Bredasche courant

Heclames betreffende de ezoreim? dezer ( nnranf .

>>< /.«>■ ucïcr » uurani, c gelieve men tijdig op te geven c aan ons bureau, (

* \ era n der in gen ii ad verlenliën gelievi

v men steeds op den dag der uit- ] gave vóór i) uur in te zenden, '<■ daar anders niet voor de uit- ( voering der verandering kan 1 worden ingestaan.

* mm. STOFFEER DEK ff. « a* H a © * £ jf Geb.VERHOEVEN, 2 S * m Veemarkt 82, BREDA. Tel. 212. G H DE VLINDER. § g Meubileeiingen, 3 » Wiegen. ? £ Luiermanden. ^ g » S S * £ W BEHAAGERU. MFIBELFABRIEK. ^

EERSTE BLAD.

Ook de zoogenaamde dag-sanatoria de lighallen worden aangestipt. »Wat de lighallen in den strijd tegen de tuberculose voor beteekenis zullen krijgen, ik bedoel : wat zij tot bescherming van de samenleving, tot voorkoming van besmettingskansen zullen kunnen uitrichten, is nog niet te zeggen. Ook hier spanne men zijn verwachtingen niet te hoog. Meer dan de echte volkssanatoria, waar de kuur vollediger en nauwgezetter wordt uitgevoerd, zullen zij uit den aard der zaak niet licht kunnen presteeren. Toch hebben zij tegenover de laatste ook eenige voordeelen, en wel o. a. dit: dat de kuur, wegens de geringere kosten, langer, desnoods vele maanden, kan duren.” De poliklinieken. Er is er in ons land nog maar een voor tuberculoselijders, in Utrecht. De behandeling gaat niet gepaard met een lig- of rustkuur maar wordt toegepast op loopende en hun werk verrichtende patiënten. Dokter Van Gorkom meent »dat zulke poliklinieken een groot aantal werkelijke genezingen zullen bewerkstelligen in beginnende gevallen, die bij elke andere voor hen toegankelijke behandelingswijze gaandeweg zouden verergeren, van gesloten vormen in open vormen zouden overgaan en later voor de samenleving een gevaar zouden opleveren. Daar de ambulante behandeling met nagenoeg geen, of zeer geringe kosten gepaard gaat en voor ieder, ook den armste, toegankelijk moet zijn, kan zij voor de tuberculosebestrijding een beteekenis krijgen, die aan de volkssatoria nooit zal toekomen. liet is bezwaarlijk, een percentage te noemen van lijders aan tuberculose, die ambulant zullen kunnen genezen. Voor zoover men de zaak naar de tot

nu opgedane ervaringen beoordeelt mag, is dit getal aanmerkelijk groot dan dat van hen, die voor een san toriumkuur geschikt worden geoordeel a fortiori dus grooter dan dat van ( driemaandskuur-adspiranten. De ambi lante behandelingsmethode heeft h groote voordeel, dat zij maanden e maanden lang moet, maar dan oc zonder eenig noemenswaard bezwa: kan worden voortgezet. Een verhoogde beteekenis zal z krijgen, wanneer tegelijkertijd aan de algemeenen lichaamlijken toestand va den lijder eenige zorg kan worde besteed. Daarom zal het zoo goed ziji de poliklinieken, waar die worden opge richt, met de consultatiebureaus voe ling te doen houden. Bij de behandeling in eige woning betreden wij het particulie domein van den huisdokter. In he hygiënisch gedeelte van zijn taak word hij hierbij geholpen door den beambt van het consultatiebureau. Welke tuberculoselijders worden aai huis behandeld? In een woord allen, die te ver ge vorderd zijn voor een sanatorium-, eei lighal- of een ambulante behandeling en die om de eene of andere reder nlftt in pon 7iül/or»K 1 - — nomen. Wij hebben hier te doen met dc zeer groote gioep van teringlijders er teringlijderessen, die zoo goed en zoc slecht als het gaat hun kost verdienen of in huis voor man en kinderer zorgen; die nu eens zonder al t( groote bezwaren eenige maander hun werk of huishouding doen er tamelijk valiede schijnen, dan weei gedurende korter of langer tijdperk geheel of gedeeltelijk invaliede zijn Krijgen zij een «instorting”, dan blijven ze een paar weken, maar altijd zoc kort mogelijk, tehuis. Wordt detoestanc buitengewoon ernstig, dan stuurt de huisdokter of het consultatiebureau her naar het ziekenhuis, waaruit zij — indien het hun al gelukt is, opname te verkrijgen — zoo spoedig mogelijk worden ontslagen, schijnbaar zeker iets opgeknapt, .... om plaats te maker voor een misschien nog armzaliger lotgenoot. Na voor den eersten, of voor een volgenden keer uit het ziekenhuis te zijn ontslagen, vat het uitterende lichaam noodgedrongen het werk weer op en scharrelt een poos voort, zijn laatste krachten verbruikende om zich m de zijnen te voeden. De werktijden worden korter, de rusttijden langer. Hij stort weder in, sleept zich opnieuw voort naar zijn werk of door haar auishouden; en wordt ten slotte bedegerig om niet weer op te staan, llij mzwijkt, na een hopeloozen strijd.” Na een uitvoerige beschouwing over iet besmettingsgevaar dat van deze zieken uitgaat komt dokter van Gorkom :ot de conclusie, dat er slechts één redmiddel is: ruimere gelegenheid voor ziekenhuis-verpleging in iet laatste tijdperk van de ziekte. En hij komt aandragen met de uitspraken van twee autoriteiten. In de oespraak door Proffessor Pel bij de >pening van het Amsterdamsche Consulatiebureau gehouden, acht deze de verplaatsing van den armen teringlijder laar een ziekenhuis gebiedend noodig. Kn prof. Nolen schreef in een brochure iver tuberculosebestrijding: »Het ontbreken van hospitalen voor ijders aan open-tuberculose, het steeds

n overvuld zijn der beschikbare ziekenr huizen, maakt het voorloopig in de ,- meeste gevallen onmogelijk, den .lijder I, aan open-tuberculose buiten het gezin e te verplegen. Dat is in hooge mate - te betreuren. En wij wijzen hiermede t dan ook op een leemte, die luide om n voorziening roept. Wie ooit een blik k heeft geslagen in de gezinnen der r onbemiddelden, waarin een lijder aan open-tuberculose weken, maanden, jaren j niet zelden achtereen ziek ligt, vallende 1 en opstaande, maar altijd hoestende : 1 en opgevende, die rilt bij de herinnering 1 aan de ellende, die hij daar heeft aan- < i schouwd; die staat verbaasd, dat in i ■ zoo’n gezin, waarin zoo velen in een 1 ■ kleine ruimte met den besmettelijken < zieke samenwonen, niet allen aan 1 » tuberculose sterven. En wie meermalen t heeft gezien, dat in den loop der jaren c t in zoo’n gezin het eene kind na het i ; andere aan tuberculose bezweek, nadat s ! eerst vader of moeder aan die ziekte was gestorven, die zal al het dringende voelen en begrijpen van den eisch naar f hospitalen voor teringlijders of naar c ruime afdeelingen in de ziekenhuizen, c voor die lijders uitsluitend bestemd en r daarvoor doelmatig ingericht.” j] ~ol°°al,s bf1kersfl ls WQr den,ip EngaknA _ huizen verpleeg' ii In zijn voordracht op het tuberculose- z congres te Londen in 1901 heeft prof. Koch hierover het volgende gezegd: h «Het eenige land, dat een groot aantal n speciëele ziekenhuizen voor teringlijders b bezit, is Engeland; en er kan geen r> twijfel aan bestaan, dat de afname der d tuberculose in Engeland, die veel be- g langrijker is dan in eenig ander land, k voor een groot deel aan deze omstandig- n heid is te danken.” v Bij het houden zijner Nobel-lezing e< te Stokholm, op 12 Dec. 1905, hand- 0 haafde Koch dit oordeel. Weliswaar li hebben de verbeteringen in de maat- a; schappelijke positie van de onderste ei volksklassen en de betere bekendheid al met het besmettingsgevaar er toe bijgedragen, de tuberculose te doen af- r< nemen, zeide hij; maar »ik ben er vast g van overtuigd, dat de betere zorg voor b de teringlijders in het laatste stadium, di vooral hun opname in ziekeninrichtingen die in Engeland en in Pruisen op he- ai trekkelijk groote schaal plaats heeft, het meest tot de verbetering in de tuherculose-toestanden heeft bijge- rr dragen.” te Inderdaad is de afname der tuber- w culosesterlte in Engeland en Wales in de laatste halve eeuw buitengewoon w sterk geweest Per 10000 inwoners stierven er in g, 1861—1865 aan longtering: 25.6; in vi 1901—1903; 12.3. In veertig jaar dus o] een afname van meer dan 50 pet. lij Zoogaat schrijver voort met ’tgeven v: van cijfers, die spreken voor zichzelf. v( oj »Gaan wij nu na, wat uit een oogpunt van geneeskundige armverzorging Bi vóór en tegen de verpleging van tuber- m culoselijders in bizondere ziekenhuizen te zeggen is, dan ligt het eerste argu- Z£ ment-vóór dicht bij de hand: De meeste in algemeene ziekenhuizen zijn overvuld b< met lijders aan verschillende vormen z\ van tuberculose. Andere zieken, voor *e wie van een ziekenhuis-behandeling d< allicht meer heil te verwachten ware, k£ kunnen hierdoor veelal niet worden a' opgenomen.” Volgens uitspraken van onderscheiden g< wetenschapsmannen, die allen op het H groote besmettingsgevaar voor de er

ï- overige patiënten in het algemeer Ie ziekenhuis wijzen. ;r In verschillende Duitsche Staten zijr n sedert eenigen tijd ministeriëele bee sluiten uitgevaardigd, waarvan de ine houd in hoofdzaak overeenstemt mei n dien van het besluit van den Minister k van Binnenlandsche Zaken in Pruisen, r die in October 1906 op grond van het ti oordeel van de wetenschappelijke depuri t,at:e voor geneeskundige zaken aan e zijn departement bepaalde, dat in de e algemeene ziekenhuizen afzonderlijke y vertrekken voor tuberculoselijders, en - óok, dat voor zulke lijders afzonderlijke ï inrichtingen noodig zijn. Voor den ï bouw van nieuwe gasthuizen wordt ï door den Minister aan de gemeentei besturen aanbevolen, geen toestemming i te verleenen, tenzij voor de tuberi culoselijders afzonderlijke inrichtingen, t naar de beproefde ervaring der volks; sanatoria, zijn ontworpen. Maar de tuberculeuzen zelf!? Is met het oog op alle andere verpleegden in de algemeene ziekenhuizen de verwijdering van tuberculoselijders on voorwaardelijk aan te raden, de vraag rijst nu, of ook de tuberculeuzen zelf hiermee gebaat zullen zijn. infecties bloot, die het verloop hunner ziekte bespoedigen. Misschien nog grooter is voor hen het gevaar van de zoogenaamde gemengde infecties. Besmetten zij hun buren met tuberkelbacillen, de buren reciproceeren deze ongewilde beschadiging, door hun tuberculeuze zaalgenooten in ruil voor de van hen afkomstige tuberkelbacillen allerlei andere microben te doen inademen, waarvan verschillende op het tuberculeus proces een noodlottigen invloed uitoefenen. Op de gewone ziekenzalen is een onderlinge besmetting met de van lijders aan influenza, acute longontstekingen enz , afkomstige ziektekiemen zoo goed als onvermijdelijk. Zakelijk oordeelende, is het om deze reden voor de teringlijders zelf van groot belang, te worden verpleegd in bizondere inrichtingen, waar de regels der sanatoria kunnen worden opgevolgd. Hier komt nu echter een gevoelsargument aan het woord: Hoe werkt deze maatregel psychisch ? Is het voor de patiënten niet ontmoedigend, omringd te zijn door louter teringlijders voor wie de horizon zoo weinig rooskleurig is getint? Tegenstanders hebben reeds het woord «sterfhuizen” uitgedacht. Men kan hierover lang en breed »van gedachten wisselen”, zonder de zaak verder te brengen. De een zal wijzen op het optimisme van de meeste teringlijders, het niet-inzien van den ernst van hun toestand; op de hoopvolle verwachtingen, die de opname in een open-lucht-inrichting, waar voor hen de illusie van een sanatoriumbehandeling wordt [verwerkelijkt, verlevendigen moet; op het weldadig bewustzijn van geruststelling, dat zich van hen meester zal maken, wanneer zij zich bevinden in een huis, in ’t bizonder voor hen bestemd, en niet in een hospitaal, waar zij hoogstens worden geduld. De tegenstander zal van deze momenten de beteekenis ontkennen .... en zoo kan men voortgaan. De praktijk alleen kan het antwoord geven. De praktijk heeft het antwoord gegeven ; en dit luidt niet twijfelachtig. Het heeft alle sombere verwachtingen en voorspellingen beschaamd.

n Weder voorbeelden en feiten, statistieken, waarmede dit betoog doorspekt n is, en die er zulk een kracht van bewijs !- aan geven. De ziekenhuisverpleging van tering1 lijders heeft in de laatste jaren in r verschillende landen snelle uitbreiding i, gekregen, t Enkele grepen: Het «Neutuor Royal Hospital” op i Wight in 1869 is een van de Engelsche 3 modelinrichtingen. Iedere patiënt heeft 3 er zijn eigen kamer. Het in paviljoens ï gebouwde ziekenhuis is even volmaakt 3 als het beste sanatorium voor openï lucht-behandeling ingericht. De 134 t zieken zijn over 10 paviljoens verdeeld. - De verpleegprijs is nog niet eens een ; gulden per dag. In Noorwegen hebben de veri pleeginrichtingen voor vergevorderde ■ tuberculeuzen zich zulk een populariteit verworven, dat over het geheele land een steeds wassende beweging is ontstaan om gelden voor dit doel te verzamelen. En met succes. De beweging is hier sterk gedecentraliseerd. Elke gemeente, of elke groep van kleine gemeenten, zorgt voor haar eigen inrichting, waarvan elk voor de opname van t\ -f/vf Ofl ,— »•— •_ i ■ « sPflegeheime” opgericht. Zoo heeft * bijv. het district Noord-Drontheim, met een bevolking van 80.000 inwoners, 5 zulke ziekenhuisjes. In het koninkrijk Rumenië bestaat te Boekarest een isoleer-ziekenhuis voor tuberculeuzen uit die stad. De Regeering heeft voor den bouw van dit hospitaal aan den Bond tot bestrijding der tuberculose 200.000 gulden, en voor de inrichting 50.000 gulden toegestaan en draagt voor het onderhoud jaarlijks 75.000 gulden bij. De gemeente Boekarest stond voor dit doel kosteloos een met hoornen beplant terrein van 7 H.A. af. Dit terrein is nu bebouwd met 3 huizen. Het eerste huis heeft een aantal kamers met 4 bedden, een aantal kamers met 2 bedden en een lighal. Er is plaats voor 60 patiënten. Het dient voor de verst gevorderde gevallen. Het tweede huis is als een gewoon sanatorium te beschouwen, waarin 30 patiënten kunnen worden verpleegd. Het derde huis is een consultatiebureau, type-Calmette. De geheele inrichting verleent uitsluitend aan onvermogenden hulp, en wel geheel kosteloos. Te Rome is een tuberculosehospitaal waaraan tevens een consultatiebureau en een polikliniek verbonden zijn. De stad Venetie zal op de Isala grazia een tuherculose-ziekenhuis doen bouwen en dit geheele eiland voor de verpleging van teringlijders in gebruik nemen. In Duitschland loopt het aantal in de tientallen, Prof. Cornet, deze gezaghebbende schrijver, dien men veilig de vader der practische tuberculosebestrijding in Duitschland noemen mag, heeft onlangs den eisch gesteld, dat de bestaande volks-sanatoria grondig in corpore et membris zullen worden hervormd, en verlangt niet meer of minder dan dat zij voor de zware zieken zullen worden ingericht, opdat — om zijn woorden te gebruiken — »diese dauernde und schlimmste Quelle der Infektionsgefahr, die am Marke unseres Volkes zehrt, endlich aus ihren Familien eliminiert werde”. »Nur dann”, zegt hij, «haben wir Aussicht, den gewaltigen Verheerungen der Tuberkulose Einhalt zu tun”.

Telkens, door zijn betoog heen heeft > dokter van Gorkom toepassingen gegeven op de toestanden in de stad zijner inwoning den Haag. En in een achttal bladzijden bespreekt en bepleit hij ten slotte de oprichting van een tuberculoseziekenhuis in ’s Rijks hoofdstad. Hij stelt zich dit jvoor in den vorm van 7 paviljoens elk voor 60 patiënten; waarvan 4 onmiddellijk worden ingericht en in exploitatie gebracht, terwijl de bouw van de drie laatste plaats heeft naar gelang de ervaring de bevestiging der behoefte er aan levert De ruimte ontbrak ons om meer dan de hoofdzaken uit de brochure van den heer van Gorkom mede te deelen. Het zal genoeg zijn om belangstelling voor ’t werkje te hebben ingeboezemd en misschien ook hen, die ’t contagionistisch standpunt van den schrijver niet deelen, tot geheele lezing opwekken. Moge ’t in handen komen van velen, van allen vooral, die, zij het ook nog zoo geringe invloed kunnen uitoefenen op de tuberculosebestrijding in onze * provincie, waar jaarlijks duizend menschen aan tering sterven ....