Eerste Blad.
_ J 01 Het pantserkruiser-rumoer. _ De soc.-dem. al partij-Instanties vergaderen. — Hermann te Mfiller c«s. blijven aan 't bewind. — De ver- d< Idezingen In Griekenland. — Een groote !TJ overwinning voor Venizelos. — Diens nleawe machtspositie In Londen en Parijs erg é< koel ontvangen. — Chamberlaln afwezig bl] te . de onderteekening van het Kellogg-pact. — Ontstemming daarover in Amerika. — Italië ™ verschijnt met een zuurzoet gezicht, inner- v lijk vol wantrouwen en wrevel. — Vreemde i: en sterk dissoneerende klanken te midden 2! der lofzangen op het nieuwe Kellogg-pact. — De royalistische beweging in Albanië. ^ Het verdrag van Versailles heeft Duitschland F1 liet veel overgelaten van |zijn militaire macht, iet tnag slechts een onbeteekenend leger op de h seen houden en ook pp het gebied der marine can het zich slechts weinig veroorloven. Niet-1 ^ emln wordt Duitschland to'egestaani een beperkt “ ïantal pantserkruisers te bouwen. Om één daar- h /an Is, zooals men weet, een heel tumult ontitaan: de socialistische ministers van ’tkabinetiermann Müiler toch hebben zich vereenigd met iet bouwen vani den pantserkruiser A, al hebben ^ óch hun partijgenooten in den rijksdag, toen tij- -n lens het bewind van dir. Marx de zaak aan de arde werd gesteld, daar steeds krachtig tegen gekant. Het bèsluit der ministers wekte niet al- ^ een de ontstemming der communisten en links- V socialisten, maar kon over het algemeen ook niet J le goedkeuring wegdragen der gematigde partijgenooten. De zaak wekte zooveel beroering, lat het partijbestuur der Duitsche sociaal-demoiraten en de soc.-dem. rijiksdagfractie gezamenlijk een vergadering uiisohreven, die dezer da- v gen is gehouden. Zooals te verwachten was, is \ bij deze gelegenheid de houding der socialisti- 2 sche ministers door vele sprekers gegispt, al j waren er ook, die de ministers in bescherming i namen. Het misnoegen werd o.a. belichaamd i in verschillende ingediende moties, waarvan de meest radicale het aftreden van Hermann Müiler t c.s. eischten. Laatstgenoemde, de rijkskanselier, i heeft in de rede, die hij hield om den stap der 1 soc.-dem. ministers te motlveeren, o.a. te kennen gegeven, dat de bouw van het pantserschlp ] krachtens de vroegere besluiten van rijksdag en ] rijksraad niet verhinderd kon worden, zonder < dat het gevaar zou ontstaan, dat de tegenwoor- , dige regeringscoalitie uiteen zou vallen. Uit Hermann Mülleris beschouwingen blijkt thans, ( dat de huidige coalitie alleen gevormd kon worden, doordat de soc. dem. tegenover de andere | partijen op het stuk van den kruiserbouw toe- , gaven. Met andere woorden: de soc.-dem. mi- , nisters waren gebonden door een belofte. Het schijnt echter, dat de bouw van één kruiser de uiterste concessie der soc.-dem. ministers is geweest en dat zij zich zullen verzetten tegen het op stapel zetten van de overige oorlogsschepen. 1 lijkbaar heeft deze gezindheid der ministers de vergadering nog al toegeeflijk gestemd, want de motie, die tenslotte is aanvaard, droeg waarlijk geen radicaal karakter. Wel wordt daarin leedwezen uitgesproken over het feit, dat de partijgenooten-ministers het besluit van het kabinet inzake de pantserkruisers hebben goedgekeurd zonder de vertegenwoordigers van den rijksdag en het partijbestuur te hebben geraadpleegd, maar tevens wordt in de motie te kennen gegeven, dat deelneming aan de regeering van öizonder groot belang is voor de arbeidersklasse, weshalve de opstellers der motie zich zullen vereenigen met het kabinetsbesluit nopens den kruiser A, al achten zij den bouw daar. van overbodig. Tevens behelst de motie de passage, dat niet het aftreden der soc.-dem. ministers verlangd zal worden. Hermann Müiler c.s. mogen dus aanblijven en zoo is dus heel het rumoer met een sisser afgeloopen. * • • De verkiezingen in Griekenland zijn met een groote overwinning voor den minlster-president Verizelos geëindigd. Dit was niet anders te verwachten, want niet ove-al geschieden de Kamerverkiezingen zóó, als bijv. in Nederland. In verscheidene landen beschikt hij, die de macht heeft, over middelen om de verkiezingen in ïijri voordeel te doen uitvallen. Gewoonlijk loopt dit niet af zonder bloedvergieten. In Griekenand was het leger geconsigneerd, waren alle zaken gesloten, was het gebruik maken van
ito’s en voertuigen verboden en mocht geen- 1< erke drank worden geschonken. Zelfs had 's en het plan ieder, die reeds gestemd had, té a erken, door hem zijn linkerduim in een roode ƒ eurstof te laten stekenl Om fraude te voorkoen, daar er geen kiezerslijsten bestaan! Dit > an heeft men echter tooh maar niet door laten r tan. Bovendien had Venizelos er op ’t laatste 2 >genblik zorg voor gedragen, dat hij de pu- 2 ieke opinie op zijn hand kreeg: ©r werd ui. een r gemeene verhooging van salarissen der amb- ] naren afgekondigd, alle officieren kregen een 2 luceurtje van 7 pet. van hun soldij en dit alles | et terugwerkende kracht tot het begin van dit * ar! r Geen wonder, dat deze vrijgevige Venizelos :n overweldigende zege heeft behaald' en z’n igenstanders, de royalisten, heeft verpletterd. Volgens de. laatste berichten uit Athene heb- 1 ;n de republikeinen 224 zetels veroverd en de ( ppositie in totaal 26. In de oude Kamer, welke * anizelos in Juni liet ontbinden, had hij slechts ■ 25 van de 280 zetels. En thans 224 van het tot 50 teruggebrachte totaal! Het is dan ook alleszins begrijpelijk, dat de verwinnaar zich meer dan tevreden toonde over j en uitslag, toen hij met den Atheenschen corïspondent van de „Daily Telegraph” d!e ver- 1 lezingen besprak. Venizelos verklaarde goede verwachtingen te ebben voor den voorspoed van Griekenland. Het land is uitgestrekt en eensgezind en het an bij een doelbewust bewind een d!er welva- ' endste staten iworden. Het Grieksche volk heeft ij de verkiezingen hem en het republikeinscbe teisel van zijn vertrouwen blijk gegeven. Voorts verklaarde Venizelos, te hopen, dat het arlement in December de laatste hand zal kunen leggen aan het voorstel van wet inzake de istelling van een Senaat, en dat spoedig daarip de beide wetgevende lichamen kunnen bijenkomen om den nieuwen President der Repuiliek te kiezen. Hij geloofde, dat thans ook dé loyalistische leiders zich niet meer aan de ter:enning van de Republiek zullen onttrekken. •* • * Het wispelturige Grieksche volk, dat van de Toegste tijden der Oudheid al bekend staat als volslagen onberekenbaar in politiek opzicht en :eer gemakkelijk den eenen dag een leider met pejubel binnen haalt, om hem den anderen dag net smaad weg te jagen, dit volk heeft dus weer róór Venizelos gekozen. Dit is niet de eerste maal, dat de oudte Kre- I enzer de publieke gunst oogst. Reeds vóór den wereldoorlog had hij eenige jaren lang Griekenanid’s lot m handen1. In de Balkanoorlogen van 19E2 en 1910 (versloeg Konstantijn, eerst ais Kroonprins, daarna als koning de Turken. Van iet daarvoor gesloten Balkamverbond (tusschen jriekenland, Servië en Bulgarije) was Venizelos 3e ziel. In den wereldoorlog ontstond een ernstig conflict tusschen hem en den koning. Konstantijn (Duitschgezind) wilde neutraal blijven, Venizelos (Entente-gezind) wilde de Cenitralen den oorlog verklaren. Konistantijn leed de nederlaag en deed afstand van den troon. Venizelos was heer en meester, doch zag in 1920 zijn gelukszon ondergaan, door het ongelukkig verloop van den strijd in Klein-Azië. Konstantijn kwam terug, doch ook hij werd door den oorlóg tegen de Turken ten val gebracht. Gedurende eenige jaren was Griekenland nu ten prooi aan de eene revolutie na de andere. Konstantijn’s ministers Goenaris en vijf collega’s werden zelfs door de revolutionairen doodgeschoten. De eene dictator generaal Pangalos werd door den anderen, Kondylls, weggejaagd! , Zoo was de toestand, toen de grijze staatsman, die schijnbaar van die wereld afgestorven ,te Parijs woonde, plotseling weer in Griekenland opdook. Hij maakte gebruik van de verwarring, %hield zich voorloopig op den achtergrond, bereidde geleidelijk zijn terugkeer naar het politieke'tooneel voor en kreeg tenslotte ir Juni j.1. van dien president Konldoeriatis weer de handen vrij voor de regeeiringsmaoht. Thans heeft het volk uitspraak gedaan en zijr optreden goedgekeurd. Het ging bij deze vekiezingen niet zoozeer oir de kwestie: republiek of monarchie, meer ove: de financieel© kwestie. Zal Giekenland de schuldienovereenkomst met Frankrijk en ide Volkenbondsleendng voor de vluchtelingen uit Turklj< aanvaarden? Venizelos is er een felle tegenstander van omdat Griekenland dan practisch onder de fl nancieele dictatuur van Frankrijk en Engelanc zou komen. Daarom zal de groote machtspositie, welk Venizelos thans verkregen heeft, In Londen ei Parijs wel erg kod ontvangen worden. • * * In Amerka bestaat omtstemdheid over Cham berlain’s afwezigheid bij de plechtige ondertce
ening van het JCellogg-pact. Men kan deze temming ook ontdekken dn het door Kellogg an Cthamberlain gezonden telegram, waarin dte imerikaansche minister, verklarende Chamberlin’s opvatting omtrent het anti-oorlogspact als schrede naar de wereldvrede” te deelen, zich b liet ervan kan weenhouden er bij te voegen: „het ou voor mij leen groote voldoening geweest ijn, indien gij persoonlijk laan de ortderteeke- h limg zoudt hebben deelgenomen”. Dit is toch z vaarlijk niets minder dan een verwijt! Kellogg s egt niet: „indien uw gezondheid of uw drin;end-noaözakelijke aanwezigheid elders u niet lad belet persoonlijk mede te onderteekenen” ‘— f teen, de Amerikaan laaf zulk een diplomatieken li norm achterwege, doch kiest den Imeest een'oudigen, meest harden — en ongetwijfeld neest juisten! — vorm: „gij komt niet, dat spijt \ ne”, De onderteekenaars, vooral de beide va- e Iers van het pact — Kellogg en Briand — en de c iienst van het Fransch republkeinsche protocol 1 lullen nu van de onderteekenings-ceremonie trachten te maken wat ervan te maken is „to nake the best of it”. Stresemann vertrekt (den c volgenden diag, den 28en, direct naar Genève ter bijwoning der bijeenkomst van den Volkenbond, i vaarop — naar verluidt — Duitschland opnieuw j 3e quaestie niet alleen der ontruiming van de tweede Rijriiand-zöne doch die van het geheele Rijnland zal ter sprake brengen, daar men in de < IMilhelmstrasse de meening is toegedaan dat „de bezetting van het Rijnland de laatste hin3ernis is, die een volledige toenadering tusschen * Duitschland en Frankrijk niog in den weg staat.” 1 En natuurlijk kan Stresemann met meer prestige pleiten nadat Duitschland zijn naam heeft gezet onder het pact, waarbij immers de oorlog als middel van nationale politiek wordt uitgebannenT * * • Italië laat zijn gezant te Parijs Manzoni onderteekenen. Het verschijnt met een zuurzoet gezicht,, innerlijk vol wantrouwen en wrevel. Het kan moeilijk een odium op zich laden door openlijk roet in het eten te werpen en weg te blijven, doch hij die in gemoede meent dat de fascistische regeering gelooft aan de beteekenis vari dit pact als van „een nieuwen sitap in Ide richting van de wereldvrede”, vergist zich deerlijk. Reeds nu blijkt de reactie van Mussolini’s kabinet op het Fransch-Engelsoh vlootverdrag dooT de haast om een menigte nieuwe lichte onderzeeërs te bouwen, en dus de Italiaanscfae vloot te verrijken met een versterking van het voor Italië in de Middellandsche Zee meest effectieve wapen. Merkwaardig — en tegelijk zeer kenmerkend voor de onrust in Italië over de nieuwe vlootontwikkellngen — is een artikel van admiraal Grenee in net „Giomale d’Italia”. Deze admiraal was vóór dertig jaar een belangrijke figuur in de Italiaansche marinewerelidL „Wat den maritiemen toestand in de Middellandsche Zee betreft, zal”, aldus dè admiraal, „Italië nooit itoestaan, diat zijn tonnenmaat minder is dan van eenige andelre continentale mogendheid, hoe -groot die tonnenmaat ook moge zijn. Volgens (president Cóolidge, zegt hij, „is het noodzakelijk de werkelijkheid onder de oogen te zien en het Kelioggpact beteekent njet, dat we moeten ophouden met den aanbouw van onze vloot.” „Itaiië’s plicht en noodzaak om zijn levensbelangen te behartigen in de Middellandsche Zee weegt zeker op, aldus de redeneering, tegen elke behoefte welke Frankrijk aan maritieme bewapening hebben kan ter beveiliging der transporten van zijn zwarte legers uit Afrika. De traditioneele Fransche suprematie op de Middelland'sche Zee is uit den tijd, door de vlootbehoefte vari het nieuwe vereenigde Italië. „Italië voert een eenvoudige, eerlijke, ondubbelzinnige politiek. Het rust een marine uit, in staat zijn rechtvaardige belangen te verdedigen en vooral zijn bestaansmogelijkheid te verzekeren in geval van conflict. Voor een vloot van deze afmeting moeten wij nog vele eenheden bouwen. En zij zullen gebouwd worden.” Deze en dergelijke uitlatingen — vooral' in verband met Italië’s bekende houding tegenover Joego-Slavië ■— klinken onaangenaam, vreemd en sterk dissoneerend te midden der lofzangen 1 op het nieuwe Kellogg-pact. 01 Albanië als republiek of wel als koninkrijk ■ beter Italië’s aspiraties dienen kan, valt moeilijk ' uit te maken. In elk geval schijnt er van Rome : uit geen verzet te komen tegen het voortdurend sterker op den voorgrond tredende streven vari > president Ahmed Zogoe om zich een konlngs• kroon, op het hoofd te plaatsen. De royalistische 1 beweging in Albanië is op dit oogenblik zeei levendig en zou zich ongetwijfeld niet aldu: : kunnen ontwikkelen Indien Mussollnii deze actit 1 beschouwde als in strijd met Italië’s belangen er toekomstplannen. —o