Eerste Blad
— Het beeld van Mldden-Europa. — Moedeloosheid en doffe berusting. — Om welke landen het probleem van Europa’s wederopstanding draait. — Frankrijk heeft momenteel de sleutelpositie. — De herstemming om het presidentschap in Duitschland. — Ditmaal slechts drie candidaten. — Stimson naar Europa. — Moet er groote bëteekenis aan deze reis worden gehecht? Moedeloosheid, doffe berusting naast stille i vertwijfeling, dat is het beeld, dat geheel Midden-Europa biedt. Eigenlijk moeten we ons : lederen dag weer verbazen over de kalmte, welke ten Oosten van onze grenzen heerscht. Impers, waar honger heerscht houdt alles op; daar komt het primaire van het menschelijk wezen: het stillen 'van een knagend gevoel in een gezond lichaam met onbedwingbare kracht ■ naar boven. En thans, nu tientallen millioenen honger lij' den, niets van dat alles, tenminste, we vernemen er niets van! Maar wie zal het leed peilen, dat in de Donau-landen, in Midden-Duitsch land en andere hongergebied'en, ook in NoordAmerika geleden wordt. De orde blijft er gehandhaafd, doch ten koste van een schier ondragelijke menschelijke zelfj beheersching en berusting. Natuurlijk wordt er hulp verleend, anders was het leven voor de 20 millioen ongelukkigen in Europa.geen dag langer te rekken. Maar het tragische is, dat al die hulp schier eindeloos is, dat het eene deel van het volk het andere deel opeet, dat het land langzaam totaal wordt uitge'mergeld, omdat de welvaartsbronnen opdrogen. Dit is het verschrikkelijke van de huidige economische malaise, dat niemand weet, .hoe de boel weer in orde kan komen. Toch zal alles weer terecht komen,, maar niet op de gewone manier; deze crisis is een structuurcrisis, een ziekte van ons economisch leven, welke door moedwillige politieke beletselen, niet genezen kèn, vóór en aleer de oorzaken van die ziekte worden afgekapt. De lezer weet, welke die oorzaken in hoofd1zaak zijn; een internationaal politiek wantrouwen en een op economisch onverstand geba' seerdë internationale schulden-kwestie. Hier moet het mes Ingezet worden, zonder pardon en zoo radicaal mogelijk. Om den wil van drie landen, Frankrijk, Duitschland en Engeland draait als steeds het geheele probleem van Europa’s wederopstanding, En van die drie heeft Frankrijk momenteel d'e sleutelpositie. Als in Parijs de meening omzwaait, zijn we aan het begin van een herstel! De lezer herinnert zich, dat we vaak betoogd hebben, dat éérst Frankrijk eveneens aan den rand van den economischen afgrond zou moeten komen, vóórdat men er „Europeesch” 'zou gaan denken. i Welnu, het begint er daar al aardig op te lijken, op het voortschrijden van honger en ellenr de wel te verstaan! De Kreugerkrach heeft tal ft van Fransche spaarders geruïneerd; de werkl loosheid grijpt dagelijks meer om zich heen; de belastingdruk is enorm zwaar en het leven schreeuwend duur. ' * * Zondag heeft in Duitschland de herstemming voor het presidentschap plaats. Ditmaal zijn slechts drie candidaten gesteld: rijkspresident Hindenburg door de Hindenburgcommissie, die het Duitsche volk als geheel vertegenwoordigt, ThSlmann door de communisten en Hitler door de nationaal-socialisten. Een en ander beteekent, dat twee candidaten zijn afgevallen: Winter, die vanuit d'e strafinrichting te Bautzen heeft medegedeeld, dat hij thans van zijn candidatuur afzag en Düsterberg, de candidaat der Duitsch-nationalen en den Stalen Helm, die dit voorbeeld' eveneens heeft gevolgd. Men ziet dus, dat de verkiezingen daardoor aan merkelijk zijn vereenvoudigd. Het heeft de aandacht van enkele onzer lezers getrokken, dat sinds de eerste stemming voor het presidentschap heeft plaats gehad, men niets van de propaganda der partijen heeft gemerkt en dat de botsingen, die daarvan
meestal het begeleidend verschijnsel zijn, eveneens zijn uitgebleven. Deze stilte is te verklaren. Voor de Paaschdagen toch was een zoogenaamde godsvrede afgekondigd, gedurende welken tijd de partijen niet propaganda mochten voeren, zoodat betoogingen, vergaderingen e. d. achterwege bleven. De godsvrede eindigde Zondagmiddag j.1. te 12 uur, en van dat oogenblik af is de strijd weer in al zijn felheid ontbrandt Het zoogenaamde ijzeren front — waartoe de republikeinsch zich oriënteerende partijen be~ hooren — is bovenal bezig het platteland en de kleine steden intensief te bewerken, daar men deze ter gelegenheid der eerste verkiezingen niet voldoende heeft betrokken in de sfeer van actie. Het ijzeren front heeft zijn motorkolonnes in werking gesteld en duizenden vlugschriften op het platteland verspreid. De rede, die rijkspresident Hindenburg voor de radio heeft gehouden en de rijksdagrede van rijkskanselier Brüning, waarin deze de nationaal-socialisten geducht onder handen nam, zijn door middel van luidsprekerwagens overal in den lande verspreid. Inmiddels zitten de nationaal-socialisten, zooals te begrijpen is, evenmin stil. Zij hadden het plan opgevat hun bladen in vertienvoudigde oplage te laten verschijnen en deur en deur af te geven, d'och de rijksminister van Buitenlandsche Zaken, Groener, heeft hier een stokje voor gestoken, daar de voornemens der nazi’s in strijd zijn met enkele noodverordeningen, die rijkspresident Hindenburg indertijd’ heeft afgekondigd. De propaganda door middel van de krant hebben de nazi’s dus aanmerkelijk moeten beperken, maar daar staat tegenover, dat des te meer vergaderingen worden gehouden. Vooral Hitler zelf vervult talrijke spreekbeurten; op verscheidene dagen heeft hij meer dan eens het woord gevoerd en om voor hem de verplaatsingsmogelljkheid grooter te maken, is hem een vliegtuig ter beschikking gesteld, zoodat hij op één dag tal van steden kan „afdoen”. Daar Hitler zelf waarschijnlijk niet verwacht tot president van Duitschland te worden gekozen, is de propaganda-actie der nazi’s zoodanig ingericht, dat vooral veel aandacht wordt besteed aan de a.s. Pruisische verkiezingen. Van deze laatste verwachten de Hitlerianen in de eerste plaats buitengewoon veel: zij hopen n.1. in het Pruisische Parlement zoo sterk te worden vertegenwoordigd, dat in den vervolge de nazi’s in een rechts-georiënteerd1 kabinet een leidtende rol zullen kunnep spelen en de sociaal-democratische invloed volkomen wordt uitgeschakeld. * * * De Amerikaansche minister van 'Buitenlandsche Zaken, Stimson, heeft, in gezelschap van Dawis, den financieelen deskundige der Amerikaansche delegatie ter ontwapeningsconferentie, voet aan boord gezet om naar Genève te reizen, waar hij vermoedelijk op 15 April zal aankomen. Het is d'e bedoeling van Stimson een paar weken lang deel te nemen aan de ontwapenings ■ besprekingen in de Volkenbondsstad. Het ligt in het voornemen van den Amerikaanschen minister binnen een maand weer in Washington terug te zijn. Moet er groote beteekenis worden gehecht ; aan het vrij langdurig verblijf van Stimson in Europa? Van officieele Amerika,ansche zijde laat men het voorkomen, dat Stimson’s reis alleen verband houdt met de omstandigheid, dat . de besprekingen ter ontwapeningsconferentie 1 zoo langzamerhand in een stadium zijn gekomen, dat de aanwezigheid' van den minister van Buitenlandsche Zaken van groot nut kan ziiri. i omdat er wellicht besluiten van verstrekkende beteekenis zullen worden genomen. Er is ook al de meening geuit, dat Stimson de kwestie der politieke schulden aan de orde zal stellen. ..G^en sprake van”, zegt het officieele Washington. ; maar officieele verklaringen beantwoorden over het algemeen slechts af en toe aan de waar:! heid, zoodat de gereserveerde Amerikaansrh» ■ | houding op het stuk der schulden vermoedelij1’ ■ j slechts, aangewend zal zijn. -1 Men mag niet vergeten, dat verleden jaar de ï Amerikaansche ministers Stimson en Mellon z>ch i s eveneens op een voor Europa zeer kritiek tijd; stip in Europa bevonden. Ook toen werd geï zegd, dat de ministers niet beoogden belang- rijke politieke stappen te doen. Dit neemt echï ter niet weg, dat zij links en rechts hun licht . hebben opgestoken en den Amerikaanschen ï staatspresident op de hoogte hebben gesteld van hun bevindingen. Het resultaat hiervan is - geweest, dat Hoover het sindsdien naar hem \ genoemde moratorium heeft afgekondigd. , Men kan dan ook nu gerust aannemen, dat t Stimson, die oorspronkelijk maar een dag of i dag komen, maar zal hij geduldig afwachten, of
poolshoogte in Europa zal nemen en zal trachten de stemmingen en gezindheden in Europa te peilen, waartoe hij rijkelijk de gelegenheid zal hebben, daar te Genève de kopstukken van alle Europeesche landen zijn vergaderd mét ver tegenwoordigers van andere werelddeelen, zoodat het niet noodig zal zijn de verschillende Europeesche hoofdsteden te bezoeken. Misschien zal Stimson niet rechtstreeks met plannen inzake de schuldenkwestie voor den dag komen, maa zal hij geduldig afwachten, of de gedelegeerden der betrokken mogendheden zich bij hem vervoegen en hem hun voorstellen overhandigen. In dat geval heeft Stimson de schuidenkwestie niet zelf aangesneden, maar heeft hij niettemin de bespreking ervan uitgelokt. Trouwens minister Stimson is wel genoodzaakt dezen weg te bewandelen, omdat hij anders de ontstemming zou wekken van het Amerikaansche congres, hetwelk de Amerikaansche regeering meer dan eens te verstaan heeft gegeven, dat zij geen nieuwe stappen behoort te ondernemen, voordat de Europeesche mogendheden het onderling eens zijn geworden, wat de hoofdzaken betreft. Uit het bovenstaande volgt dus, dat de vraag, of aan Stimson’s a.s. verblijf te Genève groote politieke beteekenis moet worden gehecht, inderdaad bevestigend beantwoord dient te worden. Enkele Amerikaansche kranten, die geen blad voor den mond1 nemen, hebben. $r dan ook al uitgeflapt, dat het doel van Stimson’s reis ongetwijfeld is onder meer den grondslag te leggen voor dé a.s. onderhandelingeft over het vraagstuk der schadevergoeding. Louter en alleen zijn aanwezigheid lokt reeds het contact zoeken der anderen uit, zoodat hij officieel geen ond'erhandelingen voert of althans niet inleidt, maar practisch komt een en ander hierop neer, dat Stimson de inlichtingen en voorstellen van alle kanten zullen toestroomen. .Eenmaal in het bezit van dit materiaal, zal hij in staat zijn Hoover zeer gedétailleerde uiteenzettingen te geven. Daaruit kan een nieuwe Amerikaansche stap geboren worden.