Twentsch dagblad Tubantia en Enschedesche courant en Vrije Twentsche courant

De grote middenstands-actie, welke thans v/ordt ondernomen, is georganiseerd in verband met het 45-jarig jubileum van de oudste Middenstandsvereniging ter plaatse, de Enschedese Handelsvereniging. Deze organisatie heeft in de loop der jaren een belangrijke rol gespeeld in het stedelijk leven van Enschede. Nog steeds is de E.H.V. een bloeiende vereniging, hoewel het na de bevrijding uitermate moeilijk was de zaken weer op gang te brengen. Want tijdens de oorlog behoorde de E.H.V. tot de verboden organisaties en daarna kostte het de allergrootste krachtsinspanning de organisatie weer op peil te brengen. Middenstandsacties konden in de eerste jaren niet worden ondernomen, want daarvoor was de schaarste aan goederen te groot. Dat het nu echter wel zover is kan als een heugelijk verschijnsel worden beschouwd.

Herinneringen aan bewogen tijden Het waren prominente Enschedese figuren, die in 1904 de Enschedese Handelsvereniging stichtten. De heer G. Elhorst, jaren lang wethouder van Enschede en lid van de Tweede Kamer, was de eerste voorzitter. Van het eerste bestuur maakten verder deel uit de heren: G. J. Seinhorst, J. Korte, M. Heymans, B. J. Maseland, H. Kamp Jr. en G. Kruisink Van meet af vervulde de vereniging een rol in het stedelijk leven van het toen snel groeiende Enschede. Maar de grote betekenis der E.H.V. bleek pas in de jaren van de eerste wereldoorlog, toen veel van de werkkracht en het organisatievermogen der bestuurders werd gevergd. DE KASSIERSBRIEFJES. Toen in Augustus 1914 de eerste wereldbrand uitbrak, heerste er in Enschede min of meer een paniekstemming. Een groot deel van de bevolking had de waan-gedachte, dat het papieren geld waardeloos zou worden. Met het gevolg, dat iedereen guldens, rijksdaalders en ook kleinere muntspecie ging oppotten. Het onvermijdelijk gevolg was, dat in enkele dagen groot gebrek aan pasmunt ontstond. In een arbeiders-centrum als Enschede bracht dat vanzelfsprekend de grootst mogelijke moeilijkheden mee. De bankiers stelden de uiterste pogingen in het werk om voldoende zilvergeld te krijgen, maar hierin slaagde men niet, zodat de fabrikanten hun arbeiders niet konden betalen. Het Gemeentebestuur en vooral burgemeester Edo Bergsma, die in deze dagen een grote werkkracht ontwikkelde, greep toen in en ontwierp het plan om door middel van z.g. Kassiersbriefjes te voorzien in de tijdelijke nood aan pasmunt. Hieronder volgt een afbeeling van zo'n briefje:

Betaalbaar binnen 10 dagen. B No. 1 ONTVANGEN van defl Heer B. W. BLIJOENSTEIN Jr. de Somma van VIJF EN TWINTIG CENT. waarde ia rekening. ENSCHEDE 6 Augustus 1914. • • Ook betaalbaar bij de :: AMSTERDAMSCHE BANK H en de f» B. HöPINK, alhier. • • :: Zegge f Hei Gemeentebestuur van Enschede,

De briefjes werden uitgegeven ln waarden van f 0.25, f 1 en f 2.50. Maar hoe goed de naam van Edo Bergsma ook klonk, welk een rotsvast vertrouwen men ook had in het bankiershuis B. W. Blijdenstein Jr., de bevolking bleef argwanend en velen weigerden de gemeentelijke kassiersbriefjes in betaling te nemen. Maar toen bleek de grote betekenis der Enschedese Handelsvereniging. Burgemeester Bergsma riep het dagelijks bestuur op een spoedvergadering ten stadhuize bijeen en daar stelde de burgervader voor, dat de winkeliers van Enschede bekend zouden maken, dat de kassiersbriefjes in betaling werden genomen. De conferentie werd bijgewoond door de heren H. F. van Baaren, Joh. C. Tromp en G. Kruisink. De burgemeester deed een krachtig beroep op de handeldrijvende middenstand om te helpen een paniek te voorkomen. Tenslotte werd door het dagelijks bestuur der E.H.V. de toezegging gedaan, dat alle middenstanders, die van goede wille waren een raambiljet op zouden hangen waarop te lezen stond: „Om voprlopig en tijdelijk te voorzien in de behoefte aan pasmunt zullen door de gemeente Kassiersbriefjes worden uitgegeven. De briefjes kunnen in betaling worden gegeven bij de kassiers hier ter stede. Zij worden hier in betaling aangenomen voor gekochte winkelgoederen." Alle Enschedese winkeliers voldeden aan de oproep van Burgemeester en E.H.V. en zodoende werden ernstige strubbelingen voorkomen. Hierbij bleek hoe belangrijk een hechte samenwerking tussen Gemeentebestuur en middenstanders in deze moeilijke dagen was. Tijdens de eerste wereldoorlog werd die samenwerking in tal van gevallen herhaald. Distributie. In de jaren 1914—1918 was de distributie 'heei anders geregeld dan tater; toen had men plaatselijk nog grote invloed. Plaatselijk werden inkopen eedaan en hoe beter de leiding van de dienst met de zaken op de hoogte was def meer welvoorzien was de dis van de inwoners. In sommige gemeenten leidde die zelfstandigheid tot het kepen Van grote stroppen.

In Enschede werd echter onder leiding van dr. W Luxwolda een zeer talentvol beleid gevoerd. De middenstand werd hierbij ingeschakeld en een speciale commissie uit de E.H.V. heeft in die dagen heel wat werk verzet. Zo waren er een Bemiddelingscommissie en de Commissie van inslag. Précair was soms de taak van die commissies want er waren nogal eens moeilijkheden wanneer een winkelier de verdenking op zich laadde aan smokkelaars te hebben verkocht. Want in die dagen was de verleiding groot om tegen goede prijzen aan smokkelaars te verkopen, die de waren naar het „grosse Vaterland" transporteerden. Steeds weer moesten de mannen van de E.H.V. bij twijfelachtige gevallen als pleitbezorger optreden.

Op een middag in de week werd spe ciaal zitting gehouden voor mensen die moeilijkheden hadden Na afloop kwamen ook de vertegenwoordigers der douane en vooral de toendertijd in Enschede zeer bekende heer Kempers speelde hierbij een grote rol. Meermalen kwam het voor dat een deputatie van de E.H.V. naar de directie der Belastingen in Zwolle moest en zelfs is men een paar maal bü de minister op audientie geweest. De heer J. J. Drost, de latere wethouder en ook een vooraanstaand bestuurslid en voorz. van de E.H.V., heeft zelfs eens in Almelo gepleit voor een gevangen winkelier, voor wie hij onmiddellijke invrijheidstelling wist te verkrijgen. Vele hoogtepunten. Het verenigingsleven van de E.H.V. heeft vele hoogtepunten gekend. Een daarvan was de luisterrijke herdenking van het 25-jarig bestaan in 1929 toen ter gelegenheid van het jubileum der E.H.V. de Koninklijke Nederlandse Middenstandsbond sijn jaarlijks Congres in Enschede hield. Burgemeester Bergsma wilde door het bijwonen van alle feestelijkheden en van het Congres uiting geven aan zijn grote waardering voor het werk van de georganiseerde middenstand Ook na de 30'er jaren toen een grote crisis ons land teisterde en de middenstand in een benarde positie verkeerde heeft de oude Enschedese Handelsvereniging naar recht van bestaan oewezen. Na de bevrijding is zij opnieuw opgericht en het ledental is weer zeer aanzienlijk. Wij noemden hiervoor reeds enkele Drorriinente figuren van de E.H.V. o.a. de heer H. F van Baaren. die ïarenlane bestuurslid is van de Kon. Nederl. Middenstandsbond. Voorzitters waren behalve de reeds genoemden o.m. de heren A. Ha«sink J. Bokhove. C. G. Campagne A. H. Rekers, I Cohen Barnstein en W J. Spiele. De huidige voorzittei de heer E A. Borg is een der oude beproefde krachten in de vereniginer. d e vroeeer het voorzitterschaD reeds h'-eft bekleed De reajlementsbepahng. dat een bestuurslid hooesten 5 i&ar achtereen zittine mocht he'iben heeft een goede invloed geh&d: er kwamen voortdurend nieuwe kraenten en daardoor heeft de E.HV. steeds een uitgebreid kader bezemen Van desenen. dip in de I ood der iaren zeei veel hebben gedaan voor de E H V.. moeten in ne Kii7or\der nnc worden eenoemd willen de h^er F S Woudstra en de heer M G. Meyerink.

E. A. BORG voorzitter van de jubilerende Enschedese Handelsvereniging.

rr is weer een campagne begonnen " — een vreedzame gelukkig. De middenstand van Enschede trekt ter gelegenheid van het 45-jarig bestaan van de Enschedese Handelsvereniging gezamenlijk op. Door een groot opgezette actie wil men opkomen voor de handhaving van zijn plaats in het economisch organisme, een daad welke om de energie die er uit spreekt waardering verdient. De middenstanders zullen opnieuw tonen, dat zij in staat zijn aan de niet altijd gemakkelijke eisen van het publiek te voldoen. Ongetwijfeld zullen zij daarvan de vruchten kunnen pluk ken en dankbaar kunnen zijn voor het denkbeeld hunner organisaties om hen op een doeltreffende wijze terzijde te staan. Want extra-inspanning geeft aan leiding tot extra winkelen. Winkelen — één van die gezellige Hollandse woorden, die vooral voor de huisvrouw een kaleidoscoop van aangename herinneringen oproept. Het zal prettig zijn rond te dolen in de stad met iedere zaak zo haar eigen attractie en cachet. Een wereldje op zichzelf, waarin men van winkelierszijde niets ongedaan zal laten om zo overzichtelijk mogelijk met zijn in bonte verscheidenheid te koop aangeboden artikelen voor de dag te komen. In tegenstelling tot de mannen, die merendeels het winkelbezoek als een noodzakelijk kwaad beschouwen en het 't bedienend personeel al heel gemakkelijk maken door hun snel gemaakte keuze, achten de dames het tot haar specifieke taak om niet over één nacht ijs te gaan. Dat ze daarbij op deskundige voorlichting der winkeliers kunnen rekenen, men kan er

van overtuigd zijn. De winter staat voor de deur; nieu. we behoeften doen zich gevoelen — ook uit die gezichtshoek bekeken is het organiseren der MiddenstandsWinkelactie juist gezien. De winkels bieden veel ruimer keuze dan de laatste jaren het geval was en daarmee is een wijziging ingetreden in de tijdens de oorlog vaak veranderde verhouding tussen winkelier en klant. Deze laatste is — naar het woord van mr. Milius bij de opening van de laatste jaarbeurs — weer koning geworden. Dat moet hem met meer graagte doen winkelen! In dit nummer van ons blad vindt men verschillende aspecten met betrekking tot het middenstandsleven en de jubilerende vereniging vermeld We wensen de E.H.V. hartelijk geluk i hopen, dat zij en de met haar ii de thans ondernomen actie samenwerkende R.K. en Chr. Middenstandsverenigingen, met voldoening op de komende dagen zal mogen terugzien.

TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG bestond in Enschede de zgn. Bemiddelings Commissie ter zake Distributie en Inslagregeling, zoals de naam officieel heette. Deze commissie bestond uit: Zittend v.l.n.r. de heren Campagne, W. Spiele, I. Cohen Barnstijn, E. A. Borg, Gosseling. Staande v.l.n.r. Smit, Moeken, J. Meijer, J. Muller en Kieskamp.

Nu de Enschedese Handels Vereniging op het punt staat haar 45-jarig jubileum te vieren, kan het zijn nut hebben, enkele hoogtepunten uit het bestaan der E. H. V. naar voren te brengen. Voor mij liggen de feestuitgaven van het 25- 30- en 35-jarig bestaan (het 40-jarig jubileum werd door tijdsomstandigheden niet gevierd) en ik kan mij niet losmaken van alles wat in die jaren van Hoog-conjunctuur op het gebied van middenstandsorganisatie, door de E. H. V. is gedaan. Van het eerste bestuur is momenteel niemand meer in leven Het werd gevormd door de heren G. Elhorst, voorzitter, G Kruisink, secretaris, B. J. Maseland, penningmeester, J. Korte, M. Heymans, G. J. Seinhorst en HKamp Jr.

Het hoogtepunt in het bestaan der E. H. V. is geweest de viering van het 25-jarig jubileum- Immers te.' ere daarvan, hield de Koninklijke Nederlandse Middenstandsbond zi.in 26ste Congres te Enschede. Na 20 jaren is bij velen In stad en land de herinneringen aan dat congres en aan de feesten nog levendig. Het congres te Enschede nam een ereplaats in tussen al de congressen, die in de loop der jaren hadden plaatsgevonden Het congres-nummer was het mooiste meest actuele da* tot op dien dag was verschenen over de gehele periode en stond wat inhoud en uitvoering betreft op hoog peil. Drie dagen is er hard gewerkt maar ook feestgevierd De geestdrift steeg van dag tot dag, en geen wanklank is gehoord. Aan het feestdiner werd deelgenomen door hoge functionarissen van Land, Provincie en Gemeenten, die trouwens ook het congres in zijn geheel heben bijgewoond. Ook het

Gemeentebestuur van Enschede liet zich niet onbetuigd Daar was de officiele ontvangst der congressisten door B. en W. Ook bood het gemeentebestuur aan alle deelnemers aan 't congres een autotocht aan, waarbij aan de gasten onze parken, fabrieken sportvelden, de fraais woonwijk „Pathmos", en verder alles waarop de bewoners van Enschede trots zijn werd getoond. De tocht eindigde met een bezoek aan Oldenzaal en de Lutte, waar tevens een hartelijk en vrolijk afscheid plaatsvond. Burgemeester Edo Bergsma en enkele Wethouders hebben congres en feesten van het begin tot het einde meegemaakt. Tot een der mooiste herinneringen behoort de

Eerste feestavond Door het bestuui dei E. H. V. werd aan het bestuur van het „Meeuwsenfonds" een Twentse baKsteen aangeboden, gevuld met 10 goudentientjes in de vorm van een M (Meeuwsenfonds). De geestdrift cteeg echter ten top, toen de voorzitter der plaatselijke Propaganda Commissie, de jubilerende vereniging een feestgave aanbood, bestaande uit eer lijst met de namen van 85 nieuwe leden plus een chèque van f. 425,- zijnde een gedeelte van de contributie der nieuwe leden. Het cabaret op de eerste feestavond was geheel samengesteld uit amateurs, leden van de E. H. V. en jonge miduenstanders. Ook het congres stond op hoog peil, en de onderwerpen van de prae-adviseurs waren voor dien tijd actueel. Zo zou ik door kunnen gaan en gebeurtenissen ophalen, uit het

(Zie vervolg pag. 2)

HERINNERINGEN

(Vervolg van pag. 1)

Roemrijk verleden der E.H..V. maar dan zou deze beschrijving voor een krantenartikel te lang worden. Een ding dient nog vermeld, namelijk de actie in de jaren 1933-34, 1934-35 en 1935-36 ten bate van „Winterhulp" thans „Comité Kleding en Dekking". Deze actie door de gezamenlijke middenstandsorganisaties gevoerd had tot resultaat, dat respectievelijk f 4000 — f 2500 — f 1000 aan het Comité kon worden afgedragen. De reclame, die tijdens deze acties door de handeldrijvende middenstand werd gevoerd, was van een afmeting, zoals maar zelden voorkomt. De woorden „Winterhulp" en „Middenstand" werden in die dagen, duizenden malen gesproken en geschreven. Het Comité, de Middenstand en niet te vergeten de uitgevers van nieuwsbladen zijn er wel bij gevaren. Dat alles is nu verleden tijd. Heel veel zal er moeten veranderen, om strijdlust, activiteit op het gebied van plaatselijke organisatie, weer op het oude peil te brengen. De orlog heeft honderden actieve organisaties zowel moreel als financieel lamgeslagen. Er is een groot gebrek aan jonge krachten, die naar het voorbeeld der ouderen, bereid gevonden worden, een deel van hun tijd en energie, ten behoeve van het welzijn van hun standgenoten, te offeren. Dat isj[ voor hen en hun gezin geen verloreii tijd. Men komt met veel, waar men anders buiten staat, in aanraking; Alle wetenschap en ervaring worden onbewust verdisconteerd in eigen zaak en gezin. Laat ons ten slotte de hoop uitspreken, dat de Middenstands-Jubileum-week, opgezet door de drie Middenstandsorganisaties en de Middenstands-Centrale ter gelegenheid van het 45-jarig jubileum van de Enschedese Handelsvereniging, een groot succes moge worden. Dat de resultaten zo mógen zijn, dat men nog lang met genoegen aan deze actie terug denkt. Dat zij voor de jongeren een aansporing mag zijn. om hun sterke schouders te zetten onder het werk der Middenstands- Organisaties. Zodat, wanneer het halve eeuwfeest wordt herdacht, men op een staat van dienst kan wijzen, waarop met gepaste trots kan worden teruggezien. H. F. VAN BAAREN.

H. F. VAN BAAREN

Zeer juich ik het toe, dat het 45-jarig jubileum van de Enschedese Handelsvereniging aanleiding is. dit jubileum te vieren op een wijze, die dg middenstandsgedachte nog eens in het licht zal plaatsen van de belangstelling van stadgenoot en vreemdeling. Nog verheugender acht ik het. dat de confessionele organisaties evenzeer aanleiding hebben gevonden aan de herdenkingsplannen haar volledige medewerking te verlenen.

Daaruit blijkt een zin tot samenwerking die. bij alle verschillen van inzicht die er op religieuze en andere terreinen mogen zijn, het gemeenschappelijk groepsbesef niet te kort doet, die er — integendeel — toe geleid heeft, de handen in elkaar te slaan teneinde aldus het jubileum der E .H.V. op waardige wijze te herdenken, revens wordt daardoor het algemeen mid■Ic'standsbelang en fin breder verband qezien) het belang der gemeente Enschede gediend. Mijn hartelijke qelukivensen verder aan het adres der samenwerkende middenstandsorganisaties. Ik hoop, dat de plannen die zij in voorbeeldige samenwerking op touw hebben gezet, in de praktijk in alle opzichten mogen slagen. M. VAN VEEN. Burgemeester van Enschede.

ADVERTENTIE KNIPSEL-PRIJSVRAAG DONDERDAGAVOND zal de lezer op een pagina van Tubantia een groot aantal genummerde knipsels uit advertenties vinden Deze knipsels zijn alle ontleend aan advertenties, welke in dit „Middenstands-Winkelnummer" (bijlage van Tubantia) zijn afgedrukt Ga aan de hand van de knipsels, welke wij Donderdag in Tubantia afdrukken na, uit welke advertenties deze genomen zijn. Daarna zendt gij ons in een couvert met vermelding van Uw naam en adres een lijst in van Uwe bevindingen, luidende b.v. no. 1. Fa, Pietersen; no. 2. Fa. Willemsen, enz. Op het couvert moet vermeld worden „Knipselprijsvraag". Voor de goede oplossingen stellen wij beschikbaar: 1 prijs van ƒ 50.— 3 prijzen van ƒ 25.— prijzen van ƒ 20.— 10 prijzen van ƒ 10.— 15 prijzen van ƒ 5.— Totaal vierhonderd gulden aan prijzen Bij meerdere goede oplossingen beslist onze redactie. Men beware dit Middenstands-Winkelnummer dus goed en lette Donderdagavond op de pagina in Tubantia met de advertentie-knipsels DE INZENDING VAN DE OPLOSSING KAN GESCHIEDEN TOT UITERLIJK 7 NOVEMBER 12 UUR.