Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij

MICHAEL »Axol.«l«e (8 «el 1814—1 Juli 1876) «aar l-DUAND BERNSTEIN.

K

(Historisch.) LAAS, ouwe, ala je terugziet ia veertig jaar toch maar niets, hel Ik kan roe ten» minste niet voorstellen, dat liet a.a. Vrijdag 40 jaar ge- „___, i_.j :_. j.i :-¦__.:: LL.::-X.°— - : —--' «v«r« ia, «i»», je wij ____>>^>»«m Da Jong in dienst tradt..." „En dat we met Augustus reeds 30 Jaar getrouwd zijn, wil ,e zeggen," onderbrak hij haar. Ontkennend schudde zij het hoofd, maar haar oude lieve oogen verraadden, dot zii er wel degelijk aan dacht. Veel spraken zy dien avond over lang vervlogen dagen, over den tijd, dat zy verkeering hadden, maar hij nog niet genoeg verdiende om te trouwen. Veel eerder had zij 't al aangedurfd, om met haar Klaas in 't huwelijksbootje te stappen. Vroeg reeds had zij geleerd, zuinig te zijn, maar de voorschriften van den patroon, dat iedere kneoht die wilde trouwen 8 gulden moest verdienen, had hen genoodzaakt zoo lang te wachten. Hoe goed kon hij zich den dag berin» neren, dat hij den patroon vertelde, dat hij wilde trouwen. Byna 7 jaar waa hij toen in dienst. Even had zyn patroons hem aangekeken en gevraagd, hoeveel hij verdiende. Toen Klaaa daarop zeide van 6 gulden, had hij ten antwoord gekregen: „Je kent onzen regel: 8 gulden moet je verdienen, om een huishoudentje op te zetten; tot zoolang wacht je maar, 0f..." Dat „of" begreep Klaaa ma» al te goed: en bijna 3 jaar wachtte hij, alvorena hij het „volle" loon had. Haaat 20 jaar waren ze nn getrouwd. Tevreden leefden ze met elkaar, 'a Mor-

gene 4 uur op, Zondag en dooi de week; dag in, dag uit. 'a Avonds 8 uur kwam hij thuis. Alleen '« Zaterdags mocht hij vroeg ' uitscheiden: om 4 uur waren ze don klaar. Geen anderen vrijen dag had hij dan, «ma, tweeden Paasch» of Pinkster* «dag 'a middag, na 13 uur. Toch maakte hij zich aoma kwaad, wanneer wel eens een knecht, die niet zoo tevreden waa als hij, mopperde dat het toch geen leven waa: alleen te leven om te werken. Dan trokken zyn wenkbrauwen zich samen, en viel hij uit: „Jong. laat jij je kop ook al op hol maken door die socialen l"

Ds morgen van den grooten dag. zün iabüenm-dag. Wa, hij nog vroeae» wak» Der daa ander,. Zijn oudje, die haast «reen oog toe «had kunnen doen, sloeg haar armen om zn hals, en feliciteerde hem met dezen feestdag, hem «toewen» schende, dat hij nog lang voor haar zou mogen werken. Jonge, 't waa toch geen kleinigheid, veertig jaar bij een baas te zijn, waarvan vijf en twintig ala mees» terkneoht. Wel probeerde bij gekscherend er overheen te praten, maar toch had hg moeite, zijn ontroering te verbergen. Klokslag vier uur was Klaaa.aan 't pakhuis, waar hü door z'a maat, met een heel gewoon „Morgen, Klaaa!" werd ontvangen, 't Bevreemdde hem, dat memand op zn feest zinapeelde; maar hij meende dat de patroon, wanneer die op kantoor kwam, hem ia bijzijn vaa 't ge» heele personeel wilde gelukwenschen en daarom de knechts gezegd had. niet te laten merken, dat ze 't wisten. Eindelijk waa 't negen uur en juist ging hij met zn «tukkeaakje naar béneden, om te probeeren iete te eten, —¦ toen twee keer bet schellatje ging, tén teeken, dat Klooe op 't kantoor moest komep. Met heftig kloppend hart ging hij er heen. Immers, eindelijk wae net oogen» blik daar waarnaar hij weken verlangd had. De patroon zou in 't bijzijn van alle knechts hem feÜciteeren, op zn groote vlijt en plichtsbetrachting wijzend, hem ten voorbeeld stellen aan de anderen, eu hem misachten voor de trouw en de vlyt, # door hem betoond, een enveloppe met inhoud cadeau geven. Uitermate vriendelijk vroeg mynheer hem, te gaan zitten. „Klaaa, ik moet «ena met je spreken," begon mijnheer. „Je. wordt een logje ouder, je kunt dua niet zoo goed meer meekomen; veel heb ik den laatate»» tyd door de vingera gezien; maar je begrijpt, in een zaak als deze moet ai en toe nieuw bloed, frissche krachten komen." Schuchter vroeg Klaas, of mijnheer wel wist. hoe long hy al in dienst waa. „Neen, precies niet, ho» lang is 't all" „Vandaag juist veertig jaar!" „Nou, dan heb ik je juist veertig jaar te eten gegeven!" . Klaas was doodsbleek opgesprongen. Sen oogenblik had hij een gevoel, «sof hij zich op zn patroon zou werpen. Maar plotseling kwam er een mist voor zn oogen en zonder «en kreet te uiten, zakte hij ineen... IJlings werd een dokter ontboden; deze kon slechte den dood konstateeren, tengevolge van een beroerte. l Zijn leven lang had hij geploeterd, jaar in iaar uit; iederen dag. zonder onderbreking, zyn patroon geholpen geld op geld te stapelen. E» dan nn op rn juhi- I leumsdag deze diepste vernedering te ! moeten ondergaan. • „Veertig jaar hebben wij je te eten ¦ gegeven,'rdat>was zelfa voor dezea allea ! duldenden, nimmer opstandige»» slaaf te veel geweest. J. DEV.

D

E politieke werkelijkheid in Europa was gedurende de geheele eerate nelft der lsde eeuw en ook nog vrij ver in de tweede helft, een parodie op de door de groote Fransche revolutie gepredikte en ln Frankrük althans gedeeltelijk doorgevoerde „zelf» regeering" der volkeren. Het waren tijden van aterlce politie]* gisting, waarin even» wel uitteraard de uurgerlyke klassen en partijen meer waren oetrokken dan de arbeiders. De strijdvragen van den dag, onopgelost gebleven op het kongres van Weenen in 1615. betroffen kwesties van nationaliteit of liepen over de oprichting van nieuwe litaten, grensregelingen van oude en dergelijke. Ze hadden in velerlei opzicht overeenkomst met de Balkanwoelingen van tegenwoordig en wachtten hun oplossing van nieuwe oorlogen of revolutionaire binnenlandeche bewegingen — ook ala thans op den Balkan het geval ia. Van werkelijken volksinvloed op den gang van zaken waa men nog verre verwijderd en de rogeeringon waren onomwonden of ietwat bedekt absoluut bureaukratisch of monarchaal. Ingrijpende verandering daarin op andere wyze dan door gewelddadige omverwerping der regeeringen scheen allen totaal nadenk» baar. Geheime genootschappen, met het doel revoluties te maken of voor te bereiden waren in vele landen aan de orde van den dag. Veelal niet zonder grond, en types van burgerlijk revolutionaire samenzweerders, thans geheel verdwenen, doken overal op. Zulk een typo was ook Bakoonine, de veelgenoemde, vcclbcstreden en veel-miskende latere lius«ischo anarchist. In de politiek was voor hem iedere andere strijd don de revolutionaire aktie en iedere andere propaganda, dan die welke deze aktie voorbereidde, niets beteekenend en men kan hem en zyn streven niet ander,, begrijpen en beoordeelen, dan door zich in den geest terug te verplaatsen in den tijd, welks politièken geest en indrukken hy in zich opnam en die hem vormden tot wat hij later ia geworden.

Busland, dat in den aanvang der 19de eeuw verder van de burgerlijke revolutie wüderd was dan welke andere Europee» ache Staat ook, waa Bakoenine'a vader-, land. Hij werd er den Baten Mei 1814 geboren als de zoon van een oud-adelijk geslacht in het gouvernement Twer en opgevoed in het kadettenhuis te Petersburg. Zyn vader was een rijke grondbezitter met verlichte begrijpen, doch die voor de vervulling van zyne beginselen nooit een voet verzet had. Zyn zoon evenwel raakte door hem en de boeken, die hij in zijn bibliotheek had bijeengebracht, met de gedachtenwereld van het idealistisch liberalisme vertrouwd en met geheel do hartstochtelijkheid van zijn levendig temperament en de ernst van den jeugdigen eathouuast, nam Bakoeaine junior de vrijheidüevende ideeën in zich op. Tegenovergesteld aan de possieve houding zijns vaders, werd hij beheerscht door een onweerstaanbare»! drang naar daden, welke zich allereerst uitte in propagandiatiachen ijver. Door zyn vader voor de militaire loop» baan bestemd, raakte bij er reeds op 18-jarigen leeftijd door in zware konflikten en werd hij in het laatst van 1824 genoodzaakt zijn ontslag te nemen. Hij kwam daarna in den kring van geestelijk hoog staande personen, welke de Russische philoaoot Stankiewita om zich had weten te verzamelen.

Hier raakte hij vertrouwd met do Duit» «ehe idealistische philoaotie^ studeerde na elkander Kant, Fichte en Hegel en sloot zich nauwer aan bij Bjelinsln, den Bussischen Lessing. De werken van Fichte ontvlamden in nem de begeerte een religieus geheim genootschap te stichten — religieus in den zin van Fichte'a zêNelyke wereldbeschouwing en begeesterende brie» ven van zijn zusters en bekenden getuigen van de kracht zijner toenmalige propaganda. Alleen — ze bleef zuiver persoon» lijk, zooals Bakoenine trouwens het allermeest in persoonlijk verkeer werkzaam was. Zyn omgang en gesprekken hebben op de meeste ménschen waarmee hij in aanraking kwam, een betooverenden invloed uitgeoefend.

ZONDAG. 't Is Zondagmorgen, de vaart ligt strak en kaatst de hemel, dat teder dak. De blaadjes knipp'ren op zachte zoelt, kapelle'a wieken, op bloem gestoeld. Een weidelandje, mijn raama gezicht^ tot ebl smaragd gloeis in 't gouden licht. Wat stappen luiden het huis voorbij, nu zulk «en hand schoof weeks werk opzij. Laat ona gaan dolen, mijn lief, getwee, door boa en heide, laag» zand en zee t U, B. Bt