Bredasche courant

PEEK & CLOPPENBÜRG.

Voor Heeren-Üleedingsiukken XAAii MAAT, vindt men bij ons steeds de uitgebreidste collectie Stoffen.

EERSTE BLAD.

• ZÜ, die zicli mei 1 JULI a.s. op deze

< i O U K A ]\ T abon neercn , onlvingen de nog in deze maand verschijnende nummers gratis.

Gtesclier & Kemper, VjemarRtstraat, Telefooimnmmei 95 BREDA. GROOTE KEUZE van TAPIJTEN, Golflijn- bb lentjel-Stüffen, BEHANGSELPAPIER Meubels en licddcn. Ingericht voor het geheel in orde maken van huizen, hótels en gestichten. Franco verzending van stalen en goederen Voor de orders wordt eerst prijsopgave gedaan.

Verleden jaar verschenen in verschillende Berlijnsche weekbladen een ïeeks artikelen van Kurt Eisner, handelende over velerlei onderwerpen. Het eerste artikel droeg tot titel Taggeïst en bespreekt het militairisme, waarvan het grootste gedeelte ook voor ons land van belang is. Europa verkeert thans, zegt Eisner, als onder den invloed van een beangstigenden droom. Men wil over een hek klimmen, men struikelt en terwijl het on weder al meer en meer nadert, blijft men als verlamd op den grond liggen; men is onmachtig een vin te verroeren. Maar in de brandende hersenen verdringen zich in vliegende vaart plannen tot redding, begeerte om te vluchten en de onverschilligheid der vertwijfeling. Iets van die angstige beklemming loert steeds op den drempel der Europeesche overdenkingen. De groote wereldoorlog der toekomst maakt in zijn moordhol zijne vreeselijke klauwen gereed. Niemand, hoe rijke fantasie hij ook bezitte, kan zich ook maar in schaduwbeeld voorstellen hoe verschrikkelijk die catastrophe zijn zal. Het patriarchaal tijdperk is ook voor den oorlog geëindigd. Hij is niet langer een twist tusschen vorsten of dynastiën; men zendt niet langer een troep gehuurde soldaten uit om de zaak uit te vechten. De oorlog is thans een

onafzienbare reuzenonderneming geworden, een vreeselijk groot monster, dat de volken verscheurt. De verhevenste profeet is niet in staat zich voor te stellen hoe de oorlog der toekomst zal gevoerd worden. Alleen van een punt zijn alle landen doordrongen : zooveel mogelijk soldaten in het veld brengen. Uit die eenige zekere zaak ontstaat de gereedmakingskoorts en de overal wederkeerig in de hoogte gedreven krijgstoerustingen kennen slechts één grens, die van de natuurlijke kracht der natiën om materiaal te leveren. Het ontbreken van mannen alleen maakt een einde aan het vermeerderen der getalsterkte. Ook deze zaak moet het maximum van hare kracht bereiken : die moet haar uitputten, zich zelf vernietigen. Zullen de gewapende volken op elkander los stormen, elkander vernietigen totdat slechts vrouwen, kinderen, grijsaards en verminkten overblijven? Het is niet noodzakelijk dat dien loop gevolgd wordt, indien het militairisme zien zelf bewust wordt van zijne humane roeping. Zooals het thans bestaat is het militairisme de radikaalste vorm van communisme, die men zich kan denken : een gekazerneerde gelijkheid, maar dat communisme is nog doordrongen van rudimentaire overblijfselen uit den feodaaltijd. De burger wordt een van eigen wil beroofde slaaf van eene krijgsmanskaste, welke scherp gescheiden is van die der burgers De militaire opvoeding heeft zich nog altijd niet geheel losgemaakt van de overlevering uit een tijd, toen het er op aankwam , een te zamen geloopen horde huurlingen voor te bereiden , om zich te laten doodschieten. Hoewel nu het militairisme nog staat op een lagen trap van zijne eigenaardige op voedingsontwikkeling mag men oolc hier de vooruitgang niet over het hoofd zien en reeds nu moet men voordeelen ervan erkennen. Voor een groot aantal menschen beteekent de militaire dienst een sociale verlossing en voor hen zou dat zeker ook de oorlog zijn, die den eeuwigen strijd om het bestaan ter zijde stelt, eene winst welke zelfs met het leven niet te duur gekocht zou zijn. Het militairisme haalt de in de uiterste ellende afgezonderde, opgesloten menschen in eene gemeenschap , die door hoogere belangen bezield is, dan die der nederigste behoeften. De communnistische grondtrek van het militairisme verheft de nederigen en dwingt de bevoorrechten tot eenige wettige nederigheid. Dat de tot den dienst geroepen zoon van een aanzienlijk .man gehoorzamen moet aan dien van zijns vaders knecht, is geen ongewoon voorbeeld van het democratische element van het militairisme. Daarbij komt de oplei- ,

ding tot lichamelijke zelfstandigheid , ontwikkeling van zelfvertrouwen en vastberaden tegenwoordigheid van geest. Een Spartaansch element dat in geen staatsinrichting mag ontbreken, zal die niet ten onder gaan door een algemeene lusteloosheid in het beroep, door eene hartvervetting die alle gezonden bloedsomloop belet. Bovendien ligt in het militaire element, hoe verder het zijn vangnetten uitspant, een des te dringender , ernstiger prikkel voor de regeeringen om door sociale voorzorgen de lichamelijke verwoestingen, die vooral door de nijverheid worden aangericht, te bestrijden. Het egoïsme van den militairen staat vormt een beletsel tegen de verwoestingen van de anarchie van ambacht, handel en landbouw. Dit alles en nog meer kan men aanvoeren ten gunste van het veel belasterde militairisme Hoe zou het echter zijn, als de opvoedende kracht van den militairen dienst zich liet gelden ? Hoe, als een aan den aard van het volk passend militairisme onder vakmannen niet langer onder door stand zich afzonderende leiding ontstaan zou, als het leger in waarheid zou bestaan uit het vrije volk onder de wapenen , het welk geen ander doel had dan het beschermen der nationale onafhankelijkheid ? Dan kon gerust ieder weerbaar man zich toevertrouwen aan de nauwgezette en humane militaire ambtenaren, dan zou het militairisme niets anders zijn dan eene hoogere school tot lichamelijke weerbaarmakende opleiding des volks. Daardoor zou de vloek van het militairisme worden weggenomen, het zou eene instelling zijn zoo zegenrijk, eene zoo de beschaving bevorderende instelling als geene tweede denkbaar is. Als men liet oog vestigt op de algemeene gevolgen van den persoonlijken dienstplicht verwijdert men alle rudimentaire ontwikkeling belettende overblijfselen van een dooden tijd, van het oude stelsel; dan moet men wel komen tot het door Eisner voorgestelde humane militairisme. De Duitsche regeering beeft een begin gemaakt met liet invoeren van een pandemisch militairisme. Daartoa werd zij gedreven door een instinct dat er gevaar was, zij heeft zich tevreden gesteld met één factor: het getal. Het is nu de taak des volks te toonen dat er ook eene nieuwe methode vereischt wordt. Het zuivere edele militairisme tegenover het onreine oude zou een uitstekende verkiezingsleus zijn.

A.1JL. Den 29sten Augustus deelde de Bredasche Courant mede dal de gewichtige gebeurtenissen in het zuiden van liet land voorvallende noopten om provisioneel dagelijks een half blad uit te geven. Dit nummer bevat bet volgende nieuws be • treffende den opstand in België: Breda, — den 28sten Augs. 1830. Gisteren nadenmiddag is eene batterij van bet alhier in garnizoen liggend korps Rijdende Artillerie , onder het komando van den kapitein Dinaux, naar Brussel gemarcheert. Niet het tweede bataillon der tweede afdeeling infanterie, alhier in garnisoen, gelijk wij in sommige afdrukken van ons vorig nommer abusivehjk gemeld hadden, maar het derde bataillon dier afdeeling, onder bevel van den majoor van den Heuvel, is heden morgen uitgemarscheerd, den weg naar West-Wezel nemende. — Wij hebben, in ons vorig nommer, gemeld , dat de rust, op den middag van den 26sten, te Brussel scheen terug te keren. Sedert dien < tijd zijn de ingezetenen in de wapenen gekomen. Reeds des morgens ten 8 ure vereenigden zich de notabelen der stad met de officiëren der schutterij in de kazerne des Annonciades; zij wapenden zich en dé hunne, en kort daarna zag men burgerpatrouilles in alle rigtingen de stad doorkruissen, de wichten der troepen of der pompiers aflossen, alle attroeperingen op de straten uit een drijven en over al de rust herstellen. Ten elt ure des morgens vaardigde de stedelijke raad de navolgende proclamatie uit. PROCLAMATIE.Q Eenige wanorde in onze schoone stad voorgekomen zijnde, zoo moeten, wat ook'de reden daarvan mag wezen, alle middelen aangewend worden, om dezelve te doen ophouden. Om dit doel te bereiken, hetwelk ook de wensch van de geheele bevolking is, hebben wij de volgende maatregel vastgesteld: De troepen van het garnizoen zijn uitgenoodigd geworden zich in hunne kazerne te begeven, en zij hebben opgehouden, zich in deze ongelukkige omstandigheden te missen. Het regt op het Gemaal is van heden afgeschaft; er zal geene hoegenaamde belastingen van denzelven aard weder opgesteld worden. Bijaldien eenige gegronde vei langen nog mogt te doen blijven, zoo wenschen wij, dat dezelve ons worden gedaan; wij zullen ons aan onze stadgenooten vereenigen, om eenen goeden uitslag op dezelve te bekomen. Maai- alle deze middelen zullen zonder gevolg blijven , bijaldien de gerustheid niet terug komt: zij alleen kan ons een gevolg verschaffen: de wanorde en de vergieting van bloed stelt de familiën in rouw en kan niet dan verdriet bij brengen, Medeburgers, hoort toe aan de slem van uwe stads Administratie; zij houdt zicli aandachlig op liet gemeen welvaren; maar zij kan niets doen zonder uwe bijdraging. Dat een ieder zijn Huis gadeslaat; dat voorloopige Burgers-wachten zich in ieder gedeelte der stad oprigten; dat een ieder, dooide verlichting van zijne woning, gedurende den nacht, het noodig licht, tot een ieders erkenning, bezorge; wat ons aangaat, wij zullen ons in het midden op het Stadhuis, en wij zullen eerst ons van daar verwijderen, wanneer de stilte, die een ieder wenscht, geheel zal hersteld wezen. Het is aan de Burgers, dat voorloopig het behoud der eigendommen , zoowel publieke als bijzondere, wordt toevertrouwd. Het stedelijk bestuur doet ten deze eene oproeping aan

hunne eer en vaderlandsliefde, zij verlaten zien op dezelve. Gedaan in zitting van het Collegie, ten stadhuize, den 26 Augustus 1830. DELVAUX DE SALVE. P, CUIJLEN, Secretaris. De troepen trokken hierop naar de kazernen, en daar werd niet meer geschoten, behalve door eenige soldaten, die, tot hunne lijf verdediging , verpligt waren uit een venster van de kazerne op een attroepement te vuren, hetwelk echter slechts korten tijd duurde. De regering verkondigde, bij eene tweede proclamatie, dat de troepen in de kazerne zouden blijven, en nogmaals, dat de rusten veiligheid binnen de stad aan de ingezetenen vertrouwd waren, beloovende tevens, dat de volks-wenschen het onderwerp van een ernstig onderzoek uitmaken en weldra bevredigd worden zouden. Omstreeks drie ure wapperde de oude brabandsche vlag van het stadhuis en detachementen der burger-wacht trokken met dezelve door de straten. Deze vlag is rood, geel- of bleek-oranje en zwart. De drie kleuren zijn horisontaal aan den stok gehecht, rood boven, bleek-oranje in het midden en zwart onder. De oranje kokarde was nergens meer tc zien. Den geheelen namiddag gedurende gingen er onophoudelijk patrouilles, en alle gewapende mannen, die men ontmoette, werden in dezelve opgenomen, om dat men vagebonden en vreemd slag van volk op de been zag komen, welke van de wanorde gebruik wilden maken en aan het plunderen schenen te willen gaan. Hoezeer men eenige heeren en dames langs de straten zag wandelen, bleven alle de winkels gesloten. Des avonds en des nachts waren alle de huizen verlicht. De burgerwacht had ■ . i 3 i-iloatcta

alle de huizen vernent. ue uurgeiwa^mnau ( de poorten bezet, deed goede ronde, plaatste ] de noodige schildwachten en verhinderde alle . wanorde. Eenige dronke lieden, welke zochten te stelen, werden naar de gevangenis gebragt. Eenige anderen wilden het Museum openbreken , ten einde het heerlijk toilet van prinses Mariame te vernielen, maar werden door een detachement der burgerwacht daarin verhinderd. Overigens is de nacht rustig doorgebragt, en gisteren heerschten overal orde en rust. Men klaagde echter algemeen over , het gebrek aan genoegzame snaphanen, kunnende de voorhanden zijnde bij lang niet toereiken voor degenen, die dezelve vragen. Zie hier nog eenige bijzonderheden van het in den nacht van den 25sten op den 26sten voorgevallene: De meubelen van het hotel van den heer van ilaanen waren, door het volk, op het plein du Petit Sablon, op elkander gestapeld en dienden tot een vreugdevuur. De boomen van tuin en van gezegd plein werden afgezaagd en dienden tot barrikadering tegen de Kavalerie. Het volk bewaakte de gevangenis des Petits Carmes, zoodat er niet een gevangene ontsnapt iSi Eenige werktuigen in de fabrijken van dé heeren Basse, Bosdevex en Rey. —- Het rijtuig van den directeur van policie de Knijjj (en niet de Kruijff, zoo als gisteren zeer abusivelijk gemeld is) is op de Groote Maikt verbrand. Overal is ’s konings wapen met de oranjekokarde verdwenen, zelfs van het postkantoor en van de postkarretjes zijn de wapens weggenomen. . Het getal der gesneuvelden en gekwetsten is nog niet met zekerheid bekend. De commissaris van policie Wageneer, de plaatskommandant Wauthier endedragonder-kapitein Kennis zijn onder het getal der gekwetsen. Het eerste schot is van den kant der b U Kb r. Kb gevallen!! . Bij eene nadere proclamatie van de regering worden alle hoofden van fabrijken uitgenoodigd, om hun werkvolk aan hun werk te roepen. Verscheiden diligens waren te Brussel niet aangekomen. Eergisteren heeft er, te Leuven, een attroepement van 2 a 3000 lieden op de Groote Markt vóór het stadhuis plaats gehad. Het volk heeft de commissarissen van policie gedwongen , om hunne oranje-kokardes af te leggen. Daar zijn oproerige proclamatien in de°stad in omloop gebragt. Te Gent, Luik, Namen en Antwerpen is , voor zoo verre bekend is, alles stil en rustig. De heeren de Brouckere, de Langhe, de Stassart en le Bon, alle vier leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, bevinden zich tegenwoordig te Parijs (????) In deze stad zijn, sedert twee dagen, geene andere Brusselsche dagbladen dan le Courrier des Pays-Bas en le Beige aangekomen , zoo dat wij, uit de dagbladen, geen andere dan zeer verdachte partijdige berigten kunnen trekken, welke wij dan ook zorgvuldig beoordeelen en met onze particuliere berigten vergelijken, alvorens ze onze lezers mede te deelen.