Arnhemsche courant

Aan hen, die zich thans op de Amlieraschc Courant abonneeren, wordt tot 1 Juli het blad kosteloos toegezonden. DE DIRECTEUR.

«Er is hier en daar g e f 1 u i s t e r d», schrijft ede Standaard», dat het tegenwoordige Kabinet wel wat veel anti-revolutionaire burgemeesters benoemt, «Gefluisterd» — omdat men zich over zulke kleinzielige praatjes eigenlijk schaamt ? 't Is te hopen, want dan zouden zich i'aaraan de partijen der rechterzijde kunnen spiegelen, die uit den treure hare grieven pleegden uit te bazuinen over verongelijking harer geestverwanten, wat de openbare ambten en onderscheidingen betreft. Dat «gefluister» heeft «de Standaard» genoopt eens een particulier enquêtetje in te stellen, dat natuurlijk niet «geheel volledig» kon zijn. Maar wat doet dat er eigenlijk toe, als het maar flinke cijfers aan 't licht brengt getuigende van de hebzucht en eenzijdigheid der «liberalisten». Nu, die zijn dan ook inderdaad huiveringwekkend! Verbeeld u van 103 burgem. in Zeeland 79 lib. en 24 niet-lib. 179 » » Zuid-Holland 160 » 17 » 33 » »Drenthe 32 » 1 » 51 » » Groningen 50 » 1 » 61 » » Overijrel 56 » 5 » 43 » »Friesland 36 » 7 » 134 » »Noord-Hol!. 122 » 12 » «De Standaard» zal, hopen wjj, tevreden ov?r ons zijn, dat wij aan dit schandaal helpen publiciteit te geven, en als zij later dit staatje niet de nog ingewachte opgaven omtrent Utrecht en Gelderland aanvult, zullen wij geen bezwaar maken om ook die cijfers mede te deelen. Alleen veroorloven wij ons in alle bescheidenheid de opmerking, dat die cijfers misschien wel erg geschikt zijn om de verontwaardiging van «ons Christenvolk» tegen de liberalisten op te wekken en levendig te houden, maar dat ze toch eigenlijk bitter weinig beteekenen. Op zich zelf reeds zijn het geloof en ce geestesrichting voor een goed burgemeester in de meeste gemeenten iets zeer bijkomstigs, en zijn deze 't meest gebaat bij een bekwaam, geschikt en beschaafd man, die met menschen van allerlei richting en denkwijze weet om te gaan. Maar bovendien wat beteekent een statistiek, die niet over alle gemeenten loopt, maar daaiuit slechts een min of meer willekeurigen greep doet ? En dan nog wie zijn de keurders van de richting der verschillende burgemeesters? Naar welken maatstaf werd gekeurd ? Of zijn alle burgemeesters, die niet Roomsch zijn en niet tot de ijveraars voor de Hervormde orthodoxie of de Gereformeerde Kerk behooren, maar allen bij elkaar op den grooten hoop geworpen en onder den algemeenen naam van liberalen gecatalogiseerd ? Laat «de Standaard» er zich thans maar rustig in verblijde», dat alle burgemeesters-benoemingen gecontrasigneerd moeten wordendoor haar vroegeren hoofdredacteur, die de «broeders» waarlijk niet vergeten zal, en genieten van de revanche welke nu van die hebzuchtige «liberalisten» genomen kan worden. Over dat laffe geleuter, dat de openbare ambten eerlijk verdeeld behooren te worden naar de verschillende gelooven, richtingen en partijschakeeringen, kunnen nü toch waarlijk de «Christelijke partijen» tenminste wel zwijgen, nu zij in de gelegenheid zijn hun slag te slaan. Gaan zij daarbij niet kieschkeurig te werk, enfin , men kent het vae victis ! Maar zich te willen verontschuldigen met het misbruik hunner voorgangers, maakt toch op niemand indruk. Ook «de Tijd» heeft gisteren een aanloopje genomen, om het voorbeeld van «de Standaard» te volgen. Zou er nu waarlijk niets belangrijkers te behandelen zijn f

Uit Rudolstadt wordt aan de «Köln. Zeit.» gemeld, dat de Koningin der Nederlanden einde Augustus voor een verblijf van eenige weken op het slot Rathsfeld wordt verwacht. Zondag a.s. vertrekt uaar Londen, ten einde den volgenden dag aldaar tegenwoordig te zijn, de buitengewone ambassade van H. M. bij de kroningsfeesten in Engeland, bestaande uit: baron

Sirtema van Grovestins, grootmeester, als hoofd der ambassade; jhr. van der Staal, kap.-luit.-ter zee, adjudant van H. M. ; baron de Smeth van Alphen, kamerheer i. b. d. en de ie-luit. jhr. Sickinghe, ordonnance-officier. Op advies van den inspecteur over den geneeskundigen dienst der zcemacht is door den chef van het Dep. der Marine in Ned.-IndiS aan de Regeering voorgesteld, de geheele equipage van het pantserdekschip «Noord-Brabant», die totaal gedemoraliseerd is tengevolge van het groot aantal cholera-gevallen aan boord van dien bodem, voor een wijle naar Malang te evacueeren. Voor het geval de Regeering of de legercommandant, die het noodige logies zou moeten aanwijzen, hiertegen bezwaar mochten maken, wordt het oude wachtschip «Bromo» met den grootsten spoed aan het marine-etablissement te Soerabaja in orde gemaakt, om de zieke equipage daarop tijdelijk te doen overgaan. («Middelb. Ct.») Men schrijft aan „de Tijd" uit Den Haag: Omtrent de quaestie-Passtoors duiken sommige gissingen op, die algemeen verspreiding vinden. Zoo vertelt de een, dat de staking te Enschedé met het ontstaan der quaestie in verband staat, — de ander, dat er sprake is van het uittreden van vier leden en het vormen van een democratische groep. Wij kunnen verzekeren dat deze onderstellingen geheel bezijden de waarheid zijn. Mr. F. Th. Westerwoudt, lid van Ged. Staten van Noord-Holland, heeft tegen 1 Juli zijn ontslag genomen. De heer Westerwoudt moest in 1904 aftreden. De heer Westerwoudt is ook voorzitter van den raad van administratie der Holl. IJz. Spoorweg-Mij en verdedigde voor een paar jaar in de Staten-vergadering het subsidie aan de Holl. Electrische Spoorweg-Mij, toen de Holl. IJz. Spoorweg-Mij zich reeds van de meerderheid der aandeelen dezer laatste Mij. had meester gemaakt. Of nu zijn ambtgenoot jhr. mr. W Röell, die dezelfde dubbele functies vervult, hem volgen zal ? In de algemeene vergadering van 28 Mei 1901 der Vereeniging «Volksonderwijs» werd aan het hoofdbestuur opgedragen eene Commissie van vijf leden te benoemen, om een onderzoek in te stellen naar het al of niet wenschelijke van het geheel tot Rijkszaak maken van het openbaar lager onderwijs en daarover een verslag uit te brengen. Tot leden dier Commissie, welke den 23 Nov. 1901 werd geïnstalleerd, werden benoemd de heeren : J. Drost, wethouder van onderwijs te Rotterdam, J. Pattist, hoofd eener openbare school te 's-Gravezande, J. de Wit, onderwijzer aan eene openbare school te Rotterdam, J. Zaaijer Pzn., oud-Burgemeester van Dirksland en oud-schoolopziener in het arr. Sommelsdijk, en C. A. Zelvelder, districtsschoolopziener te Heerenveen terwijl als secretaris aan de Commissie werd toegevoegd de algemeene secretaris van «Volksonderwijs», mr. W, Dolk, te 's-Gravenhage. Het rapport dezer Commissie is thans verschenen en daaraan ontleenen wij het volgende. Onder de haar verstrekte opdracht meende de Commissie te moeten verstaan het tot zich trekken van het openbaar lager onderwijs door het Rijk, zoodat dit een tak van Rijksdienst wordt, alle kosten door het Rijk betaald en de onderwijzers Rijksambtenaren worden. De minderheid meent dat de nadeelen hiervan de voordeelen overtreffen, zoodat zij er de voorkeur aan geeft te trachten het bestaande stelsel te verbeteren. De meerderheid der Commissie daarentegen acht de voordeelen zoo groot dat deze de nadeelen overtreffen. Zij stuitte echter op de moeielijkheid de quaestie op te lossen, daar deze slechts een onderdeel is van het geheel tot Rijkszaak maken van openbaar en bijzonder onderwijs beide. Daar het mandaat der Commistie zoover niet reikte, besloot zij ten slotte eenparig een anderen weg tot verbetering aan te geven om aan vele gegronde redenen tot ontevredenheid over het openbaar lager onderwijs, vooral in kleine gemeenten, tegemoet te komen, nl. door versterking van den invloed van het centraal gezag. De Commissie wenscht de volgende wetswijzigingen : ie. bevoegdheid van Gedep. Staten om in bijzondere gevallen, bij onvoldoende regeling der jaarwedden van het onderwijzend personeel, verhooging te bevelen en die na weigering vast te stellen, met beroep op de Kroon ; 2e. meer invloed aan het schooltoezicht bij benoeming van klasse-onderwijzers; 3e. bevoegdheid van Gedep. Staten om handelend op te treden bij weigering of nalatigheid

van gemeentebesturen om leermiddelen aan te schaffen ; €4 e - idem bij onvoldoende zorg voor onderhoud of noodzakelijk gebleken uitbreiding van gebouwen ; 5e. idem ter zake van eene regeling omtrent de toelating van kinderen uit ééne gemeente op de scholen eener andere; 6e. verlenging van den termijn van art. 39 ter zake van wachtgeld, en verlaging van de leeftijdsgrens voor pensioen; 7e. wijziging van het schooltoezicht, opheffing der arrondissements-schoolopzieners, bezoldigde schoolopzieners naast inspecteurs, aanstelling zoo noodig van plaatselijke inspecteurs; 8e. de besluiten tot verdeeling van gemeenten in schoolkringen te onderwerpen aan Gedep. Staten ; 9e. bevordering van onderwijzers zonder nadere examens en de Raadsbesluiten betreffende die bevordering te onderwerpen aan Ged. Staten. Wij stellen ons voor nader op dit rapport terug te komen. Door directeuren van h. b. scholen met 3-jarigen cursus is een adres gericht tot den Minister van Binnenl. Zaken, waarin zij de aandacht vragen voor hunne meening, dat de bestendiging der _h. b. s. met 5-jarigen cursus zooals die thans is, in verband ook met ons lager, middelbaar en hooger onderwijs, elke grondige hervorming van ons m. en hooger o. in den weg staat, omdat: de h. b. school met 3-jarigen cursus — ook met het oog op den leeftijd, waarop eene beroepskeuze kan geschieden, — de eenige en algemeene school behoort te zijn ter verdere vorming, zoowel van hen, die hunne verdere ontwikkeling daarna in voortgezet middelb. of in voorbereidend hooger onderw., hetzij wiskunstig, hetzij litterair, willen verkrijgen, als van diegenen, die zich tot het volgen van middelbaar vakonderwijs willen beperken. Verder betoogen zij, dat het ook in ons land meer dan tijd wordt dat het genot van vakonderwijs niet het uitsluitend voorrecht blijve van de meer gegoeden aan universiteit of polytechnicum, en dat aan de h. b. 9. met 3-jarigen cursus, overal waar de behoefte zich doet gevoelen, aan leerlingen, die den 3-j. cursus met goed gevolg hebben doorloopen, de gelegenheid behoort gegeven te worden om aan eene dagschool voldoend middelbaar vakonderwijs te ontvangen. Ten slotte meenen zij, dat de h. b. s. met S-j. cursus — en zoo mogelijk ook het gymnasium — in bovenbedoelden geest dient te worden hervormd, aansluitend bij de h. b. s. met 3-j. c., het centrum van ons geheele onderwijsstelsel. Gisteren is te Utrecht de 4e algemeene vergadering gehouden van den Ned. Bond van Hotel-, Restaurant-, Café- en Societeit-geSmployeerden. De vergadering werd geleid door den heer G. M. Buning, van Amsterdam. Uit de rekening en verantwoording van den penningmeester bleek dat de ontvangsten f 1355 waren en de uitgaven f 1037. De Bond heeft thans een ledental van 450. Door de toetreding van de afdeeling «Hulp in Nood» Rotterdam, welke toetreding echter nog niet in het afgeloopen vereenigingsjaar plaats vond is het getal geklommen tot 590. Er zijn thans 7 afdeelingen, nl. te den Haag, Amsterdam, Rotterdam, «Hulp in Nood» te Rotterdam, Utrecht, Leiden en Arnhem. De toestand van den Bond is zeer bevredigend. Na uitvoerige besprekingen werd met algemeene stemmen aangenomen een voorstel, beoogende dat de Bond propaganda make voor salarieering van het personeel en teneinde staatsinmenging in het vak te verkrijgen. Eveneens werd aangenomen de wenschelijkheid om conduiteboekjes in te voeren. Besloten werd voort te gaan met aan velschillende geneeskundigen het verzoek te richten hun oordeel aan den Bond te kennen te geven, in hoeverre de verschillende toestanden in het vak, door de Bondsleden uitgeoefend, nadeelig zijn voor de gezondheid. De werklieden, die nog behooren tot het personeel van den voorrnaligen Nederlandschen Rijnspoorweg, dat nog geen afstand van rechten heeft gedaan bedoeld bij de wet van 22 Juli, Stbl. no. 134, hebben, naar aanleiding van het besluit hunner vergadering van den 2ósten Mei 11„ een adres tot de Tweede Kamer gericht, waarin zij opmerken dat het wetsvoorstel betreffende het personeel van den voormalig Rijnspoorweg tot hun spijt aangenomen is zonder bijvoeging van de 33 pet. voor overwerk, en ; waarin zij mededeelen dat hunne vergadering van ' oordeel was dat 1 / i pensioen niet opweegt tegen

de in 1890 beloofde verzekerde toekomst, terwijl zij ten zeerste betreuren de zienswijze van den Minister, dat het niet noodzakelijk was om eerst het personeel te hooren. Verder treden zij in beschouwingen over de bewering van den Minister in antwoord aan de heeren Melchers c.s. betreffende de gelden uit het ondersteuningsfonds der voorm. N. R. S welke zij zouden ontvangen hebben.

* Ter vervulling met 1 September a. s van de betrekking van leeraar in de Nederl. taal en letterkunde aan de hoogere burgerschool met 5-jarigen cursus alhier, jaarwedde aanvankelijk f 1700, hebben zich 22 personen aangemeld. Vrijzinnige Kies vereeniging. (D istrict II.) Gisteravond werd in «Die Olde Munte», alhier, de jaarlijksche algemeene vergadering gehouden van de Vrijzinnige Kies vereeniging in district II. Nadat de notulen waren voorgelezen en goedgekeurd, kwamen het jaarverslag en de rekening en veranwoording over het afgeloopen vereenigingsjaar aan de orde. De vereeniging telt 80 leden en het nadeelig saldo van het vorig jaar zal in het volgende door de contributies worden gedelgd. De toestand is dus gunstiger dan hij sedert de oprichting der vereeniging is geweest. Voor de aftredende bestuursleden, de heeren dr. H. P. J. Stenfert Kroese, L. J. Hogeveen, S. E. Hillesum, J. J. T. Poederbach en J. Minkman, die volgens het reglement niet herkiesbaar waren, werden gekozen de heeren H. van Zeijll, J. A. van Zijp, G. van den Berg, L. Pilt en E. Minkman. De heer Minkman ter vergadering aanwezig, nam de benoeming aan. De aftredende bestuursleden werden voor de trouwe vervulling van hunne plichten bedankt. De voorzitter, de heer Poederbach, deed daarop eenige mededeelingen. De Vereeniging stelt zich voor in den volgenden winter een spreker uit te noodigeo, ten einde wat meer leven te brengen in de kiesvereeniging. Ten tweede wees de voorzitter op het feit, dat leden van de vereeniging verplicht zijn bij verkiezingen hunne stem uit te brengen op den candidaat die door de meerderheid der leden is aangewezen. Bij de laatste verkiezingen hebbea zich enkele leden niet aan deze bepalingen ge* houden. De heer G. L. Janssen brengt vervolgens de volgende motie in behandeling : «De vrijzinninnige kiesvereeniging in district II, overwegende dat de voornaamste punten van haar Gemeente-program (program van actie) reeds vroeger gesteld waren door de sociaal-democraten en in den laatsten tijd te dien aanzien een sterke toenadering merkbaar is bij de anti-rev. en R.-> K., blijkende uit artikelen in de leidende organen der partijen als «de Standaard», «het Centrum» en het «Kath. Soc. Weekblad», «overwegende hoe dientengevolge de mogelijkheid niet is buitengesloten, dat een gemeenteprogram werd ontworpen hetwelk op de hoofdpunten overeenstemming brengt tusschen de wenschen aller partijen op gemeentelijk gebied, «overwegende, dat — wordt die overeenkomst verkregen — de kiezers in district II den besten candidaat in den Gemeenteraad zullen kunnen brengen, ongeacht zijne richting op godsdienstig en politiek gebied, maar wel met aanneming van het beginsel der evenredige verte» genwoordiging, «overwegende, dat daardoor (althans in district II) een eind zou worden gemaakt aan een toestand, die grootheden uit een clubje of een kringetje aan allen als gemeentelijke vertegenwoordigers opdringt, «besluit de overige kiesvereenigingen in dit district uit te noodigen tot een samenkomst, met het doel om te komen tot oprichting van eene enkele kiesvereeniging voor den Gemeenteraad op den grondslag van een Gemeenteprogram». De heer Janssen lichtte deze motie met een enkel woord toe. De aldus gevormde kiesvereeniging zal eene sterke organisatie zijn, financieel zeer krachtig en bij uitstek vrijzinnig. De voorzitter acht de motie van zoo groot belang, dat hij het wenschelijk oordeelt om met de discussie tot later te wachten, wanneer een spreker van naam er in een openbare vergadering het woord over zal hebben gevoerd. De heer Janssen wenscht daarentegen zijne motie

onmiddellijk in stemming te zien gebracht. Vijf leden ondersteunden de motie, die met, op een na algemeene stemmen wordt aangenomen. 'Hierna wordt de vergadering gesloten. — De afd. Arnhem der „Maatsch. tot bev. der Bouwkunst" zal Woensdag 25 Juni een bezoek brengen aan de gemeente-slachtplaats te Utrecht. De trein, waarmee de leden in gezelschap gaan, vertrekt 12.27 spoortijd uit Arnhem. — f Door de Werkmansvereeniging «Arnhem> is besloten, aan de kinderen van 6 —12 jaar der leden op 31 Augustus een feest aan te bieden, ter gelegenheid der verjaring en het herstel van H.M. de Koningin. — In het Panopticum op het Roermondsplein alhier, zijn onder meer actueele dingen ook te bezichtigen twee menschen, die meer tot het gebied der antiquiteiten behooren. 't Zijn twee Azreken, de laatsten van het ras, dat in ZuidAmerika eenmaal een hoogen trap van beschaving had. Toen de Spanjaarden in pl. m. 1500 in Zuid-Amerika kwamen, is er een verdelgiugs» oorlog tegen het volk ingesteld, waaraan maar weinigen ontkomen zijn. Ongeveer 40 jaar geleden heeft eene wetenschappelijke expeditie naar Mexico er nog een paar gevonden, die nu ongeveer 27 jaar rondreizen in Europa en door verschillende antbropologen, 0. a. door professor Virchow Je Berlijn, onderzocht zijn. Eigenaardigheden in hun voorkomen zijn de zeer kleine schedel, het sterk achteruitliggend voorhoofd, de eigenaardige haargroei en 't ontbreken van 't derde lid van den pink, wat zeker wel een bewijs van degeneratie is. Hoogst eigenaardig is de wijze van zitten : tegelijk raakt de binnenkant der knieschijf en die van de zool van den voet den grond. De twee hier aanwezigen zijn indertijd getrouwd op verlangen van Koningin Victoria; zij leven op Europeesche wijze, voeden zich bij voorkeur met plantaardig voedsel en vruchten, spreken Zuid-Amenkaansch, een weinig Engelsch en Duitsch en al maken zij den indruk van versuft of idioot te zijn, 't is in geen deele het geval — iets wat nogal sterk uitkwam bij den man, wanneer hem eene sigaar geoffreerd wordt. Zij, die dit bijzondere menschensoort niet gezien hebben, kunnen we een tocht naar 't Panopticum aanbevelen. — * Doetinchem, 16 Juni. Vermoedelijk door slechten toestand van den schoorsteen brandde te Ambt-Doetinchem de woning van zekeren Massen af. Huis en inboedel waren verzekerd. — f Eist, 16 Juni. Bij het heden te 's-Hage gehouden examen van candidaat gemeente secretaris slaagde nog o. m. de heer J. Snellen te Eist, die zijne opleiding ontving van den heer P. T, Vos, gemeente-secretaris alhier. — • Lienden, 16 Juni. Tot directeur van de zuivelfabriek tWilhelmina» is benoemd de heer A. W. de Haas Pzn alhier. Er waren 6 sollicitanten. — A Bij Kon. Besluit is de a!deeling Kuilenburg en omstreken van den Bond van Nederlandsche onderwijzers niet ontvankelijk verklaard in haar beroep tegen het besluit van Gedep. Staten, waarbij de regeling der jaarwedden van het onderwijzend personeel in die gemeente, is goedgekeurd. — Nijmegen, r6 Juni. De Roomsch.Katholieke kiesvereeniging Recht voor Allen candideerde hedenavond voor twee der drie vacante raadszetels de heeren C. Verbeeten, timmermansknecht, en E. van Swelm, slager. * — Nijmegen, 16 Juni. Voor het van 2r tot 24 Juni a.s. alhier te houden internationaal kegelconcours hebben zich tot dusver r5o kegelclubs van buiten de stand ter deelneming doen inschrijven.