Bredasche courant

. Veranderingen in advertentiën gelieve

EERSTE BLAD.

men steeds op den dag der uitgave vóór 9 uur in te zenden, daar anders niet voor de uitvoering der verandering fcan worden ingestaan. DE UITGEVERA.

Behanger#. Bedden fabriek. tui non, Veemarkt 32. Interc. Teleph. 212. BREDA. Magazijn „De Vlinder'5. ispriclit voor getale SIEUBILEEBIBS. GROOTE KEUZE VAN Tapijten, Gordijn- en Meubelstoffen, Behangselpapier, Meubelen. Eenigst adres voor gegarneerde Wiegen, Luiermanden, enz Stoffeer der ij. Meubel fa briek.

"UT .4 cm onze abonné’s Een prachtig Damesboek is FREULE ED1TH DOOR CORNELIE NOORDWAL. Ingenaaid f 1,— Gebonden „ 1,40. De ondergeteekenöe wenseht te ontvangen van de Uitgevers der Bredaschi Courant. 1 ex. Cornelie Noordwal FREULE EDITH f 1. 1 ex. » » » » »140 WOONPLAATS: NAAM:

In een der vorige nummers van dit 1 blad is de inhoud vermeld van het boekje, 1 uitgegeven door het bestuur van het f Nederlandsche Comité tot bestrijding der 1 tuberculose. Daarin komt ook een artikel 1 voor van dokter jhr. P. J. H. Roëll, dat niet genoeg kan worden verspreid. Daarom i nemen wij er hieronder een en ander uit ] over: ^ 1 Jaar in, jaar uit sterven in Europa i meer dan één millioen menschen aan tuberculose; in Nederland maakt zij i jaarlijks 9000 slachtoffers. Geen enkele leeftijd wordt door de tuberculose gespaard, het kind in de wieg bedreigt zij evenzeer als den gr ijsaard, die reeds aan den rand van bet graf staat, docli bij voorkeur maakt zij hare slachtoffers in den bloei van het leven. Waar van alle sterfgevallen in 10 — 15°/0 de doodsoorzaak aan tuberculose geweten moet worden, zou van hen, die op 15—60 jarigen leeftijd sterven, zelfs niet minder dan Vs aan tuberculose te gronde gaan — en toch is de tuberculose eene te vermijden en tevens eene geneeslijke ziekte. Eeuwen heeft het geduurd, eer geniale onderzoekingen onze kennis in die mate vermeerderen, dat een dergelijk optimistisch standpunt gerechtvaardigd is. Moge in eene kortere tijdsruimte deze kennis aan allen zijn ten goede gekomen, opdat weldra de tuberculose ophoude eene volksziekte te zijn. Onder zeer verschillende vormen doet zich de tuberculose voor, al naar bet orgaan, dat aangetast wordt, doch met voorliefde nestelt de ziekte zich in de longen, die ten slotte gedeeltelijk wegteren, de z.g. Longtering. In de buitenwereld kunnen de tuberkelbacillen zich niet vermeerderen, daar de temperatuur te laag is, een passende voedingsbodem hun ontbreek, terwijl ze door het dag- en zonlicht spoedig gedood worden. Slechts in de onmiddellijke nabijheid van teringlijders, die zich niel ontzien op den grond te spuwen, en ir het wilde weg, zonder beschutting voor den mond, te hoesten, kan men tuberkelbacillen vinden. In de uitademingsluchl toch komt de smetstof niet voor; deze bevindt zich alleen in het sputum, hetgeen de patiënt bij het hoesten opbrengt en wanneer deze sputa na verloop var tijd op den vloer indrogen, zullen deze bij het droog aan vegen van ’t vertrel verstuiven; dan komen de bacillen ir de gelegenheid hunne noodlottige werk. zaambeid uit te oefenen. En dat di gevaar bij de aanwezigheid van vee smetstof, althans voor sommige dierei niet denkbeeldig is, bewees Cornet ii een klassieke proef. In een geslotei vertrek plaatste hij 48 guineesche big getjes op verschillenden afstand van dei vloer, daarna legde hij hierin een kleed dat rijkelijk met sputum van teringlijder: en asch bestrooid was; later liet hij he kleed krachtig vegen. Het resultaat was dat na eenigen tijd 46 diertjes tuberculeu: bleken te zijn. Op eene andere wijze kan waarschijn lijk de teringlijder nog kiemen in d lucht verspreiden; in den stroom vai fijne vochtdruppels toch, die bij he hoesten en niezen uitgestooten wordt kon Flügge soms de smetstof aantooner Waar we dus den teringlijder als d uitsluitende bron van infectie voor gezond personen aanmerken, daar we de tuber culose van het rund, als van oneindi minder direct gevaar, hier buiten beschot: wing kunnen laten, is bet dan niet voc een ieder dringend gewenscht lijders aa tuberculose als pestzieken te schuwen Allerminst.

L>e tuDercuiose is eene zoo verureiue i ziekte en een ieder komt zóó vaak en : zonder het te vermoeden, met tering- ; lijders in aanraking, dat, indien werkelijk 1 dit gevaar zóó ernstig was, haast een 1 ieder aan tuberculose zou moeten lijden; ; en zelfs in het huisgezin, waar het contact < zoo innig en zoo langdurig is, blijven < vaak meerdere kinderen van de ziekte : hunner ouders verschoond. Velen blijken ' dus aan de smetstof het hoofd te kunnen 1 bieden; wèl is de tuberkelbacil de oorzaak * der tuberculose, doch hij kan alleen den i mensch ziek maken, wanneer ongunstige omstandigheden den natuurlijken weer- ; stand van het lichaam hebben gebroken. 1 Verder zijn het toch alleen de verder : gevorderde gevallen — voornamelijk de patiënten in het eindstadium der ziekte — welke vele bacillen ophoesten, terwijl de beginnende gevallen, de gesloten tubercuiosen (het woord drukt het reeds uit) niet besmettelijk kunnen zijn; doch ook de open tubercuiosen worden onschadelijk, wanneer aan deze patiënten geleerd wordt hun sputum zindelijk te behandelen, het op te vangen in een fleschje en daarna te vernietigen, wanneer zij erop bedacht zijn bij het hoesten een zakdoek voor den mond te houden, die mogelijke kiemen in de vochtdruppeltjes in hunnen loop stuit. Zijn echter de lijders zóó i verzwakt, dat zij deze voorzorgsmaat; regelen niet meer opvolgen kunnen, of is hun gevoel door het lange lijden zoo 1 verstompt, dat zij er niet voor terug• deinzen hunne geheele omgeving met : hun sputum te bezoedelen, dan is vers pleging in eene inrichting, waar hun • lijden nog verzacht kan worden, voor , henzelven, doch vooral voor hun huisi gezin, dringend gewenscht. Ook de ! inrichting van de woning en de zinde; lijkheid, die daar heerscht, is van grooten i invloed op het lot van mogelijk daar ■ verspreide kiemen; dit blijkt reeds uit t den naam van woningziekte, door velen L aan de tuberculose toegekend. »Quand l 1’air et le soleil ne pénètrent pas dans i une maison, le médecin y entre souvent”, i zegt een spreekwoord; ook voor de - tuberculose geldt dit. Snel doodt het i zonlicht den tuberkelbacil, terwijl in , eene kille, vochtige woning de smetstof 3 lang hare giftige werking behoudt. t Hoe kunnen nu de bacdlen die werking , gaan uitoefenen ? Meestal worden zij, 3. na op de boven beschreven wijze in de lucht te zijn gekomen, ingeademd, om - langs verschillende wegen, die hier 3 onbesproken kunnen blijven, in de 1 1 ong(en) of andere organen zich te nestels len. Zeer vele bacillen bereiken echter i hun doel niet; aan den steeds vochtigen • wand van neusholte en groote luchtwegen e blijven vele vastkleven, zooals Strauss e bij verplegers van teringlijders kon aan- toonen, om door de beweging van het g trilhaar-epithelium, dat de oppervlakte - bekleedt, naar buiten gebracht te worden, r Enkele bacillen, die reeds verder binnen n gedrongen zijn, kunnen ook daar nog ? door lichaamscellen gedood worden. Zijn deze echter verzwakt of is het aantal

n ut; gnuyuciu uci aiciiicii giuuici , uau :al het eerste begin der ziekte optreden, gekenmerkt door het ontstaan van enkele cnobbeltjes. Zijn de levensomstandigreden gunstig, is het lichaam onverzwakt, dan blijft het bij de vorming van lie enkele tuberkels, die in genezing >vergaan; en zonder ooit één enkel fiekte-symptoom gegeven te hebben, wordt eerst bij de lijkschouwing, na ;al van jaren misschien verricht, ontdekt, lat de persoon indertijd een besmetting net het tuberculose gif heeft doorgemaakt. Niet altijd verloopt het proces zoo gunstig. Is het lichaam verzwakt door mvoldoende voeding, door te zwaren irbeid, door misbruik van alcohol, de weerstand verminderd door geestelijke depressie: angst, zorg, smart, of door andere ziekten, dan schrijdt het proces meer of minder snel voorwaarts, zoodat grootere gedeelten der longen door de ziekte aangetast worden; treedt eindelijk verweeking op in dit tuberculeus veranderde weefsel, dan ontstaan holten en is het beeld der longtering compleet. Door eene gepaste behandeling, eene hygiënische levenswijze, eene doelmatige voeding, door al die middelen, welke den weerstand van het lichaam in den strijd tegen den tuberkelbacil verhoogen, kan het ziekteproces in iedere phase van het lijden tot staan komen en genezen. Waar echter de kans op genezing in de begin-stadia een zéér gunstige is, wordt deze bij toenemende uitbreiding van het proces minder gunstig, om ten slotte uitzondering te worden. Door welke symptomen nu wordt het begin eener voortschrijdende tuberculose gekenmerkt; niet door symptomen, die direct wijzen op eene aandoening der longen, dus niet door hoesten, opgeven of eene bloedspuwing. Dikwijls schijnen dit werkelijk de eerste ziekteverschijnselen te zijn, doch in vele gevallen, en vooral bij patiënten, die zich beter kunnen observeeren, blijkt het dat reeds lang te voren andere ziekteverschijnselen opgetreden waren afhankelijk van de infectie met den tuberkelbacil. Vaak zijn het symptomen van bloedarmoede, lichte vermagering, spoedige vermoeidheid, hartkloppingen en kortademigheid na geringe inspanning; soms treedt een gemis aan eetlust sterk op den voorgrond; ook een licht huiverig gevoel of omgekeerd een vermeerderd warmtegevoel tegen den avond wordt dikwijls als klacht aangegeven. Wel ontbreken menigmaal deze vóór-symptomen, of zijn ze niet te wijten aan eene beginnende tuberculose; doch juist in gezinnen, waar deze ziekte heerscht of heerschende was, zijn ze van zeergroot gewicht en bevatten eene duidelijke aanwijzing om een medisch onderzoek te laten verrichten, daar het proces in zijn begin-stadium ontdekt, de gunstigste kansen voor genezing geeft. Uit hetgeen vooraf ging blijkt dus, dat de tuberculose eene geneeselijke ziekte is, zeer geneeslijk vooral in het beginstadium; eene ziekte verder, die zich

door infectie van persoon voortplant, die j echter, dank zij verschillende momenten, s betrekkelijk moeielijk tot besmetting leidt, £ en geheel vermeden kan worden. Uit deze uiteenzetting volgen tevens 1 de middelen tot bestrijding der tuberculose ' als volksziekte. Al moge men twisten 1 over de vraag: welke der middelen het i meest heilzaam zal werken, meer en < meer blijkt, dat eene doeltreffende be- i strijding alleen mogelijk is, als alle 1 middelen, nuttig gebleken, krachtig ter 1 hand worden genomen. Deze zijn: i Bestrijding van de oorzaak, van den < tuberkelbacil, door verspreiding van 1 kennis omtrent het infectiegevaar en de 1 middelen, die dit kunnen te niet doen. 1 Verpleging dier lijders, welke in hun : huis niet verzorgd kunnen worden, en hierdoor gevaarlijk worden voor hunne i omgeving. Desinfectie van vermoedelijk sterk besmette woningen en van het lijf- < en beddegoed van den overleden patiënt, i Met alle kracht moet er naar gestreefd < worden de beginnende gevallen van : tuberculose tot genezing te brengen, niet alleen uit humaniteit, doch ook wegens < het gevaar dat zij later kunnen opleveren. Verder moeten al die maatregelen be- 1 vorderd worden, die het natuurlijke i weerstandsvermogen van den mensch < kunnen verhoogen; verbetering van i woningstoestanden, controle op voedingsmiddelen, toezicht op fabrieken, werk- i plaatsen, scholen, op den arbeid, vooral der kinderen; de inrichting van wandel- 1 plaatsen, kinderspeelplaatsen, vacantie- i kolonies, enz. enz., is eveneens van groot . belang, terwijl elke onmatigheid, vooral 1 het misbruik van alcohol, bestreden moet worden. Sommige onderzoekers zien alleen heil i in verbetering der sociale toestanden, < andere, de ultra-contagionisten, verwachten het meeste voordeel van isolatie " en desinfectie in den strijd tegen de i tuberculose. Wél zou het afdoende zijn, : als men alle tuberkelbacillen-verspreiden- 1 de lijders van het verdere menschdom i kon afzonderen, en alleen door dezen j maatregel zou in afzienbaren tijd de ! tuberculose uitgewoed hebben; practisch zou deze onmenschelijke maatregel niet l uit te voeren zijn en een uitkomst geven, : waarschijnlijk tegenovergesteld aan de < bedoelde. : Bij het vee, waar eene scheiding van gezonde en zieke dieren op geringe be- : zwaren stuit, heeft Bang dit middel met ; succes toegepast. De kans echter die het rund loopt om besmet te worden in de overbevolkte stal, waar lucht en licht stelselmatig worden buitengesloten, waar meerdere zieke dieren den geheelen winter door de kiemen verspieiden, die begunstigd door het voortdurende en zeer nauwe contact en andere schadelijke momenten voor deze runderen noodlottig worden — die kans is zóó groot, dat alleen van een strenge isolatie der aangetaste dieren heil kan verwacht worden. Gelukkig is voor den mensch een dergelijke maatregel overbodig, daar de levensomstandigheden meestal geheel andere zijn, terwijl de verspreiding van ziektekiemen door een zindelijke behandeling der sputa vermeden kan worden. Meer of minder strenge bepalingen maakten verschillende landen en steden reeds tegen de tuberculoselijders ook voor ons land moet eene wettelijk geregelde aangifte van aan open-tuberculoselijdende personen wenschelijk geacht worden; nie; om die reeds ongelukkigen te kunnen vervolgen, hun het leven te bemoeielijken het bestaan te ontnemen of om overdrevenontsmettingsmaatregelentekunnen nemen; neen die aangifte moge slechts dan verplichtend gesteld worden, indien ze niet alleen dient om gezonden te beschermen , doch vooral om de zieken met raad en daad bij te staan, door den een in de gelegenheid te stellen te genezen, den ander, voor wien genezing niet meer te verwachten is, voort te helpen en te steunen, opdat niet het

gezin, tot armoede vervalle, in de gunstigste omstandigheden voor eene besmetting met den tuberkelbacil gerake. In Nederland is, dank zij de hooge bescherming en het persoonlijke initiatief van H. M. de Koningin-Moeder, reeds veel schoons tot stand gebracht. Niet alleen behaagde het H. M. het sanatorium Oranje-Nassau’soord aan ons volk te schenken, en door het geven eener zeer belangrijke bijdrage den grondslag te leggen van het Emmafonds, zoodat meer en meer die schoone inrichting aan het onvermogende deel der bevolking kon ten goede komen; ook bij andere gelegenheden gaf H. M. blijken van Hare groote belangstelling in de tuberculose-bestrij ding in Nederland, door de opening van het Volkssanatofium te Hellendoorn, dat door de ijverige bemoeiingen van wijlen Prof. Kooijker en Dr. Homoet tot stand kwam, en ook nu weer door het Ned. Centraal Comité tot bestrijding der tuberculose onder Hare hooge bescherming te willen nemen. Een derde volkssanatorium werd door de vereeniging te Amsterdam gesticht, Voor de tuberculeuze en zwakke kinderen leveren de Sophia-stichting te Scheveningen en vacantie-kolonies in verschillende deelen des lands reeds sinds jaren nuttig werk. Ook de oprichting van Dispensaires vindt hier meer en meer ingang; reeds kon de Rotterdamsche vereeniging haar eerste jaarverslag uitbrengen, Haarlem en Den Haag stichtten dergelijke inrichtingen, terwijl deze voor Amsterdam, Utrecht en andere plaatsen beraamd worden. Dankbaar zijn we voor hetgeen reeds tot stand kwam; veel meer dient echter nog gedaan, wil de bestrijding der tuberculose eenig effect hebben. De bestrijding eener ziekte, die onze volksgezondheid ondermijnt, die zooveel ellende, zorg en rouw in tallooze gezinnen brengt, moge meer dan tot nu toe een punt van aanhoudende staatszorg uitmaken. Het uitrekken eener som van f 10,000 moge enkele patiënten ten goede komen, voor de duizende lijdeis aan tuberculose in Nederland is ze van geen beteekenis. Beschamend zijn in dit opzicht de bedragen, die andere staten voor de bestrijding der tuberculose beschikbaar stellen, welke hunne renten zullen opbrengen in een gezond, gelukkig volk, in de behouden werkkracht van duizende jonge menschenlevens.