Arnhemsche courant

te «5lf,535 w o4.$L£jt> Qii'-vtmAxntiMiru^ -t^o^w idwij'K&tidé' v^rct&rV Ya£jcn4s\j Stc&tri' etn ^/ 'y/^ Kalfsleder IIeere ii BofI ine* FRANKEN's Magazijn, Telefoon 533. Amerïkaanscli Weener model. P r ij z e n : f 5.50, 6.50, 9.50 Bloedarmoede. Bleekzucht. Hr. Dr. Lang, Stabarzt in Kempten, sclirijft: >Met Dr. Hommel's Hamatogen (1) heb ik zeer gunstige uitkomsten verkregen en zelfs in een geval van bloedarmoede in den hoogsten graad, gepaard met een volkomen storing der spijsvertering:, braken enz., kwam dit nog voortreffelijk nit, daar reeds na een kort gebruik van liet praeparaat het braken ophield, de eetlust kwam en daardoor de algemeeue gezondheidstoestand zichtbaar verbeterde." (i) Wegens de vele vervalschingen verlange men Uitdrukkelijk Dr. HOMMEL'S Hamatogen. Verkrijgbaar bij alle Apothekers. I( J l E »I% TOGESV ( H ommel). verkrijgbaar bij LINNEWIEL, Jansstraat 17.

Met het oog op den aanstaanden publieken verkoop van het kasteel te Wijchen, ontleenen wij het een en ander aan hetgeen omtrent dit historische gebouw door den oudheidkenner en geschiedvorscher, den heer Gomatius Mes, in een der rumraers van den iyden jaargang der «Katholieke Illustratie» medegedeeld wordt. Het kasteel van Wijchen, een der oudste burchten van het tegenwoordige Gelderland, verdient om zijn indrukwekkenden aanblik door eiken vreemdeling bezichtigd te worden. Een diepe gracht omgeeft het hoofd- en de bijgebouwen, door jeugdig groen en eeuwenoude eiken van het ster- en slingerbosch beschut en belommerd. Een hooge houten poort geeft toegang tot bloera- en moestuin, alsmede koetshuizen en paardenstallen. Uit een vierkant van scherphoekige leien daken steekt de sierlijk gebouwde midden- of slottoren omhoog en overschouwt de groene akkers en wuivende rnastbosschen van den heuvelachtigen omtrek. Vier op de hoeken geplaatste kleinere, ronde torentransen omgeven hem als trouwe y, achter j.

Boven de'slotpoort, de eenige, die door middel van eene ophaalbrug met kettingen toegang tot het kasteel verleent, staat een geel en bruin gekleurd borstbeeld, voorstellende Don Emanuel van Portugal. Onmiddellijk beneden de kroonlijst aan de zuidzijde worden 8 zinnebeelden in even zooveel kleine nissen gevonden, wier even nummers rond, de onevene vierkant gemetseld zijn. Vergulde letters vermelden onder elke nis een Latijnsche spreuk. Jammer, dat een min kundige ververshand der vorige eeuwen de spreuken hier en daar verminkt en daardoor onverstaanbaar gemaakt heeft. Van den linketkant te beginnen volgen de verbeterde of liever herstelde spreuken aldus: I. Een zon en een zonnebloem door andere planten omringd, met het onderschrift: Non infertora secutus , d. i. steeds het hoogste op het oog (*). II. Vijf pijlen, omstrengeld door een slang, waarbij: Vis nescio vinci t d. i. tegen overmacht vermag men niets. III. Een korenveld, waaronder: Spts alterae vitae , d. i. de hoop des anderen levens. IV. de vogel Feniks, te midden van een brandend vuur, door de zon beschenen, met het bijschrift: Renovola Juventus , d. i. in steeds vernieuwde jeugd. V. Twee in elkander gesloten handen uit wolken te voorschijn komende, waarbij: Ditat, servat fides, d. i. de tiouw veriijkt en maakt sterk of behoudt. VI. Een leeuw, rustend met de klauw op afgeknaagde bekkeneelen, met het onderschrift: Cassit victoria victis, d. i. de zege wijkt den overwonnene. VII. Een uit de wolken komende hand, den bliksem slingerend, waa/onder: Quis contra nos, d. i. wie tegen ons ? VUI. Een schepter en een houweel gekruist, waarboven een doodshoofd met het bijschrift: Mors sceptar ligonibus aequat, d. i.: de dood maakt vorst en slaaf gelijK.

Na de ophaalbrug overgegaan te zijn, komt men door de diepe poort op een tuira binnenplein. Een vrij breede en gemakkelijke trap geleidt naar den slottoren, op welks spits een metalen Mercurius de richting van de winden aanwijst en vanwaar men prachtige ,vergezichten over de Maas heeft. De bouwtrant der hooge en breede schoorsteenen, in zes en meer tongen gesplitst, is ongemeen, maar geenszins ondoelmatig. In de verte hebben ook zij het voorkomen van kleine torens. Het kasteel van Wijchen heet opgebouwd op de puinhoopen van den middeleeuwschen burcht door Don Eraanuel, zoon van Don Antonio, pretendent der Portugeesche kroon. Voor deze bewering heeft de schrijver echter geen enkel stellig bewijs kunnen vinden. Integendeel leeft bij de bewoners van het dorp nog de traditie, dat er een prach'ig kasteel moet gestaan hebben op de plaats, waar thans de hofstede «Het Slotje» ligt. De inrichting getuigt zeer ten gunste van den onbekenden bouwmeester, alhoewel hel een zonderlinge gedachte moet geheeten worden, om het getal kelders gelijk te doen zijn aan dat van de maanden des jaars. De vertrekken stemmen overeen met de weken ; de ramen van het gebouw met de dagen des jaars en de vensterruiten met de uren. Zulke aardigheden vielen evenwel in den smaak der XVIJe-eeuwers. De spreuken op den gevel zinspelen duidelijk op het wisselvallig leven des bouwheers en fijner voorvaderen. De geschiedenis der bewoners is niet van belang ontbloot. Enkele familiêJ zijü geheel uitgestorven, andere bloeien nog voort en behooren tot den hoogsten adel van Nederland, België, Duitschland en Zwitserland. Zoodra het gebouw voltooid was, werd het betrokken door Don Emanuel, gehuwd met Prins Maurits' volle zuster Emilia. Bijna tien jaren genoot zij hier de stille genoegens van het landleven, terwijl menige ramp den Poitugeeschen prins het leven veronaangenaamde. In een gevecht tusschen Kevelaer en Gelder werd Don Emanuel na dapperen strijd onder Frederik Hendrik ernstig gewond en gevangen genomen. Na den dood van Emilia (overleden te Genève den i2den Maart 1621) helde de prins over tot de partij des Spaanschen Konings, alhoewel de schrijver nergens eenig feit heeft kunnen vinden, votgens hetwelk Emanuel de wapens gevoerd zou hebben tegen het vaderland zijner echtgenoote en kinderen. Later trad hij te Brussel in tweede huwelijk met Louise d'Orsorio, een staatsdame der Infante Isabella, Hij overleed in 1638. Zijne kinderen verkochten het kasteel den 8sten Octooer 1639 aan Eustatius van Herrert, Gedeputeerde des Quartiers van Nijmegen, en diens vrouw Everharda Mom, die het reeds den 6den Augustus 1640 overdroegen aan Filips van Nas; au, heer van Grimhuizen, en zijn gemalin Anna Margaretha van Cortenbach. Na een hoogst interessant proces tusschen Don Guillaume van Hemert en later van Grimhuizen kwam de laatste familie in het wettig bezit. Ia welke betrekking deze familie met zekere vrouwe Elizabeth van Nassau, verwant aan de familie van Loë—Wissen en voorkomende in de oude registers der parochiekerk, staat, is den schrijver ondanks vele nasporingen|niet gebleken. De gansche familie Nassau-Grimhuizen is uitgestorven. Haar leden bleven trouw aan het katholieke geloof, herbergden ter sluiks de geestelijke herders der streek, beurtelings paters Jezuieten, Capucijnen van Velp en Franciscanen van Megen, .en verleenden door raad en daad machtige hulp in die benarde tijden. Na dezen kwam het kasteel in eigendom aan de familie Casembroot, die het wegens verwantschap naliet aan de familie Scherpenzeel. Deze bleef kortstondig in het bezit, evenals de familie van Wevelinxhoven. Door aanhuwelijking volgde het nog levende geslacht Osy in den persoon van baron Jan. De overdracht had plaats in 1720. Jan's zoon, baron Ferdinand, stieif zonder kinderen na te laten en bracht de heer(*) De vertaling der vaak zonderlinge Latijnsche spreuken blijve voor rekening van Gomorius Mes.

lijkheid aan zijne nicht jonkvrouwe de la Faille, die in 1764 overleed. Toen werd door aankoop eigenaar baron J. J, R. Osy vaa Wijchen. Gedurende de Fransche Omwenteling in 1793 en den Belgischen opstand in 1830 was het W-'jchensch kasteel vaak de wijk- en verblijfplaats der voornaamste Antwerpsche families. Nog spreken de bewoners van het dorp van de weldaden der Bos^chaerl's, de la Faille's, de Cater's en de Geelhand's, terwijl de kunstvolle kruisweg der parochiekerk het familiewapen der Osy's draagt. Sedert 1866 behoort het kasteel in eigendom aan baron E. J F. Osy van Wijchen te Antwerpen. Deze eigenaar is in Dec. 1900 ov.rleden en nu zullen zijne erfgenamen tot den publieken verkoop van het kasteel overgaan. Zou nu ook hier de moker zijn treurig werk moeten gaan doenf v. D.

ADVERTENTIE». P. J. TRYNES Verhuisd naar Rijnkade 35. Cr. VAN 'THULL ItljriIlGF41IKlH&!lT n/h Postkantoor, herdenkt 1 September den dag waarop hij voor 25 jaar de zaak van wijlen zijn vader weder voortzette.

Levensverzekering-laatsehappij „ARNHEM" Maatschappelijk Kapitaal: EEN MiLLIOEN GULDEN (voiteekend) Kantoor: STATIOiSPLElI 17. Verzekering van kapitaal bij overlijden. Leeftijd in jaren 20 25 30 35 40 45 50 55 60 Jaarlijksche premie voor f 1000.— betaalbaar bij overlijden. 16.— 17.90 20.50 23.90 28.30 34.30 42 50 53.30 68.50 NB. De premiSn kunnen tegen eene geringe verhooging ook betaald worden in halfjaarlijksche, driemaandelijksche of maandelijksche termijnen. Verzekering van Lijfrente. Jaarlijksche rente voor iedere f 1000.— gestort kapitaal: Voor vrouwen. Voor mannen. 40 45 50 55 60 65 70 75 80 NB. 57.70 61.60 67.20 75.80 87.70 104.10 125.80 154.40 196.70 58.20 62.80 69.40 78.70 91.30 108.50 181.40 160.20 200.70 De renten worden uitbetaald in driemaandelijksche termijnen. Moderne Talen - Berlitz School. in 200 steden (IO in Holland )-Hier Hertogstraat 5. memi&i CONCORDIA". J5 Maandag 1 Septembsr za! het Kantoor slechts GEOPEND zijn: *8 Morg-ens van 7 uur tot half tien en 's namiddag-s van half vijf tot half zeven. De dienst Arnhem—Westerbouwing v. v. wordt dien dag gewijzigd als volgt: Van ARNHEM laatste reis nam. 4.30. „ WESTERBOUWING „ „ „ 4 50. DE DIRECTEUR. JCi Roermondsplein 23. WAGNER Telephoon No. 292. Union Dortmunder — Pilsener Dubbel Gerste en Lager Bieren. Engelsch en Vollenhoyen's Stout. Limonaden en Spuitwater.

Hedielnal-Tokayer. chem onderzocht door Dr. W. MEIJ ë RNGH , tb Arnhem., van den Wijnberg-eigenaar SRN. STEIN in Erdö-Bénya bij Tokay, gegarandeerd euiver, als uitstekend versterkingsmiddel bij alle ziekttn aanbevolen verkoopt tot Engros-prijzen U. JL BI. C. GOE5IHART Jfr. Paumtraat 14, Arnhem. Ho >fdma;&8iji3 t . w ' Gelderland KUBSUS in Kunstgeschiedenis, Literatuur, Bouwkunst, Beeldhouwkunst, Schilderkunst. P. BRONDGEEST-D. ROGGEVEEN Prospectus op aanvraag verkrijgbaar bij J. II. GROEAEVËLI), Boek- en Kunsthandel, Steenstraat 77, — Velephoon 304.