Twentsch dagblad Tubantia en Enschedesche courant

Jeveel formalisme en bureaucratie de oorzaken Heden Is voor publicatie vrijgegeven het rapport van de Commissie van onderzoek inzake het verstrekken van pakketten door het Roode Kruis en andere instanties aan Nederlandse politieke gevangenen in het buitenland gedurende de bezettingstijd, alsmede inzake het evacueren van Nederlandse gevangenen kort voor en na het einde van de oorlog.

Na de oorlog, aldus dit rapport, werd uit verhalen van gerepatneerden bekend, dat Nederlandse politieke gevangenen tijdens hun verblijf ln concentratiekampen, tuchthuizén en gevangenissen in Duitsland, in vergelijking met gevangenen van vele andere nationaliteiten, op uiterst schrale wijze waren voorzien van Rode Kruis-pakketten, wat tot gevolg had, dat duizenden het leven hadden verloren, die bij een wat ruimere voorziening van pakketten waarschijnlijk het leven zouden hebben kunnen behouden. Om de gegrondheid van dezé critiek te onderzoeken werd besloten een commissie van 5 leden in het leven te roepen en het resultaat van het onderzoek is in het rapport neergelegd. Uit de rapporten en de getuigenverklaringen blijkt <#at de Nederlandse krijgsgevangenen gedurende de oorlog wel Rode Kruis-pakketten hebben ontvangen, doch in mindere mate dan krijgsgevangenen van andere nationaliteiten. De voedingstoestand van de Nederlandse politieke gevangenen in de concentratiekampen was zeer slecht. Nederlanders ontvingen zo weinig, dat dit aan duizenden het leven heeft gekost. Opgemerkt moet worden, dat de Russen en de meeste Balkanbewoners nooit iets kregen. Na September 1944 werd de toestand nog aanmerkelijk slechter als gevolg van het feit. dat geen particuliere pakketten uit Nederland meer konden worden gezonden. Politieke gevangenen in tuchthuizen en gevangenissen ontvingen doorgaans geen enkel pakket als gevolg van de afwijzende houding der gevangenisdirecties. Het totaal aantal Nederlandse krijgsgevangenen in Duitsland bedroeg ongeveer 10.500 personen, waarvan er 22 als vermist zijn opgegeven en 244 als overleden zijn geregistreerd. Het aantal over de grenzen afgevoerde politieke gevangenen bedroeg 28.935 waarvan als gerepatrieerd zijn vermeld 6.872, overleden (voor zover geregistreerd 16.167) er nog als vermist staan opgegeven maximaal 3000. Van de circa 140.000 joden hier te lande werden er 110.000 naar het buitenland afgevoerd, waarvan slechts 6000 terugkeerden. Aan het begin van de dodenmars vertrokken op 21 April 1945 uit Sachsenhausen ongeveer 900 Nederlanders. Hiervan is het grootste deel onderweg om het leven gekomen. Naar aanleiding van de aan de grensstations gehouden tellingen van uit Duitsland terugkerende politieke gevangenen moet worden aangeno men, dat ten slotte van deze groep niet meer dan 236 het vaderland hebben bereikt.

DE EVACUATIE Gedurende het onderzoek is de commissie sterk onder de indruk gekomen van het feit, dat niet alleen grote aantallen politieke gevangenen door uithongering om het leven zijn gekomen, maar dat bovendien een aanzienlijk aantal nog had kunnen worden gered indien de nodige maatregelen zouden zijn gefaomen voor 'n vlotte evacuatie der politieke gevangenen en gedeporteerde Joden kort voor en ogenblikkelijk na de bevrijding. Het is daarom, dat de commissie zich veroorloofd heeft, haar oorspronkelijke opdracht te verruimen door een zo spoedig mogelijk onderzoek in te stellen naar de evacuatie en repatriëring der politieke gevangenen van de onderscheidene bezette landen. J Tegen het einde van de oorlog deden zich door onderhandelingen tussen graaf Bernadotte en Himmler mogelijkheden voor om gevangenen uit concentratiekampen te evacueren

Hierdoor . moet verklaard worden de evacuatie van alle Noren en Denen uit alle Duitse concentratiekampen naar Zweden. Ondanks de tegengestelde verklaringen van oud-minister van den Tempel is de commissie van mening, dat verzuimen en nalatigheden van onze Londense autoriteiten, in dit geval met name van mr. M. de Groot, ambtenaar bij het departement van Sociale Z

De Prins-Bernhard-Kapel. die morgen wordt ontbonden, heeft gistermiddag op het paleis Soestdijk met enige vrolijke marsen afscheid genomen van prinses Jullana en prins Bernhard. Prinses en prins inspecteerden de op het gazon voor het palels opgestelde kapel, die de onafscheidelijke Kees de bok en de Ben gaalse geit Miky in haar gelederen had medegevoerd. Gedurende de marsen kwam prinses Margriet aan de hand van haar verzorgster op de maat van de muziek aangehuppeld. Het prinsesje maakte daarop kennis met het jongste lid van de kapel: Jan Binan, het Indone' sische jochie, dat door een van de leden van de kapel is geadopteerd en dat aan prins Bernhard zonder schroom verzocht hem toestemming te geven als tweede naam Bernhard te mogen dragen, hetgeen werd ingewilligd. Miky de geit werd aan prins Bernhard overgedragen met het verzoek de geit op zijn beurt aan de prinsesjes te willen geven. grandi vrijgesproken. Graaf Dino Grandi, Italiaans ambassadeur te Londen tijdens het bewind van Mussolini, is door een bijzondere rechtbank te Rome vrijgesproken van beschuldigingen wegens fascistische activiteit.

Weersverwachting, medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt, geldig van Dinsdagavond tot Woensdagavond. Later iets zachter. ' N Zwaar bewolkt met plaatselijk enige sneeuw of regen. Aanvankelijk temSeratuur om het vriespunt, later idelijk weer iets zachter. Meest matige, geleidelijk verder naar Noordelijke richtingen draaiende wind. Woensdag 3 December: Zon op J.26 - onder 16.32 Maan op 20.49 — onder 12.53

1. Dat voor de hulpverlening aan de Nederlandse krijgsgevangenen zowel door het Nederlandse Rode Kruis te 's-Gravenhage als door het London-Committee het N.R.K. en de Nederlandse regering te Londen veel is gedaan om deze gevangenen van voedselpakketten en kleding te voorzien. 2. Dat de resultaten van de hulpverlening aan polftieke gevangenen in het buitenland vanuit Nederland belangrijk beter hadden kunnen zijn, indien het toenmalig functionerend hoofdbestuur van het N.R.K. te 's-Gravenhage meer moed, initiatief en fantasie had getoond door hulpverlening, ondanks alle tegenwerking der Duitsers, desnoods langs illegale wegen, toch door te zettén. 3. Dat de Nederlandse regering te Londen haar taak betreffende de zorg voor de politieke gevangenen en gedeporteerde Joden afgeschoven heeft op andere instanties, zonder er zich voldoende van te overtuigen, of deze taak naar behoren werd uitgevoerd.

4. Dat het een grove nalatigheid van de Nederlandse regering te Londen en het Londen-comité is geweest, dat tot Juni 1944 geen enkele maatregel, zelfs niet het registreren van aldaar bekende namen van politieke gevangenen en gedeporteerde Joden, was genomen om de directe hulpverlening aan genoemde gevangenen te organiseren, zulks in tegenstelling met andere naties. 5. Dat iit de jaren 1944 en 1945 de activiteit van de meeste officiële Nederlandse instanties te Londen nog zo gering was, en eventuele toegezegde financiële hulp zo traag werd uitbetaald, dat iedere poging tot hulpverlening vrijwel tot mislukking gedoemd was. 6. Dat het departement ,van Sociale Zaken en de onder dit departement ressorterende repatriëringsdienst door hun onvoldoende medewerking — ondanks de activiteit van enkele ambtenaren — er de oorzaak van zijn, dat belangrijke kansen tot hulpverlening via Zweden door middel van evacuatie niet zijn benut. 7. Dat de geringe steun, die de vluchtelingen en gevangenen in onbezet Frankrijk en Spanje ontvingen, te wijten was aan de onvoldoende belangstelling van die autoriteiten in Lissabon en Madrid, van wie een zorgvuldige behartiging van de belangen van deze vluchtelingen en gevangenen had mogen verwacht worden. 8. Dat de geringe hulpverlening aan politieke gevangenen en gedeporteerde Joden door middel van pakketzendingen en de practisch geheel mislukte hulpverlening door middel van evacuatie vanuit Zwitserlanc. voornamelijk een gevolg zijn van de zeer onvoldoende steun aan het particulier initiatief van de zijde van het Nederlandse gezantschap en de officiële vertegenwoordiging van het LondonCommittee van het Nederlandse Rode Kruis, welke instanties niet begrepen, dat zij allé prestige overwegingen ter zijde hadden te schuiven en alle hulp hadden te aanvaarden, die hun spontaan geboden werd. 9. Dat alle bovengenoemde grotere en kleinere tekortkomingen vrijwel alle terug te brengen tot een tekort aan initiatief, durf en fantasie en een teveel aan formalisme en bureaucratie er de oorzaak van zijn, dat duizenden Nederlanders

het leven hebben verloren welke, naar menselijke berekening, bij tijdige hulpverlening zouden zijn gered. 10. Dat het noodzakelijk is, dat in de toekomst naast de internationale regeling voor de verzorging van krijgsgevangenen, civiele geïnterneerden en gijzelaars ook een status tot stand komt voor de politieke gevangenen en de burgerbevolking. •

VERDELING VAN PALESTINA

BUITENIANDS OVERZICHT

Tito's reis naar Bulgarije. DE DRAMATISCHE SITUATIE waar in de vierde Franse republiek zich op het ogenblik bevindt overschaduwt alle gebeurtenissen in de wereld met inbegrip van de conferentie der vier ministers van buitenlandse zaken te Londen. Overeenstemming van betekenis werd daar gisteren niet verkregen. Alleen een Amerikaans voorstel over de wijze waarop op de toekomstige vredesconferentie zal worden gestemd schijnt behoorlijke kansen te hebben, maar dit resultaat, dat verkregen, werd na lange onderhandelingen, is als gering te beschouwen. De toestand in Frankrijk staat te Londen op de achtergrond en het moet niet als toevallig worden beschouwd dat juist nu de Franse communisten alle moeite doen — onder welke^ motieven* dan"ook"—*de fündamenten van de republiek aan het wankelen te brengen. Daarbij zit het Hnpi vnor om het hechte Westelijke blok Inzake het Duitse probleem te doen splijten en de verwezenlijking van het plan Marshall onmogehlk te maken. Het bezoek van Thorez aan Moskou onder de huidige omstandigheden heeft sterk de aandacht getrokken en in Frankrij k denkt men er het zijne van. Minister Mitterand heeft gisteren in de nationale vergadering

enkele woorden gewijd aan het bezoek van den communistischen partijleider, hetgeen de oorzaak was van groot rumoer. Het economisch leven in Frankrijk is lam gelegd en men is van de totale chaos niet ver verwijderd Het lijkt of een revolutionnaire beweging niet meer is' te stuiten. Het oproepen van troepen en het bezetten van de radiostations zijn uitingen van de gespannen

atmosfeer in de Franse republiek, waar de communisten een sterke troef vormen in de handen van Moskou. Het is bekend dat minister Marshall de situatie in Frankrijk als „zeer gevaarlijk" beschouwt en hij vreest dat deze er toe zal bijdragen om het kleine beetje hoop op een overeenstemming ten aanzien van het Duitse orobleem te vernietigen. Telelijkertijd vinden in Italië handhaven. Telelijkertijd vinden in Italië oniusten plaats. Het verband met de toestand in Frankrijk is thans zonder meer duidelijk. Revolutie plegen vaak te beginnen met de „verovering van de straat" en het is nu de vraag of de regeringen van Frankrijk en Jtallë er in zullen slagen het gezag te

In de Balkan heeft de reis van den minister-president Tito naar Bulgarije de aandacht getrokken en men is van oordeel dat zij het onderdeel is van een plan tot het vormen van een gemeenschappelijk moederland der Zuid-Slaven. De vïce-premier van Bulgarije heeft verklaard dat deze federatie in een niet ver verwijderde toekomst zou plaats vinden. Albanië heeft inmiddels blijk van Instemming gegeven. Bulgarije en Joegoslavië hebben een militair-economisch pact ondertekend en het was merkwaardig te zien hoe langs de gehele route welke Tito op de terugreis volgde spreekkoren en plakkaten „getuigden" van de wil tot vorming van een federatie, terwill de régie voorts gezorgd had voor doeken waarop geschreven stond: Wij willen geen grenzen. Bij zijn terugkeer heeft Tito opgemerkt dat een federatie tussen de beide landen nog niet tot stand is gekomen, maar dat de samenwerking zo nauw zou zijn, dat van grenzen nauwelijks meer sprake was. Uit het laatste blijkt dat de satelliet-staten van de Sovjet-Unie zich willen aaneensluien (of worden opgedragen zich aaneen te sluiten) als reactie ,op de nauwe samenwerking tussen de grote Drie in het Westen. Of die samenwerking zq hecht zal worden als men zich in Bulgarije en Joegoslavië voorstelt, mag, gezien de jarenlange vijandschap, worden betwijfeld. Het is best mogelijk dat de communistische regeerders die met Russische steun op het paard zijn Teholpen, lustig aan het oarterén Taan. maar het is de vraag of het volk daarmede op den duur accoord gaat.

H.M. DE KONINGIN, DIE GISTEREN DE TAAK VAN REGEREND VORSTIN WEER OP ZICH NAM, Is te Amsterdam aangekomen voor Haar jaarlijks bezoek. H.M. neemt voor het Paleis op de Dam lachend de hulde van het publiek in ontvangst.

VECHTPARTIJ IN DE SENAAT

De Franse nationale vergadering is negen uren bijeen geweest in een rumoerige zitting, zonder dat zij aan het wetsontwerp tot bestrijding van sabotage toekwam. Te midden van heftige debatten voegde de minister voor pensioenen en oudgedienden, de radicaal Mitterland, den communistischen partijleider, Thorez, die hem in de rede viel, toe: „Houd Uw mond, Thorez. U heeft juist vacantie gehad en dat hebben wij niet". Deze toespeling op het verblijf van Thorez te Moskou, bracht de communisten in beroering. Zij begonnen met de deksels van hun lessenaars te slaan, zodat de zitting moest worden onderbroken.

Communist roept op tot muiterij Een andere communistische afgevaardigde, Calas. verklaarde, dat het leger moest weigeren orders te gehoorzamen „die tegen het volk gericht" waren. De president van de kamer, Herriot, protesteerde, dat Calas' uitlating „een oproep tot muiterij" was en bij stemming besloot de vergadering Calas tijdelijk van de bijeenkomsten uit te sluiten hetgeen deze evenwel weigerde. Toen de Assemblee na een korte onderbreking heropend werd. nam Calas onder toejuichingen van de communisten zijn plaats weer in. President Herriot verzocht liem de zaal te verlaten, doch, opnieuw door zijn partijgenoten toegejuicht, weigerde Calas en zeide dat de beslissing om hen gedurende 30 zittingsdagen uit te sluiten niet in overeenstemming is met de wetten der republiek. Herriot verdaagde hierop de zitting tot Dinsdagmiddag en verliet zijn plaats, gevolgd door de andere afgevaardigden. De communisten bleven echter achter en zongen de MarseilCalas, die hedenmorgen tot vijf uur in de vergaderzaal bleef zitten is daarna door de gewapende garde verwijderd. In de senaat ls het gisteren na een verhit debat van twee uur tot een

vechtpartil gekomen. Communistische afgevaardigden beschuldigden den eerste-minister Schumann, die de debatten bijwoonde, er van dat hij in 1914 Duits officier is geweest en voorts, dat hij de republiek had verraden. Op dat ogenblik geraakten de socialist Dassault en de communist Guyot slaags. Afgevaardigden van beide zijden mengden zich in het gevecht en het duurde verscheidene minuten alvorens de politie de orde kon herstellen. Te Parijs zijn de gebouwen waar radiozendstations zijn ondergebracht door troepen bezet om te voorkomen, dat onbevoegden zich toegang verschaffen. zo wordt van betrouwbare zijde vernomen. De maatregel is genomen naar aanleiding van berichten,

dat een stakingsactie in de genationaliseerde radiobedrijven mogelijk was. De Parijse politie heeft gistermorgen vroeg stakers uit vier Parijse centrales verwijderd. In Zuid-Frankrijk zijn nieuwe stakingen uitgebroken. Onderhandelingen mislukt. Volgens een communiqué van de communistische meerderheid in de C.G.T. zijn de besprekingen met de regering over de lonen „volkomen mislukt".

Gistermorgen zou minister L. Neher per K.L.M. van Schiphol naar Indië vertrekken. Een aantal regeringspersonen deed hem uitgeleide en het vliegtuig vertrok. Na ruim een half uur was de minister evenwei op Schiphol terug. Het toestel bleek een technische storing te hebben, zodat terugkeer noodzakelijk was. De reis moest worden uitgesteld tot hedenmorgen. Minister Neher is vertrokken met een drievoudige taak. Zoals hij in een kort vraaggesprek te kennen gaf, is hij in de eerste plaats naar de Oost vertrokken om in opdracht van de regering met dr. van Mook en ihr. van Vredenburg besprekingen te voeren over de instelling van een Collegiaal Orgaan, dat zich zal belasten met de uitgebreide werkzaamheden en ver antwoordelijkheden, die tot dusverre alleen op de schouders van den luitenant-gouverneur-generaal hebben gerust. In de tweede plaats heeft dit bezoek van minister Neher aan Batavia ten doel, dat hii naast dr. van Mook contact kan houden met de zojuist bij ministerieel besluit benoemde nieuwe delegatie, die op het Amerikaanse schip „Renville" politieke besprekingen gaat voeren met de republiek, onder toezicht van de Commissie van Drie, in de hoop tot een oplossing van het conflict te komen. „Wanneer de besprekingen op de Renville zo ver gevorderd zullen zijn, dat er beslissingen van grote importantie genomen moeten worden" aldus minister Neher, „dan zal het van betekenis zijn, dat ook minister Jonkman zich naar Indië begeeft".

Als derde en laatste reden is de minister van Wederopbouw naar Indonesië vertrokken om zich bezig te houden met wat hij uitdrukkelijk betitelde als „reconstructie in de meest uitgebreide zin van het woord" en waarmede hij zeide een ruimer begrip te willen aanduiden dan alleen „wederopbouw". Desgevraagd bevestigde de minister vervolgens, dat hij zich in geval hij zitting zal nemen in het Collegiaal Orgaan niet voldoende zou kunnen wijden aan zijn taak als minister van Wederopbouw in Nederland en dus als zodanig ontslag zou nemen. Over een eventuelen opvolger durfde hij niets te zeggen. Bovendien achtte hij dit wat ver vooruitlopen op de nog te voeren besprekingen en de daaruit voortvloeiende resultaten. Ontstemming bij 't distributiepersoneel Het hoofdbestuur van de Vereniging van distributie-personeel in Nederland heeft en telegram gezonden aan de Raad van Ministers, de minister van Economische Zaken en die van Binnenlandse Zaken, waarin de aandacht wordt gevestigd op de onder het distributiepersoneel heersende ontstemming. I" verband met de op korte termijn door te voeren drastische inkrimping de Personeelssterkte van de distnbutiedienst wordt met klem aanop h ? t onverwijld afkondi?• reeds lang toegezegde definitieve wachtgeldregeling en verbetering van de rechtspositie van dit personeel daar bij voortduring van c d n£f ^bevredigende toestand ernbhfven 1 6 n niet kunnen uitEen afschrift van dit telegram is gezonden aan den directeur van de Centrale Distributiedienst en den voorzitter der Tweede Kamer. Wederom vliegtuigbom bij spoorbaan gevonden. lonp^wïïsn^, H ee ^ t de Wichelroedeloper Hulsege uit Gorssel nabii de wezen Plaats aangeK™' een vliegtuigbom moet liggen, slechts 4 meter onder de be?e\ n elen Rr0 X& iddelliik "«n maatscLde n iyl1 e r0 fen° hetg e een b aT Do£ Hnkp^Wf? geschieden. De heer ridilt Xt tijdens het zoeken onthand l! anderhalve meter afi n V„ a „ n de d0 °r h em gezochte bom ?i, c ^ 0 n °^een ander groot projectiel iPmeter diepte V fc 611 Wel op s * echts

Het C.D K. deelt mede, dat tot en met 31 Januari a.s. op de bon O 45 van het inschrijvingsbewijs voor vervanging van fietsban- 1 len B 1.612. een toerbinnenband 'erkrijgbaar is Verder is eveneens tot genoemde datum op de >onnen A 02 en A 25 van het nschrijvingsbewijs voor eerste nontage eeir buitenband en op ie bonnen B 02 en B 25 van dit nschrijvingsbewijs een binnen iand verkrijgbaar.

Gisteren heeft H.M. de Koningin wederom haar taak als Landsvrouwe op zich genomen en verwacht wordt, dat zij die taak weer met de oude energie zal kunnen vervullen. Reeds dezer dagen meldde onze correspondent te Apeldoorn, dat het zich liet aanzien, dat de rustperiode, welke de Koningin onwille van haar gezondheid genoot, haar goed had ge-, daan. Wie haar ziet, aldus meldde hij, wordt er door getroffen, dat de vermoeide uitdrukking uit haar ogen is verdwenen en zij er over het geheel gezonder uitziet dan tevoren. Het iis duidelijk, dat de rustperiode alleszins noodzakelijk was De zorgen en noden van deze helaas nog kommervolle tijd hadden de vorstin al te zeer overmand. Het mag tot vreugde stemmen, dat het krachtige gestel van Hare Majesteit de geestelijke spanningen weer zo spoedig te boven is gekomen. De Koningin bracht haar rustperiode uitsluitend door op Het Loo, Zij onderbrak dit verblijf slechts voor enkele bezoeken aan haar kinderen en kleinkinderen op Soestdijk en aan enige tentoonstellingen. Op Het Loo maakte de Koningin tochten door de omgeving, soms per fiets. Ook haar liefhebberij, het schilderen, bracht haar ontspanning. Over het geheel leidde zij het rustige leven, dat de medici zo heilzaam voor haar achtten. H.K.H. Prinses Jullana heeft haar taak als regentes weer neergelegd. Korte tijd heeft zij kennis kunnen maken niet de zorgen en moeilijkheden, welke vooral in een geteisterd land in en na-oorlogse periode gelijk wij thans bleven, zwaar moeten drukken. De financiële, economische en materiële nood is groot. Daarbij komen nog de moeilijkheden in Nederl.-Indië, welke de Prinses als regentes noopten een minister op zijn verzoek ontslag te verlenen. Nu heeft dus de Koningin wederom het regeringsambt overgenomen. Moge het haar gegeven zijn ln het jaar van haar gouden jubileum de zorgen te zien verminderen en de dageraad van voorspoed te zien gloren over alle delen van het Koninkrijk der Nederlanden, aan de belangen waarvan de Koningin steeds haar gehele persoonlijkheid op zo'n voorbeeldige wijze heeft gegeven.