitbreiding der bestaande inrichtingen zou vereischen, zal door den Directeur van Onderwijs een grens worden getrokken. Wij vertrouwen echter dat ook in dat geval het trekken dier grens slechts een tijdelijke maatregel zijn zal en de gelegenheid tot het ontvangen van onderwi s spoedig in overeenstemming zal worden gebracht met de gebleken behoefte. «Welk een machtig middel deze vrijgevige regeling van kostelooze verstrekking van middelbaar onderwijs — in Ind € geheel berustend op dezelfde beginselen als in Nederlad — zijn zal ter bevordering van het streven door onze Indische vrienden voorgestaan, om alle westersche beschaving in Nederlandsch Indië zooveel mogelijk een Nederlandsch karakter te doen dragen, behoeven wij niet te betoogen. Ook daarom brengt «Neerlandia» hulde en dai;k aan den heer Rooseboom en zijn raadgevers » Blijkens een telegram van den Gouverneurgeneraal van Ned.-Ind ö, van 28 dezer, wordt de gouvernementskoffie-oogst op Java voor dit jaar thans weder geraamd op 197,000 picols. (Stct.)

f De krijgsraad te Arnhem zal gedurende de maand Mei bestaan uit majoor F. van Hasselt, president; kapitein L. baron van Hogendorp en ie luitenant K. A. A. von Steiger, commissarissen; kapitein E. J. van de Pol, ie luitenant-adjudant E. G. J. Buenink, ie luitenant K. van Drunen en 2e luitenant H. W, van Kerkwijk, leden. — De bij het leger in Ned.-Ind : ë gedetacheerd geweest zijnde ie luitenant f'«r infanterie. K. A . van Herk, is weder bij het leger hier te lande 1 ngedeeld en wel bij het 8ste reg, inf. — f Bij het korps rijdend -artillerie te Arnhem, zal de bronzen medaille voor 12 jaar trouwen dienst worden uitgereikt op 6 Mei a. s. aan den kanonnier ie kl. J. J. Visser. — Door het vertrek, tegen 1 Juli, van den heer H. C. van Woerden, uit Arnhem naar den Haag, waar hij zal optreden als directeur der landsdrukkerij, zullen hier stede verscheidene nuttige instellingen een zeer werkzaam bestuurslid verliezen. Behalve diaken-secretaris, later ook keikelijk-ontvanger van de Nederd. Hervormde Gemeente, is hij o a. secretaris van het bestuur der scholen met den bijbel voor meer uitgebreid lager onderwijs aan den Eus.-buitensingel en uitgebreid lager onderwijs aan het Roermondsplein, lid van de ondersteuningscommissie der Vereeniging «Armenzorg», voorzitter van de Wijkvereeniging «Klarendal», enz. — * Uitslag van 't examen voor onderwijzer op 28 April. Geëxamineerd zijn 8 candi 'aten. Geslaagd de heeren : D. J. Muikhorst te Hummelo ; A. J. F. Nijman te Silvolde ; Th. F. Oijen te Laag-Keppel; B. P. van Raaij te Weh!; J, van Bmsbergen, J. L. v. der Hoeven en A. van Harten allen te Nijmegen. — f Nader meldt men ons omtrent de vergadering der Werkmansvereeniging «Arnhem», dat de nieuwbenoemde re voorzitter de heer A. Wunderink, geinstalleerd is door den voorzitter van het departement der Ned. Maatschappij van Nijverheid, den heer B. P. de Waal, met eene rede die door de gansche vergaderi' g met daverend applaus werd begroet, evenals de woor- i

| den. waarmede de nieuwbenoemde deze rede beantwoordde. De contributie is niet verlaagd van- f 1 50 tot f i.or>, miar gebracht op f 1.20. Verder kan nog worden medegedeeld, dat de 2e sectetaris de heer A. Voorbrood re secre'aris geworden is, en de heer B. C. Klaassen tot 2en secretaris is benoemd. Ook werd besloten aan de Mei-beweging deel te nemen bij het comité dat tot leuze heeft: «Verkorte arbeidsdag en verboedering der werklieden» en werd de nieuwbenoemde concierge die aangesteld is nu de Werkmansvereeniging het gebouw zelf exploiteert, aan de leden voorgesteld, waarna de vergadering werd gesloten. — De Bond van Gemeentewerklieden alhier vergaderde Zondag. Op d< ze vergadering, waarvoor wij geen uitnoodiging ontvingen, is volgens het verslag in de „N. A. C.' besloten, de volgende motie bij den Gemeenteraad in te zenden : „De vergadering van weikliec'en in dienst der gemeente, gehoord de besprekingen in zake het „ontwerp-reglement voor de werklieden in dienst bij openb. werken, de gasfabriek, den reinigingsdienst en de telefoon-inrichting der gemeente Arnhem" en de daarop betrekking hebbende nota van het bestuur van den Arnh. Bond van gemeenterwerklieden, spreekt als haar meening uit, dat bij het aannemen ran bedoeld ontwerp den gemeentearbeider niet die waarborgen worden gegeven tegen mogelijke vergissingen of onrechtvaardige behandeling of ontslag van de zijde- zijner superieuren als waarop hij meent recht te mogen hebben. doet het verzoek aan den Raad bij het vaststellen van een dusdanige verordening, daarin te willen opnemen zulke bepalingen als bedoeld worden in de nota van het bestuur van meer gemelden Bond dd. Maart 1902 aan Heeren B. en W. nader toegelicht in da daarbij gevoegde memorie van toelichting. besluit deze motie ter kennis van den raad te brengen.'' — f Gisterenavond had in het gebouw d e Arnh. R.-K. Volksbond de aangekondigde open bare vergadering plaats, vanwege het Arnhemsch comité tot steun der stakers te Enschedé. Slechts een 70-tal personen woonden haar bi'. Door den heer Zoestbergen werd met een kort woord deze vergadering geopend en de s echte opkomst betreurd. De reden waarom deze vergadering is uitgeschreven, zeide hij, is dat er te weinig gifien bij het comité inkomen, te weinig belang gestild wordt in dezen strijd. In plaats wn Engels, wien het veiboden was door zijn patroor, tiad als spreker op de heer Roelofs, secretaris van Patrimonium, sfd. Enschedé. Spr. schetste het verloop der staking en de pogingen aangekend om deze te beslechten. Als tweede spr. trad op de heer Tijhof, die nogmaals een pleidooi hield voor het recht dat, naar hij zeide, aan de zijde der stakers was en de houding der politie gispte. Met een woord van opwekking tot het steunen der stakers, daar de strijd niet verlor n is en slechts 42 ge ouwen onder leiding van 2 wevers kunnen werken, zoodat men zich voor de z. g. onderkruipers niet behoeft bang te maken, eindigde spr. zijn rede. Na het houden van eene collecte sloot de voorzitter de vergadering. — Inf het bericht in ons blad van gisteren over de uitvoering van den heer Klinkspoor, is een fout ingeslopen. Er staat nl.: dat deze g^geven is ten bate van de concentratiekampen. Dit moetjzijn van de vacantiekolonies. — ** Gisterenavond c.a. 1c 1 /» uur werd door twee agenten van politie een persoon, die zich aan een misdrij had schuldig gemaakt, naar het politie-bureau in Klarendal gebracht, waarop, evenals Zondag, het publiek zich weder begon te verzetien en met steenen begon te werpen. De hoofdagent v. d. V., die ter asssistentie kwam, kreeg met een knuppel zulk een hevigen slag op het hoofd, dat hij bloedend en bewusteloos op den grond viel. De agent K. werd met een steen, die door den helm heenging, aan het achterhoofd gewond, waarna door andere, te hulp geschoten agenten, van de sabel gebruik werd gemaakt Vier personen werden gewond. Nadat het publiek nog eenigen tijd rumoerig voor het bureau bleef en een der levenmakers in arrest was gesteld, werd langzamerhand de rust hersteld. Gemeenteraad van Bheden. In de Zaterdagmiddag 26 April, te 1 uur gehouden openbare vergadering van den Raad der gemeente Rheden waren 14 leden tegenwoordig terwijl de heeren Mr. J. Gr. V\ urfbain

en M. P. D. baron van Sytzama met kennisgeving afwezig waren en er eene vacature is. Na voorlezing van een adres van de directeuren der naamlooze vennootschap „villapark Overbeek" te Velp betreffende de overdracht der wegen met plantsoenen, waterpartijen, watervallen opgaande boomen enz. zeide jhr. J. Brantsen dat het bezwaarlijk is om die wegen over te nemen. Bij overname moet de Gemeente er veel geld voor uitgeven om alles netjes te onderho den. De vennootschap heeft er alleen het voordeel van en wil spreker daarom afwijzend op het adres beschikken De heer van der Kloot Meijburg wenscht eerst door B. en W. onderzocht te zien wat het een en ander ongeveer per jaar aan de Gemeente lal kosten. De heer de Bordes wenscht met die overname eerst nog eenige jaren te wachten wijl de wegen nog niet in orde zijn om overtenemen, op een gedeelte is nog nooit een kar overgeweest en liggen de bonken nog op. De heer jhr. E. Brantsen wil het beginsel onaangeroerd laten en er thans niet op ingaan, hetwelk de heeren de Bordes en Thomassen ondersteunden De heer van Barneveld zou gaarne eerst eene ! egrooting hebben en het adres dan voor de begrooting van 1903 behandelen Zonder hoofdelijke stemming werd ten slotte goedgevonden om het adres in handen van B. en W. te stellen zonder verdere opdracht. Bij de op 10 April 1902 gehouden aanbesteding voor den bouw van een brandspuithuisje en arrestantenlokaal te Rheden was den minste inschrijver A G. van Essen te Rheden voor f 1570. Aangezien op de begrooting voor de dienst 1902 daarvoor slechts f 1240 is toegestaan stelden B. en W. den Raad voor om aan van Essen voornoemd den bouw voor f 1570 te gunnen en de meerdere f330 af te schrijven van den post voor onvoorziene uitgaven. Nadat de heeren jhr. E Brantsen, de Bordes, Avelingh en jhr. J. Brantsen zich hadden uitgelaten over de onjuiste begrootingen van den Gemeente opzichter werd het voorstel van B, en W. zonder hoofdelijke stemming aangenomen. Na voorlezing van een adres van 108 inwoners van Velp om aldaar een gemeentereinigingsdienst in te stellen stelden B. en W voor om het in handen te stellen van de daarvoor bestaande commissie. De heer van Barneveld wenscht dat de commissie dan een ruime som voor het in te stellen onderzoek worden toegestaan, wijl de commissie in de eerste plaats een deskundige moet hebben die het even goed op f 10000 als f 35000 kan ramen. De heer jhr. E. Brantsen zeide dat dergelijke dingen gemakkelijk zijn neer te schrijven, Velp kan in dit opzicht best vergeleken worden met Plattenburg onder Arnhem, alwaar de begrooting meer dan 1 millioen bedraagt. Thans vraagt men een gemeentereinigingsdienst waar spreker reeds op gewezen heeft dat komen zou toen de concessie voor de waterleiding in behandeling was Men spant het paard thans achter den wagen. Als wij een uitgewerkt plan met begrooting hebben zal het bliiken dat het onuitvoerbaar is, waarmede de wethouder Henny het eens was terwijl de heer van Barneveld zeide dat misschien blijken zal dat het wel kan. De heer Henny zeide dat de riolen door de uiterwaarden gelegd zouden moeten worden, hetgeen heel diep zou moeten geschieden met het oog op den hoogen rivierstand gedurende de wintermaanden wijl van 10 November— 22 Februari de sluizen niet gesloten mogen worden. De zinkputten zijn heel goed leeg te krijgen. Rioleering is voor Velp z. i. ondoenlijk en acht hij een reinigingsdienst vooralsnog niet noodig. Waar moet de gemeente met alles blijven, eerst mag men alles wel eens goed onderzoeken nu spreker gezien heelt dat ook twee Raadsleden op het adres geteekend hebben. De voorzitter acht het voorstel van B en W. nog niet zoo verwerpelijk. De heer de Bordes was blijde te vernemen dat men het met hem eens was, na dat liefelijke geschrijf over .dit onderwerp in de plaatselijke bladen Het rapport kan door de leden van den Raad niet gemaakt worden en zal de g oötste vraag zijn waar moet de mestvaalt gemaakt worden. B. en W. kunnen dat onderzoek even goed doen als de commissie. De heer Avelingh zeide dat hij als een der onderteekenaars van het adres een onderzoek wenscht daar eerst dan kan worden uitgemaakt of aan het verlangen van adressanten al dan niet kan worden voldaan. De heer Brouwer wenscht de adressanten de kosten van dat onderzoek te doen betalen. Na nog eenige discussie werd het voorstel van B. en W. om het adres in handen der genoemde commisie te stellen, die dan bij den Raad om een crediet kan komen, aangenomen. Het rap-

port van de commissie inzake de rioleering te Dieren en waarvan de conclusie luidde om zoo spoedig mogelijk daartoe over te gaan en daarvoor eene geldleening te sluiten van f17500 — kwam thans in behandeling. De heer jhr. E. Brantsen kan er zich wel mede vereenigen, spreker had er gaarne de waterleiding bij gezien want die zal wel moeten volgen. De heer Henny zeide dat de aanleg te Dieren thans zonder veel schade kan geschieden maar wie zegt hem dat bij het veranderen van bewoners, de nieuwe zich eveneens zullen aansluiten. De heer Heijmans vermeent dat dat bezwaar niet zoo heel groot is, want er worden elk jaar ook huizen bijgebouwd. De heer Henny wil eerst de verordening zoodanig wijzigen dat aansluiting voor nieuwe panden verplichtend is en er ook geen zinkputten meer gemaakt mogen worden. De heer jhr. K. Brantsen wenscht eveneens eerst een tarief op te maken. Spreker maakt bezwaar om de uitvoering aan den gemeente opzichter op te dragen, zulks moet evenals in den Haag door een deskundige geschieden, hij wenscht de zaak in beginsel uittemaken De heer v. d. Kloot Meijburg zeide dat deze zaak reeds 6 jaar hangende is, de zaak is goed onderzocht en slechts weinigen zullen zich niet aansluiten. De heer Brouwer acht de zaak op den goeden weg en wil die eerst nader uitwerken. Jhr. E. Brantsen zeide als het aangebracht wordt moet het goed zijn. Dieren 1 gt er mooi voor en hij is er voor om er toe te besluiten, doch eerst moeten wij eene verordening hebben dan weten de menschen waar ze zich aan te houden hebben. Zonder hoofdelijke stemming werd daarna goedgevonden om te Dieren eene rioleering te maken en B. en W. op te dragen eene concept verordening te maken.

Thans werd overgegaan tot de artikelsgewijze behandeling van het door de commissie opgemaakte concept gasconcessie en werd besloten om aan de firma van der Bijll en Co voor een tijdvak van 30 jaar en eindigende 31 December 1932 concessie te verleenen houdende het uitsluitend recht om door de kadastrale gemeente Velp buizen te doen leggen in de openbare wegen, pleinen en wateren aldaar, noodig tot doorvoer en levering van gas zoowel voor publiek als particulier gebruik. De concessionarisse moet zich verbinden om den prijs van het lichtgas niet hooger te stellen dan 8 cent per M s en van het kookgas op 5 cent per M 3 terwijl na afloop de concessie in 1932 de gasfabriek met hare terreinen en toebehooren kosteloos in eigendom aan de gemeente Rheden zal overgaan. De tijd van branden der straatlantaarns moet minstens 1200 uur 's jaars zijn tegen een maximum prijs van f 14, per lantaarn en per jaar, zoolang het aantal der te branden lantaarns minder dan 200 bedraagt en van f 12 per jaar. indien het aantal meer dan 200 bedraagt. Een adres van den heer J. H. Lups te Velp betreffende de overname van de Biesdelsche laan, den Biljoenschen weg, den Grasthuisweg met de Gasthuislaan te Velp werd in handen gesteld van een commissie bestaande uit de heeren C J- de Bordes, J. H. Geerlings en Jhr. E. Brantsen. Een voorstel van jhr. J. C. Brantsen betreffende het wijzigen van de verordening op het gebruik van motorrijtuigen op de openbare wegen in de gemeente Rheden niet onder beheer van het Rijk, werd aangehouden, wijl de voorsteller inmiddels de vergadering had verlaten. De heer de Bordes vroeg om in de Rosendaalsche laan en langs den Rijksweg nog eenige borden te plaatsen met het verbod van wielrijden op de voetpaden. Nadat de jhr. E. Brantsen had medegedeeld dat het wachten op de telephoon thans aan den Minister lag en men aan het ministerie van Waterstaat niet vlug scheen te zijn, werd de vergadering gesloten. — Brammen, 26 Apri'. De Raad dezer gemeene heeft afwijzend beschikt op het verzoek van de heeren Schepper en Wiegman te Amsterdam, om subsidie te verleenen voor het aanleggen van eene electrische tram over de Rijksstraatwegen ter verbinding van Dieren en Deventer. («N. R. C.») — * Zutphen, 28 April. Als tijdelijk belast met de waarneming der betrekking van controleur der directe belastingen en van het kadaster alhier, is met ingang van 1 Mei a. s. aangewezen de surnumerair dezer middeleD, de heer G. J. W. Rosenkranz te Eindhoven, terwijl op denzelfden datum de heer L. W. Sillevis van deze waarneming is ontheven. — * Zutphen, 28 April. Op de heden gehouden linnenmarkt waren aangevoerd 205 stukken wit linnen, 7350 slag ellen ; prijs per slag el f 0.42 i f 0 50; 13 stukken grijs linnen, 251 slag ellen; prijs per slag el f 0.40 k f 0.42 • 22 stukken pelleogoed, 417 meter ; prijs per meter f 0-35 k f o 42. Er was weimg handel. — § Zondagavond ten ongeveer 8 uur is door een onbekende oorzaak te Heerde de woning van den arbeider L, Harmsen afgebrand. Van den inboedel kon weinig gered worden. Twee koeien, 1 kalf, 3 varkens, 2 geiten en eenige kippen kwamen in de vlammen op, terwijl mede de voorraad hooi, rogge en stroo een proji der vlammen werd. Huis en inboedel waren verzekerd en het -vee gedeeltelijk. Wegens gebrek aan water kon de brandspruit geen dienst doen. — § Wegens het onvoorzichtig spelen van kinderen met lucifers, is Zondagmiddag te Wapenvelde op een der terreinen van de Berghuizer papierfabriek een hevige brand uitgebroken in een partij van ongeveer 500,000 kilo oud papier en is het mogen gelukken om den brand tot het aangetaste papier te beperken. — ' Doorwerth, 28 April. In de heden gehouden zitting van den Raad dezer gemeente werd mededeeling gedaan van een ingekomen besluit van Ged. Staten, waarbij dat college zijn goedkeuring heeft gehecht aan de verordening omtrent de regeling van de jaarwedden der onderwijzers.

Van het hoofd der school was namens het geheele personeel een schrijven ingekomen, waarin deze bedankte voor de vaststelling der nieuwe regeling. Daarna was aan de orde, de aanbieding van het verslag o?er den toestan i der gemeente over 1901. Dit verslag werd om zijn uitgebreidheid, op voorstel van den voorzitter ter visie geleed voor de leden. Uit een bij den gemeente-ontvanger gedane kasopname, bleek dat tot heden was ontvangen f4667.2173, uitgegeven f4588 .8673, zoodat in kaa aanwezig was f 78.35. De ingekomen reclames tegen den hoofdelijken omslag werden in geheime zitting behandeld, en daarna de vergadering gesloten.